장음표시 사용
671쪽
Iam sedem, in qua piorum animae tranquillὰ agebant, MIectantes meliorem statum, cuamque ideo a sumi laverunt Iudaei horto volupta- iis , ubi primlim collocatus fuerat Adam . ciun autem sedes illa esset invisibilis perinde ae animarum infelicium locus I paruerec dicebatur , quae vox redditur a n stris inserui. Ad illa Ioca, quocumque nomine appellentur, Iesum descendisse , ut hactenus in Ecclesia orthodoxa creditum est, demonis stat id quod promisit latronis mutim reis in paradiso . Ita articulus symboli apostolorum, discenias ad inferar, non tantaen docet Iesum veth mortuum & eonclusum sepulchro, quod interdum signifieatur nomine anseri , sed dimipsa adiisse lacum piorum qui corpow s, lusi expectabant mortem ejus , qua seclud tetur eis locus adhue felicior in coelo. i5 as I St. ana aurem iuxta inme- Ρ-μ, ut eum videre & loquentem audire possent , Naνia matre eius, Os-- Muris eius, Riaria mater , ve, filia cisopha , 2 ν Magdatina , soror ,. v to , Laetaei , quae anto amore Iesum diligins , non poterat etiam metu militum eircumstantium removetia cruce . a6 cnm--go JUns m .srem, O disrapntum flantem, etiam jum crucem, domuem scilicet , qaiam diligebat , ita sistet seipsum significate Evangelista ι iacit minxiae mori suar misΓεν , matrem non vocat , tum ob hostes circumstantes , tum ne viscera a tema mino ve mentius commoverentur,
Sara sitias maro hic tibi pio me filii erit lo σοι di filii ossicia exhibebit . is a Deinde
diata diseIpωiar Eces ma ν tua, quam ut matrem postnae observaturus es. Et ex ilia Mνa-cepit eam dis talus in Da , - - υ- , in propria, id est in domum suam. Unde loemtio si uetu in κὰ is lix, pro in sum quisque domos 3 in qua locutione lubintelligitur ma. ex eo autem quod Jesua matrem Ioanni commendaverit , bene colligitur Iosepnum Mariae Unjugem , cum haec agerentur , jam diem filum obiisse. 19 s AD. A sexsa hora tonebra facta μην, id est, factae erant μ ιν nniυπ-
ώ- ω'am ωsiqua ad boram nonam, qua Iesus expiravit is Hora sexta coeperant illae tenebrae,
nempe in meridie , quo tempora kl splendidior . Sed - -L o obscarataea est fu . --ωων obtenebratus est y neque enim deta ere eoietat, ut fietc solet in eeclipsibus eum lana inter eum de terram posita subripit lumen vis tune enim luna plena erat ἡ & soli. diametro Opposita ι siquidem pascha cel brabat M tempore plenilunii; erm saetes klιs non obtecta erat interpositu lunae et apparebat, sed ei licina , sive similia saeeo cilicino nigro, juxta vaticinium Amos, eapc I. e. s. Occidersu in m-idis , Mna,reseere faciam terram in dia luminis . vidimus in ChronoloseIs LM tenebras observatas ab ethnicis , quas habu te pro desectu solis , cujus causa esset exit ordinaria. ai Mi. Ea εἰ ea horam nona , qu ut
Vidimus in dissertatione de pasnate , fiebat
mactat agnorum paschalium . hae, inquam, hora, antequam expirarers clamavit Iesus v ee magna, digena: Eli, Eli, iammasabasiarii λ
disinqvisti me λ verba illa sumpta uini ex piatim allegato quo deseribebatur passo Domiani, sed illa in Syriacam singuam mutavit Chri stus; Syriace enim tune non Hebraieὸ loquebamur Iudaei. Derelictum autem se A Deo diacebat, quM talia pateretur , quasi derelictos a Deo fuisset, quia se secerat peccatum , sive hostiam pro peccato 3 ct ideo veniebant ii eum omnia maledicta et oneratus erat ira Dei, donec illam morte sua placaretisaa Iul. Quidam autom ulla stanetas, O audientas , dicebana et Eliam vocas se . iuxta Matthaeum dixerat Πλι Ηλν, Eli ΕΓ. Juxta Ma cum- ωι , Eloi Elo. , quae nomina sonoe suo vicina sunt nomin. Eli . qui , Iesii adu cari Eliam putabant, erocul dubio non erant Roman. quibus omnino Elias ignotus , neque Iudaei Palaestini Syriaeε scientes . puto sume Iudaeos Hellenistas qui clim verba Hebraea nota intelligerent , Eliae nomen sibi notuin audiose existimaverunt; de redituro enim Elia vetus fama , ex vaticiniis math intellectis hausta j omnes Iudaeos pervaserat .
Clitist, typum gerens. Ergo Jecis dixit ν Mia,
ut daret Iocum implendo huic vaticinio. as λυι ergo reo ps/um aen. plenum , κοσμέον vel Ieipsa are tum erat, potus militum
Romanorum, veι vinum illud metitrum quod apponi solebat ad crucem. ι nam ut vidimis supra , ἔξει non tantii in significat acetum illud , quo iura condiuntur j sed de potus ali quod genus a respondet Hebraeo erari ebometa. illud acilem ek--ι, suilla potus genus ν sive
vinum factitium apparer ex capite numerorum P. sis a is omni nod inebriaraporest, abstinebunν - aeuum, ebe, chomeis eχυino, in ex qualibat alia p.νione, εγ qa Miadde uva exprrenitur , non biberi r ω , ε autem videtur oblatum vinum illud sinitian ratiasto 2 2ω antequam astigeretur cruci , a. elim jam in eruce exaltatus nisset. s. clim ipse tiret paulo ante mortem. as s Ast. Eo coarinia eupraus - - stis
672쪽
LillERV.CAP. XXXV. 2 sana iuxta erutam. Chri mors.
quὶ audierat eum, cum dixit i sitio, aee rammestinae imitivis aceto, nempe vel vero ae io, vel illo vino iactitio myrrhato, cum seu Ie mixto, sive amaro, quod pararum ero Uis qui supplicio assiciebantur, oe Impostiis arisn-dini, κάλαμ. . iuxta Matthaeum 5c Marcum ino uenti inserviens ι quasi dicas age . nune vi
deamus, caeteris omissis. videamur an veni Elias, quem vocavit, liberans mm , ad depo-n dum eum, de eruce 3 vetus enim erat traditio apud Judaeos Eliam paraturum vias Mecstae , nactenus tectum in turbine , ut dicit uesanie i Latinus enim interpres hoc nomen in lin Ecclesiastim , cap. 4 . Q. II. ita exploraα --
Matthaeo reddit arundina, in Marco ealam ι-- in
Joannes dicit eἰνmmp,nenter, quod alii se intelligunt, ut calamus fuerit caulis , sive bacillus hyssopi i nam ealamus dici potest de omni virga, dive baeius. liquet hy lopum Ioa nis respondere ea mo Matutaei di Marci , sive in eundem usum adhibitam, nempe pro bacillo cui circumposita sit spongia . Camerarius co ectabat pro πιι, υρσο, scriptum olim sitisse . φ . Graecis autem . ara e pilum est , Romanae militiae proprium armorum genus ;sed illud erassius, ut usum arundinis commino h posset praebere. Lectio vulgata suspecta esse non potest ι quasi υρορ- , sive brssopi calamus laune usum praebere itim potuerit ι Ra binorum enim auctoritate constat et se hyssopi speciem quae fruticibus lignosis adnumeratur 3
quin ipsa seti plura id satis indicat , ubi de
Salomone , dicit I. Reg. cap. 4. 3s. Diue putavit supre lignis , a eedra qua est in libano, Qqne ad , opum quae egreditur de pari
t. ; liquet enim ibi de lignis fieri set monem, di ideo M ssopum esse speciem ligni , id est ,
at botis, sed quae sit tantium frutex , sive ambustula, da quaque specie arboris . καθ' rκας ν.7δοη δενδρου, parabolam dixit ab υνορο Gqua ad cedriam , ait Josephus . Ergo ex hyssopos ut iee , calami , sive bacilli concinnati poterant . Sunt qui velint ramusculis hyssopi , quasi seniculis spongiam arundini fuisse citis inligatain. sed clim rem eamdem Evangelistae narrent qui inter se eoncordes sunt , id
quod ab aliis de calamo dictum erat , ei alle- satam Lisse spongiam intelligi debet de hyLioeo quae & calami usum praestare potest, siquident frutex lignofus . Quidquid sit hyssopus , sive herba , sive seu tex , elim astantes experiti vellent an priusquam Iesus animam
exnaIaret , adventurus esset Elias , quem putabant advocasse , ne citius moreretur , unus ex illis admovebat ori eius spongiam aceto plenam, or dabat ei bibere, sive, ut loquitur Ioannes. obtulernase ori e M .a6 cateri vero dicebant i sine r α u.
vox illa non prohibentis e sed subiunctivo seri posse putabant ex tepentino adventu Elia an re ipsa Jesus esset Messias. a so J cuns ergo accepisset Iesus acetum dixit, consummatum est. peractum est.. desunctus sum omnibus iis, quibus in hae vita defungi debui . 28 ' 46 L Et clamans voee magna D aim. Pater meus in manux tuas, tibi, tutelae, curaequae tuae commendo δεῖ tam menm.
verba tunt vidis in psal. to. quatenus , ut saepius diximus. typus Chtiui erat . as ' Eahae dIeem, J inelinaro eapite , qui gestus est mortuorum , cum emisso spiritu , eaput suo pondere in pectus inclinat, tradidit spiritum , id est, animam in manus Dei patris isti. eo spiravit. postquam scilicet e summatum est , iiuest, ut inquit B. Augustinus , eam prese miri illa esses, quod da ius propi Hatism erat, o
sanquam ad hoc expectaret qui utiliae, ei m vetilet, morerer r . senis Ita dormit, quando v
lueris , sicur Iesus mors uua est, quando 'unis eelam a voce magna Ori animam Deo patrieommendavit Et reddidit. Clamor ille magnus quem motiens edidit , humanis vitibus maior erat a multa enim eum debilitaverant, nox in somnis, longa & varia itinera, flagra, crucis bajulatio, sanguinis effusio, poena crucifixi nis. Tantus itaque clamo deelarabat illu .n non necessitate, aut infirmitate mori; sed volunta. te , qui mortem , cum posset , noluerat rohibere. Tune autem mori voltiit , clim opportunum judicavit, nempe eo tempore quo agni paschales mactabantur , circa horam nonam. itaque ut homo mortuus est, sed moriens se ostendit Treum. etenim si Romani eum eruciam velint , praedixeraν O ipse ira facturos. p jum hoe , si non θ propherae retro . O tamen DFxων spiritum eum verbo dimisit praevent. eaνα eis Ulais . Tertuli. apol. cap. it. Sic, inquam, liberὸ moriens ea qua volebat hora, eonfirmabat quod dixerat apud Ioan. cap. I
P. II. S. Ego pono animam meam , ni it
νωm stimam eam. Nemo tollit eam a me , sed ego pono eam a meipso O porestatem habeo ponendi eam , potestatem habeo iterum snme di eam
673쪽
- 198 COMMENTARI Us IN HARMONIAM
Praelia post mortem Domini. Velum Templi scissi : Terra mota: 'ses scisse: monumentis apertis resurgunt mortui: Aqua o sanguis exeunt ὸ latere Iesu.
sum est messium..elum Templi sci LM A T T AE U S. 4 Centurio autem . MARCUS. LUCA s. An scissum est scissitim est in duo,
dempti lcissum .eli inditas paries.sum.
Mn in duas partes Ain. a summo usq--, usque deorsum. ML Et terra m. sur.' . 'vi' iς' ea est, &petrae scisi, sunt,
a sa Et monumenta aperta sunt: dc multa corpora Sanctorum, qui dormierant, surrexerunt. g s Et exeuntes de monumentis pqst resurrectionem ejus, venerunt insanditam civitatem, & apparuerunt multis.
6 in. L Videns autem cent rio , Ast. qui ex adverso stabat,2 quod facium suerat, M. quia sic clamans expirasset, L glorificavit Deum , dicens: Mc. Vere Ue homo Filius Dei erat.
S ' Et qui cum eo erant, custodientes Iesum, viso terrae motu, & his Quae fiebant, timuerunt valde, dicentes: Vere Filius Dei erat iste. LUCAS. 48 Et omnis turba eorum, qui simul aderant ad spectaculum istud, de videbant quae fiebant, percutientes pectora sua revertebantur.
' videns autem 47 Vciens autem Centurio, qui ex M. Centurio , verso itab e, quia sie clamatureis quod sinum sume. pirasset, ait: sorifieavit Deum .iems r ver. hie homo Iustus erat.
o Arant alit m & 49 Stabant autem . millieres de Iongo nes noti eius a
noti eius a longe, & mulieres longe quae securae aspici cn hi
quae secutae eum erant a Gali-
laea agri ministrantes ei, L haec Qidelites videntes.
. - . - Maria MagdaIene , Da Magdalene , α .
Magdalene , & Maria Iacobi 3e Maria Iacobi, Maria Iacobi mino
Mia minoris, MAM & Ioseph ris g&Iodb mater, mater &Me. Salqme M. urater Zebedai. filiorum Zebedaei. 3 - -
674쪽
M ARCUS.ς t ' Et elisi esset in Galilaea sequebantur eum, & ministrabant ei: & ι.
aliae multae, quae simul cum eo ascenderant Hierosolymam. I o A N N E s , Cap. I9. Φ. 3I-37. ' io 3r Iudaei ergo , quoniam parasceye erat) ut non remanerent in cruce corpora Sabbato, erat enim magnus dies ille Sabbati, rogaverunt Pit,
tum, ut frangerentur eorum crura, dc tollenentur.
II 32 Venerunt ergo milites: & imi quidem fregerunt crura, & alterius qui crucifixus est cum eo. ra ' 33 Ad Iesum autem cum venissent , ut viderunt eum jam mor tuum, nπ fregerunt eHs crura: r3 ' 34 sed unus militum lancea latus ejus aperuit Ze eontinuo exivit sanguis, dc aqua .
r ' as Et qui vidit, testimonium perhibuit: & verum est testimonium
ejus. Et ille scit quia vera dicit: ut & vos credatis. rs ' 36 Facta sunt enim haec, ut scriptura impleretur: t in non com
r6'37 Etiteriam alia scriptura dicit: t Videbunt in quem transfixerunt.
sum est in duas pisea a sis misa issique deo . - . duo erant vela , unum oppansum ante intimum adytum, sive penerale templi. aliud ante soro extetiores. seriptor epistolae ad Hebraeo s cap. s. nos docet illud adytum Templi, in quod semel in anno introibat summus pontifex non sine sanguine , fuisse imaginem coeli, quod morte Christi hactenus occlusum reseratum est, elim nempe caro ejus destructa est, quam velut oppansum diurnitati ejus --
lamen --εν nua appellat , cap. I . 9. 2 loquens autem de inseriori velo, cap. s. s . I. ciam nominet δα-- a οπμασπιι , liquet oc
rimum pariter dictum suisse --μανμa,ive duo vela, nempe tum interius, tum e terius appellata suisse a aQα-σαν - . scissionein autem factam in velo exteriori intopretamur; quia si interius scissum suisset , soli sacerdo es miraculum advertissent. Ec ea tantum limra qua templum ingrediebantur ad adole dum thymiama , aut ad eomponendas lucer. naas quod tamen verisenile est omnium oci iis eatuisse, ideoque contigille in velo extelliori ut magis conspieuum esset ι maximε quia mira arte primum illud vel uir elaboratum , omnium in se oeulos ecnvertebat , ut scribit Ioseptuis . Meundum quidem velum appella. eur in sente Hebram, aracbo , quod Graeci reddunt ---αυ- . primum Vero UMa , in Graeca version- κάλυμμα ι sed ocu pius a rea illud m acti , redditur .-α- πέτασμαι ut hae voce probari non possit seicturam de qua quaestio est. non contigisse His
to exterior . M srera misa est. horruit terra immane hoc scelus , ut solet homci horrens contremiserae.
Iram Dei ha e cimmotio significabat, Ac misisjestatem ejus qui patiebatur , ut dicitur in psalmis, commota est , 5e eontremuit terra a a facie Dei, edi potνa seissa μην . puto con
rum, 'ni do rmierant, mortua erant , μωκε runt. st. Ea exenntes de x numentis ροβρομωstionem ejus venem sanctam ciυ tatem, id est , post resu tectionem venerunt Hierosolymamr sive resurgente, pariter de re. turrexerunt. Cr appaνω-nnt m pia, quo muraculo constabat Iesum esse vitae auctorem, er monessa abotiis . habensem imperimm -- is . Heb. a. p. t iod Matthaeus dicit de
resurrectrone quorumdam Sanctorum non ca
tet ambiguitate ι quia si illud post νεμ si uem ej. r. attineat ad id quod praeredit, se ius, in inortuos illos resilirexisse post Christ. esurrectionem ι quae tamen post veli stissimnem eontinenter narrat Evantelista , sellierane unius de ejusdem facti hi riani discerpe ret. si veth illud ροβ νψωrrectionem ejus, praem datur nota distinctionis, ut referri possit ad
quentia, resurrectio horum Sanctorum Pa tum distinguenda ab eorum apparitione. Nem pe monuineata aperta sunt , Sanctique inde
675쪽
coo COMMENTARIUS IN HARMONIAM.
egressi ante Christi resurrectionem ad demon-lprimi Evangeli me adversantur Ioanni, qui sitastiandam vim mortis Christis sed delituerunt tuit hune Magdalenam juxta elueem ; dum extra ut bem, donee resu citato Christo ingressitenim illam accensem mulieribus quae lolith sint in sanctam urbem , ibique apparuerunt, stabant, non negant propius ad crucem acceia in simul & mortis & resurrectionis Christillisse . Erant & inter illas mulieres O a rapiaritoria in ipsis appareret . Nec obstat quom,lIaeobi Me. minoriι, ct Ioseph mater, Me. tius Christus dicatur primitiae dormientium &lSMome Mi. mater filio m Zebedei . y iptimogenitus ex mortuis , siquidem hoc spe- m. Ea eum est In Gabiaa, sequebantur eum,ctat ad generalem resurrectionem. quin de Cnri- miniserabant ei in iis quae sunt de omei
flu, dum vivebat, alios excitaverat a morte .lpiarum mulierum : O aliae multa has praeter
Is Me. 47 L mdens autem centurio ,lquae illi serviebant, suae simul eω- eo ascenda qui supplicio erat eraepositus, Me. qui ea a trans Hierosus M aa dies sestos paschatis . :mersa flabat , omnia observans cum militibus Io ' si I Iudaei repa, quantam parasimo suis, ne quis erucifixis subveniret. More R ieνat hora erat par alce es , nempe qua praei mano centurionem suisse praepositum , dumiparanda erant omnia ad escam necessaria, qtta damnati assicetentur supplicio , illa Senecae legitime coqui non poterant in sabbato , in verba indicant . lenturis supplicio prapositus quo non licebat ignem accendere. In tractarueandrea gladium stieuiatorem tutat. lib. de ira,lde paschate ostendimus tempus parasceves labis cap. t 7. videns, inquam , Centurio , L quodlbati coepisse ab hora nona usque ad occasum I aerum fuerat . omnia quae contigerant Me.lsolis , in quo oriebatur dies labbati . ri via sic elamans expisasseν, commendans spiri-iremanema in crnee eo tora sabbato proximEtum Deo ι & ostendens valido illo clamorelin stanti, quod vespera illius diei inceptusum osse di sibi vitam prolongare. L gurseaui3letat . longa enim permansione corporum i Deum ι id est . testimonium dedit. Testes enimlpatibulo terra sancta contaminari dici ut in priui adiurabantur Deo gloriam dare. testatus Deuteronomio, eap. al. p. 22. oc χs. sMndo est ergo,' diemst vere hie justus erat, in Nip.eea υeris homo quod morte premendum UT, damnatus: Me. vere his homo sitius Dei erar stadiudiearisa morti appensus fuerit in patibulo, Iioc est, Chr.stus . Messias quem expectabantinon permanebiν evita υer eius i. tigno sed in Judaei . etenim qui inter Iudaeos versaretur ,leadom die sepinetur ι quia maledictus a Deo est, Mnorabat ab eis Messiam expectari, quem &llus pendet in ligno . hane legem Iudaeos ii anlium Dei appellabant. Forsan Ec ille , ut &saei.ie servasse religiosε scribit Josephus , lib. 'pletique alii, Deum Israelis colebat . l . de bello, cap. ultimo . Non qualecumque
vir. Et qui eum so erans milites e odienιει autem sabbatum proxima in erat I in illii 'JUum , ne quis eum de cruce detraheret, viso enim ut in cluiniologia eviet mus , incidebat rea instis, O his quae fiebans, iamiserunt va imagnus dies azymoium , dies scilicet deeiad. , ve saevitiae ministrι iram Dei metuentes, mus cra intus pri ni tuerius. eras enim mas nusiurantes, ver. filius Dei eras ista , verus reatldiso illa fabbari festi paschaνis solemnior Λ re Iudaeorum λ cus ut falso regi illusimus . si 'thoc enim sestis Judaei ab a gypto liberi exi
liquium extra naturae ordanem, tremorem te iante Vesperam. alioquν enim ex more Roma-xae, hominem velut suo arbitrio expiranteir, , no cruciarii pascebant in cruce corvos. idcireoperistionaos pectora sua ex poenitentia iaci, , dclyidaei sogavere Pilatum ut acceleratetur mors meta vindictae divitae, reuersebamur ii, civita- crucifixotum issem. t I ' 32 Meaeram tergo misitis: O prImἰ quia γ L 4ν Stabant aureis omnea nais ejuν , di-ldamfregerum Gina, O alteriis ν qui erue xuet scipuli , amici , eonsanguinei a ιonge procul .les eum eo ad accelerandam mortem eorum. Ia Allusio est ad psalm. ι - ψ. In Es wi juxta Ad JUκην autem cum venisseno, tia videro.
τω Magda eo niavit Evangelista illam praμ τρα--, mile non eques, nomen enim illud de memittere , eam numerΜ intep pias mulieres pedite uiu Vari solet, etsi postrearis saerulis mia quae Iesum secutae erant; sed inde temere colin ισι accipi sueverit de equite. Miles a stem illeligeret eam saliae Galilaea, de Meuco aliam erat spiculator, quippσ armatus lanem. eustina sorore Lariti quae erat ex vico Bethaniae fide deligeban urex spisulatotibus; ut videre ei potuis enim se foetam addere piis mulieribus, in eo quod Suetonius narrat de Tiberio Clat quae Uectataces sume iuortu Christi ,- Nes t idis, s P. 3s, ne lMe eonuiuia intra ausu , est, ns
676쪽
Me spieisiatina eum tinctis cireumstarent 3 milia tresue vice ministrorum fungerentur. miles i quam latus Domini lancea aperuit: Deus enim voluit testatissimam esse chi isti mortem , ne de ejus resurrectione dubitaretur. Oeantinuὸ statim exivit san uis O aer' a. quas partes internas lancea militis attioerit unde san uis &aqua fluxerint, certo detiniri non potest. name πλεροὶ, latus , . quod miles percussit , tantummodo designat externum vulneris locum . Bartholinus celebris anatomicus credidit in th
raeis cavum laneeaa militis penetrasse, ubi copia sanguinis est eum sero, sive aqueo humore. id plerisque non satisfacit , quia videtur Evangelista innuere impermixtam aquam sicut de purum sanguinem manasse ex latere aperto . volunt ergo vel cor . perfossum , aut saltem pericardium, in quo aquam reperiri observat Hi- pocrates in suo libro de Corde. cor , inquit,
ygura quι dein me a similis, colin autem admodum punires, tun Ieatiυi eiromtegitur , in qua humor patiens, qualis .rina, ins , ne eis ιν vegea conserυari existimes . Ea verὸ de ea fa xipit, Ma validum in erustodia vigeat . mmiditatem autem tantam habet , quanta maxim.
ad aestuantis Uebiam satis sit . Libet ille spurius aliquibus videtur , sed eadem docet Galenus, lib. s. de locis assectis, cap. 2 g. consentiunt atomici peritiores. posset & tes alatibi miraculo, seia quacumque ex causa contigerit ille effluxus aquae de sanguinis, si Christus iam non expirasset, certam mortem accepisset ab hoe vulnere, dc hoc est, quod Ioannes satagit ad-: struere adversus haereticos, qui, quo tempore haee scribebat , impugnantes veritatem carni Christi pariter impugnabant veritatem: mortis ejus. Eo fine addit. ι Is Eri vidit, te stimonitim perbanie, haec enim praesente Ioanne eontigerunt . o v mm testimoniism eius , ut oeulati testis. Et ille scis quia υera dimi cerisio sibi conscius est haee vidisse, ut O vos in dati, scilicet Iesum vere mortuum , dc cinis quenter veram carnem habuisse. is 36 Facta sunt en- haee, uι scriptura
implerour: os non camminuetia ex eo . sei licet
in typum , sive in vatieinium quod Christi
non stangerentur ossa , praeceperat Deus ne agni pasenalis ossa ullo modo stangerentur . Hoe M a psalmista praedictum fuerat psal. II.
p. at . custodis Dominus omnia ossa eorum tu num ex his non eantereιur. Addit Ioannex Seallam transfixionem lateris Christi praedictam se se, nempe a Zacharia. I 6 3 Ea iter. alia feri ιἀpastar, Zacharias, cap. la. p. Im
. ξιαέ, e . se habuit haud dubi h aliqua Graecarum versionum I plures enim fuerunt versi nes Graecae ι at in ea quae dieitur septuaginta interpretum, nune legitur, κα- χέσαντε. scili-eet illi legerunt raedo, id eli, insultaverunt . in sente autem Hebraeo'Joannes leg rat ri chr. y id est traniseeruti, quod in hodierno codice legitur t utrumqtie verbum constat iisdem litetis , sed alit et dispositis . od autem Zaehatias dixit de Iehova i id est, de sit mino Deo , Joannes ioterpretatur de Christo , quod non faceret , nili Jesum eredidisset vete esse Deum . sensus vaticinii est : eonjicient oculos in eum , cuIus latus lancea perforabunt, pungent.
CAPUT XXXVILcirpus Christi ἡ eruce depositim conditur in novo monumento eui Iudaei custodes apponunt.
crat parasceve , quod est ante sabbamin.
a Mi. Venit quidam limmo dives L nomine Iosepia Me. nobilis decurio, L viae honus & justus.
venit quidam ho- a venit Ioseph
mo dives ab Ari- ab Arinia haea mathaea , nomi nobilis decutione Ioseph, qui&ipse discipulus erat Iesu. Io Et eece vir nomine Ioseph ,
qui erat accurio, vir bonus di i sius a
677쪽
et Hic non consenserat consilio & actibus eorum pab Arimathaea civitate Iu-cisae, qui expectabat & ipse
regnum Dei. M. L Hic accessit,iue. 38 accessiedi audacter introivit L ad Pilatum , & petiit m pilatum,&-- corpus Iesu, in leti.
pulus Iesu, occultus a rem propter metum Iu-
6 Me. Pilatus autem mirabatur si jam obiisset, &accersito Centurione , im terrogavit eum, si jam mortuus esset. Et eum cognovisset a Tunc mutis Centurione, donavit codi m M .
8 I Venit ereo, & t Et με lit corpus Iesu. . 9 Venit autem, & N Leodemus, qui venerat ad Iesum nise primum, sorem mixturam myrrhae, de aloes quasi libras centum. Io m. Ioseph autem mercatus sindonem; & d ponens eum, inv vit sim iuri, Dii illis io
erat expectans Franumisi νε Hie non con seiiserat consilio actibin eorim ,
ab Artiriathaea e vitate Iudarae , qui expectabat& ipse regnum Dei. s, ille aecessitae aucticter ii troiste ad Pita. tum . Petiit ad Pilatu utp eorpus Ietu. tili coros Iesin. ro avii
mathaea pilat nab Αε,M Pilatus a rem mirabatur si iam obiisset. Et accinito Cenem vione, inter g vit eum, ii iam mortuu esset. y Et erim eo gnovisset a Ce timone, donavit
3s Venit autem Nicodemvis . qui venerat ad lim nocte Prianu inferens mix- liram mvrr haeae aloes qualibras centum. ,seph amem sι Et depositum mereatus Diramitem , & deponens eum invoti Involvk si vit sitiaone, ne ,
Ir m Acceperunt ergo corpus Iesu, & ligaverunt illud linteis cis i aro metibus, scut mos est Iudaeis sepelire. i ri I Erat antem in loco, ubi crucifixus est, hortus: & hi horto mon mentum novum, in quo nondum quisquam positus erat.
13 et Ibi ergo propter parascevem Iudaeorum , quia juxta erat mo
HARMONIA. MATTHAEUS. 4 MLPosuit illud IUe o posuit illud in
in monumento Iu novo, quod vo. quod exelderat in
exciderat in perra. Et advolvit
saxum magnum ad ostium min Osthim monumenti,
LUCAS. IOAN. ct posuit posueisie
678쪽
Η ARMON IA. MATTHAEUS. MARCUS. LUCAS. . L Et dies erat parasceves, di sabbatum illucescebat.
16 Subsecutae autem mulie si Eratu autem mires 1LMaria Magdalene & alto Magdialene, ae
dentes eontra sepulchrum, 'Mc. sedenter eoum s
aspiciebant ubi poneretur, L dc quemadmodiun positum erat corpus ejus.
ετ Maria autem Magdalene , & ma
mulieres, quae mimeo venerant de Ga lilaea, viderum m numentum,
IT s6 Et revertentes paraverunt aromata & unguentar & sabbato quidem siluerunt i secundum mandatum. t pca a
et 8 61 Altera autem die, quae est post Parasceven, e venerunt Principes s cerdotum & pharisei ad Pilatum, dicentes: Domine, recordati sumus, quia seductor ille dixit adhue vivera e Post tres dies resurgam. Iube ergo custodiri sepulchrum usque in diem tertium: ne fores v niant discipuli ejus, de furentur eum, de dicant plebi e Surrexit a mortuis: de erit novissimus error pCor priore. Ait illis Pilatus: Ha tis custodiam: ite, custodite sicut scitis. Illi autem abeuntes, munierunt sepulchrum, signantes lapidem, cum custodibus.
a '3z I hae autem , Iesu in criacev mortuo. 42. Me. Cr e m jam seia esst factnm , nam Iesus expiraverat cirea horam n i am, ita ut iam inclinaret dies. nia ero parasce in id est, ut vidimus, tempus quo praeparabantue cibi eomedendi in sabbato, qανd est ante abbatum ' -- βα-ν . nempe illud tempus praeparationis appellabaturant fabari m : eo, inquam , tempore. 2 ' sy est. se n/dam homo dιυει so L nomine Io 1b . t Me. nobilἰι decurio C seMM-. nomen quod Latinus interpres reddit riobais, dicitur tum de eo qui decenti, ac speciosa sorma est, tum de eo qui se decenter, composith , di honesth terit ι ut notat Suidas. εἰσχοῦμ- , inquu , non dieitur qui multa mili det, & dives est , sed ι -υ - ψ-m,e . . σιωπῶ , modestus & legibus obtemperans, dic mendans se, videlicet propter suam modestiam. autem signineat consiliarium, se- naiorem se l εc in gloms accipitur pro decurion. im enim Romae erant senatores, id inmunicii iis eccolaesis eruat de rhnes ι sive qui ua - gistratus dieebantur Romae senatores, in muniis cipiis appellabantur deenrunes lita nomen βουλε..., e, non potuit magis propith verti qi iam do eurio.nomen enim senator, proprium est dignitati Romanae. forsan Iosephus unus erat e magno synedrio. quisquis fuerit, erat L vir bonna ct ius, ιι si. Hie non eonsenserat tonsilio ct acti bisse rismι nari, ut diximus, Arsan unus suit E pto. cetibus magni synediit, ab Arimathaeae eiυνtata Inda oriundus, qvi expectabat o i e re an Dei, sollicitis votis , ut caeteri pii Israestae , expetens adventum Messiae. de situ Arimatharae sermonem fecimus in descriptione terrae Israel. 's ali. sa L me Meesset Me. O audacter sis
dueia dignitatis ec divitiarum i nee iam timens ne videretur adversati Iudaeis de ipsi Pilato ι ει denti inquam animo introivis ad Puatum. σpetiit eιν ων Jqu. deposuit metum desumpsit fiduciam, clim necesse esset, nec timuit odium Iudaeorum, nec iram Pilati, s 'I .. quὸdus, discipulo Jesu, ocenti.ι autem trop er moum ID.ών--. t cilicet bactenus; tune enim se patefecit . 6 4. M
679쪽
6 4ι Me. Prima autem mirabatur, si iam labiist. quia . ut liquet ex iis quae observata sunt, crucifixi, viri pra set ii in florenti aetate, etiam plures dies in eo supplicio vivere solebant i tum quia divinum hune hominem putabat non tam facile moriturum, sorsan etiam se liberaturum a crucet O aeeesto centraraone, intrerogavit, si vere Iam mori s esset. γ' s. Et e m eEnου; et a centurisne qui praefuerat supplicio, rei veritatem , do vis eorpus Iesu IUQbι peria: ilit ei ut Iesum deponeret deer ce , & arbitrio suo conderet sepulchro. alioqui enim cruces erant cruciariorum sepulcitra : iulic pascebant corvos & seras , ut in dissertatione vidimus.s sinit .rgo Ioseph, ctis ex cruce eortus Iesu. ter una omnium quae observant Evangelistae exempla occurrunt in libris ludaeoruiti. 3olepitu , lib. . de bello in sine exprobrat ut scelus ingens Idumaeis, quod abiecetini insepulta cadavera; cum praesertim Indaeis. inquit ille, tanta sepultura cura sit, ut etiam iudicio eruci su*xοι ad Occasum stra deponant atque sepeliant. non alienum est ab hoc loco quod nos docet Mai.
monides in tractatu Sanheorim cap. Is . non so-Ilim corpora crucifixorum ante occasum solis,
sed & omnia instrumenta supplicii mandata esse
terrae. suspenditur , inquit, ad arborem solo innatam . sed vd avulsam , ne fora. excisio avus sit moles as quia tignum una cum suspenso sepe endum est , ne relinquat tuuem in sendo memoriam , aut dicaturr ecce de hoc lis no quondam pend.bat isse , υει ille. Sis o lahis quo aliquis obrutus, gladius qua decapiratus, sudarium , sive maritila quo aliquis strangulatur , omnia hae speliunt Ar, in carcere tamen occisi,
svs 9. L enia autem O 2 leo demus , ille qui venerat ad Iesum nocIe primum , - ῶαν pro - τε εν x primum pro priιιι , ut ipse Ioannes
Nariat, cap. s.frens, asserens mixturam m
νbae o Aloes , id est , aromata composita ex ni)rtha & Αloe, quo libras ecntum. signum op .ilentiae Nicodemi de non parci asse et iis . Discimus a Salmasio duas divertiis nil generis
plantas uno eodemque nomine ἀλdae, veteri. Dus notatas ι alter.im arborem aromaticam ad thymiamata vulgo usurpatam i altei atri her- hain , ex qua sit celis amarissimus eliciebatur,t stor. num. s. solitos magis suisse corpora eon- qm etiam . .e.e nomine appellabatur . Aloa, de re quam eremare e more 2Dymo . Con-
inquit Is d c, tus, in India atque Arabia gigni.' tendunt aliqui praeter illas laseias quibus con-
& appositam sindonem . litis eorrumpuntur. Tres autem, aut quatuo
librae forsan sussicere potuissent perfundendo eorpori Domini, sed illud eum omni illa mixtura tantν vonὸeris . sive tam eopiosa fasciis
involvere placuit. to 46 Me. Joseph aurem mereatur sindonem nova itaque erat , d ponens eum de cruce, involυit sindone Mi. munda, quae alteri usui nota inservierat . sindon erat linea 3 exponitur a Syro interprete on volueνum tineism s ideo autem Ioa
nes addidit de sindone loquens, eam mundam fuisse ι quia nisil pretiosius ad sepulturam adhibere licebat , teste Iuchasin , cujus haec verba sunt: non licet sepelire in semeias inυρlueris auxυsibtis Phrnionisis, ne prineipem quidem , qu-niam hae est perditio Oopias gentiti m. Ex simplicitate sepulturae dominicae occasionem capit B. Hieronymus insectandi ambitionem divitum qui nec divitiis, insuit . possunt ea tete in s pulchro. Videtur. sindone illa munda eorpus Domini cruentum, & a cruce recens depositum
obtectum fuisse, ut honesth ad pollincturae I
cum deserretur. ea enim sindone postea non filii involutus Dominu in sepulchro, iam ablutus,& perunctu , 'sed tantum ubi de eruce depositus est. ut dicunt Evangelistae. Ioseph deponens de eruce, iuxta Matthaeum , in v υἰtι juxta Mareu in e εἰλνσι, inυοιυῖν circum volvit. postea non integra sindone sed 'sisti is eorpus Domini involutum de eoalltictum est, ut modo dicemus. ii Aceserunt ergo GVna Iesu , ut per miserat Praeses, Maυε runt iliad linteis eum aromatibns, ob vinxerunt, involverunt id est . fasciis , etonis eum aromatibus , illis quorum scilicet fit mentio supra, quae attule rat Nicodemus. sicus mos est Iudaeis seprtiro,
ωσαφια eo , funerare , aromatibus con ire , prae-pa e ad sepulturam I neque enim filud φιάζειν, dicit simplicitet sepotire more nostro, sed condire corpuq aromatibus , dc σινδήμιμαδειης πιλωψ et re ut hia .re , id est, incisis lotis ex lindone bb ili a εἰλἱ-- σῶμα involvere corpus , ab χώειν πις κοιμι , de illineregumini. utor verbis Herodoti , ubi loquitur lib. a. de more quo AEgyptii sepeliunt mor tuos suos, quem mor in ea in re Iudaei imitabantur, ut Tacitus de iis asserit lib. s. hi. tur, .rbor odotis si a villiini ac siminii. lignum strinpebatur eorpus . ipsius vice tityima natum adoletiir aliaribus , un-l Chineritis qui in ea seice de nomen traxisse videtur. Idem Itidoriis dicit Aloen elle herbam amatissimi succi. tondebatur, de te digebat ut Aloe lignum in pulverem, de pulvi reelus eum myrrha mixto, id est, humida cum liccis miscente s nam myrrha est liquor )perungebant corpora. Ic bis amaris a sinent vermes s Sc quae ex Iiccata sunt, dissici--- - a sententiae it, libro de linteis
lepulcralibus Christi allegat locum Herodoti; sed non bona fide illum exprimit ι ut enim videatur Herodotus indicare sindone Itinui de fasciis eorri pota suisse involuta, sic illum loquentem inducite tibi abluerunt mortuuin sindone lythsina, incisis loris totum involvunt, summi illinente squo Gryptii glutinis luc I plerumque Lituntur a
680쪽
Lingst V. CAP. XXXVII. Sepulti ra. Sepulchri custodes . foue
miflet;us inquam inserit eomma, sive virgulam post δυωδεM , qua earet eodex Herodori , in quo genitivus il Ie Ruin e regitur voce nempe et a rh dicit Herodotus sindo. nis byssinae longis fasciis involuta fuisse eo pora. Iudaei veris praeter fascias , sive sindoe. nis lineae incisa lora , eaput operiebant sud rio, ut vidimus in Laetam. Illa autem non oppugno Chi fletium in omnibus quae erudite de eIesanter disseruit in diacto libro . nollem aliquid praejudieatum his ruae dixi adversus pias opiniones de saetissmonibus , quae Pluribus in locis exponuntur venerationi fidelium . Ne autem ambiguitate verbi sepeliis quis decipiatur , apponam quod de hoe verbo dieit B. Augustinus , lib. t. locutinum. Ioa. in haee verba Genes. eap. so. p. a.
sed ἰ ai. Illi 'νο -αφιασώ . id agunt 'uod exhibetur eormiabus humandis, vel condiendo, vel siceando, vel inυσlvendo Hugando , In pere max me ense 'Ipriar m praeellis. Clim autem Iosephus & Nicodemus peregerint quae fieri solerent in funerandis mortuis: simienas est I. I. βρεΓν. . Illi falluntur qui pu-vant eos tantummodo congessisse in Ioeulum Domini aromata , donec corpus ungerent Commodo tempore . equidem piae mulieres sibi Proposuerant hoere ministerium Christo exhibere transacto sabbato , quia ignorabant remiam peractam Lisse.
Ia i Eras aisrem In tio, ubi erue xures Iesus , hortua a et In horto monumentum n vum , in quo πονεώm quis uam positu3 eras , nullus in eo monumento sepulturae mandatus. Is' a ui .eto μορυμ par cevem sed rism,suia scilicet emuebat tempus parato a. siveram am oriturus esset dies saboati , 'quo non licitum erat efferre mortuum ad tumulum , uia iuxta, prope erat Illud novum m numenvi um Ioleph. i. ' M. PUωδε illαd eorpus Iesu in hocce mistimenta Jo novo , inod 'eidaratta petra . haec autem etsi ea su geri videbantur , ad reserrectioni, fidem faciebant . Non enim potuit fusissum videri sepulchrum quod in solida rupe suetat excisam , ut subriperetur corpus Iesu i nee alius eredi poterat ex m numentia resurrexisse , in quo solus positus su rat, aut resurrectio Domini.adscribi virtuti oGrium alicujus pr hetae ibi sepulti , quorum contactu telartexi steti ut citim ille qui conditus
emo post iliam eon eviisa est, ira in hocmon m nt. nemo anιe illum, nomo post illumseputim si, λαλι Augustinus. O ad luissaxnm magnum adjutus plurium auxilio, ad ostiam monum nιῶ est abiis, securus quod non facili negotio corpus iartim abripi posset . ea res profuit ad adstruendam vetitatem dominicae resurrectionis. se Lis dies reas Parasceves . nempe
dies sexta, quae ex parte illa qua Iudaei edu Ita& caetera praeparabant ad transi endum in quiete sabbatum, tota appellabatur parasceve , sive dies parasceves , di fabbatum tuticescebat, e --, id est illuce te debebat, ingruebat nox qua post occasum solis ineipiebat sabbaiatum . Cur autem de isto talis noctis initio usiirpetiit illud --σαι, iliaeescebar, alii ea sim afferunt lucernas, quas initio sabbati a cendere solent Iudaei tanta religione, ut etiamsi non sit homini quod comedas . mendiset , inis
quiunt, ostiarim, ni amnisae oleum in aeeendas incernam. alii vero referunt ad exotium stetitarum indieantium vesperam a qua Judaei die sabbati, be alios dies inchoabant. alii denique dicunt quemvis diem naturalem recth diei illucescere, quando initium eapit, sive id sit a vespera, ut apud Iudaeos, sive ab intempestiinom, ut apud Romanos. dies enim denominatione sua lueem denotat . pmpriε ea pars temporis, quae luce praedita nocti opponitur, dies dieitur ι sed de generalius extenditur ad illud et . horarum spatium, quod a principaliori sui parte dies etiam appellatur.
io'ss Subsecuta autem mulierΦI , 5 Maria Magdalene es attrea Maria Me. Ioseph, nae enm es venerant de Galilaea M. f.onrest contra sepuliarum, ε regione loci in quo erat monumentumi serian non noverant affectum
Iosephi de Nicodemi erga Iesum , 5e ideo non audebant accedere. Ergo i longe Me. aspici bant nbi ponamur L s quemadmiatim positum
erat meta 'e ns , ubi di quomodo situm. ιγ' 36 ει ν retentest in civitatem P avernns aromata edi invisenta , sed transacto sabbato, neque enim antea illa emerant, ut constat ex Marco. putabant clim sol vergeret ad occasum
ungendo eorpori Christi tempus sibi non suff-eere. Ideo reversae sunt Ilierosolymam. 6choefabbao widemsiluerant, λύχασαν , quia Uer ur . idem vectum Hebraeis miri ebam A, fgnificat suere, de Dieseere, di praeterminem . re ditur a Graecis δεο --, Nehem. cap. s. νε s. sensus ergo est nihil illas egisse quoaa aroma tum de unguentorum apparatum , nisi elapso sabbato , seeuniam mandarum legis , cujus praecepti vinculo Christus sectatores sitos hactenus non exsolverat. ag 6a M. Abera auι- ῶε. quas Upraseevena id est, die sequenti parascevem, con venerunt prine per faeerdotum, Pharisaei ad
Pilain m. hoeeli eum iam die, sabbati adveni μset, illi adierunt Pilatum . Cur autem sabbatum illud sic per periphrasim Evangelista notet, alii dicunt ia sicium, quia non ςrat sabbatum orat