De bono, malo et pulchro dissertationes tres Andreae Spagnii florentini e Societate Jesu

101쪽

possibilitatis , quae praescindit vel excludit omnem ipsius pro

aliqua differentia temporis existentiam . Hoc profecto intelligitur esse malum morale per hoc solum . quod sit disconveniens naturae rationaliὸ neque enim pro statu objecti mere possibilis datur lex , seu v oluntas aliqua absoluta Dei. Resp. II. ConC. antecedens , S distinguo alio modo Comsequens - Malum morale non intolligitur sine respectu ad Legem Dei,stando illi definitioni ex S. Augustino prolatae, Conc. consequentiam , sequendo aliam definitionem , nego Consequentiam . Augustinus , qui dat ibi illam definitionem peccati , alibi centies habet aliam illam , quae explicat peccatum per privationem boni , seu perfectionis debitae actui naturae rationalis , quae definitio non meminit de Lege Dei . 98. Instant. Ipsa Contra naturam flagitia hominum sunt ex S. Augustino Contra Legem aeternam e i Flagitia , inquit , quς sunt conIra naturam , ubique aesemper detestanda atque pMuimda sunt, qualia Sodomitarum fuemul.

si omnes Gentes Deerent , eodem eriminis reatu Divina Leoge teuerentur : ergo nullum malum morale , ct a pari nullum

Donum morale intelligi potest sine respectu ad Legem Divinam .

Resp. conc. antecedens, ct distinguo Consequens: nullum malum morale hominum intelligi potest sitne respectu ad Legem Divinam , quatenus in Hypothesi mali, quod ab illis fit , illa semper adest juxta nuper dicta, Con C. Consequentiam ἱquatenus Prae in indendo a Lege nullum sit aut intelligi possit

malum morale , Nego Conseq.99. IV. Objicitur . Deus jussit Abrahamum occidere fi

lium sutim innocentem . Christus Dominus jubet Od illa Patrem etiam & Matre me atqui sit in re, seu independenter a Voluntate Dei esset malum Occidere hominem innocentem,S odi me Parentes , non potuisset Deus haec jubere et ergo. Resp. con C. maj., ct dis .in in . Si independenter a Voluntate Dei esset malum . quod homo etiam ex mandato Dei re Tum omnium Domino occidat hominem et & si indepens denter a Voluntate Dei erat malum odisse Patrem & Matreman

102쪽

in sensit, quo hoc jussit Chrillus , nimirum non polita bendum Deum , & iplius legem amori parentum , non potui isent haec a Deo jiberi, Conc. minorem, vel potius permitto, nam in voluit quamdam terminorum repugnantiam in prima sui parte . Si independenter a Voluntate Dei esset malum, quod homo propria aut horitate occidat hominem ,& quod filius oderit patrem & matrem in alio seni , ac quo usus est Christus , & qui eli sensus obvius in eo loco. non potuissent haec a Deo juberi, nego stippositum; Deus enim nunquam haec jussit , ct nego consequentiam. Dillinetio clara eli , &quod pertinet ad jussionem de Sacrificio Abraham , patet D cum omnium rerum Dominum potuit e vitam , quam dedit Isaaco repetere vel per se vel per patrem, vel quovis modo illi libitum fuerit. Quare Abraham , inquit S. Thomas c l) . Nou erat Boinicida, sicut nec Deus . Adde quod ex facto constat illam iussionem suisse experimentum obedientiae ct fidei Abraham i . Quod vero pertinet ad odium parem tum indictum a Christo, hiset in ipso contextu Evangelii claram expositionem sensius jam in distinctione propoliti .

3-- Uenio 3d illos , qui nobis Contradicunt affirmantes bonitatem omnem moralem dependere ab humanis opinionibus . Quod neminem dieturum elIe contra factum ipsum

sipposuit 2Egidius Estrix , qui postquam dixit , a Honesias aut inhonesitas objectiva , seu tuarum in se actionum non de-peudet ab humauis opinionibus de honestate aut inbouestate omiectius , addit , non existimo bule veritati , honorem axisinaxis o quopiam controversandum . Verum sine Controversiae hoc solum eli, esse aliquos , qui non modo dubitant de huiusinodi veritate, sed contrarium etiam statuunt. Atque ex his alii dixerunt, bonum morale, sicut etiam oppositum malum dependere ab humanis opinionibus, quae evaserint communes vel propter consuetudinem , vel strupter leges pro prias singulis regionibus . Ab his dicunt boni & mali moralis mensuram & rationem repetendam esse, iisque sublatis nullum aliud bonum , aut malum haberi in rerum natura nisi

103쪽

phys cum . Protagoras , qui ut habetur apud Platonem ci ct hristotelem et fuse illum impugnantes,asserebat omue quod

opinamur, di nobis apparet . verum esse, non male Citatur

pro hac stultitia . Verum alii sunt , qui directe magis illam ausi sunt propugnare, de quibus idem Plato narrat, quod 3 ditant jusa natara minime esse . . . nuae nuper homines flaruerunt. , quatenuΙ illiιμ piacet, eatenus esse jusa , non a iura quidem , sed arte O legibus consituta . Tullius etiam de his meminit , illorum impugnationem aggrediens di Cen-do , isnesia ct turpia in Ninione exsimbre, nou tu naissura posita , dementis es. Ex istis fuit Pyrrho Scepticorum Coriphaeus, qui reserente Laertio aperte 3 negabat quie- am turpe esse aus honestam , justum vel injustum . . . Lege

utque consuetudine cuncta homines facere . Et magnus ille Pyrrhonis fautor Sextus Empiricus similiter in hac re dicit , 6 Nihil natura tale es vel tale , sed omnia opinione tenus . Sed integra sic opinantium cohors habetur in Epicureis , qui jam Increduli appellantur, quos fuse nuper Coarguit Michael Angelus Marin . Hi in veris bonis solam ponentes sensuum voluptatem . & in veris malis solum dolorem , Caetera dicunt esse solum bona vel mala pro cujusque

Opinione . Certe , inquiunt . Omnes nemine excepto , quisiti vel fame vexantur, intelligunt malum esse sitire & esurire, di bonum esse bibere & manducare , nec opus habent ulla Philosophia aut ratione, quae id illis suadeat : at in aliis rebus, ut in secundis vel tristibus eventibus, in hoc vel il- lo agendi modo,observamus, ios summa, illos exigua, alios nulla si ve laetitia , sive maestitia tentari , pro ea stilicet opinione , quae illorum animis insedit. Illud addebant Epicurei , quod, cum hujusmodi opiniones satis ipsae essent ad inserendum in animos cruciatum, Opus esset scientia, quae ab illis nos liberet, illa scilicet, quae concluderet nullam este Divinam Providentiam, & nullam animae immortalitatem, quam

104쪽

proinde suam scientiam dicebant esse bonum quoddam appetendum, non tamen tamquam finem, sed tamquam medium.

ioi. His omissis alii sunt , qui dicunt bonum morale a Confitere in eo , quod existimatur ei se vel posse esse utile sibi , vel saltem Reipublicae . Horum opinionem Glauco apud Platonem ci fusa oratione exponit, vehementissme urgens . illud litorum argumentum, quod nemo justus esset , nisi in conspectu praemia haberet, quae ab hominibus , Deoque tribuuntur ; eκ quo infert justitiam, quae, cum proprie sumitur, est species quaedam bonitatis moralis, generi Ce vero sumptae it omnis moralis bonitas, non esse quicquam in se bonum , ct expetibile tamquam finem , sed esse tantummodo honum ad aliud, & amabile tamquam medium. Palla vicinus eamdem

doctrinam tribuit Aristoteli in Ethica, & Tullio de Legibus rhi, inquit, ca) honesum doeent nihil tandem esse. ni humanσuniver talis bonum , populique fututem . Uerum Credo equi dem hos ibi non definire , in quo consistat honeltas moralis , sed vel tradere tantummodo methodum quamdam digno Rendi, an aliquid sit nec ne honestum: cuiusmodi Certe eit ad Vertere , an illud bono sit Universitati hominum : vel significare bonitatem moralem , prout nobis exercenda Proponi tur, esse ex illo bonorum genere. quae, ut ait Plato Citato nuper loco , ct i orummet gratia . ct eorum , quae ab eo μοι, amamus: vel docere bonum hujus Universitatis, seu ut generalius dicitur bonum physicum, esse in re prius bono morali, & hoc in eo fundari. Quod concedi utique debet ;Prius enim sine controversia est in rerum natura bonum physicum , quam morale, Cum hoc utpote situm in operatione entis rationalis praesupponat hujus existentiam . Hos interea

Confutant Pictetus , ct Chambers, qui tamen salso di-ς ii A)plerosque esse , qui satuunt ab utilitate propria , seu

umore fui habere originem ideat boni moralis , ct e contra rio ideas mali moralis , quando hoc modo loquendi velit de notare illos, Contra quorum opinionem dicit . Pauci enim sunt, qui ita desipiant, saltem comparati ve ad eos, qui his L ad-

105쪽

adversantur . Quod si velit dicere , ascendere nos quodammodo ad id eam abstractam , S universalem boni ct mali moralis ex experimentalibus Cognitionibus eorum, quae nobis commoda vel incommoda aCCidant ab aliis , fortasse consentient illi , quotquot a stirmant omnes nostras ideas Originem ducere a sensibus vel mediate , vel immediate , ct nullas admittunt ideas in sensu Cartesianorum innatas . Ioa. In numero eorum, Contra quos hic dicimus, est Thomas Hobbes, qui Malmesburii in Anglia natus an . Is 88 , obiit Harvici in Anglia pariter anno I 6 9 , invisus multis, etiam dum viveret , propter insignem suam impietatem , ut habetur apud Morerium cI . Illius doctrina fuit hominem spectata ipsius natura eam dumtaxat legem habere, quae respicit conservationem , ct utilitatem suam . Hui C Cum pareat , nunquam male operaturum . Quod si sponte vel coacite subjectus sit alteri vel Regi, vel Magistratui, tunc male operaturum , quando aliter faciat, aC leges ab his indi me velint. Quamobrem duplex quoddam honestatis moralis genus ab ipso distinguitur , alterum, quod dicam Monasti Cum , alterum Politicum . Primum quod brutis aeque convenit , quae

nihil curant, nisi vitam suam : alterum quod praesupponit fieri posse , ut ipsa injustitia sit honestas moralis . Si enim sne ulla limitatione honeste . seu juste agit, qui cuivis imperanti paret, cum fieri possit, ut injusta imperentur , iam naec dicenda erunt julta, quandoquidem ab his tamquam a radice derivatur honestas parendi. Jamque ex hac parte in cidit Hobbes in illam Trasymachi opinionem , quam Plato sa) execratur , qui justum definiebat esse , quod est potentioribus utile, & subditos juste tunc agere, cum illis parent legibus, quae sunt ad utilitatem constitutae . Haec testante Bruckero habet Hobbes in suis de Libertate disputationibus habitis cum Bram hallo, & alibi . Quibus imbutus doctrinis. eodem Bruckero referente, Daniel quidam Scargius , Cantabrigiensis Academiae socius ausus fuit publi-

106쪽

ce exponere & propugnare hanc thesim , usiitiam moralem

dependere a eisilibus institutis : supremi magistratus jussi di

Legibus Divinis , quae de moribus latae sunt, contrariis, obtemperandum esse , qua sibi expulsionem ex Academia , &alias infamiae notas comparavit. Pro eadem stultitia Auctora nonrmus libri de Distinimone Boni &Mali apud T re volti a- nos i , & Io: Christophorum Wolfium a , citat Michaelem Montagnem , & ejus amicum Petrum Charronum, quo S impugnat. Perversi hujusmodi homines in suae affertionis praesidium quoddam vocant veteres illos Philosophos , Academicos dictos,quorum dogma cum ent,de omnibus dubitandum , Consequenter nihil a firmabant en in se vel bonum vel malum in nulla linea, nec physica nec morali . Sed si illi hoc non assirmabant, hi qui hoc audent a firmare, pejores jam illis sunt . Quare si illorum doctrina, quae quantum pertinet ad mores, eo tandem deveniebat, ut dicerent, quicquid esset appetibile, illud aequa cum laude amplecti possie , dummodo nulla interveniret assensio circa apparentem ipsus vel honestatem vel inhoneltatem, tam stulta & execrabilis visa fuit S. Augustino , ut de illis iterum iterumque , & quidem ex proseiso 3 agens, dicat se putare nunquam homines illos, quos vocat , doctissimos aeutissimos tenui sse re ipsa , nihil nobis esse certum e quidnam dicendum eth de his, qui statuentra Certum esse , quod nihil sit in se honum vel malum morale , via omnium brevissima ad omne flagitium Contendunt Quam horrenda in ista suppositione dicant, ct infe rant, execratur referens Hooke , ct Guyonus in suo a nonymo libro contra Volta irem scripto . cujus titulus, Cora-eIe des neuvaux Philosophes , ibidem accusas Rousseaum 3 , quod Hobbesii vestigia sequutus sit in libro, Origo ct fundamenta de inaequalitate inter homines . Sed quoniam ille profitetur , se in hac sua differtatione loqui de homine , qui nec

107쪽

ne domicilio , s ne litibus , ne mutua communicatione . Me indigentia alterius exsua specie . inne desiderio cte. , manifestiun est illum , velit nolit , loqui de homine Chimaerico . Ecquis igitur patienter legat , vel aliquo in pretio habeat clii sertationem de subjecto , ut a junt , non supponente ta C I. Imprimis igitur contra illos. qui generatim dicunthonum & malum morale dependere ab humanis opinionibus sic arguo . Ad operandum bene moraliter requiritur dictamen conscientiae, hoc eli actus intellectus judicantis aliquid hic & nunc licite agi posse vel debere,tamquam in se seu materialiter honestum , vel licite agi non posse , utpote non lichonestum . Ita enim distamen conscientiae passim definitura Theologis Moralibus agentibus de Conscientiar ergo in

priori ad nostras cogitationes datur bonitas moralis in re , vel Contraria malitia .lo . II. Si non daretur convenientia inter naturam rationalem , & aliquos actus ab ipsa exercitos , nec daretur ejus oppolitum disconvenientia ante omnem nostram Cogitationem , nulla darentur communia omnibus gentibus prin-

Cipia operandi , ut illud universialissimum , ca Omnia puccumque vulsis , ut faeiant vobis homines , vos facite illis , sepe usurpatum a S. Augustino 3 . & eloquenter declara tum a Chrysostomo ) , in quo continetur praeceptum affirmativum , quod includit Charitas in proximum, per legem deinde S Prophetas omnibus aperte indicta ; & aliud similiter uni versale , quod tibi non vis. alteri ne feceris, si ve ut

legitur apud Tobiam 3 Iuod ab alio oderis seri tibi , side

ve tu aliquando alteri feceris , quod continet praeceptum negativum, inclusium pariter in eadem charitate : aliaque magis

particularia , ut Deum esse honorandum , se ipsum & parentes diligendos, miserendum miseris, & si milia: Atqui dantur hujusmodi principia operandi, communia omnibus genti

108쪽

hus omnium temporum : ergo datur hujusmodi convenientia , aut opposita dis onvenientia ante omnem nostram cogitationem . Major facile intelligitur vera esse, quia uniformitas in judiciis humanis non reperitur, nili Cir Ca ea objecta , quae evidenter talia sunt in se , qualia judicantur , & ad quae Cognoscenda natura rationalis est ex seipsa intrinsece determinata ; in iis enim quae minus clarum eli , qualia sint, tot inveniuntur hominum sententiae , quot Capita . IO3. Minor autem probatur primo , quia quorumcunque temporum scriptores advertunt inesse homini judicem quemdam de iis , quae agat, qui ipsum protinus laudat vel vituperat, absolv it vel condemnat . Certe Plutarchus quaerens , ci

An Vitiositas ad infelicitatem sufficiat, ita e sse respondet ,& multis suadet: quibus addi potest auditos aliquando esse homines nequissimos , qui filios suos propriis manibus se jugulaturos professi sunt, si sibi similes futuros praescirent. Bene Iuvenalis dixit a , . . . Prima haec es ultio , quod se

Iudice . nemo nocens absolvitur .

Et melius S. Augustinus cs ) , Iussissi Domine , ct e es, ur

paena suasib c omnis inordinatus animus . Quod Poetis altius animo imprimere Conati sunt, fingendo Titios in perpetuo cruciatu jecuris a Uulture devorati, & ad continuum cruciatum renascentis, & Historici referendo scelestorum anxietatem & gemitus ab illis quantumvis invitis per solas conscientiae objurgationes frequenter expressos . Sic Tacitus s4 describit nobis Neronem post inter fectam a se matrem, mentis inopem , huc illuc vagantem, insomnem . pavidum , &de die noctem , de nocte diem timentem . Secundo quia apud omnes gentes omni tempore inveniuntur aliqua erga Deum Religio , & horror in vitia laetiva honoris vel vitae alterius , neque ulli bi reperitur, qui aut dicat, aut Credat blasphemos . parricidas, proditores nihil proprie mali facere, rebus iplis secundum se spectatis, & aequali loco habendos in re esse , qui Deum blasphement. & Parentes jugulaverint,

109쪽

ac illi , qui Deum colam , & Parentes revereantur. Tertio quia occulta quadam vi natura humana rapitur in laudem &admirationem eorum , quae quis juxta praedicta prima principia gelserit , vel contra in odium & aversationem eorum, quae contra illa facta sint, ut luculenter ostendunt tot illi Graeci , Romani, vel alterius gentis homines etiam barba ri , quorum nomina immortalitatem vel honoris vel ignominiae consequuta sunt apud Historicos Cujusvis aetatis . & Authores illos non ita paucos,qui Valerii Maximi exemplum sequuti eorum hujusmodi facinora in breviores commentarios collegerunt . Hoc argumento utitur etiam Michael

Io6. I. Obicitur. Principia operandi apud varias gentes ita varia sunt, ut etiam sint inter se prorsus opposita ἔNam quae alicubi habentur tamquam scelera gravissima , ali-hi reputantur non solum honesta vel licita , sed etiam sacra Streligiosa. Ita sunt aliquae gentes, quae licitum sibi credunt disponere de vita filiorum, illosque sibi etiam manducare , illos sepclire vivos cum Matre , quando haec in partu perierit, derelinquere infirmos, quorum nulla est spes v Dletudinis sine cibo , ct sine ulla ope , parentes ipsos, Cum jam senuerint . occidere. Pro his & limitibus moribus longa consuetudine Confirmatis testis est Sextus Empiricus sa) ,& in ejus suffragium citari possunt Alexander Sardus Ferrariensis libro praesertim primo , de moribus ae ritibus Gentium, & S. Hieronymus, qui poli illorum aliquam enumerationem sic Concludit, c3 Persides igitur , quod non solum

in eis , fed ct in sepulturis, ct in eonnubiis, ct tu omni

conversatione unaquaeque gens suo ritu , ct proprietatibus victitet, O boo eam naturae legem putare, quod didicit. Quod vero pertinet ad illud, quod majus ell, habita else inter sacros cultus illa , quae Communius habentur inter summa flagitia . testes sunt Ueterum historiae , ubi agunt de Cultu atis tributo Veneri ab Ethnicis nec jam stolidis , aut incultis, sed in Respublicas politiores congregatis, quales jam fuerunt

110쪽

Corinthii , qui illi Idolo tale templum Consecrarunt , quale communius Fornix appellatur : ergo falsum est dari operandi principia communia omnibus gentibus: ergo illa illatio bonitatis moralis , quae detur in re ante omnem nostram Cogitationem, innitens suppositioni principiorum operandi communium omnibus gentibus, nulla est . Resp. dlsL antecedens. Principia operandi, sed non primaria apud varias gentes sunt varia, Concedo antecedens: principia operandi primaria sunt varia apud varias gentes , nego antecedens, & cadunt reliqua . Principia supra qio . allata sunt ex primariis . Haec generaliter dici possimi distingui ab aliis, quae consequenter secundaria principia operandi dicuntur, ex testimonio intimae conscientiae, quod qui ex hominibus neget se audire , mentitur. Nam haec esse eadem apud Omnes gentes omnium temporum . fuse declarat Nicolaus Ghegeti ci , ct pressius statuunt communiter . ut dicit Viva a , Patres & Theologi cum S. Thoma 3 , qui in hac re

utitur aut horitate S. Augultini dicentis , cq Lex tua scripta in cordibus hominum , quam ne ipsa quide m delet iniquitas . Quare bene appellari etiam solent Principia Iuris naturae . O . Venio ad exempla objecta, quibus primo quidem universm respondeo Cum Picteto s , & Marino , quod illis etiam datis , non sequitur aliquam esse gentem . quae nihil omnino credat in re esse bonum aut malum , justum aut intuitum . nec conveniat cum aliis hominibus in ullo principio operandi, sed sequitur solum posse homines non solum turpiter errare in linea scientiae & veri, sed etiam in linea morum & honi, & quidem ita, ut belliarum ipsarum surorem &inhumanitatem superent , quae omnia ultro Conceduntur. Nonne enim male infertur, nihil in se esse verum vel falsum ex eo, quod aliqui extiterint , etiam Philosophi , qui dubitarunt de ipsis primis principiis scientificis . ut quodlibet ethuel non e it, de existentia eorum quae videbant , & suimet corporis , uno verbo de omnibus. Simili igitur modo ma le