장음표시 사용
111쪽
le insertur , nihil in se esse bonum vel malum morale ex eo , quod revera extiterint, qui aliquid , quod nos malum & execrabile dicimus juxta communem cogitandi A loquendi modum , illi tamquam licitum , honestum , & etiam Lanctiim habuerint , vel vocaverint . Deinde vero in particulari respondeo ex objectis illis apud aliquas gentes moribus, aliquos quidem non probari de iis populis, qui in Rempublicam coaluerint , alios vero non probari fuisse satis diuturnos . Atque hoc modo intelligi potest citatus Sardus,qui, Cum inter populos nullis institutis matrimoniis , belliarum initar Crescentes, Indos Capite primo nominaverit, eosdem deinde Capite secrundo numerat inter illas gentes , quae habebant in matriMonio matres ct sorores: scilicet prima illa barbaries contigere fortasse potuit, dum describuntur si ferarum more passim vagantes et secunda vero licentia, dum nondum illorum Respublica sufficienter fuerat stabilita . De illis tandem moribus, qui dictu magis horribiles sunt . utpote qui foedissima vitia dicuntur Consecras. se, nego illos ipsos populos, apud quos haec aliquo tempore contigerunt. existimasse non esse re ipsa insanda scelera; Nam ea certo quodam dumtaxat tempore S loco non jam jubebantur, sed tolerabantur: extra vero illud ipsiorum templum aCtempus, tamquam quid omnino monstro sum turpe Sc indignum natura rationali, prohibitum erat gravissimis legibus, ct nullo modo toleratum. Quare planum est, ne tunc qui dem Cum nominabantur adius Religionis hujusmodi turpitudines , Credebantur tales esse , sed quae cauis reputatae fuerunt sufficientes ad illorum permissionem , qualis sortasse fuit ad impediendum majus malum , eaedem potuerunt per suadere abusum etiam illius appellationis , α ea praeterea, quae magis facit Contra objectionem, & verior videtur, ne vulgo scilicet nota esset tanta stultitia . vel nequitia . io S. II. Objicitur . Si darentur aliqua principia operandi communia. maxime essent illa, quae dicuntur praee epta legis naturalis : Sed haeC non sunt principia Communia , Nam
admittitur a Theologis dari posse ignorantiam in vincibilem
etiam Circa legem naturalem: ergo . Resp.
112쪽
Resp. dist. maj. Principia communia e ssent praecepta legis naturalis . illa scilicet , quae nullo indigent ratiocinio ad sui cognitionem , Conc. mal. , illa quae hoc indigent ratiocinio, utpote inferenda ex primis illis cuivis obviis, nego maj. .& cum eadem distinctione exCepta minori negatur Consequentia . Quod pertinet ad probationem , dico Theologos, ut Antoinem si , admittere ignorantiam in vincibilem dari posse circa legem naturalem , non quantum ad praecepta prae cipua & fundamentalia, quae prima morum principia appellantur, neque circa illa . quae facile ex his colliguntur qualia sunt praecepta Decalogi , sed solum quantum ad illa , quae sunt satis abstruis conclusiones priorum . De his S. Thomas dicit a , quaeda unt, ad quorum judicium requiritur mutista consideratio diversarum circumstantiarum, quas eonsiderare diligenter , non es cujuslibet, sicut considerare particulares eonelusiones fientiarum , non pertinet ad omnes . Hoc modo S. Augustinus conscius utique legis naturalis atque Divinae dubitat de nonnullis in Lege Dei contentis, ut an uxor dimissa a suo marito committat adulterium , si alteri illo vivente Copuletur ; Nam inquit, IJ mσchatur quidem, gui eam duxerit seundum Domini sententiam , sed utrum tali erimine teneatur. incertum es, aliasque tum ibi , tum alibi cq , similes dubitationes promovens, se nihil habere . quod de illis statuat, profitetur.
az9. Contra illos jam, qui bonitatem moralem constituunt in exillimatione communi fulcita legibus,concomitantibus determinatis temporis circumstantiis sic arguo. Ex illi
matio communis,& leges illae sunt quid Consequens ipsam bonitatem moralem objective talem per se , non sunt quid ad illam pertinens de formali; Nam ideo adest ea existimatio , di adsunt illae leges circa aliquid agendum, vel non agendum, quia illud in se , seu materialiter est, vel non eli moraliter
honestum, & non viceversa . Circumstantiae autem tempo
113쪽
scilicet actum, non sunt quid pertinens ad hanc honitatem.
Nam ab hac illae praesupponuntur, quandoquidem quaevis fomma praesupponit conveniens sibi subjectum, quod conflatur ex omnibus sibi intrinsecis attributis, nec praescindit a conditionibus ad sui existentiam necessariis . Rursus sic arguitur. Ex intima experientia conscii sumus determinari nos ad amandos illos, quos novimus mites, fideles, gratos ,& contra ad aversandos Crudeles, infidos, ingratos, sicuti ex intima experientia Conscii sumus necessario delectari nos ab aspectu operis bene dispositi , aut ab
artificioso concentu, & Contra molestia quadam necessaria assci videntes resin Compolitas, aut audientes voces in Onditas : ergo sicuti delectatio illa vel molestia sensuum de penis det a solis rebus objective delectabilibus vel ingratis, sive
Congruentibus naturae animalis , vel illi non Congruentibus, quin ulla intercedat existimatio Vel Communis vel privata ,
aut lex aliqua, quae illa prius reddiderit sic delectabilia vel
ingrata . ita illa affectio voluntatis prosequutiva alicujus actionis , ct aversiva aliarum dependet a solis rebus objective honestis vel non honestis, sive congruentibus naturae rationali , vel non congruentibus anteCedenter ad omnem ex , stimationem vel legem . Exemplum est legitimum & urgens, quia utrobique habentur assectiones ita necessariae, ut in contrarium Commutari non possint per quasvis leges, di quacumque proposita vel poena vel mercede . I io. Contra illos , qui non discernunt bonum in se moraliter honestum ab utili aut delectabili vel sibi ipsis , vel saltem Reipublicae rationali , seu toti generi humano, I. sic
arguam. Data tantummodo intrinseca Convenientia inter actum, qui a natura rationali peragatur, & ipsam naturam ,
iam in actu illo habetur aliqua bonitas ; Nam habetur aliquid proportionatum ipsi huic naturae, & ab ipsa proinde appeti-hi te di sed illa bonitas sub ea ratione praecisi va , neque est bonitas delectabilitatis, neque bonitas utilitatis, nihil enim horum illa importat, & etiamsi nec delectabilitas nec utilitas adesset, adhuc ex sua praedicta convenientiae ratione es set quid appetibile . Ita nonne sublevare miseriam Pauperis, resti-
114쪽
restituere alienum , parere superiori, & s milia obiecta sunt
bona moraliter, etiam sit nullam illis, qui haec faciant , a ferant nec utilitatem nec voluptatem , seu delectationem distinctam ab illa, quae semper habetur in satisfaciendo exigentiae naturae rationalis i Et quod illustrius exemplum eli , nonne honestissimum, & Deo dignum honum dicimus , ita nostri generis misertum esse , ut Uerbum Caro factum fuerit, ex ea profecto ratione,quod id per se decet Divinam magnitudinem Neque tandem dici potest bonitas solius honestatis naturalis; nam agimus de Convenientia actus Cum natura non ut cunque sed rationali : ergo est bonitas particularis sita in praedicta Convenientia, quae dicitur bonitas moralis. Et si ex hoc argumento satis appareat,assumptum illud Glauconis q. los. , quod omnes sectentur justitiam unice propter spem praemiorum externorum, quae illam Consequantur, falsum esse , &injuriosum iis, qui se Philosophos sine mendacio appellant enihilominus ex eo etiam deprehenditur falsum , quod longe jucundius aCcidat praemium homini , cum se illo dignum putat , quam Cum conscius sibi est eodcm se esse indignum : ergo eli praeter praemium virtutis,aliquid in ipsemet natura virtutis , propter quod est ipsa per se amabilis . ID. II. Amare Deum uni Ce, quia est in se bonus, est actus moraliter bonus , & maximus inter hujusmodi actus: Sed hic actus non dicit respectum ad propriam utilitatem e ergo datur actus bonus moraliter sine respectu ad propriam utilitatem . Major videtur evidens , & quando opus sit, suadetur, quia amare summum bonum ex solo motivo suae metbonitatis, est actus maxime conveniens naturae rationali, in quo stat notio actus moraliter boni . Nec minor Contro
verti debet , quia est communis Doctorum sententia , satis etiam expressa ab illo Scripturae, si Charitas non gucris,guος sua sunt. Fuerunt quidem olim aliqui, quos refellit SCotus sa) dicentes Deum n quantum es objectum beatiscum, esse objectum eharitatis, idemque recentius dixit Boi suetus junior Episcopus Trecensis , tribuens Charitati, quod ipsus objectum formale sit Deus non solum, quia in se bonus, sed etiam M 2 . quia
115쪽
quia bonus nobis , ut habet Languetus in ea hujus doctrinae
Impugnatione , quam cum esset Archiepiscopus Senonensis ad eumdem Bossuetum direxit per epistolam datam an . I73ῖ. Verum hi omnes confundunt actum exCitantem ad actum Charitatis cum hoc ipso actu; Objectum enim actus, quod sit Deus bonus nobis, ell, ut ibidem cr) observavit Scotus, actus excitans ad amorem Dei, non vero elt amor ille Dei, qui vulgo dicitur actus Charitatis ; Nam haec virtus, ut verbis
utar ejusdem Doctoris, a distincta es a Fιde , quia actus
ejus non es credere: smiliter a spe , quia actus ejus non est concupiscere commodum amantis: sed tendere in objectum δε-
eundum se , etiamsi per impossibile circumferiberetur ab eo
commoditas ejus ad amantem .iist. III. Necessario quodammodo laudamus, & amamus homines praeclaris virtutibus praeditos , qui in regionibus a nobis remotis, aut 'anteactis longe temporibus vixerint: sed hujusmodi laus & amor nequit provenire ex eo, quod uti les nobis sint, aut esse possint illorum actio nes: ergo provenit ex eo , quod illae sint in se, & de se moraliter honestae . IU. Si omne bonum morale objectivum repetendum esset ab utilitate propria vel publica , sequeretur, quod multi am .ire parentes. &se ipsos non deberent . quando nihil a parentibus, quia senibus & infirmis, vel a seiplis , quia ineptis sperare possent commodi, nec sibi nec Reipublicae: quod nulli recipiendi vel retinendi in no com iis , quorum Con Clamata valetudo eli, qui Reipublicae non prosunt,& sibi Certe utiles non sunt: quod privari dominio suorum bonorum deberent prodigi & avari, primi quia illis abutuntur, secundi quia illis non utuntur: quod malum non sit, immo bonum mentiri, interveniente magna aliorum utilitate, & bonum pariter sit non malum,privata aut horitate occidere hominem noxium Reipublicae suis in aliena bona continuis insidiis. Rursus sequeretur, quod actus indisserentes exerceat. qui procul ab omnium oculis Deum vel Idolum colat, & qui voluntarie
immoratur in cogitationibus eorum omnium , quae iniquitates vocantur; Nam haec in nullius commodum vel incommodum s
116쪽
dum , quod sensibiliter appareat, redundant: contra vero, quod bene operentur tam illi , qui invicem conveniunt ad fruendum inhonelta voluptate, nam serviunt mutuo Commo
do, quam illi , qui ad consulendum de Republica, vel ad Psa terium recitandum congregantur: Sed haec omnia absurda sunt di et u & auditu, & ut praeclare Tullius dixit, l)Si emo' lumentis virtus expenditur, una erit virtus, quae malisia revctissime dicetur , Ut enim qui ue maxime ad suum commodum refera, guceungue agit, ita minime es vir bonus: ergo . IU. Dato omne bonum morale objecti vum dependem re dumtaxat a propria vel publiea, suae scilicet speciei utilitate, jam etiam ad Bruta ipsa vilissima , ut Insecta, pertinet bonum in se morale , eaque paria in hoc dicenda sunt hominibus; Nam singula quaerunt suum commodum, & illa quae in speciem ordinatae Reipublicae , ut apes di formicae, vivunt squaerunt etiam cum sui incommodo utilitatem suae speciei: sed haec stulte dicuntur: ergo & illud , unde hae e sequuntur . I . Contra Hobhelium determinate sic arguo . Juxta ipsum nihil est natura sua justium vel injustum, nihil per se bone itum vel inhoncitum , seu bonum aut malum morale , sed
omnis actionum humanarum moralitas dependet ex Conven
tionibus, ct voluntate summi praesertim magi liratus: ergos Cum prius sit saltem prioritate naturae esse hominem , quam esse subditum magistratui, homo attenta sua natura habet jus Omne in omnia , ct respectu ipsius lex naturalis, quae quid jubeat praeter Conservationem suae vitae, est nomen sine sensu : ergo quivis hominum,postquam sponte aut vi subjectus sit alterius potet tali , poterit pleno jure , quoties ipsi detur Occasio, recuperam quovis modo jus plenae libertatis, bc excutere jugum magiitratus, a quo illud tibi sublatum eli . Itaque inter heroas numerandi erunt illi, qui Catilinae ad haeserunt in tentando patriae parricidi O , in quo perperam proinde
S. Augustinus dixit, ca) eousineri omnia scelera ; Nam in Loci pli facinus impulli sunt a propolita sibi per Catilinam ex lege libertate ; ille enim, ut habet Sallustius, pol quam odium
117쪽
odium in leges Romanae Reipublicae concitavit , O nuis igitur , inquis, expergiscimini t En illa , quam saepe ροσώ
stis libertas . Praeterea divitiae , decus , gloria in oeulis Moes: Fortuna ea omnia victoribus straemia ponit . . . Polliceor tubulas novas , proscriptionem locupletum , magistratus , fac erdotia . rastinas , aliaque omnia, quae isellum atque vi ctorum libido fert: Atqui haec omnia sunt dogmata impie tatis & horroris plena et ergo. Porro qui contra Hobbellum apud Bruckerum ab hoc modo arguunt, ostendunt ipsum in suis libris revera concessisse omnia , quae dicuntur sequi ex eo , quod nihil in re sit bonum & malum i ct si quando ea negavit, ostendunt talibus id ipsum verbis fecisse , quae in dicant hominem non solum subdolum. sed etiam sibi con
t II. Objicitur. Vita nostra instituta est a natura socia hilis , Nam illa non subsistit sine aliorum ope saltem Commode & diu: Rursus internae affectiones, notae nobis continua eX perientia, nos ad alios factos alte clamant: extrinseca etiam dona. inter quae usus loquelae idem ostendit : Ergo bonum est illud tantummodo, quod ad vitam socialem consertzergo quod nobis & Reipublicae utile est. Ae*-Conc. anteced. , & nego Consequentiam . Ea enim' quae adducuntur . probant solum rationem boni in se morali ter hone iti conjungi plerunque cum ratione boni etiam utilis di delectabilis , quod optime constitutum est ab Authore naturae , ut facilius bonum ipsum objectivum morale , quod a sola natura rationali cognosci & acquiri poteth, prosequere mur ζ sed non probant , ideo dari rationem boni moralis in his vel illis actionibus, quia datur ratio Commodi alicujus.s E
118쪽
De Bono morali obestivo per accidens .
I i 6. Atur illa bonitas moralis per accidens, quae acti-
I bus humanis supervenit ex Lege Dei positiva
aliquid praecipiente vel vetante . Ut sensus propositionis planus sit & apertus. dico nomine Legis Dei positivae juxta communem Theologorum acceptionem venire legem a Deo latam per solam sui liberam voluntatem , ct promulgatam per Scripturam Sacram & Sacras Traditiones. Propolitio autem est contra illos, qui respuunt omnem Religionem revelatam , & solam admittunt Religionem naturalem. Hi utpote nullam agnoscentes bonitatem aut malitiam moralem,dependentem ab hujusmodi Lege Dei, quam negant haberi. Opponuntur illis, Cont ra quos egimus in luperiori propositione, qui ex adverso nec bonum nec malum morale dicebant intelligi posse sine respectu ad Legem . Τales sunt , qui Communiter vocantur Indifferentes & ΤΟ- Ierantes , & Communius De istae, quia docent Deum quidem , cujus existentiam ratio naturalis demon strat , Colendum esse , & tamquam totidem ipsius leges habend1 esse , quaecunque lumen rationis indicit nobis facienda , quia intrinsece bona sunt, vel cavenda esse, quia intrinsece mala , sed caetera, quae divinitus revelata creduntur a Catholicis, ut determinatus moduε illum colendi, & priscipuae quaedam virtutes, quae ad Consilia Evangelica reducuntur . Omnia ipsi respuunt tamquam res fictas, vel saltem incertas . II 7. Rhetorius quidam , referente S. Auguli ino si , sic olim deliravit dicens, Deo plaeere quarum e ungues rum Religionem , quomodo diversis cibis delectantur , homines, a eoque liberum cuique pro libito Fidem eam amplecti, quae magis arridet . Recentius Libertini narrante Rae mundo a
119쪽
sequuti Sartorem natione Picardum, anno I 32s dogmatigantem in Brabantia, nomine Quintinum, ex quo etiam Quini in istae audiunt , idem iisdem verbis , aC Rhetorius, dice hant . Ex istis suit execrabilis Auctor libri, De Tribus Impo- floribus . cujus citato nuper loco Rae mundus meminit, tum quia ante se Hostus. & Genebrardus de illo meminerant, tum quia aetate sua infrequens non erat in Germania, in quo aequali modo Iudaica , Christiana , & Mahum et ana Religio irridentur. Huic accessit Eduardus Herberius Citatus a Pi- 'eto i , qui librum omni Religioni faventem scripsit. Hi omnes proinde sentiunt Deum daturum coelestem Beatitatem omnibus illis, qui Deum quidem Cognoscant, & aliquo modo colant, sed modo,qui singulis videatur opportunior, ademque Paradisum aperiunt quibusvis haereticis, Iudaeis, Turcis, S etiam Idololatris. ii 8. Indifferentismum , sive Adiaphoriam cum limitatione ad Christianam Religionem multo plures ausi sunt promovere , sequuti haereticos Donat illas . 2 quorum aliqui,
dicit S. Augustinus, nihil interesse credebant, in qua quisque parte Chrisianus esset. Aliquos ex his nominat , & ex professo impugnat Michael de Eligal de c3 . Illis accesserunt Joannes Tolandus in suo libro , Chrisiani us Maserit e
pers, in quo homo caeteroquin tam Credulus , ut referente& impugnante Thoma Innes 4 , propugnaverit ineptissimas fabulas de antiquitate plusquam remota Gentis Hibernae, equa ille erat , ausus est professionem apertam facere incredulitatis circa Revelationem: ct Ioannes de Wiit, celebris Politicus Hollandus ab ipso met populo Hagae Comitum publica in via trucidatus anno 167a , qui Tolerantiam Religionum conatus est suadere, non solum conferre ad felicitatem Reipublicae, sed conformem etiam esse praeceptis Evangelii sue , excerpens ex illo aliqua loca , quae seiunctim ab aliis illi favent , juxta eorum morem , qui per ipsam literam occidi
120쪽
cidi se volunt: Et Tindalus Anglus homo mortuus si . 7 I. ex Haeretico Catholicus, ct iterum ex Catholico factus ut prius haereticus, qui librum scripsit, cuius titulus, Chrisianismus tam antiquus , quam M udus , ct alter Anglus eo. gnomento Chubb, qui de eadem re, ac Leibnitius in sua Theodicea librum edidit, in quo non solum insanum , sed etiam furiosum se declaravit, ut dicunt Tre voltiani si ad annum i 3 q. I idemque alibi in quibusdam , quae ex Locke re ferunt, non injuria illum a Indifferentismi reum suspicam tur . Idem ostendit potius , quam suspicatur dici posse de is Clerico , Frainus in impugnatione hujus erroris inserta in Adtis Tre voltianis 3 . Leibnitius etiam Adtophoriae patrocinium ausus fuit suscipere, in quo , vel potius in quadam professione incredulitatis obiisse narrat Auctor ipsius vitae , qui in prima editione anni I . latuit sub nomine Neu villaei , sed in secunda se prodidit sub vero nomine Jau courtii apud eosdem Tre voltianos . Recentissime magnus Indifferentismi promotor Uolta ire in pluribus ab eo scriptis libellis, nobis a Guyono 3 repraesentatur . II9. Probatur jam propositio. Datur Bonitas moralis laillis actionibus humanis , quae intrinsece indifferentes appa rent , ct ab Adversariis ut tales habentur , ut in susceptione Baptismi, in Confessione Sacramentali, in adoratione & usa Eucharistiae, & aliis omnibus, per quas Catholici Romani distinguuntur a quibusvis Sectariis, si revera datur Lex Dei positiva, has adtiones nobis praecipiens , & si moraliter honum obsequi huic legi, ct contra moraliter malum illi nota obsequi: atqui ita est: ergo. Ex duabus minoris partibus ,
prima solum, scilicet dari hujusmodi legem Dei positivam opus est probare, quandoquidem hanc solum Adversarii negant , profitentes, semel quod constaret de hac lege, bonas moraliter fore sine controversia aettones illi conformesct malas contra, quae ab illa discreparent quantumvis intrinsece indifferentes , cum obedire legibus Regum etiam RMagiitratuum hujus terrae bonum dicant, illisque obsistere