장음표시 사용
71쪽
Quia scilicet aurum S argentum in tela, ct instrumenta ad scindendum & dolandum Compertum fuit conformari Nequicquam, quoniam cedebat victa potestas, Nec porerat pariter duram sufferre laborem :Ergo argentum , ct aurum non sunt bona in se supra alia
Pro gemmis autem similiter sic arguit. Gemmae non sunt immediati usus neque ad victum , neque ad vestitum , quod Commune habent Cum caeteris lapidibus , sed ne ad habitationem quidem & tutelam nostram , in quo vincuntura vulgaribus lapidibus . Nihilominus pretium illorum insigne est, ita ut duo illi Adamantes omnium celeberrimi . alter Imperatoris Mogolis ponderans siliquas a s , seu grana frumenti, ex quorum quatuor unius siliquae pondus constat , ro 6 . alter magni olim Etruriae Ducis ponderans siliquas i 39, valeant supputante Tavernierio apud Hiero nymum Christiani i , primus quidem Io6373a aureos Uenetos: secundus vero a 37 II . Quod si quis recurrat ad Cerintas proprietates, quae de illis ab aliquibus narrantur, ut quod Adamas arceat venena ct pestes , Chrysolitus mutet colorem ad praesentiam veneni . & similia : haeC compertum jam est esse fabulosae ergo neque gemmae sunt bonae in se supra alios lapides .
Resp. ConC- primam partem anteceden. ,& nego seCundam . Ad ejus probationem concedo antecedentia , ct ne go Consequentias. Et iam sit enim aurum argentum S gemmae
non praestent immediate per se ipsa usum potiorem ad vitam caeteris lapidibus & metallis , habent tamen in se proprietates quasdam ingenitas, cujusmodi sunt in auro firmitudo adversus ipsam ignis vim , & ctensitas ac ductilitas a nullo alio Corpore nobis noto superatae, & aliae similes in argento: in gemmis vero vividi quidam colores, ct eximia quaedam aptitudo ad lucem refleetendam : in utrisque autem raritas
ct stabilitas singularis ; ex quibus semel cognitis ab hominibus , natum necessario est commune judicium de illorum aestimabilitate majori supra omnia alia corpora. Quare quam do
72쪽
do historice, & non poetice Lucretius loquutus fuerit in objecto loco , ille probat solum primorum hominum ignorantiam , non vero rectum aliquod judicium ; Nam , ut in eum locus dicit ipsius Commentator Dionysius Lambinus,
Aurum merito exieris omnibus m et allis anteponitur , propter ejus singulares proprietates ab ipso pariter observatas ct enumeratas . Ex praediem autem praelationis iudicio , quantum pertine d ad aurum, argentum, & quaedam alia me talia , natus est & quidem procesIu temporis , ut in Digestis ci exponitur , consentus ille hominum ea assumendi inmensuram expeditam , praesertim postquam forma publicaia Dercussa fuerunt, ad Commutationes rerum inter diversos homines peragendas Cum ea aequalitate , quae sundatur in Indigentia , que potest esse major, aut minor pro diversis temporibus 9 locis, quemadmodum declarat Aristoteles ca). Propter quam causam aurum S argentum praeliant jam talem usum ad vitam , ut merito dicantur esse aequi valenter omnia, quae ad ejus vel necessitatem vel oblectationem faciunt , quod luculen ter exprimunt tum Lingua Latina , in qua dives & beatus , tamquam synon ima habentur: tum Lingua Graeca , in qua χsματα significat tum pecuniam , tum utile . Et vero quid magis necessarium agri cultura, ct artibus vestiaria , textrina . sutrina . ferraria , aliisque multis Sed per aurum quisque eli Colonus , textor, faber, in signis & optimus , dum hoc illi comparat fructus omnium exquisitissimos . velles pretiosas , omnem supellectilem . Quid magis utile ad honam valetudinem vel conservandam vel reparandam , quam non dicam ipso met auro epoto , ut aliqui olim docuerunt , sed opportunis optimorum Ciborum vel medicamentorum subsidiis, ct benevola aliorum vigilantia . quae per aurum a iuuenter acquiruntur. Per aurum
tandem, qui eo abundet , vitam illam potest vi vere , quam Poetae tribuunt hominibus illius saeculi , quod confinxerunt
aureum, in quo flumina lac , arbores mella, tellus messes,
ct delicias omnes sponte sua illis: largiebatur , quin scili-
- . G cet. i ff. De Contrahenda Empti. L. Hro. ta) Arist. Ethie. li. s. cap. s. a 2. Juxta M. ITA . Maurum pag. 3IO.
73쪽
cet ullo ad haec obtinenda iplis opus ellet labore. Ex eodem judicio, accedente jam ctiam Cognitione utilitatis pecuniae, factum est , ut ipse gemmae tanti habeantur , utpote quae indi Cant opulentam in earum dominis conditionem ', prout enim haec minuitur, illae quoque ad alios possessores distrahuntur. . 39. II. Objicitur. Privatio & Negatio aliqua dicitur esse bonum vel in se, vel saltem alteri ἔ Sic negat lo curvitatis in tibia reputatur bonum in se , ct certe dicitur bonum tibiae r sed privatio & negatio est non ens: ergo etiam nonens est bonum vel in se vel alteri . Resp. dist. maj. Dicitur bonum , prout per modum nomstrum concipiendi est aliquod ens, conc. maj., prout privatio est , nego maj., ct distin. min. , privatio est non ens in re sC nc. min. , est non ens secundum modum concipiendi nostrum. nego min. & diit inguo Consequens . Non ens , prout Concipitur per modum entis est bonum vel in se vel alteri, Concedo, aliter nego Consequentiam . Notum aliunde est propositiones , quae fiunt de negationibus, non aliter fieri , quam tribuendo per modum nostrum concipiendi realitatem apsis negationibus.
So. III. objicitur . Iudicium erroneum , & appetitio
perversa, seu Contra rectam rationem sunt aliquod ens e sed illa non sunt bonum nec in se, nec alteri r ergo non Omne ens est bonum in se aut alteri.
Resp. dist. maj. Judicium erroneum , ct mala appetitio sunt ens, secundum quod judicium & appetitio sunt, Conc mai .. secundum quod privatio sunt rectitudinis, nego majo rem . Et distinguo primam partem minoris, illa non sunt bonum in se, secundum quod privatio sunt, concedo: se cundum quod sunt ens, nego hanc partem . Quod vero Per tinet ad secundam partem, illa absolute negari potest , prout uni versaliter asseritur. Dico itaque in judicio erroneo.& mala appetitione distinguendas esse ipsas quasi entitates hujusmodia fluum ab ipsorum privationibus , propter quas iidem sor tiuntur malignas illas appellationes . Entitates actuum illo rum sunt quid Conveniens suis potentiis, quas reddunt acta
74쪽
operantes , sicuti supra cβηῖ. dictum eli de errore, adeo rue sunt earum bonum : privationes vero scilicet rectitu-inis ipsis debitae, sicut ipsum nomen indicat , non sunt quid illis conveniens , sed ne sunt quidem ens ullum in se . Et quando per nostrum modum Concripiendi evadant ens aliquod , certe nequit universaliter asseri, quod error & mala inclinatio aliquando non sint bonum alteri. Sic error Isaaci attulit Iacobo primogenituram , & Invidia Fratrum Josephi extulit illum ad Aegypti gubernationem . 6 i. IV. Obji Citur. Relationes seu Personalitates Divinae sunt Ens reale et li relativum: sed graves nec pauci Theologi
propugnant Relatio nes Divinas non dicere perfectionem ullam : ergo non omne ens dicit persectionem: ergo non omne ens est bonum . Resp. concessis praemissis, distin. consequens: ergo non omne ens dicit persectionem iuxta praedictos Theologos , conC., aliter nego primam Consequentiam . S alteram omitto, de qua illi viderint, qui eam sententiam Circa Divinas Relationes tenent. Uerius enim philosophantur , qui illam impugnant, oc Contrariam statuunt, ut videre est apud Suareet in libro tertio de Trinitate, di alibi ci . 62. V. objicitur. Objecta Matheseos , ut lineae & Ω- perficies, non sunt ullo modo entia bona , sed solum vera:
Resp. nego maj., Cujus tota ratio est Aristoteles, propterea quod dixerit , aJ res mathematicas esse quidem veras, sed non esse bonas. Uerum mens ipsius ibidem non est negare illis bonitatem in se, quae convertitur Cum ipsi rum e sentia , sed solum significare , ut declarat Cum S. Ilio ma SuareZ 3 , per scientiam mathematiCam non Conliderari inquantitate , quae eli objectum Matheseos , rationem boni ,
63. VI. Objicitur . Essentiae possibiles rerum nondum existentium sunt. entia realia; nam non sunt ex hypothesientia impossibilia: sed non sunt bona ; nam quod caret exi-G a sten-
75쪽
stentia , nullam habet persectionem: ergo non omne ens est
Resp. dii f. ante Cedens , sunt entia re alla, sed solii mpossibilia , di non in actu , concedo, sunt entia in actu , ne go majorem: & di i l. minorem , non sunt actu bonae, ConC., non sunt in potentia bonae, nego minorem & Consequentiam.
Quod est actu ens,est etiam adhu bonum,& quod non est ens ni si in potentia, ne est quidem bonam nisi in potentia . Solum advertit Suarea O . quod ex usu vocatur ens sine ullo addito etiam id , quod non extitit, quando non repugnat ut possit exiliere, non vero solet vocari bonum simpliciter, nisi quod actu existit, quia nihil appetitur, nisi in ordine ad actualem exilientiam, quam adtu habeat , vel putatur habere, vel speratur fore , ut habeat . 6 . VII. Objicitur. Bonum ex S. Augustino consistit ca in modo specie & ordine: sed m ilia entia positiva Carent modo, specie, &.ordine naturae suae debitor ergo multR en tia posilva non sunt bona : ergo non omne ens est bonum . Resp. dilt. maj, ct ibi Augustinus loqnitur de modo spe cie 2 ordine intrinseco & eisentiali ipsi enti, quod dicatur bonum , ut explicat S. Thomas cr), Conc. mai., de modo specie ct ordine extrinseco ct accidentali, nego maj., ct dist. min. , multa Carent modo specie & ordine sibi extrinseco &aCcidentali , Conc. min. , intrinseco & essentiali, nego min. ,& dist. Consequens : multa non sunt bona in omni sensu , qui
importat omnem omnino perfectionem , ConC. Consequen tiam e multa non sunt bona in sensu transcendentali , sive qui convertatur Cum ente , nego Consequentiam . Dico igitur omne ens positivum ea ratione , qua Convertitur Cum hono , eadem ratione converti etiam cum eo , quod habet
Illa tria, modum speciem & ordinem , sed intrinseca sibi αessentialia . Ita nullum est ens . quod non sit in aliquo ge m re, in quo conlisiit modus aliquis ipsius, & est vel substantia vel accidens : ct non habeat aliquam eniis speciem , ut vel spiritus vel corporis: & tandem non habeat aliquem Or diae
76쪽
dinem ad aliquem scilicet finem . His tribus habitis, pro ut ad essentiam entis pertinent, non est dubium , eadem in alio sensu, qui non pertinet ad essentiam entis, non reperiri in omnibus, ct in aliquibus persectius, quam in aliis reperiri. 63. Tertia propolitionis pars, omne bonum in se est ens, probatur, quia ex dictis q. 3 bonum Convertitur Cum ente . Quarta pars , omne bonum alteri est ens, probatur primo sic . Omne honum alteri est aliqua alterius perlaetio : sed quod in se persectionem non habet, nequit esse alterius perfectior ergo omne bonum alteri habet in se perfectionem: atqui quod habet in se persectionem, est ense ergo omne bo
num alteri est ens . Secundo. Privationes seu negationes, quae reputantur eonvenientes alteri, reputantur etia in entia aliqua ex dictis
q. 39. : ergo omne bonum alteri , si sit aliquid nullo praesuppolito modo nostro cogitandi , est similiter ens independenter ab omni modo cogitandi, sin aliquid sit solum per
modum Cogitandi nothrum , erit pariter secundum illum ens: ergo omne quod est aliquo modo bonum alteri, est etiam aliquo mCdo ens . Ad majorem antecedentis declarationem, d, eo privationem bonam alteri non esse alterius bonum reale , sed esse Carentiam mali, quae statim ac conCipitur per modumentis iam induit rationem bon i, &hanc praecipue , quod sit Conditio necessaria ad hoc, ut alterum habeat suam bonitatem ac perfectionem , quod etiam in moralibus patet, in quibus non agere malum , prout est praecise non agere , non elt agere bonum , sed istud ipsum non agere, quoties sit a voluntate non agendi, jam illud dicitur , ct est bonum . PRO Pos I Tro III.
66. T, o num in se, quod tale est ante omnem modum cogitandi nostrum est semper bonum alteri; at que illud quidem si ve sit bonum in se increatum, sive Creatum, est semper bonum alteri determinate sumpto, quod sit ensincreatum e non vero alteri determinate sumpto. quod sitens creatum; at viceversa bonum alteri non est semper bonum Diqitiam by Corale
77쪽
num in se ante omnem modum c ogitandi nostrum . Probatur prima pars. Gmne ens eo modo, quo est ens,
est bonum tam in se , ouam alteri q. 34. , scilicet si ens sit
solom per nostrum mocium cogitandi, erit bonum tam in se, quam alteri solum per nostrum modum cogitandi: sin autemens sit ante omnem modum cogitandi nostrum, erit etiam ho num tam in se,quam alteri ante omnem modum Cogitandi nostrum ζ ergo omne bonum in se , quod tale est ante omnem modum cogitandi est semper honum alteri .. 6 7. Secunda pars, nimirum bonum in se tam increatum, quam creatum , est semper bonum alteri determinate sumpto,
quod sit ens increatum . probatur sic. In Di vinis singulae Per' sonae Divinae in se bonae & perfectissimae , sunt etia in semper, utpote immutabiliter , bonae sibi invicem ex dictis u. s . et ergo bonum in se increatum est semper bonum alteri determinate sumpto, quod sit ens increatum . Rursus quae vis Creatu ra , utique in se bona , est semper bona Deo Uni ct Trino eo modo , quo illi esse potest bona , scilicet prout Consentanea semper est ipsius perfectionibus; Nam ipsi semper dat gloriam Per suam essentiam , quovis modo haec iit & existat, sive s lum materialis , ut res inanimatae : sive solum immaterialis, ut Angeli: sive composita ex re materiali, & re immateria ii, ut homor atque hae sive sint in statu miseriae etiam aetermnae, ut Angeli mali, & alii reprobi, sive in statu beatitatis . ut Angeli boni, & alii Beati: ergo etiam bonum in se Creatum est semper bonum alteri determinate sumpto, quod sit ens
Quae contra hanc partem objiciuntur, desumpta a semPiterna reproborum damnatione, tamquam officientia Gloriae Dei, & praesertim ipsius Bonitati, ubi agitur de Malos dissolvuntur i 68. Tertia pars, nimirum bonum in se, sive illud sit increatum, sive creatum non est semper bonum alteri deter minate sumpto, quod sit ens Creatum, probatur. Deus ens in Creatum & summum bonum in se , est quidem bonus omnibus S lingulis Creaturis, cum dat illis ut sint ; at non est bonus illis, quae damnantur ad aeternos cruciatus, cum de his dicii possit
78쪽
possit, quod Christus dixit de Iuda Bonum erat et , F natus nonfudet: ergo bonum in se increaturii non est semper honum alteri determinate sumpto . Rursus si percurramus sngula rerum Creatarum genera, prout ab Aristotelicis distributa sunt in decem quasi cohortes , quas vocant Catego
rias , de singulis invenimus dici posse , quod non imi bonae alteri in particulari creaturae . Ita inter substantias quid utilius aqua & igni t Sed quid noxium magis illis , quos aquae suffocant, ct ignis devorat Inter loca meliora sunt apbiliores Urbes , sed molesta iis , qui mallent in patria licet humili l co vivere . Inter situs Commodum est jacere, sed quando sese si sumus , vel infirmi , non vero quando sani, vegeti, & vigiles . Inter habitus bona sunt Sauli bellatori lorica ct galea, at non Davidi, qui haec a se rejicit, tamquam pugnae impedimenta . Et sic de aliis. Ergo bonum in se creatum non semper elt bonum alteri enti creato determinate sumpto. Ex iis, qua die a sunt tum in hac, tum insuperiori pi positione , colli gitur, quod sicut vere dici potest omne bonum in se esse bonum alteri, ita dici vere etiam potest omne bonum in se esse malum alteri , quandoquidem utrobique dicitur bonum vel malum alteri in determinate sumpto. 69. Quarta tandem pars propositionis , nimirum bonum alteri non est semper bonum in se ante omnem modnm Cogitandi nostrum, probatur; Potest aliqua negatio vel privatio ,
quatenus apprehenditur per modum entis esse bonum alteri . Ipsum non esse , vel non nasci, quatenus conveniens esse potest ad perpetua mala effugienda. bonum appellavit Christus Dominus de Iuda loquens ex nuper dictis e & in moralibus
omnis omisso operationis vetitae a lege,bonum aliquod Censetur ac conveniens homini : sed privatio vel negatio non est bonum in se ante omnem modum Cogitandi et ergo bonum .
79쪽
De Bono honecto delectabili o viiii .
- o. Ivisio boni in honestum, delectabile ,& utile
est optima divisio boni in genere . Probatur . Illa est optima divisio , quae est adaequata, hoc est complectitur omnes diversas partes alicuius totius, ct non potest fieri perpauciores partes sed talis est praedicta di vitio : ergo. Probatur prima minoris pars. quia omne bonum vel est tale in se, vel est tale in ordine ad aliud , quae est prima & remota divisio boni in genere per membra Contradictoria . Rursus prout aliquid est in se bonum, tale est, propterea quod vel est honestum, vel est delectabile,& nihil habetur tertium: prout vero aliquid est bonum alteri . tale est , vel propter honestatem, vel propter delectabilitatem, vel propter utilitatem, ct non est excogitabilis alia ratio bo- . ni : ergo praedicta divisio est adaequata. I. Prima iterum & se cunda simul minoris pars suadentur PerCurrendo aliquas honi divisiones , quae ab aliis , qui ab hasi,quae caeteroquin communis est apud Philosophos,& Theologos recessierunt, actae sunt,quas patebit non esse opportunis.
I. Divisio illa boni incommuni , cujus meminit Aristoteles si in bonum honorabile, ct bonum laudabile, man Ca est. Nam non comprehendit bonum delectabile, quod suadetur. Laus differt ab honore, quatenus honor debetur naturae rationali propter aliquam excellentiam absolutam , hoc est quam in se habet sine respectu ad alia extra se e laus vero debetur Cui vis rei propter excellentiam in ordine ad aliquem finem ; Atqui bonum delectabile , praecise ut bonum delecta. bile, neque est dignum honore; nam ad hoc requiritur, ut sit etiam honestum honestate propria naturae rationali qua tali, & tunc honorabile erit propter honestatem , non Vero Propter
o ArIs. I. Ethic. ca. Ia. juxta Maurum pag. 32.
80쪽
propter delectationem : neque est dignum laude ; nam ad hoc requiritur , ut sit utile, & tunc erit laudabile propter utilitatem , non Vero propter delectationem: ergo .
a. Hinc observari potest,argumentum illud Eudoxi, quo contendebat felicitatem consistere in voluptate,nullum esse, &perperam tamquam bonum laudari ab Aristotele citato loco; Illud enim sic habet. Bonum,quod non laudamus, est majus bonis laudabilibus. & vel est Deus , vel est summum bonum: sed voluptas est bonum , & illam non laudamus: ergo voluptas est bonum majus omnibus bonis, & iplis virtutibus, ct est
Respondetur enim , dist. maj. Bonum , quod non laudamus , sed honoramus, est majus omnibus bonis laudabilibus. transeat major: bonum quod non laudamus. neque honoramus , est majus omnibus bonis , nego majorem : & applicata simili diltinctione ad minorem negatur Conseq uentia . Aliter etiam mala ostenditur ea argumentatio , quia omilla majori, negari potest minor; Nam voluptas. quo nomi ne venit delectatio sensibilis, cum sit initituta propter operationes necessarias ad vitam conservandam, habet ordinationem ad aliquem finem : ergo habet id, quod pertinet ad rationem boni laudabilis .
a. II. D ivisio boni in metaphysicum , physicum , & m rate , quam proponit Leibnitius ij, &l habet etiam Cham- rs et , et diviso ex multiplici capite impersecta. Quod ut intelligatur , dico illum nomine boni metaphysici significare persectionem positivam rei Cujuscunque e nomine vero boni physici, commodum substantiae intellectualis: nomine tandem boni moralis, virtutem propriam voluntatis . Appellatio boni physici, ejusque notio importans Commodum naturae intellectualis, seu determinate magis loquendo , gene ris humani, non tamen quodcunque , sed illud dumtaxat, quo fruatur independenter a sua industria A electione , jam olim usitata fuit, quin immo Communis apud Auctores , ut
ait Palla vicinus s , qui proin d e statuunt borum morale esse