De bono, malo et pulchro dissertationes tres Andreae Spagnii florentini e Societate Jesu

231쪽

quarto sexto & septimo; & iterum alia reposuit Ba Ile pro mala , tomo tertio responsionum ad quaeltiones hominis ex Provincia . Non fluit Clericus, sed suam responsionem protulit tomo nono Bibliothecae selectae . Respondit Bayles tomo quarto Responsionum ad quaestiones hominis ex Provin Cia , cui iterum se opposuit Clericus tomo decimo Biblio thecae selectae: & morte Bayles interveniente terminata fuit haec dimicatio . Alia quaedam nihilominus protulit adhuc Clericus Contra Baylem tomo duodecimo Bibliothecae se

Iaquelotius vero natus in Gallia anno 16 7. , ct ab illa exul propter Calvinismum, mortuus Berotini anno Iros. ste tit primo contra Baylem in Gallico libro , Coinrmitas Fidei eam Ratione , in quo Auctores Actorum Lipsiensium de- si erant , si ut Baelii discursus καται πουδοι Lectorisus restrα

fentasset, id imbeeillitatis in iis ratio ostendas, quid speciei ingenium , ct eloquentia 'sis eoncilia perit, osendi

fer - Illi respondit Bayle tomo tertio Respontionum ad qua stiones provinciales . Instavit Iaque lotius novo Gallico libro , Examen Theologiae Baries . ubi defenditur Conformitas Fidei cum ratione. Tunc Bayles iratus edidit , Entre tiens de Maxime. ct de Themise . His dialogis pari iracundia opposuit Jaque lotius , Response aux emretiens . Sed liti

sanies mors Bayles diremit Contra eundem , dum adhuc viveret. suit etiam C glielmus Κingius in libro , de Origine mali , contra quem tales Bayle animadvertiones inseruit tomo secundo quae iii O num Provincialium , ut appareat aliorum de eo relationibus

unice stetisse. Fuit etiam Auctor libri de distinctione Boni R maii , qui apud Tre voltianos a ostendit Baylem iuste

traduci tamquam fautorem Manichaeismi contra Lamium ex ordine S. Benedicti, cui injusta videbatur haec at Cusatio . Fuit & Jacobus Bernardus in suis. Mosellii Reiflubliec Literariis, ad annum i o6: sed vehementius ceteris in illum invectiis est Anonymus Auctor libri Gallice editi Amite lodami anno a z6. Philosephus Roterodamens s accussus G convi ctuI

232쪽

Bus Athei mi, quem aliqui credunt fui me Iureum aliis cum Bavle disceptationibus celebrem - Equidem nisi tantum studium pro iis , quae semel Bayles scripserat in hac re , ostem disset, & nisi is pius in suo Dictionario professus esset in cointroversa Manichaeorum , rationem succumbere illorum argumentis , doctrinam de uno principio sustineri non posse ocontra Philosophum , qui bene in schola exercitatus sit , ct quotquot adhuc illam tueri conati sunt, infeliciter desudasse, assentirer Tre voltianis illis, qui crediderunt ci Manichaeorum insaniam ab illo laudatam fuisse ad ostentandam eloquentiam , quo fine Isocrates Busiridis . ct Cardanus Neronis elogia conscripserunt a

38. Secundo est Contra varios haereticos, quos generali nomine appellabo Manichaeos , quoniam hi prae caeteris ve hementius hujusmodi haeres m propugnarunt , & latius disseminarunt sequuti Manetem , ex quo nomen illis faetiim , natione Persam , qui saeculo Ecclesiae tertio statuit ella quaedam in se mala producta ab Ente a se existente . summe malo . Cum multis locis de hac haeresi S. Augultinus loquatur , juvat aliquos producere, & alios mihi notos innuere ex iis libris, in quibus aliud agit , quam contra illam pugnare Nam libros, in quibus hoc ex professo facit, inferius notabo Primus sit ille, in quo confitetur se olim cum Manichaeis errasse . ca) Nescio quam, inquit , substantiam ct naturam μα- mi mali, quae non fotum esses obsantia , sed omnino vita effet . ct tamen abs te non esset Deus meus , ex quo sui omnia , miser opinabar . Alter sic habet. 3 Causam ad bona creanda Bonitatem Dei idoueam . quida is haeretici non viderunt , quia carnis mortalitatem jam dejusios plicio venientem plurima ostendunr, sicut ignis aut frigus aut fera bessia . . . Hi

qui nonnullam malam putavi esse naruram , suo quodam coN-trario exortam,propagatamque principio,notavi accipere istimeaussam creariovis rerum, eredentes eum sto ius ad Baec mand na molimina rebellantis adversum se mali extrema nece Pateperductum , suamque Naturam bovam malo coercendo rape-D cl ran-

233쪽

a1rdoque miscuisse . Tertius sit. O Manichaei immutabile,

quamdam ω Deo coaeternam introducunt mali naturam : Si

milia habet in libro de Haeresibus ad Quodvultdeum ca) , de

Moribus Ecelesiae Catholicae, in libris contra Iulianum , ita opere imperfecto Contra eumdem, de Agone Christi, in Psalmum II.& I o, de Continentia, in Epistolis juxta Mauri nos 33. & a; 6 , S contra duas Epistolas Pelagianorum.

De eadem haeresi, omissis recentioribus, perquam multi ex Veteribus loquuntur , ut Simplicius , Celebris ra: Culi quin

ti Philosophus, sed Ethnicus, in suo Epicteti Commentario ). Atultor disputationis Archelai Episcopi Mesopota

ratae cum ipso mei Manete, quam protulit taurent iuxZacagnius . Titus Bostrensis , Cujus extant tres libri ex veris sone Francisci Turriani in ultimaBibliotheca Patrum ss ,ex quatuor, quos scripit contra Manichaeorum dogmata, quae in eorum libris se irvenisi e profitetur . S.Ioannes Damal Cenus in Dialogo Contra Manichaos , quem hujus Patris esse

ostendit jam Michael Lequi en in editione, quam de illius Operibus adornavit . Petrus Siculus Auctor taculi circitet noni in sua Historia de Manichaeismo Latine reddita a Matthaeo Radero , ct inserta in praedicta Patrum Bibliotheca 6, Historia illa Synoptica Manicharismi, quam e Codice a mille annis antiquo protulit Christophorus Matthaeus P fassius una cum Firmiani Lactantii Epito me integra θ. S. Leo primus tum in sermonibus juxta Petrum Canisum quinto de Jejunio , ct quarto de Quadrage lima, tum in Epistolis secunda, ct nonagesima tertia . Et Photius 8 Epiphanius, The do retus, Nicephorus , ct Eusebius .

234쪽

s9. Caeterum ante Manetem citatur tamquam Auctor liu

ius haereseos, Zoroastres quidam gente pariter Persa, de quo Plutarchus dicit, ci) Is, quem narrant sexcentis annis bel- Io Trojano antiquiorem emisisse , melioris principii nomen Oromazam , pejoris Arimaniam perhibuit: ejusque deliramenta Persarum magi , hoC est sapientes dicuntur recepisse, ut fusus docebit Jacobus Bruae rus a . Rursus cita tur Haeretici Gnostici, Cerdoniani , Marcioni itae . ct Priscillianistae , de quibus sic ait S. Isidorus . ca Gnosici propter excellentiam scientiae ita se anellare voluerunt, bonum o malum Deum suis dogmatibus suunt. . . Cerdoniaui a Cerdone quodam nominati , qui duo eontraria principia osserunt . Marcionisae a Mareione Stoico Philosopho appellati, qui Cerdonis dogma sequutus. alterum bonum , alterum D sum Deum asseruit, tamquam duo priccipia . . . Prisculian sae a Priscilliano socati, qui in Hispania errore Gnsieorum ct Manichaeorum permixtum dogma eomposuit . Similiter Manichaei fuerunt PauliCiani. quoniam ab illis differunt lo nomine & tempore: nomine quidem, quod tibi asssumpserunt a Paulo quodam vel Samo teno, vel Armeno: tempore vero , quia sub hoc nomine, saeculo praesertim octavo &Dono . sermo de illis est apud Auctores Coaevos Citatos a La rentio Atticollo . Pari ratione haeretici vulgo noti sub nomine Albigensium, qui Galliam a duodecimo sarculo inquinarunt, puri Manichaei fuerunt. ut probat citatus Alt

coitus s) . ct plenius videri poeteit in Albigensium impugnatione, quam Venerabilis Moneta Ord. Praed. iplis coaevus dedit, recens in publicam lucem prolata a Thoma Augustino Richinio S. A postolici Palatii Magistro. 6o. Catalogum Haereticorum , qui eamdem absurditatem tutati sunt,latius extendit Io. Christophorus Wolsus 6 ct deinde Leibnitius ) . Certe citatus Wolphius Manichaei sinum non tum longe antiquiorem AO a Christiana ar-

235쪽

bi iratur esse , sed ab ipso ferme Mundi exordio illius origianem repetit, & per omnia tempora, regiones omnes , 8LPhilosophorum praecipuas sectas credit se invenire, longe superans Plutarchum , quem Credo sequutum . qui circa finem primi Ecclesiae saeculi scribens , visus eli ad Zoroaltris opinionem multos , quos nominat sipientissimos viros red dii se . Quin immo Manichaeismi insimulat Wolfius cs The logos illos Catho Iicos, jam a tempore Suar eg a) relictos dram pugnatos , qui peccatum origmale dicunt confitere in entitate quadam positiva, quae vel tenebras sensibus, ct imtellectui nostro offundat , vel alio quovis modo in errorem nos inducat. At hoc dicere , est non meminisse a Manichae sponi entitatem malam . quae sit Caussa physica mali alicujus proprie talis , ct sit etiam a se; quae omnia negant Theologi. Illi , qui entitatem illam non dicunt esse in se malam, sed bonam ex dictis u. ai. supra , neque dicunt esse caussam physicam mali naturalis, & multo minus moralis . ao quod inclinare quidem docent jinxta doctrinam Apostoli , cs Caro eone scit adversus Spiritum , non tamen neCessitare , neque tandem dicunt illam csse a se , sed productam ab ipso Adamo per abusum suae libertatis, vel a Daemone, vel alio modo . Quare injusta prorsus est hujusmodi expostulatio , di similis illi Manichaeismi notae , quam jam olim Pelagiani impingebant Catholicis , teste S. Augustino ) propter a se sertum ab illis Dogma peccati originalis . Suare Z Observanς quosdam Luthera nos docuisse peccatum Originale Conlittere in forma quadam substantiali , quae superadditur homini , per quam fit proclivis in vitia , & omnino ineptus ad bonas operationes, wcuratius loquutus est , dum illos Convenire cum Manichaeis dixit 3 in hoc , quod adstruant aliquam dari substantiam in se malam . Uerum hi quoque non sunt Cum Manichaeis Confundendi, quia nota dicunt hanc forman*,

S.Aug. li. α contra duas Epist. Pelis.

236쪽

seu substantiam esse a se, sed vel produci a Deo, quod ethfacere Deum authorem peccati, & pejus quam Manichaeos errare, vel produci a Daemone , quod est haereticum, im quit ibidem SuareZ.6 i. Quod autem idem Nolfius cum aliis , quos profitctur se sequi ci , non solum Manichaeismum inveniat, sed aliquid pejus in sententia illorum Catholicorum, qui docent

non repugnare, Deum Constituisse hominem in statu naturae Purae, non habet ullum fundamentum , quod sit dignum homine, qui ratione sua utatur . Quod enim ipse credat ab his Theologis admitti in eo statu ex una parte appetitum sensiti vum,datum a Deo tamquam malum prinCipium mali m ratis , ct caussim ad hujusmodi malum necessitantem , ex alia vero rationem naturalem Cum auxiliis Divinis de ordine naturali tamquam bonum principium . seu caussam necess- 'tantem ad bonum morale, eli omnino falsum. Aperti sine is enim illi profitentur salvam sore in eo etiam statu libertatem hominis ad bonum & malum . quia in eo appetitus sen litivus, sive illa, quae nunc datur in poenam peccati lex Pec Cati . & Carnis concupiscentia , alli Ceret quidem , non tame necessitaret ad malum et & ratio pariter naturalis adjuta Gratia Divina de ordine naturali, sive lex mentis , & spiritus Concupiscentia , ut loquitur Apostolus , incitaret ad bonum, non tamen necessitaret . inae tamen huiC Wolfio non placet opinio de possibilitate status purae naturae, neque reCentiss- me Ioanni Cadonico, qui contra illam multa vehementer

dixit per modum Episodii, dum impugnaret opinionem de Incolis in Planetix cst , illa est communior inter Calliolis Cos, ut Philippus de Carboneano mi per fatetur 39, qui qui

dem aliquos nominat etiam pro opposita parte , inter quos tamen non eli numerandus Vincentius Contensonius . ut ille facit , Hujus enitri Auctoris propositio, quam ex Prcile

statuit , & fuse propugnat lic habet . satus uatur αρμις es quidem de Potentia Dei abstrua ct extraordinaria sto bilis ν

237쪽

isilis, usu tamen convenieus , subindeque nee se bilis depa sentia ordinaria . 6a., Pari modo non est ita facile concedendum Manichaeos sui se omnes illos veteres Philosophos, qui solent citari . Unus ex his est Plutarchus, qui cum alios Philosophos a Zoroastre ex die is q. 6o. non satis distinxerit , fuit etiam ipse ab aliis deinceps, ut a Cud ortho si , ct recentius ab Anglis hiltoriae universalis Auctoribus ca) inter propugnatores, aut praelusores Manicharismi computatus.

Objiciunt enim illum sic arguentem : O ή nihil abripue ea iast, ct mali eaussam bonum non praebet. nee esse es iunaIura, ut boni , ita mali suum principium extare . Rursus cum de Platone ibidem loquatur, notant haec illius verba: Plato multis loris quasi occultans ct obumbrans suam senten-riam, alterum contrariorum principium Idem , alterum appellat Diser ω . At tu libris de Legibus jam senior disertis verbis prouunciat Mundum , uou unica anima , sed ad minimum duabus eieri, quarum una boni si efficax , altera ejuι contraria , o contrariorum opifex. Locus Platonis fortasse est ille, Dialogo de Legibus decimo, ubi dicit, quod in Mundo 3 non pauetores , quam duar animas ponere debem I,

amam beneseam , eontrariam alteram .

Uerum hujusmodi accusatio contra Plutarchum iniqua prorsus esta Nam imprimis citato libro partes ille historici dumtaxat tuetur. Deinde quaecunque ex eo objiciantur, pos sunt commode intelligi, vel in sensu , qui non abhorreat a Catholica doctrina de Angelis , qui sibi primum , ct humano deinde generi per invidiam nocuerunt , vel in eo , qui Congruat illi opinioni, in qua observante Moshemio s3 constat fuisse Plutarchum , quod scilicet. non solum materia, substantia omnino iners prae extiterit ab aeterno , sed etiam alia quaedam natura bruto & incomposio motu semper se movens, seu mens quaedam demens, ex quibus Deus unica caussa r

238쪽

rum omnium formatrix Composuerit hunc mundum , & quae In ipso sunt species rerum diversas, ci quemadmodum , si a Plutarchus in Psychogonia apud Cud Orthum , virum mus es peritum non vocem, aut motum facere , sed concinnam vocem , numerosumque motum producere opinamur : Da Deur neque corpori ut tangi , ct re sere possit, neque animae ut femoveret, indidit , sed utrumque famem principium , alterum renebricosum , alterum turbulentum , ambo imperfecta ordinavit , ut pulcherrimum animal efficeret. In qua sententia etsi nomen principii adhibeat Plutarchus, loquendo tam de materia inerti , quam de non inerti , planum est illud ab eo non sumi in sensu caussat efficientis , sed caussae materialis , seu ex qua res adspectabiles Constant, quod longe distat a Manichaeismo . Porro opinio de aeternitate materiae , quae a De adhibita sit ad formationem Mundi, qui necessario imper fectus extitit propter imperfectionem materiae, est quidem aliorum veterum, eamdemque invenit Wolfius a in sermone illo, Uude mala , Maximi Tyrii Philosophi Platonici , qui Commodi temporibus Senator fuit Romanus , sed non satis aperto ut ego arbitror, fundamento , si huic dumtaxat stemus illius sermoni, quem ipse Citat: non tamen proinde sequitur his imputandum esse Manichaeismum; Ad hujus enirn genuinam ideam animo informandam opus est distinguere Caussam efficientem mali a caussa ipsius materiali, & rursus. Caussam efficientem mali , quae in se mala sit a caussa e 15 Ciente mali , quae in se bona sit . Verus autem Manichaei mus admittit Caussam mali . non utcunque sed efficientem , esse tum a se, tum in se malam . 63. Quando haec prout opus erat , satis advertiment Olfius, & arburton , primus quidem nescio, an ulli bi praeterquam in Zoroastris illis vulgo Citatis invenisset AI nichaeismum ante Manichaeos. Secundus vero miratus non fuisset , quomodo S. Augustinus gratias Dco agat, quod per Philosophiam Platonis ab haeresi Manichaeorum illum retraxerit, ci) Humanitur loquendo , inquit, nihil magis cos ferrae

239쪽

ferre poterat ad retinendum Augustuum in Mantehae ''o quam doctrina Platonis , qui duo eoaeterna priseipia satu

iat, Deum ct Materiam , sua erat ean a mali. Nam imprimis dato materiam per Platonem esse Deo Coaeternam . adhuc non sequitur, ergo materia ista est caussa efficiens mali rergo neque sequitur , quod ex hoc inseri Wolfius ci) Platonem fuisse in errore Manichaeorum . Profecto ex iis Philosophis, qui aeternitatem materiae mordicus propugnarunt est aristoteles, qui tamen illam naturae in se bonae Certe Crodidit; Ejus enim sententia est, ens & bonum invicem converti ex alibi ca dustis, ejusdemque effatum est laudatum a

c sic S. Doctor prosequitur illud declarans destructo omui, no , quod requiritur ad integritatem mali, subtrabitur elisisi um malum, erius subjectum es bonum . Atque hoc etiam modo liberatur a nota Manichaeismi Aristoteles illi a Wolso inusta. Rursus dato etiam hoc alio antecedenti, Materia Deo coaeterna per Platonem eli causa eis Ciens mali, non sequitur, ergo materia haec est natura quaedam in se is mala. Illegitimas has illationes iam olim I duardus Stilling- seetus deduxerat dicens, s s) quamois Ethniei Philosophi non fuerint tam supidi, ut duos Deos sibi invicem contrarios comminiscerentur , atramen utpote deducentes originem mali ex maxeris, ex qua Mundus factus es , possunt ad eumdem errorem vi consequentiae revocari .

. Quid quod redeundo ad S. Augustinum, ille fortasse suit

in ea Dpinione , quam Elii propugnant. Platonem ad mitisse ' veram & rigo rosam creationem. Hos equidem ipsius sensus. qui mihi ici hanc rem occurrunt , non omittam: 6 Ufectricem faealtatem dicimus vim μamdam , puc caussa es, res stat posea , quae ante non fuerant . Animalia cuncta , plan-X que quaecunque inanimata nunquid alio quodam opi

ce fabricata, quam Deo facta esse ,eum prius non fuissenI,dici mus Uerum his omissis , Augustini verba hac sunt 7

240쪽

I fundam non semper fuisse , sed esse cosse Plato ventissiwe

tonsitetur , quibus similia alio in loco dicit i): ergo nos Pluin satis congruum, sed omnino etiam neCessarium fuit, ut Augustinus semel quod Platonicus iactus fuerit, desierit esse Manichaeus. 64. Similiter Pythagoras passim ab Auctoribus Manichaeorum Coriphaeus deseribitur. At Mos hemius non invenit in principiis hujus Philosophi , quid cogat statuere hanc de ipso opinionem , ct distinguens in hae quae itione de origine mali varias errantium Classes non male arbitratur pin- 'Cos ex veteribus in Manichaeam haeresim incidisse: sed ipsum Pythagoram , aliosque docuisse aliquid simile opinioni illorum , qui Deum Constituunt Dominum omnium, & fontem omnis boni, & deinde Angelos in bonitate, quam a De Oreceperunt perseverantes autho res aliorum bonorum, Angelos vero a sua bonitate & quidem morali deficientes per propriam voluntatis suae determinationem . tamquam malo rum omnium Author es. In qua doetrina illud quidem notandum est, quod satis appareat cognitio per traditionem hui 1sa de peccato tum Angelorum , tum primorum hominum , qui ad illud statione mali iam Angeli siverunt se induci : Illud vero reprehendendum est, quod videantur hi Authores res semel creatas eximere a Divina Providentia, & tri-huere Angelis tam bonis , quam malis potentiam agendi proribito suo , quin indigeant iplius Dei concursu ad omnes aesingulas actiones Similiter cum eodem Mos hemio 2 dicam illos, qui ex eo , quod Hera Clitus dixerit . fluere omnia , bellumquV patrem esse ac dominum rerum , Concludunt jure Phitarchum inlinuasse creditam ab illo Causam mali , peculiarem quamdam naturam malam, injuriam illi , sed magis tibi inferre, qui vel interpretationibus . vel consequentiis tam ii legitimis acquie unt . Similiter tanto jure mihi videntur aliqui ex eodem Plutarcho ansam assumere dicendi de Empedocle , quod per duo