장음표시 사용
41쪽
ς Si dominus laesus dumtaxat merus esstset homo, non etiam deus, quem se esa se asseruiupeior euasisset ec mendacior luci pero: qui solum ascendere dc se alvisi. . mo aequalem saccrenisus est. ideo pater mendacii in scriptura uocitatur:multomacis mendax esset dominus Ilicsus: qui notatum deo squalem sed insum deum se se diuquo enormius deum Diasphemasset, cidem summum honorem auferendo re si, bi ipa appropriando ac se supra deum colendo. Eo se inimicum des capitalem consstitui leucui par nec in coelo, nec in terramal us reperiretur. Eum denis subso' queretur omnia mala, ex proprio amore arrogato pullulantia: utpote ibe esset a ueritatere iustitia remotii limus omnia creatorum excoecatus,inquietus,odiosus,consumptus 5c aduersus ordinationi omniucteaturarum quas sallere,decipere ec per Mersere tentasset. Propterea euangelium
ec lex Christi omniis drustrina sua suorum discipulo si alioruni v doctorum no- his tradit ei set contra deum N iustitiam contra naturam Sc omnem ordinem innuexorta de uenenata proprii amoris radice:
ex coe bonus fructus neut: b prodire potest. Pressumerent insuper euangelia oc Mista pasilonis Christi conficta: alioquini, credibile est, tam superbum uirum qui sibi diuinitatem arrogat Nubi I propriam
gloriam 5c extollentiam querit,humiliter uiuere in manus inimicorum suosv uolim tarie incidere N patienter subire scanda losissimam recrudelem mortem crucis: qualem saluator noster Ihesus sustinuit. Ex omnibus pr missis conclusiae inuenitur laesus Christus necessarius deus: cuius doctrina et noua lex est fundata, uera, sancta pur iusta, ordinata perfecta, ubildiuinae maiestati digna oc humans saluticos Urua ac omnibus accepiada ueluti saulubris 5 utilis, tendens ad pace oc c5cors diam, ad requiem Sc unitatem, ad frateranam charitatem Sc ad omne bonum:coim traria cupiditati oc perueris hioluntati cotra gloriam mi indi oc concupistentia caris ninobalans diabolicis Paginionib.oc uniuersis prauitatibus. Est ceni Iuniae
dedigna ut nemo dissidere nee aliter erodere ii aleat, quin Chius sit naturalis filius ec uere promissus dei. Quamobrem di ν ista doestrina Christi omniam ab ea derivarasunt uera, efficacia, iustata in singulis suis purustis seruanda: nam taliter ad inuocem dependent&ad amussim colligant, ut uno articulo fallente, omnes fallerent. In tota igitur lege Christi nil mendosum nes in modu. Quicii res de caetero post sum dominum Ihesum uelis ritec supChristo gesserit: illo palam pseudo Pro phetamantichristus esse iudicabiturique ludii pro suo promisso Messia accepta, in bunt: prout m o quidam seducti alamani antichristi praecursorem Martim Luither cum ibis sequacibus 5c dogmatibus
acceptant contra iterum Christum ec sua . iam sanctam ecclesiam.
Uemadmota Chis uenis de ita est uerse homo teste euauesiccEt uerbum caro factu est.Aprin cipio et oper suum uerbi id est filium, facta sunt omnia: ultimo genus humanuereatum: in quo est unus homo, nepe do minus Iliesuetquem deus in filium sibi beneplacitu elegit: ut per cum tales media. omnis rationabilis creatura in deum , ce sinem situm reuerteretur naturali ordini ab eo instituto. Hinc Paulus est unum. deus unus ec mediator dei 5c hesin homo in pri n. Christus Ihesiis. Enimuero credibile apparet, em essentiam totis plasinatis extra deum ex nihilo factam naturaliter iterum redactum iri in nil illum, ex quo creata ocin esse deducta est: nisi in deum,tanqiuisisnem ec aeternam essentia alligetur.Quod naturali ligamine fieri nequit: cum crea. tura nullam in deo reperit similitudinis
ansam, a quam aliter manuteneri ualeat. Creaturarum igitur permanendarum nectilitas exigit: ut creator assumat unam creaturam in qua omnes aliae creature in .
Hudi possint: ueluti est Christi humani, ζω: in qua omnium creaturarum similitudo extat
42쪽
χωdo extat. In Christo dentu ceu uero deo, possunt omi singula creata perpetua, ri. Isto medio Christus est alpha oc o.hoc est, in stium principium actinis: per que a deo omnia condita sunt di iterum ad de
x; ηPorro omnes corporales creatios in hos l. mine propter quem&sacis sunt conclu' ' dunt tas in mundi imagine di sine suo: ad quem esdem corporales creaturae sunt destinatae. Talis conclusio sit sine medio: quoniam homo immediate participat in
rebus corporalibus, ratione clemel x ex
quibus hominis corpus c5N iu est. Quomodo aut res inferiorespropter hominem ars sunt, ita oporicloc homine esse se,ctum Wter aliquid, in si comprςhendanu u in fine sibi aestinato: id solus deus est. Cum aut diuina natura ab humana tam remote distat,ut homo sine medio ad deum peruenire nequeau Necessc est igitur meis dio, ut tuli naturae cosqualisitato: quod est Christus uerus deus re homo per quel mures usi ad diuinam naturam exestaridi adoptiui silii fieri possunt ecclesiis pauis: cuius Christit, primogenitus est ininia. ' multis fratribus. per huc prsdestinati deopes aliter uniuntur,uirtute inseparabilis
unionis diuinae 5c humans naturi in Christo perpetim copulatae. Omnis itasv crea. cura a deo per ipsium Christiam secta: per eundem istum ad driura reuerti nicit. M perspicuum est in elementis quo
licet qualitates sint contrariae, tamen unisuntur in uegetabilibus, ascendetis per sensibilia uis ad hominem: in quo reperiunt rationalem spiritum: per quem in homine clemeta sunt ordinata ad Christiam& per
eundem ad deum: a quo elementa di omunia alia creata sumpserunt exordium.
si in autem Christiis uerus sit homo, iis' quet ex ueterire nouo testimento. In canticis quidem de desposione Salomonis suae monsae in typo Christi oc ecclesiae
cisti.ι suae, imbitur: Videte Salomone cum c in ' rona qua coronatui cum mater sua. Sala,mon Dauidis silicis Chim dei filium prae inurat: que sua carnalis mater Maria citim edit corona uirginei comisan quo incarnatus est dei filius: Cui in diuinitate pater est absir matre idco per salomonis matrem intelligi oportet Mariam quae est diuini silii mater carnalis abset pie. De qua
carnali genealogia Esaias plura uaticina . tus est:Ecce uirgo concipiet riet filis Dum ec uocabitur nomen eius emanu laetae
est nobiscum deus. Idem: paruulus natus , est nobis distius datus est nobis. Idcm, E gredietin uirga de radice Iesse ec flos deradice eius aicendet oc requiescet super . eum spiritus domini. Radix illa uirgincm Mariam ex tribu Iesse orta signat α flos Christum:In quo diuinitas requiescit. Ites rum Esaias:Mittet eis saluatorem de a pu
gnatorem qin liberet eos. Idem:aperiatur ε est. terra ec germinet saluatorem. Item Malachias: Statim ueniet ad templum sanctum suum dominator quem quaeritis ec angolus testamenti quem uos uultis. Multarequensiora reperiuntur in ueteri testamen, to testimonia: omnes lonae prophetae eclex uis ad Iohanne raedixerunt de car m me.
tiali adventuum mellie domini nti Ihesu Christi: Praecipue ubi spiritussanctus per
Nathan prophetam ad Daii id ait: Cum dormieris cum patribus tuis , suscitabo se a te me. mentinam post te, quod egredictur de uatem tuo ego ero ei in patrem ec ipse erit mihi insilium. Praemissus quidem adueritus con lotus est ante mille qhungentos uiginti re sepem annos , secundum prophetiam ista: on auferetur sceptrum ae luda nec dux de lamore eius, doncc ueniat qui mirem. p ii ii e diis est. Eo nanque tempore, Herodes libtimum regem de tribu Iuda Antigonum una cum tiri, deleuit ec se alien genam,
Romanorum a regio, in regnum Tudaeo,
rum intrusit. Ab eo lcmpore hactenus Iudaei nullum stirpis sus regem aut princi .pem habuere: bicut oc ipsi palam coram Pilato confitebantur: n habemus re. em ni si caesarem: Citi 5 hodie iure legat sub aciuntur. Qumpe Iudei admittunt
messiam futurum eis e mullam tamen Mibabilem rationcm armini: cur dominus
Ihesius non stille Mosa 5c cinctus des. Ista iuus e ructandus cui colidere uelini:
43쪽
quouis sulciti fundamento, quo non nottio Christo sed sito uenturo Messae,
utpote antichristo, credere malint. Ob id taxat eos dominus: Ego ueni in nomine patris mei non accepistis mcisi alius ue.' nerit in nomine suo: illum accipietis. Un. de E ias eos admonet cauere, ne consensia L '' dentur qui eum expectant: Nam iuxtar sipientis praeconium: expectatio sellicito. 'φ' riim peribit. Iudam ita tua curiosa expoctatione decipientur, tandem momium reperiuri sutim incrassatum dominum D ' glon,nempe magnum antichristitin messitam totius maliciar. . si Praeterea inscriptura noui testamenti liquescunt omnes conditiones oc circuit intiae, saluatorem nostru&fatissa store com cernentes: quibus eadem scriptura uerisisI: ' eatur in domino nostro Ihesu: qui seipsiim
principium Nymisssummestiam esse, Iu/dsis res dii pariter coeco nato 5c illumis nato,interrogati quis silius dei esset, respodit: uidisti eum Θc qui loquitur tecum, ij est:In iudicium in hunc mudum ueni.Desuper coecus ipsum ceu filium dei adora uit. Q iod ut diis minime tulisset nisi ire rus meisi assuli set. Rursum de stim loqui obm.io. tur Perme siquis introierit,saluabitur:inor, stwη; ueni ut uitam habeant re abundantius. i. ''' sternat ter habeant: Exivi a patre-uenim mundamitenim relinquo mundum de . b uado ad patrem. Qui insuper rcnuit cresdere Christum hominem uiscepisse,&sie omnia creata perfecisse,ille anhelat uniuersis creaturis derogare, in dei contumelia, ac si deus a sua creatura non sit perpetuo colendus. Non enim sufficit Christumae ιternum solummodo consueri: sedetiam necessarium est eidem ministrare uirtute in fide nostia. si Generationes Christi sunt tres. Impti. mis perpetuo N aeternaliter signitur diuinitus a deo patre sine matre.Secundo sa. ubin, i. Christus ex semine David sectili. in prin. dam carnem ec semel genitus ex Maria, matre sine patre. Qtiae quidem Maria estnia , 'Τ terra bona, in quam seme cadens militi plucem affert fructum ueritasa Meterra Ora
herbam oportunam lora manans laete ec melle ex qua fluit fons, nempe Ihesus, irrigans uniuersam superficiem terrae. Tertio nascitur Christus spiritualiter in Da deuotorum cordibus per gratiam: ubi habet paucm ec matrem : ipso attestante: qui fecerit uoluntatem patris mei qui in coelis est,ipse meus frater 8c soror ec in ter est. Quocirca dominus post laude suscarnali matri exhibitam, beatisicauit om/nes eu spualiter gignentes,utpote qui a diunt uerbum dei oc custodiunt illud. φ Iamdictae tres Chri gnationes in die ei. mus natalis typice celebrantur triplici missia: Quarum prima in nocte celcbianda diui, nam denotat natiuitatem: quae tota nobis obicitra di minus intelligibilis est: dustis, te is tuta: generationem eiuSquis enarorabit: Secunda missa in aurora, insta noν istem re diem legenda, signat carnalem Christi natalem: cuius fructum est notum sed modus uirginalis partus est nobis i gnotus. Qilam generationem lapicns adymirabatur: Quae est ista quae progredi ψtur quasi aurora consurgens. Tertia misisse,lucescente die celebranda,signat naturitatem spiritualem: quae homini in suo corde concepta , memetentis nota est: atque per bona opera gener ari ac exterius m
nisestariat is homin: bus dchre: Esaia sis, tente: A facie tua domine concepimus de peperimus spiritum salutis. Ad hoc deseruiunt domini uerba qui lacit uoluntatem Gath. in patris mei, est mater mea dicae.Pi aeter eam canonibus alia ratio rcdditur: ut te dicti
Missa ante diem innificat tempus ante legem: quando eramus in tenebris: missa in auiora significat tempus in lege, luan. do nondum plena dei cognitio habeba, tur: tertia missa in die significat lcmpus gratiae: quoniam iam plenam cognitio anem habere possumus. Sicut in Christo tres habentur natiui tales, sic oc tres uniones. Prima unio citdiuini uerbi e animae Christi : secunda eiusdem uerbi Sc corporis Christi: te: ita corporis N an s Christi. Quae incite Christi soluta sui uno autem priores duae:
44쪽
, deitas enim unita perinansit tam corpori insepulchro,* animae in limbo. Ex hoc olim Manichaei di hodie quidam eorum
imitatores hallucinant, Christum ex qua tuor compositum, scilicet ex deitate, spi ritu, anima oc carne: reliquos uero homi sex tribus constitutos, nempe spiritu, anima eccorpore: de quibus in sequenti bus agetur,m ς Insuper ad instita trium natalium Chris
M, in eodem quoque tres fuere uolunt, tes: Prima diuina oc aetema in deitate: sescunda rationalis in superiori parte animae, diuinae totaliter conformis oc subie.cta: tertia sensualisae temporalis in insorior parte animae inhaerens carni,insirma suit. Illam quidem triplicem uoluntatem
explicat suangelium : Christo secun/dum sensualitatem poenam fugiente ocino M. dicente: Pater si uis,transsct caliccm imamis'. ' a me. Postea rationalis uoluntas consensit mori,dicendo: ueruntamen non mea sed tua uoluntas fiat. Utraque humana Chri/sti uoluntas suum egit: inferior pars spiritus ad carnem ines nus nolebat mori: Io superior pars eiusdem spiritus rationem sequentis, diuiri uoluntati subiiciebatur: tandem diuina uoluntas, iustitia exigente, post se totam humanam uoluntatem traxit. Hoc exemplo docuit nos domi rius: Piis motui primo, utpote inferiori sensualitati, resistere nequeamus: debet tamen ratio sibi eandem sisualitatem subiicere, di tandem conformare diuinae uos luntati: quemadmodum iubemur orare: invidio. tat uoluntas tua sicut superius in ratione, ita di inserius in carne. Nam sancti maris Gres quandol corporalem mortem senauialiter horruerunt: quam tamen ex ri tione patienter toleraverunt, diuinae inmari uoluntati. ro. Caeterum incarnationis diuinae quin reddantur causae. Una ut Christus me sdiator dei*totius plasmatis per suam humanitatem uniuersa creata aci deum reducaves uniat in sini sito permanenter agglutinet. Secunda causa est ut deus in se assumat quasdam uirtutes. in rationas lem creaturam a deo si ases ordinata X utpote obedientiam, humilitatem, pati .entiam 5c similes: quas alioquin diuinam
mala statem subire non decet. Indecoram enim est et deitatem humiliari aut crucia ri sicut CHRlSTI humanitati congrue. halmam ubi humilitas,ibi ec sapientia. Ex pr erili ambabus iamdi liis causis: etiamsi homo nunψ cecidisset: Christus suisset incarna, tus sed non passus. Sequitur nunc tertia causa ob quam Christus in se mortalem carnem assumpsit: ut ardua poenitentia humanum lapsum reparet: ipso dicente: oportet silium hominis multa pati, repro bina Iudaeis ac moti&resurgere.Quar in causa ut hominem insipientem non tantum scripturis prophetarum re contio νnibus doctoriim, sedctiam per seipsum instruat salutiferis doctrinis & institutis. Quinto naturalis filius dei assumpsit hu/manitatem, quo homines fiercnt adoptiui filii dei scriptura dictante: At ubi uenit cala. plenitudo lcmporis, misit deus silium susum, ut eos qui hib lege ea ant , redimercita adoptionem filiorum reciperemus. Demum potissima causa diuinae incara nationis est ut totum plasina integre sit completum. Sunt autem tres modi diuine adoptio' u. his: videsicci naturae, grauae di gloriae. Primo modo naturali adoptatus est Audam: Cuius omncs post, naturaliter
pagati originali iustitia suis it adoptati
secundum diuinam ordinationem: in qua huiusinodi adoptio pendebat, non inla cultate humana. Postqiti autem eandem
ordinationem humanum genus corrupe rat, perdiderunt homines naturalcm ada
optionem N spurii facti sunt. Deinde .
humano generi deus aliam adoptionis uiam parauit: uidelicet uiam poenitentiae ec gratiae: deditque hominibi is potesta tem idest liberum arbitrium, filios dei fieri : utpote filios gratiae per pomi νtentiam. Q ii cooperando liac tua gra sditur, in silium icti adoptatur. Siquidem in siliatione grauae iis lite ad finem peti seuerauerit: tunc nanci tur tertiam ui .am adoptionis si filius dei electus. Hoeius siliationis non in potestate uel coo,
45쪽
peratione liberi arbitrii, sed in Ala eonsi
stit gratia dei: qui totam salutem operat absq; quinis ii ominis cooperatione.
ia. Rursus uera Christi humanitas assumpta multis manifestatur argumentis: Dous quidem humanam infirmitatem assus mens, non ilixta suam originalem nati ram ad statum paradis, sed in ivstram miseriam deueniet ueluti medicus adtos: redemptor ad captiuos: conductor ad deuios se uita ad mortuos. Immorta lis mortalitatem assumpsit ut moriales immortalitate uestiret: ditissimus egenum se exhibuit ut inopes ccescitibus replearet thesauris. Dominus omnium formam serui accepit ut nos mancipia libertati reis esse. . stitueret: Deus e ccilesti asylo descendit in terrenum carcerem huius calamitatis, ut ab eodem nos absolueret. Item deus factus est filius homirus ut homo fieret filius dei: supremum lumen obscuratumeth ut obtenebrati illuminarentur. esu nobis cibus coelestis, ut nos es ia oba rientes cibaret: sons indeficiens siluit ut nostra praua sitis extingueretur : tristis suit temporaliter usque ad mori , ut nos laetificaret aeternaliter usque ad uitam. Venit hue in exilium ut nos illae reduco: ret ad patriam: timuit 8c coepit pauere,ut lo n. . ad securitatem nos deduceret : uiatori m p - stitiae satigatus est ex itinere & sic sede/hat supra fontem ut abigamur a uia er/raris perueniamus adrectam uiam besatitudinis N ad fantem diuinum: Mor/m tuus est ut nos inuisicet uocam nos contimio de terrenis ad coelestia. Quocirca
. . Paulus sestinauit ad bravium stipe maeuocationis dei in Christo Ilisu.
i;. Filius itaque dei nostra sit sicepit insoma, generaliter ad perseetioncm totius plasmatis, specialit re ad redimendum imiirmam humanitatem: Ob quam etiam uola ita cie Cibili moestitiam mentis ecfragilitatem corporis,cam uid clicet quς concernit poenam, non cit ana, nec uir ρ itibus resisti t: ueluti passibilitatem, ramidinem,tristinam esuriem sitim,ssium,
irigus, Lugium, obedientiana, Patiencis
am , humillationem similes passiones.
Quae autem ex culpa re naturae comi ιptione accidunt, illa Christus non sulco cut sum fgritudo, impuritas, sivi titia, ineptitudo uel leuitares utpote riium, pruritum, gaudium mundia
uerbi dei ueritare. Nterior des ueritas est nobis ocis Husadcintellectu incomprShenam sibilis sed si de perceptibilis. Ad
citius fidei fulcimentum interior ueritas emanat per uerbum extrinsecum, iuxta Euangelium: homo uiuit de omni uero Hraho quod procedit de ore dei: quasi in istam trinsecum uerbum ex ore dei per sitam extrinsecam ueritatem dacendat ad creaturas rationales: quo eisdem elarescat, deum intrinsece Lecundum esse ais tris nihil oc omni perfectione pleniura: non ut huiusmodi dei secreta intellecti ciconis praehendamus sed fide credamus. amo obrem deus suas turtutes non semper in se solo insulas habere, sedetiam in tem spore extra se prodire ec suis oraturis noνtas fieri uolust. Exterior itaque dei uerbias patet in tribus scilicet in dei uerbo ec inspirationeae in creatura uisibili. Per hanc em m triplicem uiam deus se suam que interiorem ueritatem re uoluntatem manifestat. Verbum dei simi sacra stilipta ec oracula Christis id libus tradita: Diuina in piratio mouet pios ad contiistionem seu deuotionem: oc dignitate plditos ad uaticinandum. Uerbum crin. I tum insidclibus proponitur& concernit dei opera: per quae homo docetur se sit. osque desse uis agnoscere ec per consoquens diluinas uirtutes consteri. Piimo agetur de uerbali oc scripta ueritate. Ueritas nobis patescit per dei uerbum a. aut litera scriptum, aut ore proditum: oc
46쪽
Eea , . est ea sapientia quae ex ore altissimi priai H μ' mogenita prodit in prophetas do stores que iideles. Per prophetas dominus lolirin. cutus est, icite Euia: Videbit omnis G. i. ro pariter Q os domini locutum est. Item dominus ad Ezechielem: Audies uerbum oc annunciabis eis NM ε 3 ex me. Omnes prophetae suis uaticini frequenter apponunt clausulam, haec di, cit dominus: qui os suum aperuit sapiisentiae ec lex clementiae in lingua eius. v .u Sic deus per os omnium propheta' pres aik . Christum suum. Sic oc Chrisin niu. stiis aperiens os suum docuit populum: Et non solum salubria placita: sedetiam ardua praecepta poenam p commina νtiones ab ore diuino profluunt, quemadmodum scriptura diciat: Ex ore domini procedit gladius utral parte acutus nam diuina Oc naturalis lex praecipit bonum ec inhibet malum, sicut scriptum est: deoclina a malo di fac bonum.Etsi haec ueroha deus non proprio ore promulget stariis: s insinuat per prophetas ec euange oliuias caeteroloe patres ac inodo per ecclessiae praesides se doctores, potitume per sacram scripturam quae uice dei semper nobiscum lociumn nihilominus tamen praemi sa ueroa procedui originaliter ex mente & uoluntate diuina.
I Proinde quaecuns a deo huc prodesunt sitie sint prscem dc pmhibita: siue ordinata'promissa aut mysteria reuelataeca omnia exprimunt dei mentem mi in uerbum exterioris ueritatis diuinae: omonia enim mandata di omnes uiae eius uoritas. Haec non ex nihilo sed ex interm
qus deus ipse est) ueritate progreditur Per uerba a It mapturas:uel per cilbilia
creata. Huiuscemodi ueritas exterior adeo egressa est prius creaturae ex nihillo fierent: posm enim deus dixit: tunc I rimum facta sunt. Constat ergo non Boum internam ueritatem inuae est dei sitsus consubstantialis sedetiam externam veritatem: licet ipsa dei substantia non sit: quia tamen a deo manat: ideo altiorista maioris qstimationis esse,* sint onarius
creaturae ex nihilo factae ec iterum n,
hilum uersurae: nisi a dco in esse censer
uarentur. V as autem ecuribum coismini de se manet inarternum: ueluti de iis ait: procedunt de labib meas,non faciam irritae item uerba mea non trans ib. . Gunt. Nemo igitur nec Papa uel concishum: nec eccicita uel totus mundus uasi et cxteriori dei ueritati qui detrahere uel addere: aut aliquid uerum seu salsum
iacere aliterinin se a deo est: quonisam dei uerbum-omnis ueritas ex deo pendet. In cuius facultate libcre resistit, quid oc quantum suae ueritatis, ac Per quem di quo tempore nobis insipienti. hus insinuari uelit. Propterea ecclesis re istores nullam auctoritatem habent nc instituendi met precipiendi nouos fideianiculos, non ex deo reuelatos aut in diuina ueritate iandatos.
I Attamen ambiguis causisscripturs uel Mfidei erroribus incidentibus ecclesie pri sidentes a Christo auctoritatem habent interpretandi 5c declarandi scripturam , dubia soluendi di determinandi quid credendum, quid repudiandum,& qua mo deratione seu circumstantia oroneus araticulus sit ponendus 8c credendus: non quasi de nouo inuenta sit eiusdem aritaculi uetitas qus apud deum temper cerata fuit sed quae nobis iamprimum noua sicata est: quemadmodum nobis morin talibus adhuc multe proculdubis verita. , res sunt absconss. Qui itam ecclesis, ceu legitumae superioritati nostrae: in sitis de cisionibus adn e coram deo excusatur: qui autem extra ecclesiam scismaticis doctoribus credit, is est inexcusabilis: E
empli gratia: Superiori tempore suit qus stio et adhuc hodie quidam sub dubio ponunt: Utrum in sacramento substamia Pa ιεs s Knis maneat,an in substantiam comis Clitisti trasubstantietur: Super quo ConciliuLateranenso,tempore pape innocei l tertii declarauit litum modi tresubstantiali nem a deo sier Eidcin declarationi uti diuine ueritati re artiorisside standum cstat credenda illa trans abstantiatio, uanieceria determinatiit. i 3 o corrariu croci inlicies moderni Pseudo diri oribus:
47쪽
seducitur nec de terrore excusari ualet. Patit modo eccclesia diffiniuit duos arduisses io. Os articulos: unum de diuinis personis suli j dc spiritussancti: alterum de Mariae uirginitate: de quibus supra. Plura exempla adduci possentquae breuitatis causa omitto. Omnino credena
dum est ecclesiae atque pie confitendum, Q deus suam sponsam non deserat neque diu errare di a ueritatis uia semper ex oorbitare patiatur: cum Christus promi εserit se patrem rogaturum ut det ecclesν prim illae alium pararietum spiritum uerita
iis ut maneat cum ea in aeternum qiucum uenerit, eam docebit omnem ueriatatem. Huiuscemodi promissio cuaneusceret, si dominus suam ecclesiam, nem pe concilia pro fide Christi legittime congregata, sineret deuiareWa ueritatis tra, mite cadere. Alioquin scire nequimus quod Euangelium autenticum Sc quid Pro uero aut falso credendum sit: nisi quatenus docemur ab ecclesia. Cui si tam ψ matri credimus, excusandi erimus coaram patre nostro Christo: qui in suo re. cessu ecclesiam nobis praesidentem P ea posuit. iura quam potis inseri no praeualebunt. Credentes autem singularibusta nouis c strinis, extra ecclesiae concla sionem adductis, de leuitate fidei non ex cu inuntur. 6 Externa dei ueritas conditiones habet
multas: quarum septem reseram. Primo absque omni cunctatione credendum est uerbis re scriptis ac operibus eiusdem ueritatis externae. quς exorditur ab internaueritate dei: cui immo est superior: ideo suum testimonium est omni exceptione maius: dei enim testimonia credibilia sunt rumis. Secundo. In dei ueritate seu uer. ho externo nihil noxium est, nihil super, fluum nec diminutum: sed ibi omnia nocessaria iuxta nostram decentiam re ariuntur. Hsc ueritas,illustrans nos in quatum capaces sumus, designatur per coi, lumnam , in die nubeam, in nocte i eo
it: sed dominus erat per eam dux itineris utro tempore. Blacoiana olim Pr 'gum
rauit ecclSam: Cui hodie a deo facultas
concessit; nos itinere tuto ducendiaerotia conditio: Verba ueritatis diuinae non AEam. . praeteribunt donec omnia fiant. Homun dio cauet ne sua uerba eliquescant: multo minus inama sunt uerba cairisti dicentis: et u es. sum oc terra transibunt, uerba autem mea non praeteribunt. Consequitur ergo externum dei uerbum uigorosius esse cbsint omnes creaturae, per illud ex nihilo factae: Cui propterea merito subi in . tur. Nec poterit ulla creatura idem uer . inmutahum impedire : multominus transmuta re: Confitente Balaam ariolo, se non post tase immutare uerbum des ut uel plus us siue inriminus loquatur. Verbum uero des creas Iuras commutare potest: sicut qiloiudiem sacramento altaris contingit: ubi per uerbum, panis in corpus ec uinum in
sanguinem CHRISTI transubstan s
Quarta conditio. Ex quo externa dio uina ueritas, quando propalatur, ab ore dcita intemo uerbo idest ex silio dei procedit: co tenemur eandem uelatatem non
tum inuestigareta addiscere: reuerctita obseruare, scd etiam diligere, colere ec glorificare ultra omnes cicaturas: quS nihilo saetae, a deo remotiores sunt,* uestitas diuina: quae licet externa, iamcn m deo est ec proxime a deo pendet. Igitur qui exteriorem ueritatem seu uerbum ditiinum contemnit aut negligit, incum . bendo nouis rumoribus ς uanis fabulis ex nugis conflatis: is contemnit internum uerbum, utpote illium dei, eiust meri tum in quo fatus consistit amititit. proh pudor ueritas nunc postergatur: nam in sipiens populus magis adhaeret peruersis
magistris, apostatis religiosis desperatis clericis, st fatustis patribus priscis docto, ribus : quorum plaetique pro si dei mihili pueritate palis ac necati sunt. inta condicio. Veritas ex deo piogrediens ubterius in corda hominum manare in eis manere debet: unde qin uerba dei audit' 'oc eustodit, is suam ueritatem a deo accopiam consormat divine ueritatem qua deinceps Perseuerare haset. Sexto.
48쪽
s. Sexto. Diuinum uerbum extemarucoritatis coleri antimae mortus uita spualem: Sicut corpus ab anima accipit natui alcinuitam: quam etiam lauet cibo corporali: sic anima a deo accipit spiritualcm uitam: quae quot sotietur uerbo dei ceu spirituali cibo: ut scriptum est: Non in solo pane ce. uiuit homo sed in omni uerbo quod pro, cedit de ore dei. Porro ad uitam hominis seruandam cibus confertur duplex, scili, cet corporalis et spiritualis. Corporalis quidem momentancus eae quo nutritur cor pus mortale re corrupi: bile: Spiritualis autem cibus est popetuus di a Christo nuncupatur uerbum spiritus diuit quo anima, naturaliter imitarurialis,rcsicitur spiritualiter.Quemadmodum corporalia clabaria a tutalibus derivantur rebus, nemuria frumento, herbis, arboribus, fruebb. brutis ec consimilibus esui aptis . quibus corpora nutriuntur ec in uita conserum. tunita spiritualis cibus a uiuo deo, utpote ueritas uerbi dei ex mente ec ore diuino, influit in hominis animam nutriendamoc in uita spirituali conseruandam. Item sicut corporalem cibum oportet esse accomodatum corpori uirtualiter sustentando:
sic uerbum dei est spirituale edulium idoneum ec congruum ad nutriedum 8c conseruandum hominis animam in fide, spe de dilectione caeteri uirtutibus ad uitam spiritualem pertinentibus. Septima conditio extemς ueritatis est Ex quo uerbum dei a deo uero ec uiuo P dic Ideo excitat humanam ueritate, a deo homini impensam sed modo extincta perduciti hominem ad uitam spiritus& ad gaudium: pigrumui gaudet homo super
cognita ueritate pro uoto suo inueta.Item sicut ueritas originaliter uinit ex sorti ocimmutabili deo ac ex eius amore eclustiaria alijs diuinis persectionibus: sic inflam, mat &smouet hominem ad temperantiam reconstantiai ad dilectionem deieciustitiam ceteras, uirtutes. Diuina deni p pitas erigit hominis mente sursum ad deuceu bonum summica quo anima exiit, sicitur ic beatificabitur. Quemadmodum
docilis filius gaudet de pris sui pia insor,
matibne aut obedies sciuus de cogesta siudni benigna irolutate: aut inui de is missa sibi contolaiioneata gaudere dchcn iis de diuina pia illulirat one ec salubri lige ac de larga .rmiissione quas nobis a deo ostreri intelligimus cx ucibo ec ueritate Clitust tanq; piis ec diti ac saluatoris mi. Cau/d dum insuper nobis est indis: qui per suam doctrina uerbo uel scripto data, aut
per euidentem creaturam, tam misericor.
cito nobiseu satur,tan* creator suo placmaixtas seruo supromus infimo: summa bonum profundissimae maliciae: aeterna essentia annihilato enti ec tanψ cismes iu
Rscedeti capitulo aditi est de di
uina ueritate scriptis uel oraculis denticiatae hic primo dica de striorto ii ucio qae est biblia: postea de diu: nisoraculis. Moyses diuin:tus illustratus coepit , bum dei. s. bibliam scribererant . n. nullum diuinii placitu scripto mandatu su iii:neu scriptura biblia antiaore habcmus. Priseipies diuina mandata orctenus Ppro insinuaverunt:& fortassis nondum qui scriptu erat: nisi ψ Iudas I hadaeus in sua epistola prophetia Enoch allegat. Primis temporibus Adam, Noe, Abraham ec reliqtu patriarchae: uos posteros de cognita sibi ueritate ec dei uoltintate uerbalitia informauerim iuxta Esaiam: pater fili, ino, a . . tam faciet uelitat cm. Consoquenter tales uerbales informationes saetae sunt ab uno ad alterum iis ilic ad Moysen: spiri uisan, icto per Prophetam resercnte: λttendite πω.rn
popule meus legem meam, inclinate ausrem uestiam in uerba oris mei: patres innie et nostri narraueriint nobis: non sirru occul' ..ta a fili, eorum: mandauit patribus mastris nota sacere ea sitim suis, ut cogno ascat generatio altera: si iij qui nas nitiae 5c exurgent, narrabunt fili, suis, ut ponant in deo spem suam oc non obli, uiscantur operiam Dei oc mandata eius exquirant. Sic Portiarcha: Sprimores. -
49쪽
CAPI.hllos suos N populum domis successi
precepta docuerunt un ad Moyseniso Moyses non omnia insteria scriptis diuulgauit: sed quaedam secretis fidis ιξnorum auribus tu gem eadmodum hodie gloriant Iud0 Moysi archanain sua habere gabala. Pariter nos alcmani habemus a nostris progenitoribus in eoclesia saeras putabales traditiones N antiquorum patrum ordimationes, oretenus
proditas successi temporis in usum trasducias hactenus circiter mille annos laudabiliter obseruatasu ad prssens scum Lutheranum.
Post patriarchas iussu des cepit Mosscsuetustestamentum oc a 'a prserita una eum diuinis prςceptis constrahere: reliquita deinde prophetae similiter scripsere unad nouum testamentum. Quod dominus Ihesus struxit: uctus testamentum adin splendo quaed m noua mandata adde, do: nihil autem per se scribendo,sed evangelistas Ee nonnullos alios per spiritumsanctum scribere ordinauit. Hoc modo ere cta est ueteris di noui testamenti scripti'ra' quam initiantes prius ut paruuli in
' Christo secundum literam legere discat:
postea ut spirituales msicum sensum in uestigent . deinde ut Christiani conside. xent a quo eadem scriptura emanet, nem pe a deo qui in ea quς itur ec colitur aeo ea loquitur. Hinc deuotis ec sedulis Christianis clare innotescet, sacram stris uram a deo nobis esse proposita: ut ex illa nostrum casum oc exilium perspicia mus veritatin uiam queramus:qua ad de - . um scandemus. Pori aut saluator nr iussitscripturas scrutari, necessariu est inue/stigari q scriptura a summo deo oc saneta sucu alias in orbe innumerabiles existent scripturi at codices.Sines' i altitulant ab autoribus ex quibus omnibus unus dumtaxat liber inscipuus est, nempe biblia in qua continentur quae a deo nobis deumandat Uscepta denunc latasunt per patriarchas, prophetas, per silium suum re eius apostolos. Easic in se ipsis redacta, biblia nuncupatur a bibere, quia imbio
bli includit potiorein diuini promissi
N placidae testamenti dispositionem. NO ,
tameti uniuersa comprshendit dei oracula: quorum nonnulla oretenus usuis ad nos traducta sunt: de quibus infra c. xvi patebit.
Insuper Bibliam in his, quae ecclesaata 1:ceptat, a deo prodire eo apparet ' omnia
in ea comprshensa alpote hystoriae, pricepta, comminata, promissa insuiuata referuntur ad dcom ceu ueritatis su ais mentum, ab omni probatione di v. tatione, nulla expressa rationetquam res di oportet in hominis scriptura: Ista enim probanda est ex sacra scriptura aut ex itiore aut naturali rati . Nemo certe Hare
posset quod Biblia simpliciter prostri
unum solum deum esse, creatorem corali ecterrae: filium dei ex uirgine natum: in mundo conuersatum , pastum ec moratuum iterum resurrexisse: in coelos ascendisse atque uenturum iudicare omnes creaturas. Huiusmodi relatus in Biblia M. tactos constat esse a deo: Cui tanqm in saltibibueritati digne creditur absi om/ni testimonio& cotradictione.Vna enim diuina assinio excedit omnem humanam probationem, disputationem ec ratione. Scripta autem seu dicta hominum eate onus linat credenda: quatenus sacrae seriis Itins consonant aut iuri rationi natura congruunt aut sufficientibus tcstiso s probantur. Uiuinam unitatem nisus est Aristoteles probare per litam naturae in cisto libris Phisicommec in duodecim libris methaphisicae: quam iacia scriptura uno concludit uerbo, dicente dco : itidere o utrim ego sim solus ec non sit alius drus prae metarer me. Plus crede uni est uni uel
dei, ct omnibus libris seu miptis homi isnum: qui cum suis dictaminibus merito cedunt bibliae: in qua deus sua oraculare beneplacita per Moisien ,Prophetas, Euangelistas alio . scribentes nobis m.
Sciit in diuina essentia depim det odianis cicaturae existentia quς alioquin ticirrct in nihilum de quo creata ist) sic in uino ucssio stabiliunt hominum ircrhaec scripta,alioquin nihil valitura.Proinde
50쪽
natura docentiu prae omnibus deo creta dum eiust praec piis oblequendum esseati prouidendum quid agere aut uitare debeamus. Haec consimilia bona documenta continet biblia unde eam a deo a dire praesumitur: ibi reprobis sit communatio aeternae poetas 5c bonis promissio uutae sternae: hoc solideo, nulli creatinae li η' ceu Creatura enim non, prout dominus,
comminari potest ibunt illi in ignem sternum Nium inuitam aeterna. Item Audi ent uocem eius ec procedent qui bona staeerunt in resurrectione uits:qui uero masti egerunt,in resurrectionem iudici temdelebo omnem hominem a lacie terrae ecinducam aquas diluuii super terram ad delendam oem carnem. Qitis auderet dice/W- ολ re, ueluti dominus per Esaiam: Ego aute opera cossi ec cogitationes coryt uenio ut congregem. ec itu. Uemet omnis caro ut adoret coram iacie mea. Coplures similes
sentetie in biblia reperiunt: qus a solo deo exprimi possunt sc a nulla creatura ne
hona ne I mala. bona.n. Proprium honore
uel diuina potentia sibi no uendicat: mala creatura no solet bona mepta uel salubriacosilia qualia biblia, erre: oportet ergo bibliae textum ab omnipotente prodire. I Ex natura astringimur ad dei prscepta deuie. s. hibliae inserta: ueluti deum prs omnibus diligas 5c proximum sicut teipsum. Hoc satiendum ostendit nobis natura-ordo totius creaturae. Pretereabiblia potuc quo tempore mundus oc prim is creaturae sint creatς : item ponit deum esse trinu in persenis dei filium incarnatum,nat mortuum in assumpta humanitatraransubstatiari panem Sc uinum in corpus & sanguinem eius: Et plures alios incomprςhensis hileti,assus hominis intelle stum excedentes. Ratio tamen dictat, bibliam cum suo tenore librum dei esse: s conscriptum per homines, utpote per Moysen caeteroc
is patres: qui inuusmodi mysteria describe
re neu uuissent nisi eis a deo reuelata suis, sciat. alippe Adam, ratione originali do. ratus, scire potuit tempus creationis sui: sed utrum ipse piimus uel alius prior se homo creatus fuerat ignorauit: ex quo am
eum alis creaturae lacte si e post quas i
e sexta die tandem Harmatus est, iuxta bibliam: in qua exprimitur exorditim Iernporis N ordo omnium creaturarum,alias
dei acta quae nemo scire potuit Φ solus desus: qui eadem conscribi mandauit. Moysi ergo& bibliae ceu diuino testi monio,abG alia probatione firmiter credendum est: ait enim dominus: Si oederetis Mos erederetis sorsitan & mihi: de me.α ille scrupscsi autem illius steris non creditis,quo
modo uerbis meis credeus: Qui insua hisbiis tant dei missius,credere recusat,deo distidit& iniuriatur, ac si diuina sapietia in suo uerbo er are uel homine sallere possit. I Tota hiblia in duo diuiditur testamenista prout stitit duo humanae salutis tempora: unum Pr cedens saluatoris adventu: in quo redemptio promissa est: altent sesquens eius aduentum: in quo redemptio adimpleta est. Ambo testii menta mutuo quadrant ad nostiam salutem reserunt: utrum p p albet malum &bonum precipit. In testamento ueteri iubemur quiescere agere peruerse oc discere benefacere:
In novo, ut lumbi nostri sint pricinisti ocluccmae ardentcs in manibus ili,stiis Ambo testimenta sunt a deo: in ueteri quide deus niam redemptione per patriarchas et sphetas repromisit: a misso extra desinemini licuit. Pariter nouu testamentila deo est: qui selus nos redimere potuit.
Biblia ueteris testamenti habet sex parates: In mima locutus est deus cum quibusdam suis escistis: Primitus per qnigma o ris su exordium creationis ac legem ociudicium diuiniim manifestavit Moysi: qui ad aliorum instructionem conscripsit pri mos quini libros biblici Secimo troluit deus suam legem sc iudicia no suum ueris bis prccipere sedetiam iniuriare exem splis oc oseribus: qui annotata stitit in deacemoc sex libris, ab hystoria Iosue usque ad Iob. In tertia Darte deus adsta laudem formam lumenit regi David qiti P altorium didit. In quarta docet nos Deran
scientiam in quin v libris sapienuae. Qui, to suae legis transgressores de poenis infli. gendis per prophetas Primonet ut a malo