장음표시 사용
51쪽
desistant& benefacianzper eosdemdent Q praenuntiauit aduentum Christi sci, primitus nos redempturi, denuo iudicii ii Prophetarum uaticinium decem ec o,cto libros complectitur, in Esua uis ad Malachiam. In sexta parte Bibliae euadmoestorum conselmonem apposita in in Machabsorum in duobus libris. Pra missi quadraginta septem libri sunt uetoris testamentu: quod ante Christi aduerutum deus ordinauit sed nodum perfecit. Rursus adueniens Christus morte subaiturus nouum addidit testamentum,iai annexum codicillum: quo uetus testameatum non soluit sed modificauit ec tandema redin sua morte confirmauiuinquiens,non ueni soluere legem sed adimplere: Ideonoui testamenti mediator est,ut morte intercede. te repromiissionem accipiant qui uocausam aeternae haereditatis: Paulo .aeterius attestant ibi testamentum est,mors nocesse est intercedat testatoris: testamenatum enim in mortuis confirmatum est: alioquin non ualet dum uiuit qui testatus est. Nouum itan testamentum quadrat ueteri: in quo primum praemittitur noua texta doctrinam quatuor mangeliis: de
quibus inta cinii, Pro secundo oc tertio ex apostolorum actis c5stiit apostolos omni matur euangelium proicasse operi bus com esse ac sacrilicium missis una cum quibusilam caerimoniis condecenti forma*ordine tradidisse. Sas magnus Gregorius o nonnulli alii patres amplia, uerrunt Sc laudabiliter decoraueruttici arto patefecit si ritus sanctus ueram sapim. tiam dc uiam Christium sequedi in usinati una epistolis Pauli aliorum discipula, rum. into& sexto in apocalypsi adui
santur reprobidelatura poena Paenitentihus pmmittitur uita aeterna tandem modisti consolantur. Sic nouum testimentum cum ueteri coaptatiam biblia nucupatur.
p. si Spiritu sanctus olim sy mae, nunc ecclesiet suggessit, quae scripta approban da ta citrae apocrypha Quapropter 'ν missia lidros biblisintextos qum oram la dei e coeta hue allata ) ecclesia acceptat
eas alas hcsitatione aedi ta stari prsei.
pit: ne tame quicquam immutetur,luxta illud: Non addetis ad uerbum quod umbis loquor auferetis ex eo, custodite - mandata domini dei uestri. Id intellum dum est de uerbo des non soliun scripto sed qualitercus prodito aut i prato aut aliter innificato: Indifferento enim pro hibetur alteratio diuini uerbitam pronii ciatistisipti.Potest tamensim uobi moderatio seu extensio, iuxta conditione temporis*necessitate disciplinae,ad augmentum bonorum-correptionem malo
Quod quid quidem scripturae modera εmen paritoe est a deo: qui per suam ecclosiam oc doctores nobis iam satur ut patet , stara QM .ij. Tali discretione indenda est bibliae eiust translationi si incorrupta manet ta uetustissmis gestis: Mummi reperiatur quod gestum aut scriptum sit ante gesta bibliae: quae initiatur ab exordio mundi re cocludit cum die extremo, ac in eius medio consistit cor,nempe eu
gelium. E quo unuscum modo pis us angelicu se esse iaciat minus inrelligens quid ut euagdium. De quo nunc sequii.
Oui testamcnti Iex ec catholicaesides rinula potiori parte est co/oraehensa in euangeliis: quorum oris. multa initio fuerunt scripta, tum ab apo/ c. et stolis, tum etiam ab atris patribus, utpote Andrea hom Bartholoms Thadaeota Paulo Item Barnaba, imotheo Lu ρο vino,Hyricis 6c Philippo: quem scivitura euangesillam nuncupat, re a pluribus alit'principalitoa Mathae Marco, Luisca re Iollan .Quae quidem quatuor euagella ecclesia intinna acceptauit,ducta spiritus uicto. Qui respectu uariorum myste
riorum quaternarium numerum euange
liorum ei Qt, quasi quatuor mlas in curarii domini: in quo unica sidcs sanctae trinitatis deuoluitur in quatuor orbis Nines,uin is orientem, occidentem,meridiem, septentrionem ut homo surgata quadrii Melinone Imprimis a peccato ceu arituali ec
52쪽
rituali*temporali morte animae: ne proxuat in secundam ammae mortem perintuam: nec in tertiam : quae est animae oc coraporis damnatio: sed in nouissimo die ad uitam sternam resurMt a quarta morte corporis: quam omnis nomo hic pati cogitur, tandem coelos petiturus in curru domini praemissio. Ex illis assue causis ecclesia primi uir per eius rectores ola quatuor euagella bibite inserta ha fienus acceptauit: alioquin nemo certus esset,qus uere aspi ritu sancto essent prodita oc nobis obsera. Manda euangeli nisi iudicio ecclesiae: non q, ecclesia auctoritatem habeat condendi euangelium quod prius non suerat euangelium aut repudiandi euangelium uelu: quod hoc tempore obseruandum a spiri, insancto reuelatum est sed dissimendi primissa quatuor euangelia esse teneda. Cui
ecclesis in his N alijssius prsceptis ei tra,
ditionibus credere tonemur. Negat enim
Augustinus se credidisse euangelio, nisistius edoctus suisset per ecclesan qus te imonium perhibet euangelio. - Σ. Pr dicta qtiatuor euangelia sunt presi i h gurata in quatuor animalia, quatuor sa/ciebus secundum Ezechielem distincta. Mathaeiis in se a humana: quia potissime scribit de Claristi humanitate ex ho mine Maria nata. Marcus sub forma leo, nis describi fortem Christum uicisse peccatumhmortem ac diabolum. Lucas per uitulum designans Christum pro nobis peccati imita patienter oblatum. Iohannes aquils uultu notat altam Christi
adiar. 6. deitatem. Porro Christus iussit euangestu pti initus praedicare,non describere: atten ta necessitate rudem populum in uera si. de oretentis informandi. Quum aut mox, etiam apostolorum tempore, haereses oro
is sint pus suit angelium coscribe quo haeretici triticerentiu ceterii pseudo do ctores ueritati obviantes deprimerentur: ec dociles se in euangelio scripto ad bene operandum exercerent. Econtra quidam moli intur Q euangelium non opera sed tam fidem requirat: quasi nullum praeuc tum, nulla lex, nulla operis coactis, sed dumtaxat admonitio G gratiae pro-
missio in euangilio contineatur.Error ille pesti serus homi ncs ad segnitiem conteptum euangelicae poenitentiae causiat: In pluribus quidem locis scripti euangel l arduis prsceptis oc salubribus consiliis compellimur et inducimur ad bona opera, e s. e.να nitentiast condignas: de quibus infra lia, cum scibbebitur. Euagelium est bonum nuncium a deo millium uerbo uel scripto aut alio indicio. Quicquid enim deus nobis reuelat siue per patriarchas ta prophetas: siue per an. gelos dic teras creaturas, prS'cipue quod nos ipse Christus docui .est euangelium. Quod non consistit in litera significante, sed in dei uirtute NiteritatQqus a deo ad nos derivat per scripta aut x Da aut signa. Nec sufficit euangelium scriptum legcreaut in bustio serret sed id religione uits interius in corde oc exterius in opere habe νas, oportet. Christus enim iubens etiangelium praeditare, non expressit scriptum quod nondum erat sed totam ueritatem omni dci promissa tam noui Q ucteris testamenti uoluit intelligit. Idem commu/ne euangelium,ceu diuina ueritas, totum
in se Claristum includit utpote Christi imcarnationem, passionem meritum una
cum sitis prsceptis 5 promtisionibus. Ita intelligitur uertnim Pauli: a spe matae. lii quoa praedicatum est in uniuersa terraquc sub coelo est. Istud euangclium proagreditur per humiles doctores ex spiis ituamoris-ueritatis ad salutem hominiim, pacem inter cos nutriens ait concordia.
At hoc prolidolor tempore, per super νhcis homines ex spiritu livoris oc menda in in perniciem cleri oc instationem po ispuli introducitur recens S sc dii sim cuangelium: Cui magna pars theutonum adhaer nudam literam ii stirpando Scanam ecclesie interptationem rci cicndo. Etsi nec papa uel concilium: nec eccle .sia uel eius rectorcs lacultate habeat cita gelij textum aut substantiarn i:nmut ad , addendi mintiendi dilatandi uel detrahe, di creta Pauli dicio: Sed licci nos aut an gelus de coelo etiang lizer Mobis prctorqquod euangelizatumus Vobis. anathema
53쪽
sic tamen ecclesa ec eius prodentes sua
doctrina tradere ait stituere possunt,quq ad sanam euangelii pertinent interpretationem, alit fidei ncccisitati seu plois disci plinae e5ueniunt. Aduersarn aute audent uersi mystichim sensum aliorsum torquere ac ueterum do floruer oc fati stoist plum in terpretationes deprimeret hqreticas inter Pretationes,olim a uniuersalem ecclesiam damnatas dicuhad infernu septiliasse notio reducere:acsi euangeliu longo i D suerit sub scamno detrusum. Utinam eorum euangelium hactenus retrusum mansis I et
quemadmodum Clitianissimus prince Georgius dux Saxonis ad Luthciv scii pserat. Ambo quide mangelia,tam reco* uetus sunt eiusdem lis nisi in quantiam litera corrupta est sed in principio 8c sine sunt diuersa. Legittimum euangelium est a deo aula exortu a uero Christo 5c spuritusiancto: Euangelium peritersum est a diabolo oc conficisi ab antichri precurseribus: in quo Christias uerbis recognoscis, ,' ' factis negatur. Huiusmodi diuertitas a paret in doctrina & sine ac in fructibus in
Gudiri trius 3 euangelii 'am a fructibus eoruet co gnoscetis cos. Verus Christus reliquit nobis pace: dumbimi . scipulos uisitans frequenter cum pace eos biis. ta salui uit: mandans in qua ncunt domsi in iee r . trauerin dicant pax huic domui: Fertim pacem habean quo deus pacisa r.9. ecdilectionis sit cum eis. Sa quidem prui, ce gauicum est nostix territoriu illactenus a tempore LRudberie quo incolae euagelium Christita fidem catholicam susceperunt, tenuerunt oc ecclesiae obedierunt. Post* aut illud confictum euangelium nuper increuerit,statim inter teutones emerserunt bella Sc seditiones, achaereses olim
sepiis hodie repullulani Nunc deus blasphemat coelici tatemnunt: secramenta retrudiant: oes caerimonis*fundationes tolantuntempla destiuunt aprsds dantur: decor et clenodia eccriaim eliquant Lubrici presbyteri temerarie uxorant et per apo statas monachos remoniales, sub fuco coiugi incestus comittitiincoiugatis adulteria cocedunt ubditu ab obedientia laxan
tur. Vnde in tota inne alemanti 5c apud . nos bis, subditi aduersus sup orcs insurroxerunt di acriter tumultu auerunt acino
parabilia exinde secuta sunt damna.Tales multoplures ex semine ue sectae di sim euangelii increuerunt fructus mali. iom cosideratione alibet pius Clitians horrore ec nauseam concipe debet se sub. scribendi huiusmodi sal st doctrinae in semini perdito, sed potius constanter perseuerare cum eccletia in laudabili usu eoclesiastico qui a senioribus nostris scuticister obseruatus est usi ad nostram maledi ho et Mctam 5c inscelicissimam discessionem. M p - Plus fidei tribuendum ec potius adhae. 6.rendum est prioribus euangelicis tradationibus ab ecclesia primitiua ad nos tradu.ctis ec ex doctrina sanctoN paim hactens in usu obseruatis:* innovatis scismaticis euangelicis prisumptionibus ex liuore cotra cient ec ccclesia orthodoxam arroganter illatis per pseudo prophetas: qui piae rumo sunt aut clerici dcsperati aut monaschi apostatae,sugum dni abinoetes 5c re. Gretro post aratrum respicientes: sunt prosta Kcto nubes sine aqua diuinae gratiae, uento in m superbiae agitat uolunt euangelici nuncupari: quum tame quiuis nec tur nec pas
ganus tam acriter contra uerum ruataeo
lium insultat lc ecclesiam conculcat,ac api Luterani suis similes.Vsurpant euangolium pro uelamine suae haudis: qua ex ecclesia sacramenta surtim auferunt di pro illis pestiferas adinventiones inserunt ad populi seductionem Immiscent quando uera falsis: quo auidius pestiferum eoi umdogma sub melle dulcis doctrint deglutiatur iuxta uerbum Esaiae: uinum tuu mi o
Euangelica doctrina 5 Christianamo, sudestia nullibi minus seruatur aut Clitim uestig m inheretur Japud dictos assertos euangelicos: costentur Christim uerbis: Utit. factis negant ad omnia bona opera remissi: nullam hactenus pacificam secum aut
iteram nouam attulerunt doctrinam mas
elio consonam . quippe ex eone sinistro dogmate pullularunt lites 5c sediti oes ac indies magis excrescunt : etsi alicubi una
54쪽
plura evangeli j Hista teneant: tamen
interim multoplures solidi euangelii amphoras frangunt: Christi uicarium aliosve episcopos contumeli, afficiunt: totum prorsus clerum locat sacra floccipendiit, nihilomimis rissumiit se esse hones euangelit: quod tamen omnem iniuriam inhio
adiat diti hec imo poni qui dixerit fratri sito salue, reus crit gehennae ignis. Qua nunc poena reus erit qui suos superiores,maxime summum sacerdotem, tot iniurijs dehonestat, ero. contra diuinum praeceptum: principem
g ik,u populi tui non maledices:nimi riim lapidishus obruendus est a si te erit montem. in me. Hac de re apostolus duos hsreticos in si,2, ' naufragos 5c contumelios, tradidit sathanae ut blasphemare desistant.Tales quidem iuste Christiano nomine indigni has ruit. bentur, ceu diuisi a Christo capite nostro: o a cognominantur Christiani. I De quibus beatus Petrus praedixit : H. sex' uobis erunt magistri mendaces qui intros ducent sectas pia tionis,& eum qui iteO'deum negant, perducentes sibi celerem perditionem: oc multi sequentur e rum luxurias: per quos uia ueritatis blasphemabitur: oc in auaritia fictis uerbis de uobis negociabuntur. Ecce S dilucide Pe. trus depingit modernos Lirinerans sectet autores qui suis sermonibus oc librilis impressis * plures articulos damnatos diuulgarunt: ex quibus inconstantes homines multis intoricati sunt erroribus fides occonsequenter prolapsi in odium cleriin fastidium diuini cultus.Sic abnegantes dominum Ihesum, qui suo sanguine redomit ipsos: Cui ingrati nullum debite exhibent obsequiummo sacram missam contemnunt oc circa altaris sacramentiun tes
mera te. diiudicant: seipsos ac suos poste/ros in celerem damnationem seducentes: irraesumunt enim omnibus licere ieiunia rangere,orationes, castimoniam alian bona opera omittere: semper carnibus uesce comesitionibus ec potationibus uacare: adulteria c5mittere: a nullo penitus malo
abstinere: omnia nectitario eueniat prout ipsi mutuunt. Per eosdem denil me daces magistros uia ueritatis blasphemat:
nam ecclesia cum suis ordinati, & ordis
nationibus derisuimcotemptui habetur. Ipsi prstereas ruuntur astuta auaritia: aboleverunt.n.missas uotiuas, offertoria alias pcaeremonialia: e quibus honestus clerus . quottidianu quςrctat uictum. Deinceps pro se nouas a pisbe exactiones adinveniaunuqui quondam uno nummo oblato saurisfecit, cogitur nunc pro sua laxa sorsitan integrum Ilorenum expendere ad sustentationem sals brum concionatorum. Quυhus iniuste integer solidus liberalius prae hetur,* ueris pastoribus iuste unus dumo
si Audent quidam friuoli Iam ut sunt ho iai
mines in locis mineralibus falsos concionatores, contra ueros pastores, Imo contra
Principes terrae Θc omnem sumtoritatriuioleter defensare di minutenere brachio armato: ueluti contigit cuidam episcopo pro desensione fidei catholics sermocinanteCui in faciem supra ambonem apposita
est famosa scriptura cum ac ma com/minatione uiolente manus iniiciendae,m
quantum a sano incepto studio non destisteret: propterea idem episcopus coactus est a bono proposito cessare & cedere episcopatui: post. ibidem ob insultum iure
sormidandum inhil proficere potuit. Sansimilia facinora defendendi diado nouos prophetas in alijs quibusdam locis pluries perpetrata sunt. Qui si ueri eum gelici es,
sent quales se iactitant uiolentia non ut rentur: neque saluo conducto gauderenuquemadmodum Paulus uerus apostolus gloriabatur se non indigere commendati ; coniunci, epistolis sicut quidam lais scilicet pro phetae secundum glosam ibidem . oeae omnia in praediista Petri prophetia con -
Ex pr missis liquet, Luthermum dos clo. a ficticium esse oc prodire a spiritu errosis: de quo apostolus scribitSpiritus autem manifeste di est quia in nouissimis in ''poribus discedint quidam a fide hoc est
nostro iam tempore attendentes spiriti
erroris& doctrinis is Oniam in hypocris,loquentium mendaciu ec cauteriata habentium sitam consciatam. Hoc eulogia
55쪽
nodernam cocernit hcresim qui diroste subordinata est ad discededu ab eccria catholica oc ad singedas nouas ast eniones ecordinationes circa sidem R. sacramenta. adhaerent. n. Lurberanis ui erroris: utpote
nudae fidei, obliti spullan 'istunt sine omidisciplina ali3 metu doctrinis dsmonios'
innixi totam spernunt ecclesia triumphantem quide cum suis coesicis parvipendundormientes cum suis mebris, in purgato'rio poen: tentibus,negliguu militante cum
suis praesidibus derident oc calcant ac pe nitus dii lipare N abolere studet,ctim deis prauatione Iaciae scripturie 5c reduetione hqrctum olim damnatas*. Quibus irretiuoc alternis dogmatibus adeo cdfusi sumst, in conscientia cauteriata adusti: ut nobis non pateat quid uerum aut salsum: quid credoedum,quid rei jciendum sit. Hscsccto omnia a spiritu erroris suggesti , noa spiritusandio inspirata censentur. v. Illi praeterea seductores presumunt nil esse credendum praeter euangesti literam: a qua tame orthodoxa non pendet si destquς in omnibus mundi sinibus praedicatata diuulgata est,anto aliquod euangelisi
scriptam fuerit uti resectum ne 3 ex quo=uis euangelio dῬrchenditur soli euaracatio conscripto esse credendum, ne 3 extra
illud quici, admittendu. Porro dominus Laesus, multoplura st scripta sunt, uerbis
Ibin egi et ut Iohannes arbitratur, qu si scribantur per singula, raec ipsum mun duna 're posse eos qui scribendi essentiit, os Deinde apostoli proculdubio abu,
dantius prsdicauerunt euangelists scrimar,iλ pserint, iuxta Marcum domino coopera.
te oc sermonem confirmante sequentibus signis. Hic mentio sit de sermonis confir/matione, non scripturae: nam euangesicae. Metueritas ultra literam Iclipturae lanis gelatius extenditur. Qui igitur fidem ad literam scriptam coartat nec ultra scriptu ram qtu recipit,is non est in uero Christianilino: qui non tam a scripto euangelio dependet J a diuina ueritatCquae scriptis compraehendi nequit. Magna pars catholicae fides in facta scriptura non exprimi
tun Alioquin Adam, es, Noe, Abrasitam, Moyses alijs patres quomodo cre, didissent ad scriptura, eam primu Μον
se inchoante: Nec iudsi,quibus Antiochus omnes l, ibros combumt,interim fides expertes sue i. runt ob libros* caretiam. Discipuli quo alique homines uerbis Christi crediderunt antra aliquod euangelium straheretur. Iohannis denil euangelium cui aduersarii potillime astipulantur ultra quinquaginta annos post domini ascensionem prima in Asa confectum est. Interim multi ab Iscriptura eiusdem euangelii crediderunt.
temporibus Diocletiani caesaris tota scri plura sacra concremabatur. Dato quod deus prohibeat omnes bibliae codices storum igne cosumeren illi tominus remaneret udes catholica. Sicut di nonnulli li . bri in biblia deperierunt nec modo reporiuntur: In quibus nimim aliqua descripta suerunt quq modo pie credunt.In Machabaeo sit mentio de libro sacerdotij Iohan nisin quo eius sermones di cstera sua gosta continebantur: sed modo in biblia non apparentiristerea plures ex biblia deperditi sunt libri : uidelicet quintus regum 5c xveg. iudescriptio Hieremiae: Item commentum Neemiaeta liber bellorum Iuds Mach, in νmuchsi. quoivlibrosuer inueteri testamento sit mentio sed eorum non habetur copia. Iu
das etiam meminit prophetis Enoch:qus nuta apparet. In huiusmodi libellis climconlactis sed nobis hodie non patentibus
proculdubio fuerunt nonnulla copraehensa diuinam uoluntatem conccmenua: quq olim credita simi ues etiam hodie creduntur, quatenus usus ecclesae exigit : tametsi
nulla desuper scriptura habeatur. Si ab
scriptura nil credi deberet, tunc fides reis rum a deo emanatarum oc in dictis libet. lis amissis c tentarum per issecquod ἀνset absurdum: cii in uerba des non pretier. Gre meant, potius coelum oc terra perirent. N Diuiniim euangelium est opertum in i ..his qui perelint, utpote persidis Christianis ec insidelibus: quibus mente coecatis non splendet euangesti lux ut uidentes no Da putauideant nec audientes intelligant. Haereticorum error ex eo prudit et arrogant iniscientiam
56쪽
scientiam,se extollentes, caeteros despiciendo N eo N interpretationes ab eccidia adamiis octe uimo usu hactenus cotinuatas reiicienae . Fundant aliquando suas piniones in euangeli j litera uel alia scriptura,male scilicet intelle sta oc sinistre expo,
sin ac ad erroneam sententiam retoria: ut 3. im, . Paulus pronosticauit: Quidam aberram tes conuersi sunt in uaniloquiu uolentes
esse legis dodiores, non intelligentes ne pqus loquuntur nem de quibus affirmant.1. Pariter& Petrus: Ita kii oc instabiles deprauant scripturas ad suam ipsorum peris ditionem. Quales exorti sunt in initio ecisclesie apostolarum temporibus: ut Ebioncierinthus: contra quos Iohannes suum. -ia scripsit euangelium sed Apocalypsim comam tra Nicolaitas: quorum sacta deus odit. Quippe omnes haeretici pro suo libitu solent lacra scriptura abute ut patebit infra
Aera scriptura duplicem intelleisum his unus excipitur a lite. rati sensicalter mysticus secunis dum sensum interiorem. ii oc triplex es .ir' ' ualenutpote moralis,tropologicus S a nagogicus.Sacra quidem scriptura literis est obumbrata sed spiritualiter intelligenis da. Unde perpenditur scripturam imperitis esse obleuram ec intellectu difficilem. Petrus enim meminit, dicens: Sicut chaorissimus frater noster bautus,secundit da, tam sibi sapientiam, scripsit vobis: sicut 5c in omnibus epistolis loquens in eis, de his si quibus sunt quaedam difficilia intelle .ctu. Queadmodum Sc eunuchus risin ae ' candacis ethiopiae fassus est, se non posse intclligere scripturam ab , insormator xure M. Pariter duobus discipulis in Emaus erant scripturae adeo obscurς ut Christius ain is horum sensiim aperuerit ad in ligendileasdem. Verum ex obscuritate scripturaelia sterius progressς sunt oc modo accidui ambiguitates multae: quia eam in suis naris
ster is non ubis sane intestigimus. Siqui . dem spiritu aikium , in sacra scriptura
nos alloquente,capere ualeremus aut scris
plura seipsam undit obuiam nobis pi steret ad intelligendum: nimirum scriptura sui optima esset interpres in omnibus duis hi hec passibus obscuris. Qilom aute sipi ritus scripturae non cuilibet passim reueletursed in eiciliorum mentibus secrete mperetur,in medio ecclesiae spirans: nos nis in me hilominus dei uolutatem in sacra scimi ra comprςhensam inuestuare habemus: quam tamen plane intelligere nequimus. oportunum igitur est,ut concordi catholicorum doctiorum expositioni ab ecclesia
receptae unanimiter inhaereamus.
Quippe sacra scriptura in se est certa,ins a dubia, non erronea n diuisa. At nos iragiles Sc ignari sine insormatione seu gia, ita spiritui salusti assequi nequimus canis M. ni quide silms de seitate scriptur ,
sed de eius occulto tenore nondu satis in .struisti donec per ecclesiam edo fit sueti ismus. Necesse uitur est ut ecclesiae aulail temus sitorum I dodiorum inteffretasio, rebus acquiescamus. Veram scripturae continentiam consequimur dumtaxat in ecclIae ubi spiritussanctius per orthodoxos interprcies docet omnem ueritatem. Petrus attestatur hi, uerbis: Non enim N t.uhumana uoluntate allata est aliquando au' ' phetia sed spulandio inspirati locuti sunt dei homines. risius linuper parabolam in seminis acetiam nonnullas alias parabolas populo propositas seorsum discipulis dis. Mest. seruit*omnia mysteria noti sicauit nobis insinuans,abdita scripturarum populo in terpretanda esse per eos, qui ad hanc pro uinciam sunt ordinati: quibus a domino datum est nolle mysterium res ni dei, iacis 3 pescriptios coelestis. pnn. Praeterea hqc uel ba Esaiae manus iiῖς sanguine plenae sunt, lauamini, mundi eis Maiae i.
stote) dominus Ihesus ad spiriti alem
flexit sensunt quando pharisaei exprobra,in primbant,cur discipuli transgrederentur traditiones senioluet marrubiis illotis panem manducantes: Desuper dias subinferi: Non qd intrat in os, coinquit i homine, sed quod
57쪽
procedit ex ore, hoc coinquinat hominε. Qua interpretatione Clitiuus pr issam scripturam impleuit: nil addendo nec de trahendo uel exponendo quod scripturae contrarium esset uel incongritum. Rur, clarificat patrem,testificas uein prin. ra esse uerba quae deus locutus est patri
bus in prophetis. Patiter filium ci Micat spiritus lancius,do maritin mentes irradiando sua inspiratione, qua populum insidere doctrina Christi instruant. obrem ordinatum est,sacrae scripturς interpret tume fieri a solis peritis speciali gratia pri ditis& per ecclesia ad hoc admissis. cuuid.n.huiusmodi electi doctiores concori animo concludunt: hoc approbandum est a summo pontifice aliisve ecclesiae reis' domi'. ctoribus,uicem Christi gerentibus: a praesunt loco, quem elegerit dominus. 4. . In sacra scriptura,ceu in uerbo dei seri, Pto,certa continetur iteritas,nun*sallibi, itaextra quam nil certi est a quocunt scriptum nisi in quantum sacrs scripturς quadrat aut rationi consenanquemadmodum nuransse Augustinus ad Iheronymu scribicEgo se lis eis libris, qiti canonici dicunt, eum de/serre honorem didici,ut nullum eo uer scruptore errasse firmiter creda caeter utaro quantalibet seivstitate dod rinal prae, polleant,ita lego, ut non ideo uerum creadam quia ipsi sic senserunt, sed si per canonicas 1 cripturas aut ratione probabili mi, hi persuadere potuersit. Unde apparet singularem interpretationem esse incerta, donec reperta fuerit sacrae scripturae edianaec per ecclesiam admisti. Sunt nan scri, hentes uti mortales ad errandum inclii nati quo aliquando euenit disparitas pioni doctoriim: in quibus spiritus sancius non semper locutus es Isti tamen boni patres' inter se nimi, more haereticorii acri ter altercatised iusto etella ductis intut in suis dii iisis opinionibus mutuo concordassent aut adhuc hodie,si in humanis essent, saciliter ad concordandum inducerentur, ut alter alterius opinioni cederet. Hoc pa,
cto errauit Natita prophcta: qui praedi--φ xit regi David, ut perficeret domum d imini inceptam, qvisi dominus secum es
. Postea eidem prophetae reuelauit deus, i Dauid non ut aedis staturus domum domino ad habitandum. Similes errores apparent in plinibus to De ueteris ac noui testamenti. petriis ex Gai trideo ueriura resimcit Christo: Tu es filius dei iiive desuper dris: beatus es tu,quia carodi sanguis non reuelauit tibi, sed pater . meus qui in coelis est. Mox deinde Petr si uacillauit quando domis, passionem suam unctanti,dixit: absit a te domine, non erit tibi hoc ui conuersus dixit Petro: Vade post me sat ham: scandalum es mi hi, quia non sapis ea quae dei siunt sed eaque hominum. Rursus orauit Petrus,qnei Hulus in faciem restitit quia repraehen olla sibilis erat . tametsi una cum ali, apostolis
prius spiritumstactum acceperit. Porro ubi prophetae,apostoli uel doctores ex spiritus ancio locuti sunt ibi ecclesia approbare non errarunt. Quod alitem doctores ex teipsis, puta negochs priuatis occupati, eugerunt: in co potuerunt errare ceu homunes: ii omnes sunt,mendaces: prout Da, uid in suo excessu dixit.Si ita orthodoxi aliquando erronee dissonant: huiusmodi error aut per seipses humiliter est onm datus aut per alios eruditos frequenter ad bonum intellectum reductus. Necinde qui deuium hir pernitiosum uel in fide uel in ecclesia catholica hactenus emcrsea ric nem deo prouidete decstero emerget. Doctores equidem ec sacrς scriptuis in siterpretes oportet humilliati studere moribus pollere di concordia gaudere non se ipsos iactitare,despiciendo ali quos maspis*se extollere dcbmi quemadmodum Petrus oc ordine oc auctoritate primus a.
postoloυ laudauit suum subditu Paulu et D secundii datam sibi adno sipientiam scri. erit. Per que Paula spissanctus nobis pcipit ut idem sapiamus,eande charitatem habentes, unanimes idipstim sentientes,nuhil per c5tensione nega inaracm gloriam, sed in humilitate, superiores sibi inuice aris bitrantes: no quae sua sunt singuli considerantes, sed ea qus aliodr. Ipse deniq; Pau, lus ratus est, se oc suos discipulos pdicare
euangeliu no Pthoibus placetes sed deo, qui pros
58쪽
, qui probat coex corda*no fuerim in seruiae iiii. i. ' dulationis. Alibi Paulus ait: Venino in sublimitate scrinonis alit sapietiae, an nuncias uobis testimoniu Chri non. n. luis dicaui me scire aliquid inter uos.Et ins .sermo meus ec prςdicatio mea n5 in peribasibilibus humans sepientiae uerbis, sed in ostensiones sta uirtutis: ut fides uia nosit in sapientia hominu sed in uirtute dei. ν. n interpretes patienter ec humiliter aliorum sententiis acquiescunt: hii ex spe.
ciali dono gratis libenter accedunt ad coismunem perii r expositionem, prςsertim ab eccleua recept Quippe o odo, vi unanimi sententia in facis scalpturi sensis,quasi uno ore colis rent quemadmodun Paulus nos obsecrat, ut idipsum dicamus omnes*non sint in nobis scismata: simus autem persecti in eodem sensu oc in eadesententia. Perspecta uero inter exposito. res tatua unanimi concordia quis dubitat ea cm emanare a spiritusancto qui deus est pacis Sc concordiae ac hostis altercationuni Paulo perhibenter Arma militiae nostrie non carnalia sum sed potentia dei ad destiuistionem munitionu, consilia destiuentes di omnem altitudinem extollentem se aduersus scientiam des ec in captiuitate redigetes oem intellectum in oblequium Christi. Acsi dicat Spirituisancti arma noesseex carne nem cuipia offensiua,sed uir. tute diuina Christians deseruire unioni. g. brem quilibet in ci edendo,sine G. tentione potius sequi debet uiam coem*sectam sin are plus credere alijs cru,
dius Q sibi ipsi eo lic erga ecclesiam humi
meo; lis esse ais obediens.Inquit.n.dias: Adque respiciam nisi ad pauperculum occotritu spiritu Sc tremense sermones meo Scocaruiqui doctores fuerunt ecclesiae obedientes humi res deum timentes: Non. n. adplausum uri sauore no ad assectum priuatum uel adulatione hominu scripserimi et docuerunt sed ex uera charitate dei honorem proximi profectum prς se tulerunt Lemn.i, in lenitate ec patientia. Paulus lingua an -' gelatu loquentem sed caritate uacuu, cd parat eri sonanti & cymbala unienti. Illos
ivvs ratiquiores ira criti simiudebaciunem alijs,maxime superioribus, detrahere uel eos ut solent) contumelijs afficero, ad comemptum ec oditim populequem p tillime haberem a malo abigere ec ad binum promouere ac transgressores admounere & chantative arguere in laciem, nopost tergum. David n. loqucbatiar in conis ' M. Παν
spectu reuum 5 baptista Herodem in sa inis iccie argui si diccns: non licet tibi habere
Ecclesia catholio sacri scripturae inter. mpretationes ab aliquibus,tri passim ab omnibus,doctores . hactenus acceptauit: PH. cipue qu cui scripta prophetant uel apo. stolo 3r aut aliorum antiquoIN patrum eca lesia approbat uel in usu seu linittima coasuetudine obseruanea cesentur inspirata aspiritus cto ecclesiae cohabitante. Unde haec regula eliciturniacia scriptura est interpretanda no propito sensu sed illustra. tioe spiritus sancti a quo emanat. Qui pro hominum necessitate enucleare selet dei mentem 5c limitare struentia eius in stri. Plura comprshensam. Cuius illusticitis ianum intellectum pr stat indoctis, at puisianae propheta:De t o sermo mons τμι χυ intellectum dat paruulis. i.humilibus. Sanctius ergo&securii ubi est auscultare ecclesiae oc doctoribus catholicis in sitis concordibus interpretationibus * moderitis in eoest dissonis prisumptionibus. Paulus te docer, plus saperest oportet sapere: 'oma, tu sed sapere ad sobrietatem di unicuis sicut deus diuisit mensuram fidei: nempe ut ui ea maneatoc directe incedat unicam ecclesam sequatur. Una enim dumtaxat ire εν - ritatis est uia de qua scribitur: hsc est uia, ambulate in ea & non declinetis ne ad de ' 'xteramne ad sinisti m. Item interroga, te de semitis antiquis quae sit uia bona oc 'ambulate in ea, & inu telis refrigerium animabus uestris. Igitur in occurrentibus modo e ribus fidei & ambiguis scripturant expositionibus, unalumena ccclesiae sensum imitare ars tene quemadmodum te tui pbi seniores docuerut: donec eccreial determitiauerit. Sestiator nil si piculose errore diutius agitari ecclesia : Cui
sueuit sie inter subuenire p spmsancti
59쪽
qui in ecclesia est uelut anima in eorpore,mbi, in. ἁ-ra habitat ut sponsus cum sponsa:
niti. ipsanat pro temporis conroditate uerita , tem docet omnemio. inspuis 'us semper sit apud ecclesia,
γον mi palam insinuat diis his uerbis: ego rogabo Iatrem meu-alium paraclitu dabit uomis nempe ecclesam cismebris ut maneat vobiscum inarteria pin ueritatis no relinquam uos orphanos: paraclitus aut spi, ritus sanctus docebit uos omnia spro oportuna) oc sumeret uobis omnia quae,T,1 ., ε cuni dixero uobi utem Adhuc multa ham mn. heo uobis dicere,sed non potestis portare
modo: cum aut uenerit spus ueritatis: do,cebit uos oem ueritatem: nona .loquetura semetipso, sed quaecunt audiet, loquetqus uentura sun annunciabit uobis B, te me clarificabit, ciuia de meo accipiet 5c annunciabit vobis. Huiuscemodi promis,siones sectae sunt non solis apostolis tunc praeseritibus,sedetiam toti ecclesis per apostolos repraesentatae. Paulus ea tempesta, te persecutor erat,non discipulus Christi:
rui nihilominus postea per spinsanelae, octiis est aloe locutusscut & ipe Thimotheo fatet. Est inuo pie prssumta, quod
is suae ecclesiae exulanti tum in sacrant trasu interdatione, tum etia in aliis neces.sari impartiat giam si uisancti qui potic simu locutus est a sanctos pres oc catholi.
cos doctores ac cisdem,quantu niae saluti cor gruit, ueritatis apices instillauit. Qua. ppter penna spirituisancti cum suo grais tuito influxu a reliquis duabus diiunis p . . sonis huc missa est, ut ecclesiae assimi tomi. L '' ne mi ueritatem suggerat. 11. Spussancti influxus in ecclesam uniuersalem eo apparet,q, idem spus influit in ecclesas sngrares, hoc est,in heses deuotos, quotv corda replennam est O,patientia uel deuotio tua no est ex testa ex si sanis ηρ cto qui postulat pro nobis gemitibus ine, ' narrabilib. Siquide spussanctus solet ussitare me a ecclesiae uelliti templa specialia: multoplus d at fouere ecclesa gmeralem nempe illius rectores ur regimina: ae in suis incomodis arduis: cautas subueni, te, speciatim cotra lis sita: a quibus deus
nu passus est uinci ecclesiae qus in s
ro aduersus iam curretes hqreses tandeci
euadet.Est a secto impossibile ia eccriastica necessitate ociosum esse sinisam ctum. Cui ta finidamento solido itini, es Vitatis fulcimentii 5c fidei collinae quae est ecclesia. Attii spus sancti inspiratio nouirtute sensibili sed intem per doctrinam scribestu seu blicantiu late reuelat.Spi ritusaxubi uult spirat oc uoce eius audis et nescis unde ueniat aut si vadat. Igit spus dei loquit n5 ipsi doctores qui occulta inspiratione ea quς docent excipiunt. Et bilis hec inspiratio attribuatur loli spirituti
sancto,convenit tamen toti trinitati ut ha,
bitum est superius capitulo vi,s .vij. Ex quo aut spus anctus semper assistit n. ecclesiae ea igitur merito habet a Chio co ;cessam di plena facultate declaradisiniusGipturae ambiguos Zc obscuros. Praete, rea incidintes in fide crrores determinarudi,scriptura scriptura cordandi aut dilatandi aut restringendi secundu ises & hominu qualitate: de citero dis inuest anciabdita scripturassi: queadmoduolim non. nulli articuli, utpote purgatorij & indulgetiam acali rondu euictio patentes, dius. nainspiratione di sedula doctoni inqtiis sione hactenus elucidati sunt: ita de caete, ro pigrat, inscripturis modo recondita, exigente oportunitate,quando &qmodo spui sancto uisum suerit, successu t*spa, testeri poterunt. Ob id dias nos admonet in uinea sua sellicite laborare ab hora teristia tin ad undecimam. i. ab initio ecclesaeus ad diem nouissimum. ociosi denis reprshenduntur di in opere assiduis proni
um uitae aeternae promittitur, praesertim ciam. ii.
qui ad iustitiam erudi sit multos, quas stet 'lae in perpetuas arteria: latcs salueDunt. Quae igitur doctores ex sacra e sciunt scriptura,ea non sunt mera hominum placita sed diuina decreta per qus scriptura rese o ui . . ratur u n iuolatur: nec quis uerbo Dei in uia additur nec detrahitur, sed id in sensum sanum reducit. Ecclesia nunc eande qua. Ie olim habet a Chro potestate ola neces.saria in republica Clitiana agendi, a semismum reliquos pontifices ac per pastores
60쪽
doctores, iii ius a Christo ordinatos per ecclesiam clectoM ut sua doctrina γαpulo prssiat ac in sacramentis N do strinis gratiam sipiri rei statvsti impartiantur.3 i Eisdem pastoribus, ceu uicem Christi
gerentibus, credi oportet in suas interprea rationibus ab eccletia recentis: qui eos contemnit,Ch in contemnit, Paulo attestina
m α qui hqc scilicet diminata eccrie spernit, non holem spernit sed deum, qui etiam dedit spmsanehu in nobis.Per istos significantur catholici citastores, quosv doctrina e clesia acceptat ues in ulu laudabit tersari omittit non abs p nutu diuino. Proculdu. his deus suam recriam 5c capita ecclesias stica no est pallius tanto tD, ultra mille q. . dtingentos annos, errare ecfideles docto. res pie sanctos tamdiu incassum scribore ex spuereotidac primu nunc t suum sp Assanctu mittat apostatis re lubricis es, ricis aliisve impins, elatis odio doctoriabus quo u secta hoc in sici ipe in germania exorit.qtu tanta arrogantiamin pietate in eccliuam oc eius ministros grassant ac tot uitiis ec ignomini, scatent, ut xpim quiores sint diabolico st sancto spui. Is non habitat apud discolos uel temerarios, sed Hiie εο. reiscit ad contuitos spiritu ec disciplinae: est istiet fictum. Ueri uitiir Clitiani peraueriorum doctrinis non acquiescunt: sed obedientes legitumis pastoribus,eorum ob n uocaeni audiunctios sequuntur at 3 iubem AEG ,,. te euangelio faciunt di seritat omnia qui in νη- cun3 uice diti dixerint di docuerint: oues
m p. nans sciunt ses pastoris uocem, respectu offici, esse a spiritusancto. t . . si Obseruandum ital est quicquia eccle,sia per suos ministros dissinit di annuciatus ad eius declarationem ulteriore: nec uisquam contra moliri nec peregrinaogmata inserre debet. uod nos thetitones modo minime obseritamus, antiquos patres sanctos doctores derisui habemtes, eosv approbata dicta& sanas doctri. nas abiicientes et nec legere nec audire cuprurientes auribus, ct a ueritate quideiri auditum auertent, ad fabulas autem consuertentur.Uulgo quidem imperito bene. sonat in auribus quicquid pro suo deside, rio enunciatu nempe si supelioribus prscipue pastor tis detrahit: si leuihus pressbsetis connubia concedunt,una cum horatu canonicaly neglectu si religiosis amastasia re uoti tra restio admittit. si nobilesyuocane ad direptione bonom ecclesiasticos*,quibus ditenturi prout olim in boliemia perpetratu ec ante triennium in geramania per societate Francisci sichiger alutentatum est: item coniugatis adulteria st- suadere: subditos a siqno obedientiae laxare de comouere ut contra superiores insurgant ac demit oem legem callare ec dice re, peccatum non esse peccatu bona opera non esse bona nec facienda. Tali dogma te conantur pesti seri doctores omne Christianum statu subuertere oc uulgo blandi rhunicui dicere quod lubens aucti. Sub capite deni pleuis, clericoN θclaicorum Pontit puluinos,ut pro sua uoluptate inflagic is silauiter dormiant: disic decipit coomunis populus. Us aut illis qui consuunt ει in. puluillos sub omni cubito manus di faciis uni ceruicalia sub rete uniuersae aetatis ad capiedas animas. Uicti quoi seducto, res ad suas peruersas doctrinas stabili das adducunt sacras scripturas ad suam mala intentionem detortas,uelut in sequentibo patebit.
pretatione lcripturae. Acrae scripturae expostio potest fieri per eruditos: sed est accepta
da ec ais anda per ecclesiam et uin a rimine rara ha suos rectores, ali aliti
ad sua desideria coaceruabiit sibi mas
benda. Nam si tali modi expositio: quam ecclesastica superioritas: utpote papa in consistorio Cardinalium uel unmersale Concilium in sua sessone acceptat ec concludit: non esset rata nec firmiter tenen
dant unusquist,reiecto communi ecclesiae spiritu, suum prQPriu spum temerarin