장음표시 사용
51쪽
dem a coepit esse, sed non indiget eius appli catione , vel influxu ., qtiotiesctimcilie agit Τunc velo subordinattir per se, qualicta neqti agere , nisi naoneatur Se applicetur ad agendum ab alio agente cui subijcitur: Sic insti timentiam per se siti bordinatur artifici, quia Plion nisi illo moliente & applicante, mouetur
agit Tertib stipponendiim est , quod licet possit
, admitti processus in infinitum in causis & mouentibus, per accidens sit bordinatis , non tamen in per se subordinatis, ut docet D. I lio. an si a quaest 6. art. 2. ad 7. his verbis: In eculis incientibus imp bile est procedere in infinitum ρεχ θ sed 'per accidens in infinitum in
pinbite. Vnde non est impcobile quod homo
generetur ab homine in insinitum esset autem impi obile, sigonoratio huius hominis depender et ab homine, est a corpore elementari ,-ἀfo,
is, uesic in infimium . Ralso etiam id stiadet: cum estim in mouentibus per se sebordinatis, ultimum moirens non moueat, nisi motum Sc
plie tum a priori, & istud ab alio, & sic de inceps si in illis daretur processus in infini
tum, nullus posset dari motus vel actio in re- . bus interioribus , .nisi simul infiniti influxus motiones causartim & mouentliun stiperi a una concurrerenti; unde cum infinitum non si pertransibile, nullus unquam daretur motus vel actio in cati sis inserioribus. Potest hoc d 'clarari & illustrari exemplo h0rologis , in quo s essent infinitae rotae , & quaelibet depen- 3 derct in suo motu ab alia superiori, nec posset motiere iiiii deprendcister ab illa prius moueri
52쪽
De ex entia , O vnisne De . 2 te, nulla esset quae posset ultimo mouere , ge Uilfare horas ; quia nunquam posset deueniri
ad pi quae caeteras omnes moueret , ctiim infinita illa multitudo rotarum nunquam esset
pertransbilis . His praemissis . Prima ratio D. Thomae sic potest bieuiter
Droponi: Datur Vnus primus motor omnino
immobilis: Sed ille est Deus: Eroo datur D us. Minor constat ex prima stippolitione, Maior vero sic ostenditur. Omne quod ni elitrab alio mouetur: Sed non potest in mouentibus & motis per se subordinatis dari proces.siis in infinitum, ut in 3. stippositione ostendi mus : Ergoneossario listendiim est in princia pio mouente & immobili. Maior probatur quod mouet est in actu , unumquodque enim agit inquantum est in aetii; quod mouetur est in potentia , unde ni otiis physici definitur
idem secundum idem Min potest esse in actu in potentia resipectu eiusdem formae , cum essis in actu dicat sessessionem formae , esse autem in potentia illius carentiam : Ergo idem secundumquod idem , non potest esse mouens de motum , & per c aequens quidquid morietui
Secunda ratio D.Thomae sic sermatur: Omne quod fit & causatur, ab alto' causatur vel fit, ita ut nihil possit seipium essicere vel caula qm , quia sic esset antequam esset: vi enim aliquid efficiat , debet habere esse, quia quod ninis est, nihil operatur; ut autem eficiatur, d bet non esse, quod enim est non sit, sed factum est : Sed plura sunt in hoc uniuerse effecta virgo essici untur & causantur ab alio. Vndo Tem. i. B cem
53쪽
etam in causis essicientibu; pec se subordinatis non possit dari procesius in infinitarna, ut supra ostensii meit , deueniendtim est necessasio ad aliquam sti inram , 'quae a nullo possit causari, ι ac proinde quae sit ens a se , di independens quod dicimus Dein a. Tertia ratio est : Dalfir aliquod ens neresesa Alim , a quo omnia contingentia esse parti-eipam : Sed tale ens est Deus, ut patet: Ergo
datur Deus. Maior 'i badiu' ei Sinon 'aretur
aliquod ens necessarium' , sed honania esse teontingentia, & nostibi , , esse & non esse ;nullum plane eras de factorialetlir a parte rei: Sed hoc est contra sensium & manifestam ex- vertentiam : Ergo Bec Sequela Maioris pro. Datilr IlIlla quae ex sua ratione dicunt sol dira possibilitatem ad aliquid , non possitiat reduci ad adium , nisi he aliquam caniam qilae ipsitim contineat; sicut quia aer est in pote nita ad lu-cim, &aqtia ad calorem , ille non potest diluminari nili a cor=ore lucido, nec ista cateries nisi a calido traErgo si omnia essent contingentia &possibilia esse & non esie , ω millusti
daretur ens necessariunt quo omne esse pro- manet, nullum plane ens ae facto daretur a
- Nec valet si dicas, quod licet quodlibetens contingens indigeat esse ab alio quod i in sim reducat de possibilitate ad actum existet di , non tamen tota illorum collectio , cum sit infinita , & cum in infinita multu dine inon valeat illatio a singillis. ad omnia; postis enirnansiuitis v. g. coelorum circulationibus inii:- turlim, post qilamcuniqile foret alia , non post
omnes & positis infinitis generationibus ab
54쪽
-rno , anteqtiam cilinqile foret alia , noli an te omnem . Non valet inqii am haec resiponsio qliae est praecipuum effugitim Athaeorum: qtiam iis enisn in mi illitiidine infinita, non valeat consequetitia a sine ilis ad totum, in praedicatis simplis a quantitate continua vel dis. creta , ut constat in exemplis adductis, seclisi ramen in omnibus alijs praesertim, si ii a sint quidditatiua &essentialia o quia enim singuli, homines v. g. sunt rationales & risibiles, v rum est dicere totam illorum multitudinem &collectionem esse similiter rationalem & risibilem : At impotentia essendi a seipso, seti indigentia recipiendi esse ab alio , in re conti nenti, zon est praedicatum quantitatis contianuae vel-discre cor, sed essentiale , conueniens illi absolute, &ex limitatione & impexsecti ne sitae essentiae, ouae non est illi sufficiens fuim damentum essenai: Ergo illa comi enire de-het , non selum singulis contingentibus distributive sumptis, sed etiam tota eorum collo
clioni , & bona esse illatio, quod libet contim gens sigillatim & in particulari indiget recis vere esse 'ab alio: Ereto & tota illorum coli
i ctio. Quarta ratio: Admittendum est aliquod ens, summe persectum.. Sed illud est Deus: Ergo datur Deus . Minor constat, ut enim saepe diximus , nomine Dei intelligimus ens, quo nia hil persectius aut melius excogitari potest. Maior vero sic ostenditiir. Videntiis in hoc mundo aliqua entia esse magis vel minus bona vel persecta alias , unde cum mag s vel mina dicantur de diuersis secundum ciliod appropi quant ad aliquid quod i est maxime tale., sicut B a ma-
55쪽
α τη aaius I. . q. magis calidum est illud quod approp1nquat 'maxime calido , debet dari in rerum natura aliquod ens summe bonum perseetiim.quod sit causa & mensiira bonitatis & persectioni
Miorum . Nam primum in unoquoqlle Oenere est causa corterorum , vel efficiens quae boni- ltatem rebus effundat & distribitat, vel exemplaris , ex cuius accessu vel recessu imitatim lne vel descetione, mensuretur aliorum per lectio.
- Uinta ratio D. rhomae silmitur ex gubernatione rerum , & ex necessitate unius summi proviseris Subernatoris , qui singulas crea- sturas in sitos lines ordinet ac dirigat. vid natis enim ea quae cognitione carent , operari propter finem , quia semper aut frequentilia eodem m o operantur, & fines sitos per debita media consecuntur; unde cum ea ,quae cognitione carent Inon possint finem intende- re quem non cognoscunt, nisi a causa cogno-
Dente dirigantur, sicut stoitta non potestico ptim attingere nisi dirigatur a sagittarte , seu idens est in hoc mundo dari sapientisitanum querndam gubernatorem , & su premam ali- 'quam intelligentiam, in si os fines omnia diri,
gentem, cluani Deum appellamus. Hanc rationem fuse prosecuti siimus in Clypeo Theori lygiae Thomasticae disp. 1 art. a. &in digres sione illi sibiuncta , in qua existentiam Dei .eA magno & pat uo mundo, id est ex artibcio, ira mundi striti tura , & mirabili hominis com-
positione, septem rationibus demonstraui s. . Quaeres , an possit dari ignorantia inuincis vilis , seu inculpabili de existentia Dei e ,
vespondeo negatiue , contra Molinam op- l
56쪽
qui ignorant Deum , dicuntur inexcusabiles, quod non posset dici, si inuincibiliter illum ignorarent; ignorantia enim inuincibilis ese
culat a peccato,ut in tractarii de peccatis ostendemus . Sancti etiam Patres passim docem eandem veritatem : Damascenus enim lib. t
ortodoxae fidei cap. r. inquit
.mnus ae a natura est insita , netiue id aeliquis Fatione utens ignorare pomst . Gregoriiis mali inis lib. et r. morat. cap. 3. explicans illud Iob: Om ues homines vident eum , sebdit: Onis nix homo , eo ipso duia ration agis es cot diis , debet ex ratione e Olligere , eum qui se eondi dismum f. . Augilstinus in Psal. pulati re addit : Deus rubique secretus est , , ique publi eus, quem nulli licet vi ef cEn fere , qηem -- permitsitur ignorare . Minutius Felix in Oetallio: Parenon. omnium inquit m noris seeleris es ignorαre, qNam laedere. Ec D. Cyprianus lib. de unitate idolorum : Hae estorum. . Gai ποue renoscere quem sin raro non possia. Hieronymus epist. 3 ad Nepotia .rum : P Persa, Gon σ, Aegyptus , Turca ipsum agnoscunt i Bessorum feritat, O pellitorum rurba populorum ,stridorem suum iri dulce nominis
Deus est. Demum Tertulliantis lib. I. aduer sus Marcionem vocat notitiam Dei , primam animae rationalis dotem , & in libro de testim nio animae , recur sunt quem in repentinis ha hemti; ad Deum , ait esse te monium animana tur Miser chrisianae.
Hoc etiam Philosophos Gentiles non latitit; quorum variis omissiis testimoniis , placet se
57쪽
ιus urbes . absque litterstrum , a quo Regibus , absque auri O argenti - , quibus ignota 1 ro us theatra , gymnUisae omnes eaereitationes ; quin' etiam quibBs nullae sinadamus, sed tuguria ἀκmtaxat maetalia: nuu . quam autem extat urbs aut onidum , quibus nullus sit Deus , D:ιIIa iuramenta , nulline VNeces , nutia faerificia ad bona curanda ,-mala inpendentia trauertenda . Talem urbem nemo n.quam 'vidixi, nee vero viaere potuito potiῖ
sue sine sole q*am rc gione vr em YHis con noxit. Ratio etiam suffragatu : Primo quia piae-eepta legis naturae non possitiat inuincibiliter ignorari , ut ostendemus in tractam de legibus : Ei go nec Deus, cum ille fit author &nis talitam praeceptorum. Secundo, si homo inculpabiliter posset ignorare Verum Deum , posset etiam inculpabiliter adorare Deum falsiim a & ita posset ex ignorantia inii incibi is excusari a peccato idololatriae, quod est ab surdissimum . Tertio , si homo inuincibiliter ignoraret Deum , nullum eius peccatum esset mortale: Sed hoc absit timest: Ergo & illud . Probatili seqitela , ratio enim & malitia peccati mortalis, petitur eκ iniuria Dci: Deus autem non potest iniuria assici, nisi cognosc*tur : Ergo si homo inuincibiliter & inculpae biliter ignoraret Deum, nunquam peccaret
Dices cum Molina: Cognitio Dei non est Eobis immediate a natura insita, sicut notitia
primonita principiatina, ut stipra ostensum est.
58쪽
De exisse retia , Pei. Dest, sed habetur solii in per rationem & discit p. stim : Ergo tam sint aliqua labre laus, ita hebeios , inculti, & veluti plumbei, ut incapaces sint demonsti Mionis& disciti stis quales sunt in syliass4 8e terris, adit montibus incognitis emitriti γ in illis saltem dari potesti orantia inuincibilis & in culpabilis de existentia Dei. Respondeo, concessis AntecedenIe , nega do consequentiam ; ut enim supra annotauimus, adtollendam ignorantiam inuincibilein, non est necessar ia cognitio euidens & demonstrativa, sed suffici obabilis & conisi iralis , ve l. quae habe tui per regationem , ant imstructionem aliorum A: quare clim in nullo, quantumuis stupido, ita extincti sint omnesiaticia is radia , ut perspecto hoc uniuerso, ita perfecte dispofito, non incidat illi aliqua cogitatio Aci nitio probabilis, illi praeesie fise premΗm aliquem moderatorem εἴ gubernato, rem ciri sit parendum , sequendo bonum honestum S Haetamen,rationis , leuetur inquir re, quis is ille,& qua . ratione colendiis. Quods id spernat , non habebit. ignorantiam inutim cubilem inculpabilem de existentia Dei, sed vincibilem & culpabilem. Vnde licet possint dari infideles negative id e1 inculpabiliter ignorantes mysteria nosti ae fidei ut docet D.
nenatiue , id est qui inuincibiliter re inculpabiliter Dei existentiam ignorent, nam ut dicutur sapient. q. magnitudine fρε ciet O eis .
ri . Et ivt habetur ad Roman. r. Inuisibilia rei νη funi, intellecta eo spi-
59쪽
plures inueheres unde post debellatumatheilmum, politeissimus consutandus I lura litas Deorum demonstranda impossibiis, contra Gentiles & paganos, quorum tantasuit caecitas de dementia, ut triginta Deorum iiii Ilia admiserit Hesiodui, teste Eusebio lib. I. praeparat Euang. cap. r Imb c ut lepiddillis obijeit Tertulliantis in Apolo'. cap. s. )ad ij minum aibitria diu nitas concedes et iraut negaretur: vos inq uit) de humona
arbitratu diuinitar pensitatur, nisi homini μs plac uerit, Deus non θ:r . homa iam Deo pro- titiMι esse debebis..
Ad consutandum hune errorem undecim rationes in Clypeo nostro adduximiis, nune breuitati studentes, tres tantum hic expone. strius. Prima est : Deus est id quo nihil me lius excogitari potest: Ergo est uniis . Pro battir consearientia , quia melior est illa natu, fra , in quo plenitudo essendi ita eminenter & ivnite continetur , ut extra illam nihil sit, nisi ab illa derivatum & participatum , quam illa extra quam reperitur aliquid omnino independens & i articipatum.
. Secunda amnis est praecedenti, & potest sie inoponi: Nomine Dei intelligimus ens sem. ime & infinite 1'rfectum : Sed repugnat taleens multificari: Ergo & clari pluralitatem 'corinn. Maior ratot . Minor probatur. Si
60쪽
dareuttir duo entia summe & infinitd perse- cita , vel illud per quod inter se differrent. cf. set aliqua perfectio vel imperfectio 3 Non se .cundum , cum repugnet dari vel concipi aluruam imperfectionem vel defectuin in ente imme & infinite perfecto . Nec primam,
cum tale enc contineat omnem persectionem
imaginabilem , subindeque nulla periecti' positi illi deesse
Tertia ratio est: Deus est supremas mandi rector & gubernator et Ergo vivis. Probatur consequentia , ut enim docet D. Tho nas infra qua I r. ait 3 . quae diuersa sitiit & diuisa , in unum ordinem noli c0nueniunt , nisi ab uno aliquo dirigantur ti ordinentur, multa enii a melius reduruntur in ordinem per untim ,
qtiam per plura . Ex quo Aristfeles in politis
cis infert, ex omnibus regendi formis pers esistimam esse Monarchiam , seii regim n oia. Metaph. hanc Homeri sententia' celebrat. Τυu es bouμm mu uir d. principaνά, γ' mi γero princeps ; dc hinc de humano ad distinum principatum conscendens, concludit necessariam esse unitatem Principis di,
itini. , sciit & terreni, & subdit quod sicut b, 'um familiae , exercitus, ununi ducem & p
irem iamilias exigit, ita etiam bonum uniuein uniim restorem . Eodem modo Hieronymus cum Rustico suo differens. discurrit: Iuιμι inquit unus es princeps, trues omne I
Quuntur. unam ordiis e litteraris . Imperatoin se, nux prouinciα suae iudea , n nauigas' bernator unus , in mundana fabrica γυμ stifex cir γnus moderatur i.