장음표시 사용
121쪽
s Ic METAPHYsICAE nemo invicte probarit. a) In quo sane maj rem ipsius diligentiam desideramus. Verum ut Lockii objectionibus locus detur, respondemus I. Insomnia in quibus longas plerumque ratiocinationes perteximus , & multi quandoque noVa quaedam addiscunt, inve fiuntque, argumento sunt, Μentem per somnum
u. Falsum est nos nunquam . reminisci e Fum , , quae in somnis cogitavimue . At non semper reminiscimur J fatemur equidem . Ue Tum persaepe sit , ut ne recordemur quidem vorum , quae vigilantes per diem cogitamus; mirum igitur non est, si cogitationum , quassumo sepulti habuimus, obliviscamur . -i s. I plorata Ies est , Μentem clarioribus Ueis magi ρ abripi, D vividioribus sensati nib3s assici . Atqui senationes per somnum torpentes , & aliquantum stupidae sunt. Hino igitur iit, ut Mens e somno ad vigiliam trans. iens illis non ampliuSi attcndat, atque carum
ci sum est, quod de duplici persona obliscit. Lockius , cum persona Mentitati con figentiae non Innitatur, ut ipse comminisci-m ... Id ςΠim .perinde 'absurdum est , atque buudum csset dicerς, quod unu3 idemqae
122쪽
dem nullam memoria' habeat 'nullamne co scientiam eorum , quae sttea cogi tmerit. 5. Tandem infantes cogitare aperte ostendunt sitis , famis , doloris , voluptatis &c. sensationes, quibus eos affici ne Lochius quidem dissitetur. Illae enim sine Mentis intelligentia & sensu intimo esse non possunt, ut eu que Patet .PRopost Tio III Edsentia Phisoa Menris in proprietatum , quarum ipsa sibi conscia collectione sartii poteΡ.
Demonstratur. Essentiam Physicam vocamus proprietatum omnium σις ημοι colis
ctionem quae reapse rei cuilibet insunt. Atqui nulla est in Mente proprietas , nulla facultas , quae Μcntem fugiat, quam ipsa non sentiat, cujus ipsa sibi conscia non sit . Si Μens igitur rationem ineat eorum omnium , quae sibi inesse persentiscit; si sensui duntaxat attendens apte discernat ea, quae sentiri& scit, ab iis , quae imaginatur j ω putat. , sui ipsius Mentiam physicam perspectam ha
- t Ceterarum quidem rerum mentia physca incomperta nobis est ; quippe cum illae cor potis sensibus subjiciantur , si eri nequit, ut omnes omuitio proprietates , interiores praesertim, quae sensuum vim effugiunt , inV Rigentur Hinc est quod repetitae observa- . H tiones,
123쪽
.cura experimenta non pauca nobis rerum aperiunt attributa, quae antehac incognita d litescebant. Verum ut Mens seipsam intueatur , suasque proprietates agnoscat, exterioribus non
indiget iensibus; sed satis est ut interiori secernat obtutu, suique tensum fidissimum su
rum omnium proprietatum interpretem alte
te consulat . Si qua enim Μenti inesset f cultas , quae Menti lateret; jam illa hujusmodi proprietatis sensis destitueretur . Μens igitur sensilis non esset . Atqui sensu sui praeditam esse & experimur, & vita ipsa, quam ViVit, omnino postulat. Nihil igitur Mens agit, nihil batour, nihil insitum habet , cujus sibi
conscia non sit . Ergo physica illius essentia earum proprietatum erit Tomplexio, quas se su sui Μens sibi inesse experitur . Ut autem tum his, quae hac'enus disserui--ε, major lux accedat , tum quibuscunque disticultati s occurramus ; nonnUlla anima Vertenda proponimus . I. Sensum illum , quo Perpetuo idens assicitur , interdum quasi parum sensilem esse, languidum scilicet & obtusum experimur . Rusmodi enim est, ut aliis tam internis , quam externis sentationibus longe vividioribus veluti obruatur. Atque hinc proiiciscitur , ut ea quae forinsecus sentimus, potiora sint iis, quae lento quodam nisu intrinsecus eUerimur. II.
124쪽
ΤΙ. Considentia a Reflexione quam maxime distat . Non semper ad ea Μentis aciem I fleetimus , quorum nobis ipsi conscii sumus . Finge tecum quemdam colloqui per aestivum tempus serus salientis aquae rivum . Illum certe intueri, & audire , caloris aestum experiri , & fluentis aquae Brepitum auribus exsecipere tibi consciur es. Ad haec autem omnia haud te animo perinde attendere persentiscis, ac Mentem ad loquentis verba refleetis.
III. Attentio igitur Intelligentiae propria est , neque aliquid cum Conscientia commvno habet. Plerunque enim fieri solet, ut iis non
attendamus , quae nobis interius usitata , I
cepta , Se familiaria sunt. Heic autem ne v cis ambiguitas nos ludat, secernenda est At aentio , quam directam Vocare licet, a re
sexa. Illa quidem Conscientiae comes est in dividua : hac vero ipsa persaepe caret . Mens ienim conscia dici nequit tum sui ipsius, tum eorum , quae intime sentit , nisi ad ea attendat . Nullus quidem doloris , ex. gr. aut V luptatis sensus Μenti inest, neque illius co scia est, si illum Mens non attendat. Verum hujusmodi attentio, quae a Co scientia nunquam divellitur, ab ea distinguitur , quae Intelligentiae peculiaris est . Haec enim respicit tum objectum, tum adium ipsius
Mentis , quo illud sentit . Nimirum Mens eum sibi ipsa conscia est se aliquid sentire , H u aut
125쪽
116 META PHYSICAE aut percipere , attentionem suam ad ipsus objedii sensionem reflectit ; ita quidem ut
objestum quod sensi, sive percepit, & objem
sensionem sive perceptionem expendens in seipsam, h. e. in actus suos reflectatur. IV. Sensus intimus ejusmodi est, ut licet quaecunque intrinsecus Menti inhaerent attingat , haud tamen semper ea distinguat . Unde quidem oritur , ut quae in aliis reapse comprehensa delitescunt , quamvis inter Sominime distincta vere in seipsa Μens sentiat. Eorum quidem distinctio opus est Μentis , quatenus intelligens , non quatenus sentiens est . Ita ex. gr. cum beatitudinis appetitum in robis ipsi sentimus , immortalitatis , ω immensi boni fruitionis desiderium in eo comclusium reapse sentimus ; quamvis integ sedistineta non sentiamus. Atque ut id clarius fiat, animadvertatis volo , quod facultas illa , qua quaecunque corporis sensibus subjiciuntur Μens persentiscit,
sit ipsius attentio ad motiones, quas rerum externarum ictus in corpore exciverunt. Quod
quidem vel inde colligere licet, quod si Mens
corpori non attendat , alio scilicet intenta , nullas omnino senationes excipiet. Porro cum hujusmodi in seipsa Mens proprietatem, h. e. attendendi facultatem experitur ; licet confi te, Vere tamen sentit universas , ut ita in- qud
126쪽
PARς II. III quam, hujus facultatis modificationes . Adeo quidem, ut si quid novi per sensum extimum
experiri contingat , haud novam facultatem , cujus antea conscia non erat, sibi inesse deprehendat : sed novos duntarat hujus facultatis actus aequirat. Enimvero in praeter eos , quos nostro corpori natura attribuit sensius , alius nobis daretur ; Μens qnidem ut ad hunc Corporis sensium rerum externarum appulsum sentiret , novae facultatis non indigeret ;quippe eidem attentione , qua sentit, quaz Per Visum , gustatum , auditum &c. ipsi a veniunt , sentiret & quae novum hunc sem,
Objicitur Ι. Μentis Mentia Phys ea in proin Prietatum omnium collectione , quarum sibi Mens conscia est , recte statueretur, s nihil Menti inesset, quod ipsa non sentiret . Atqui
eXploratum non est praeter ea , quae sentimus, non aliud in Mente delitescere . Ergo . Sensus equidem sequitur experimentum . Nisi enim dulce aut amarum gustando aliquid experiri olim licuisset, hujusmodi mihi inhaerere facultatem nullo pacto sentirem . Ita sane oculis , aut auribus a nativitate capti , qui nunquam colores ullos viderunt, neque sonitus audiere , ne sa1picantur quidem suam Mentem ejusmodi sensationem habere .posse , quam prorsus ignorant . Ergo tum demum nobis intelligere datur aliquam nostrae Μenti
127쪽
II 8 MET A PHYsICAE inesse facultatem , cum ea semel saltem usi
sumus . Atqui incompertum est , num omnes omnino facultates in exercitium eductae sint.
Respondeo . Pugnantia secum componere
mihi videntur, ciui Μentem sui ipsius sensu
praeditam esse , atque eamdem non Omnia , quae sibi inhaerent, sentire pronuntiant. Esto enim Μens proprietatem aliquam in se sen-trit, cujus antea sibi ipsa conscia non erat et sciscitari lubet adversarios , num ea denu Menti adjuncta antehac ipsa carebat; an V ro illa in quodam Μentis recessu abdita ita latebat , ut cum veluti 'Ias prosiluit , tum demum eam inns senserit . Si primum 1ttuant : id sane nihil nostra interest. Num enim aliis Μens proprietatibus exornari queat, curiosa potius , quam utilis quaestio est; neque inficiamur fieri posse , ut nova illi Deus addit attributa. Atqui non quae habere po sit , sed quae revera Mens habeat attributa
Sin postremum admittant ; Mens igitur , quam sensilem esse ultro fatentur, illius proprietatis sensis destituebatur . Atqui proprietas illa Μenti inhaerebat . Si igitur illa Mentia sensium non subibat, neque Μens se ipsam senisitat necessum est . Quid enim sui ipsus se sus , quo Mentem eXoInari nemo negat, nisi omnium, quae sibi intaerent , pioprietatum
128쪽
At enim caeci, & sardi videndi atque aulaiendi facultatem sibi adesse non sentiunt . Atque heici adversarii sensiactorium facultatem ab earumdem actibus, sive objectis non apte secemunt . Qui enim corporis sensu aliquo destituuntur , eos quidem sensat ones , quae sensu illo excipiuntur , non habere . neque sibi earum e scios esse eomperta res est . At falso adseritur , quod facultatem sibi adesse non sentiant, qua , s sens,im organa aperta atque integra essent, sensationes illas hauriarent . Id enim vet inde colligere licet, quod interclassem sensuum adirum sibi pate eri quam
maxim optent . Neque'enri lumine eapti ocuIorum usum eXpeterent, vis videndi fetis cultatem sibi inesse sentitent . Reapse enim attendendi facultatem intimo sensu experium tur , qua se ceteras sensationes excipere sibi
ipsi conscii siunt Quod quidem paullo ante
Objicitur 'II. Si ea esset nostrae Mentis natura , ut per sensum intimum universias ipsius pI0prietates colligere daretur, nihil esset ho
mini facilius , quam sui .ipsius cognitio . Atqui hanc diffieilem esse ostendunt tot Phil sophorum opiniones , qui, invisibilem ignem , subtilem aerem , harmoniam quamdam , atque aliud hujusmodi Μentem esse sibi persuase
Respondao λ Quod summa Mentis cognoq
129쪽
aeto M ET A PHY sICAE .scendae facilitas pari cum dissicultate cons .cietur , quamVis paradoxum esse videatur ἰmaxime tamen perspectum longeque verissimum est . Mentis enim cognitio ex interiori sensu pendet . Atqui quo magis hic exteriori praestat , eo liquidiora sunt, quae interiori sensu percipimus . Nihil igitur homini sui ipsius cognitipne apertius esse fatendum . Uerum tantam sui cognoscendi facilitatem ingens comitatur dissicultas. Tres enim veluti . sui ipsus cognitionis insensissimos hostes amice Μens complectitur, Sensum scilicet, Imaginationem , 9 Cupiditatem : quae adeo iter intercipiunt, tat ad distinctam sui cogniti
nem pervenire mens nequeat. I. Ipsa enim, quippe natura cum corporis sensibus devincta,
eisque culpa subjecta est, ita sensibilia interuligibilibus admiscet, ut ne seipsam qaidem , nisi omnino sensibilam se sibi singat, nosse
queat. 2. Rerum corporearum imaginibus a
. 1ueta vel ipsa intelligibilia , nisi sensibili quis
dam specie induta sihi repraesentare non potest . s. Cupiditas tandem , qua ad sensus atque ad res corporeas fertur , tam arriis Vin culis res corporeas , quae foris sunt, cum Mente devinxit , ut eas secernere a Se ne queat , quo se solam. Hupictait M agnolent i. e Mens igitur', ut Augustini, verbis utamur, ignorat cum Cereris, i cum ceteris sc con
130쪽
ne aggredimur disputationem adeo Phi-. 7 losophorum inter se dissidentium opiniones implicuerunt ., ut inter incerta eam esse recensendam , atque in hac re oportere nonnullis videatur . Verum juvat imo oportet Μetaphysicae studios s . ea prosequi : . at et ex iis , quae a Philosophis d sceptantur , verisimiliora seligere . Ut enim
Tullius sa) ad rem ait, indagatio φsa r
Riam riam maximarum , tum etiam occultie marum habet oblectationcm . Si vero ρliquid occurret, quod vertissimile videatur, humanissima completur animus volvtate . .