장음표시 사용
161쪽
is 2 METAPHYsICAE sponte dolerem, nisi beatitudinis se a Menti inesset, qua praeeunte ab eo felici statu me longe abesse & sentio, & nioereo . Scilicet miseriarum omnium criterium beatitudinem esse recte dixeris . Hujasmodi igitur notiones eam in Mente
antiquitatem praeseserunt, ut non modo ceteras ideas antecedant: Verum etiam sint vel,
ii stabiles quaedam regulae Menti praesentes, in quas intuemur, cum ianita , mutabilia , se ia, iniqua, molesta metiri volumus . Ex quo eas neque institutione nobis instillari, neque
meditatione aut rerum externarum contemplatione estingi posse plane essicitur. Jam vero si interiores sensius nostri rece sus adire velimus , delitescentia ibi tanquam semina inveniemus, unde notiones illae,efilorescunt. Et sane Ueritatis sensum in se unus. quisque deprehendere experitur, si ab exter-.nis omnibus avocatam in seipsam Mentem recipi permittat. Nam I. quis non persentiscit se natura duce adeo falsitatem odisie, & quoad ejus fieri potest devitare , ut quamvis cupiditatis aestu abreptus errorem in aliis probaverit , in seipso probare non possit 8 Nempe falli nolunt etiam quicunque fallere amant . Multos expertus jum , ait Augustinus , a qui vellent fallere , qui autem falli, neminem.
162쪽
Nemo enim vult ita falsum dicere, ut nesiae ipse quid verum sit. i si . . a. Rursus mendacia in aliis, nisi quid tua
intersit., quiεque reprehendit, meritoque cast gat, non sine omnium consensione & plausu. a. Cognitionis cupiditate incensi ad phil sophiam . . ceterasque scientias incitamur. . A qui cupiditas isthaec a natura ipsa originem ducat. Veri igitur videndi appetitus nos tenet . Hujusmodi argumentum prosequitur Turulius : Et Foniam eadem natum cupiditatem ingenuit homini Deri inveniendi, quod facili me amaret, cum vacui curis , etiam qcita lacaelo far, scire avemus : his initiis imbuti omnia vera diligimus : id es fidelia, s licia , Constantia : tum vana , fusa , fallentia odimus ut fraudem , Perjurium , malitiam , injuriam . u . q. Unu qui6quet. Se gaudio perfundi experitur , ubi velitatem aliquam assequi contingat. Veri igitur reperiendi studio ardemus. Ita la datus Tullius: Qui enim P0 sam non cuere Hrum invenire, cum gaudeam , si simile veri
is Porro Honestatis sensum moralem , nisi qui homo esse desierit , in se ipse . non depreh-
163쪽
dit. I. Re enim vera quaedam sent adeo foeda, & deformia, ut ne dici quidem , nedum fieri omnes ad unum non patiantur: eiusmodi' sint, parentes sine ulla causa iugulari; amicos prodi; iis, qui de nobis optime meriti fue-πint , malefacta rependi &ci Quid autem cauς 'sae est', cur horum scelerum turpitudine , etiamsi an eum laesura non sint, quisque οὐ findatur λ Cur haec crimina esse nemo dissite. audet, licet nulla lata lege prohiberentur λ'Profecto Honestatis sensius , quo natura ipsa percellimur, haec , in quibus in neutnam partem moveremur , scelesta ac turpia esse nos admonet .
' Quod si quis ea iniqua atque iniusta propterea esse dicat , quod civili societati, ac securitati publicae adversantur; is, quaeso, illud oste dat , quare quod civilem societatem impetit, iniquum esse aestimetur . Aut igitur Honestistis sensus singulis est hominibus insitus , quo
honestas , & turpes actiones veluti metimur: aut statuamus oportet nihil esse reapse ini- quum , ne foedissimis quidem criminibus e ceptis ; tum etiam praecipua hominum ossicia meras esse consuetudines': ae tandem discri- 'men omne, quo vilium a virtute separatur ,- in vulgi duntaxat opinione inniti . u. Sensum Honestatis ninnifeste evincunt quamvis tacitae at vehementes illae interi Ica objurgati eo , quiuus se araui Mauritii
164쪽
que persentiscit , ubi scelus aliquod admiserit. Quae quidem secreta conscientiae reprehen sto ita nos fodicat, ut in nostra potestate non sit dissimulatio vel obliviae lacerat enim , vexat, stimulos admovet, iHes adhibet, I spirare non sinit . At undenam vox isthaecorumpit , quae crimina increpat , nisi ex li nestatis sensu, quo quisque assicitur 3 s. Justi, injustique notio ita universis omnis no hominibus communis est , ut etiam lipsae
immanitate barbarae nationes hae notione a eantur . Ubique enim Gentium jusjurandum moribus receptum esse ; foedera sanciri, eaque non sine probro violari comperta res est . Quo sane respicit Tullius, cum ait: Iustitiae ramra vis es, ut ne illi quidem, qui maleficio Oscelere pascuntur , possent Iine ulla partietila
justitiae visere . Nam qui eorum custam , qui una latrocinantur , furatur aliquid, aut eripit; is sibi ne in latrocinio quidem relin quit locum . Ille autem , qui archipirata diiscitur , nisi aequabiliter Praedam dispertiae , aut interficierue a sociis , aut relinquetur .Qιin etiam leges lateonum esse dicuntur , qui bus pareant, quas observent . a Ρorro haud recte quis dixerit hujusmodi justi injustique notiones ratiocinationis opera
165쪽
comparari. Nam I. H nestatis notiones , liaeet eas evolvere, atque aperire Μens negle xerit , ipsae per se erumpunt , ubi objedium
nobis occurrerit . . 32. Non modo ratiocinationem antecedunt , . Verum etiam eam dirigunt, corrigunt, atque emendant . Neque enim ratiocinari Mens pol-set, nisi quaedam sibi adessent principia, quihus innua & alia inde concluderet, & ad ea
veluti ad normam aliquam ratiocinatione vomnes exigeret . Haec autem principia quasi prima elementa naturae nisi in nobis ipsis contineremu3 , aliunde originem habere non
s. Et sane ratiocinationes omnes e sensu prodire vel illud argumento est , quod quaecunquλm sentimus, de his nunquam ratiocinemur : adeo quidem ut ratio nonnisi sit sensius
. Honestatis sensum rationi praeire ex hoin minum Vulgo. aperte colligere licet . Illud enim sensu potius duci, quam Illione , qua*diuturni temporis atque assidui laboris opus oest, adeo est exploratum, ut eo sublato. S cietas ipsis auferatur necesse sit. Natura enim sad civilem communitatem homines conjunctos A conlactatos esse quis non persentiscit s, Idipsum dilucide inde essicitur, quod licet aliquando nullae nobis suppetant rationes,
166쪽
PARs II. I 57timus honestatis sensus . Finge se istam filio
parentis necem unde unde conquisitis argumentis persuadere ; is quidem , modo cupiditatis facibus inflammatus non fuerit, interi rem honestatis sensum opponet : quamvis δε- philtae argutiis satisfacere nequeat. K Mmmio itur sensus est veluti quae
non didicimus , aucepimus , legimus Ira ex natura ipsa arrip&imus , haesi mus , expresι- mus; ad quam non docti, sed faeti, non instituti , sed imbuti fumus : ut cum, Tu lio .0loquamur . Atque lex isthaec ita lumine suo nobis affulget , ut effrenes iplae cuPiditates . . licet obscurare aliquando , extinguere tamen
Nam I. postquam cupiditatis aestus de se huit vel ipsi facinorosi homines vituperant , quae antea laudarunt u. Ii quidem licet sibi ipsis indulgentes promia sceleea non vituperent , ea tamen in aliis opprobrio digna exillimant . ma. iidem perditi homines sibi ab iniquitate eavent, si quidem - suis iacere satis capidi tetatibus ipsis lieuelit . Apposite ad rem nostram Tullius o '.' tis Ut , aut qui' uoluam fuit aut auaritia Fam ardenti aut tam Orat; ρω δά -- h Lib. III. De Fin. caP. ... QD,
167쪽
xs8 MEπAP H Y S I G A T' Urenatis cupiditatibus , ut eamdem illam rom , quam adsisci scelere quovis veliti, non multis partibuδ malit ad sese , etiam omni impunitate propusta , Ilae facinora quam illo modo pervenire Tullium eκ- scripsisse videtur Senem; in eamdem enim sententiam ait: a Dic cuilibet ex isis , qui rapto vivunt, an ad illa, quae latrociniis furtis consequuntur , malint ratione bona per innire ὶ Optabit ille , cui grassari O transeu Ms percutere quaesus es, potius illa tmenire , quam ersem . Neminem reperies, qui non nequitiae Praemiis sine nequitia frui
malis, ridem tandem Bearitudinis ratio, repetie tur . Tantum enim innatum in nobis Beatitudinis amorem experimur, ut necessario quodam animi ardorς atque impetu ad eam adipiscendam concitemur . Atque hoc naturae V tum I. omnem Mentis ratiocinationem ante.
ait ; quippe a nulla nostra deliberatione , aut optione dependet . Prius enim potςrit a se quisque discedere , quam hujusmodi λppetitum amittere . a. Basis est & velati suadamentum omnium volitionum: adeo quidem ut inde prodeant , atque huc refergntur Mentia appetitiones. P pterea enim qu evis sngi Iaria bona consectamur et quod ingens sumini
168쪽
PARs II. r39- boni studiam nos occupat , quod illa omnia complestitur , di longe excedit . Beatitudinis autem appetitam Immutabili, talis atque Infinitatis sensium complaeti unuGquisquet deprehendeti, si i Ilius, moris , quem
y is natura ingenuit, . iacteties insipiciat . Haec quidem votorum nolirorum summa eit :neque inori, neque falli volumus : tum quae hademus , sςcure , atque omni procul 3bleg to timore possdere ςxoptamus : bonorum fisemitati , di perpetuitati confidere posse expetimus : hujusmodi tandem amorem ita late Patere experimur , ut ia bona omnia appet-tur, M singuliaria quaevis ac finita illum i plere non possint . Infinitatis igitur, Immut, bilitatis, atque Aeternitatis notiones in Besetitudinis sensu conclusas intime sentimus. ded ut ad propositum revertamur, nune id omne concludi sic licet. I. Quod,omnes rintiocinationes, judicia omnia, idera omnea an teVeItit , non ratione comparatur, sed stasii latimo percipitur . Atqui ejasmodi sunt ActeIni, Infiniti, Immutabilis, Veri, Honesti, MBeatifici notiones .Ergo. ta. Quod necessario erumpit in animo, haud longa ratiocinatione acquiritur , sed/ prima ipse sensus 3ffert. Ita autem Honestatis , Ue Iitatis, & Beatiindinis notiones nobis inesse sentimus, ut eas obliterare in nostra potestate non st. Ergo. - - a. Quod
169쪽
I6o MATA PHYsICAE s. Quod sponte M primo rerum Oecursu eXPerimur, meditationis Sr reflexionis fructus esse nequit, sed unius sensius intimi est opus. Cum igitur primo , sponte, & necessario intrinsecus nobis occurrant recensitae notioses ,
nonnisi ex intimo sensu proficiscantur oportet. Restat tandem , ut perscIutemur , num ex intimo sensu Dei notionem colligere Μens possit. Et sane ex notionibus , quas in interiori sensu involutas apernimus , aliquid de Deo investigare licet. Insatiabilem enim nobis a natura ingenitum appetitam inesse unusquit. que eXPeritur, quo ad ejusmodi beatitudinem contendimus, quae tum bonum immutabile', atque infinitum, tum aeternitatem, Diveri
tatem complectatur: . Atqui natura, expeti nequit , quod non sentitur ; sentiri autem, nisi quod nos assicit , nequaquam potest ; neque eo , quod nusquam exstat , assici possumus . Abstraeia enim, universalia, aliaque hujasino. di Entia rationis, cum non exsistant , sensuitum extimo tum intimo non subjiciuntur : benullam propterea aut corpori autianimo δ&fectionem inducere possint . Quae igituriat- tributa Μens expetit, quae in seipia lentit, Entis alicujus re pse sint attridula ne cessum est . Ignoti igitur,Entis proprietZtes Mens. in seipsa sentit . . Quamobrem si ad interiores hujusmodicisen. sones attendere Mens satagato et atque inteO
170쪽
ΡARs II. ' . 'issi omnem collocet industriam , ut meditatione Sereflexione eas involutas aperiat; illius Entis fibi ideam procudet, cui ea omnia , quae ia ipsa sentit attributa, adscribit, atque adju
Haec adtem e sensu intimo explicasse licuit. Quae quidem fortasse nonnullis jejunius dicta fuisse videntur : at ea sunt quasi prima Elementa naturae , quibus ubertar orationis adhiberi vix potest.
De Mentis humavae Vol tale, o Libertate.
ALtera Μentis humanae facultas Volunta est, qua nimirum sese determinat, velut objecta appetat, quae bona esse per Intellectum agnoverit, Vel ut ea aversetur, in qui, bus mali rationem deprehenderit . Adeo qui dem, ut Voluntatis objectum sit bonum, sive quod reapse ejusmodi sit , sive quod in speciem bonum esse videatur. Heic autom illud modo discutiendum est , num libera sit Humanae Mentis Voluntas . Fuerunt enim inter veteres Philosophos , qui L Μe