장음표시 사용
171쪽
16, META PHYSICAE Mentem hominis Voluntate libera spoliatam
necessitate fati devinxere. Et I. quidem Zeno , atque ex eo ducti. Stoici certum quemdam caussarum ordinem introduxere , quae ab omni aeternitate tam naturali colligatione connexae sunt , ut nihil agi queat, nisi quod lex tithaec jusserit . Id autem εἰ λαρμιενην, fatum appellabant. Ita sane fatum definit Chrysippus apud Gellium : F rum edis sempiterna quaedam O indeclinabilis series rerum O catena , volvens semet fasese O implicans per aeternos conseqcientiae Ordineί, ex quibus via connexaque est. a Hoc autem fato universa regi docebant , ipsumque Deum fato resistere posse negabant. Cumque Humana Mens ipsorum sententia Dei particula sit; hinc nihil esse in nostra potesta. te , sed omnia necessitate essici adserebant. Sed quoniam haec Stoicorum necessitas vitii & virtutis ideas evertebat, ac morali Phialosophiae , quam Porticus Iesiona dat, Iefragabatur ; hominum animos necessitate liberare studuit Chrysippus : quamvis, ut advertit Tullius , dum verbis utitur suis , delabitur in eas disicuἱtates , ut necesitatem sati confirmet invitus . o
ca) Nod . Attic. Lib. VI. cap. II. O . De Fato Cap. XVII.
172쪽
Docebat enim, quod si hominis Ventem perinde inspicias , atque necessario' naturae vinculo rerum universitati adhaeret, necessiim est, ut ea agat, quae jubet aeternus causid-Tum nexus . Sed cum ad ea , quae agit, spon te & voluntario impetu feratur ; propterea nulla vi extrinsecus agitata, sed libere ducitur . Quam ob Iem hujusmodi exemplo uti solebat . Sicut lapidem cylindrum s per Da ria terrae Prona atque derupta jacias, cu jum quidem ei, O initium praecipitantiae I
Ccris'; mox ramen ille PraecePs volvitur et
non quia tu id jam facis , sed quoniam ita sese modus ejus, O formae volubilitas habet . Sic ordo O ratio O neccistas fati genera i a , O principia caussarum movet; im-Pracis Dera cosiliorum , Mentiumque nostra rum actiones ibas voluntas cujusque proprias animorum ingenia moderantur . Ita Gel
II. Humanae Μenti libertatem abjudicavit etiam Democritus . Cum enim ipse motum , quo ab aeterno atomi agitantur, naturalem de necessarium esse doceret; non poterat, quin omnia necessario fieri rite concluderet . Hinc
173쪽
r64 META PHYSICAE illum eἰνάγκην necessιtatem admisisse testatur Laertius . a Uerum Epicurus, ne Democriti fato assen tiro tur, ab atomis errantibus , O a via declinantibus praesidium petere conatus es , ut ait Tullius . b) Democritus enim naturalem impulsionis motum , quam plagam appellabat, Epicurus vero gravitatis S ponderis atomis inesse statuit . Quoniam autem teste Tullio se verebatur Epicurus, ne Ii semper atomus gravitate ferretur naturali ac nece saria, nihil liberum nobis Gyet; cum ira moveretur an muS , Ut atomorum motu cogeretur: propterea
declinationem quamdam, sVe motum obliquum . atomis impertivit . Hujusmodi declinationem ita exponit Lucretius d
Declinamus item motus, nec te Ore certo ,
Nec regione loci certa, sed tibi ipsa r lit Mens Nam dubio procul his rebus sua quoique volantas' Principium dat; O hine motus Per membra riga tur. Nec
174쪽
PAR s. II. 265Nec vero , apposite Tullius , Q quisquam
magis confirmare mihi videtur non modo D rum , verum etiam ne cistarem O vim omnium
rerum , sustulisseque motus animi voluntarios, quam hic, qui aliter obissere fato fatetur se non potuis, nis ad has commentitias deel
Mationes coofugisset. 'Ra enim est Epicuri opinio , ut animus non sit. nisi levissimarum atomorum per totum corpus fusa coagmentatio, cujus pars illa , quae rationis est particeps , in pectore vetiatur . Isthaec porro quae pectori haeret atomorum complexio in caussa est , cur graviores atomi , quae suo pondere ad lineam feruntur , ab ea declinent , atque alio deflectant. Verum qui fit, ut tenuissimarum atomorum moles alias depellat P Id sane praestabit aut externa quaedam vis & caussa, aut interior . Si causia accedit extrinsecus , fato id siet ;eum illa aliis caussis antecedentibus connexa sit , quibus humana voluntas libertate deItiatuitur. Sin autem intern3, naturalis erit ille atomorum motus, & propterea necessarius .
Actum igitus erit de omni libertate. III. Graecae Philosophiae sententiae in Christianae Religionis dogmata transmissae un
175쪽
Versios fere invexerunt errores , qui a prima usque Ecclesiae'aetate paullatim diffundi co Perunt .,II inc originem suam arcessunt Satur
Dini , Hermogenis, Marcionis , M Manetis
nefariae de hominum liuertate opiniones. Saturninus enim in ea erat sententia, quod sngulae cujusque hominis Μentes suapte natura aut honae , aut malae perinde qssent , atque corporis organa, cui conjunguntur, eia formata fiunt. Hermogenes vero, qui aeternam finxit materiam , quae tam Iatis legibus suo motu agulabatur , ut Deus ipse per laetum inde Mu dum essingere non potuerit; hominum animos omni libertate spoliavit . Mentem enim h jus materiae parti alligatam nullum in eam tenere imperium adteruit quippe quae Vi lentis materiae motibus subjiciatur oportet . Marcionis & Manetis dogmata libertati humanae etiam adversantur . Cum enim duo primet pia , alterum natura bonum, alterum malum admiserint; omnem humanae felicitatis , aemiseriae victi situdinem ex hisce duobus Diis Iepetendam esse docuerunt. IU. Benedictus Spinoeta cum unicam in re rum Universitate substantiam , eamoue Deum es e conatuuerit, eodem pario linertatem me. titur , quo Universitatis iplius modos Omnes veluti Dei peiseet iones considerat . NimiIum nece ilarias iuuitantiae illius, rus ait, ei and
176쪽
necessario fluere e necessario principio . V. Tandem Humana: Mentis libertatem
dedita opera nuper aggressi sunt Collinius , Anonymus Auctor De Libertate sa) , Μ
Tiannus , ceterique omnes , qui praeter cor Pu , corporisque temperationem nihil in homine admittunt . Collinius quidem universos nostrae Mentis aetus expendit, iisque liber talis ideam nulla ratione conveni Ie posse pro nuntiat . Nam I. nulla penes Mentem est libertas quod ad idearum perceptiones attinet. Omnes enim ideae , tum quae a sensistus , tum quae a reflexione profici sicuntur , ipsae sese nobis offerunt, velit, nolit Mens nostra.
u. Neque aliquat in Iassiciis versari potest libertas. Mens enim de alicujus propositionis veritate judicium ferre cogitur, prout ipsus est propositionis natura . a. Demum ipsae Μentis nostrae volitiones libertate destituuntur . Volitiones enim , quae ad bonum , aut malum referuntur , limites prorsus sent judicio , quod de alicujus propo-stionis veritate aut falsitate pronuntiatur . Atqui secundum propositionis naturam deces
a) Locum obtinet hoc opus in Sylloge , eri rutilus Nouvelles libertes de penser, UA '
177쪽
168 META PHYSICAE sario judicamus . Necessario igitur hoc , aut illud objectum ample dii mur , ea nimirum det caussa, quod ita postulant illius impressiones,
quibus asscimur. Anonymus vero universum systema de humanae Μentis necessitate duobus veluti sun damentis superstruit. Primum innititur vulgaribus algumentis, quibus Divina praescientia cum hominis libertate componi non posse videtur. Alterum vero e mutuo illo nexu desumitur, quem inter Mentis cogitationes , tacerebri motiones interesse experimur .
Ipse enim statuit Mentem cerebri imperio adeo subjici, ut prorsius necessario perinde se determinet, atque ipsius cerebri jubet tempe
Idem porro caussam aperit, quamobrem fiat,
ut nobis libere agere videamur . I. Ea enim quae Volumus, quaeque agimus , consentanea
cujusque inclinationi esse sentimus . At haeca cerebri fabricatione proficiscitur. a. Non raro de re aliqua deliberare, & p tiva hanc , quam illam amplecti sententiam nobis ipsi conscii sumus . Hanc autem optio nem ilibertatem praes erre existimamus . Uerum hujusmodi deliberationem efiicit virium aequili bitum , quod inter se duae contraria cerebri dispositiones servant ; quae quidem contrarias Menti pr ebent cogitationes . QaOλdPςιις erat hoc aequilibrium, Μens deliberat
178쪽
ed ubi cerebri dispositionum alterutra alteri prae Valet , extemplo sequitur Mentis optio . Ergo ne vestigium quidem libertatis in deliaberationibus nostrae Μentis apparet. Μeriannus tandem ita rem persequitur. a Nihil sine motivis volumus . Universae nostra ideae caussis materialibus suam debent originem , in quas nulla nobis potestas est; qui'pe illae pendent a corporis structura , aut rerum objectarum natura, unde aiscimur. M tiva porro hujusmodi caussarum effectus sunt. Nihil igitur libere volumus . Cum veIo Plura motiva In nos alternis agunt, tunc deliber mus , ut 2junti. Est autem deliberare , alternis amare, M odisse , h. e. tum attTahi, tum deinde repelli a motivis ; donec tandem ne cessario trahimur ab iis motivis , quae nostram utilitatem secum serunt. Sin autem contraIia motiva pari virium pondere in cerebrum agunt, pendet quidem hominis voluntas: adeo sane , ut nequc agere , neque Velle possit, nisii a
terutrum motivorum vires alterius excedat.
Atque hae sunt hominum in se ipsos Q Tentium delirationes. Ut autem recte definiri possint, quae ad Mentis libertatem spectant, quidnam libertatis nomine intelligatur in antecessum aperiendum . Et I. liberum dici ali quando
179쪽
quando solet , quod lex nulla vetat. At libe tatis notio latius patet; cum plurima agi soleant, quae neque leges, neque ipsum rati nis lumen fieri permittunt. II. Ut idearum implicatio nullum heic Io cum obtineat , advertatur , quod Libertas vesCommuni , vel propria sententia accipi potest. Communi sententia est voluntas libera ab omni causia, quae extrinsecus cogat . Sic libere agere dicuntur homines , quod sponte sve v luntarie , atque ab omni ut lijunt coactione imlnunes agunt. Ita sane universi felices es.se volumus , D licet in nostra non sit pote nate, ut beati esse nolimus : id tamen libere nos velle recte quis dixerit; quippe nulla vi adaeli, sed promto ae libenti animo Volumus.
Hinc nonnunquam liberum ac voluntarium Pro
miscue usurpantur; adeo quidem, ut quod libentis me agitur , liberrime fieri dicatur . Uerum Libertas proprio sense accepta di .citur illa, quae omnem necessitatem tum i ternam , sive naturae , tum externam , sive coactionis excludit: & quae proprio vocabulo libertas electionis appellatur. Quoniam autem electio in eo Versetur, ut
agi, vel non agi : tum ut hoc potius, quam illud fieri ; ae tandem ut bonum, aut malum admitti possit ; propterea triplex vulgo distingui ibi et libertas . Prima quae dicitur Comtradictionis , altera Speciscationia , tertia Gurrarietatis . Lu
180쪽
Libertas contradictionis est facultas agendi vel non agendi: specificationis , facultas est agendi hoc vel illud , servato ordine finis rcontrarietatis vero , facultas est agendi b num , vel malum praetermisso ordine.finis. Uerum sedulo distinguendum est inter ecsentiam, & statum libertatis . Quod enim ad
Ii uertatis essentiam attinet , ea quidem con
fiderari potest vel ex parte principii, vel eKrarte termini . Si principium inspicias , tunc
Vera libertas est, cum nullo principio extrinsecus cogitur, nullo ligatur : atque eo eXPeditior , quo vinculis omnibus externis sollitior
est . Sin ad terminum spectes, tunc vera libertas , cum nzlli addicitur objecto, nulli destinatur actui , a quo abstinere non possit: &quo minus ab objectis pendet, eo liberior v luntas est . Libertatis igitur essentia in eo sta est, ut potestatem ad opposita servet v Iunias . Haec autem potestas in eo Uersatur mut agendi vel non agendi facultas sit . Ergo ad essentiam pertinet libertas , quac diciturcon tradidi ion is .
Libellas vero specificationis potiori jure statui , quam essentiae libertatis propria estia peculiaris . Ad statum enim pertinet, quod Plura vel paueiora praeIto sint media , qalba finis tinetur. Quia igitur voluntas facultate praedita sit , ut hoc. usi illud agat, hoc potius , quam illud medium eligat; status est, non essentia libertatis. Li-