장음표시 사용
291쪽
:8a META PHYSICAE Resp. I. Rationem omnem excussisse oportet, . qui hominum de Deo opinionem politicum figmentum esse arbitrantur. Nam I. quod olim reges religione usi sint ad imperium stabilien-rum ignari eclipsium, cometarum, aliorumque naturae phaenomenorum admirabilitate correpti in summum stuporem ac metum conjecti sunt. Cum autem nihil sus caelo eorum oculis o Versaretur, cui horum omnium effectuum cauia iam adscriberent , in eam facile adducti sunt' opinionem, ut naturam aliquam esse .crederent, quae eorum setabus impervia, ipsorumque selicitati inimica res universas arbitrio suo m deraretur . Immodetatus igitur ac stupidus hominum paVor ignotum . Numen finxit , quod veluti iratum ut sibi conciliarent venerari &certis quibusdam precum litibus colere homi nes coeperant . Ita fere insanientis impietatis furore abrepti rem prosequuntur nuperi Athei,' ac praesertim Auctor: sematis Naturaeram. II. cap. I. Vetus autem M obsoletum hoc est impietatis argumentum . Pervulgatum
enim est illud Petronii Arbitri , Pronus in orbe Deos fecit timor , ardua caelo
Tum & ante illum Lucretius ex animi terrores
292쪽
tiendum ; non recte inde essicitur eam ab iliis esse inventam .θIllud potius concludendam est, si d apud univernos homines jam illa adeo obtinebat , ut inde imperii sui stabilitatem Leges firmare potuerint . Profecto qui aliorum animos sibi devincire studet , haud novas in eos persuasiones inducit , sed assectibus atque opi-
ac tenebris opinionem de Tiis natam esse docuit lib. I. quod uberius lib. VI. 49. prosecutus est ζε e . Cetera , quae feri in terris caeloque tuentur Mortaleslavidis cum pendent mentibu δενδε ciunt anι mos humiles formidine Divsim, Depre Puque premunt ad terram ἰ p Pterea
Pubsunt, ac fieri divino numine rentur. Anteiignanum autem secutus est Democritum, cujus haec prostat apud Sextum Empiricum lib. VIII. adDef. Maro . β. 24. sententia . Videntes veteres , quae in sublimi accidunt ,
utpote tant trua, O fulgura , O fulmina , Oaytrorum coitus , Sol que O Lunae defeetus ,
terrebantur existinantes Deos rum cse avetores . i
293쪽
t 4 METAPHYsICAE opinionibus , quibus eos imbutos videt , inieadcommodat . Nunquam nocturnos congresius
cum dea Aegeria Numa simulasset, nisi Numinis notionem in populo Romano deprehen- disiet . Perperam igitur concluditur alicujus Opinionis auctorem esse , qui eam late ditiu-sam in rem suam conVCrtit i.
u. Si Dei opinio ad plebem in ossicio continendam regum calliditate inveria fulsi et e sapientes donique ea vacui fuissent'; quippe tyrannorum fraudes , ac fallacias facile deprehendere poterant . Atqui divini cultus acerrimi vindices ii plerumque suerunt. so) Ergo . s. Elto regnm astutia omnibus in iposuerit :qui factum est, ut tamdiu perdurant, & tam longe lateque Dei opinio sit pervagata J Com
Argumentum hoc etpte versat Lacta lius De fa Dei cap. x. Inquit euim : Quod si falleni nosti , atque adeo totius generish remant caussa commenti sunt religionem , δε- Prentes igitur non fuerunt; quia in sapientem non cadit mendacium. Sed ut fuerant sapien-rcs , quae tanta felicitas mentiendi , ut non tantummodo indoctos , jed Ratonem quoque ac Socratem fallerent, O Orhagoram , Musncm, Aristotelem , maximarum sectarum principes ram facile deluderent P
294쪽
menta quidem delet dies, ut vulgo notum est. Praeterea jamdiu divinitatis hostes religionis commentum in tyrannorum fraudem vertunt et nec tamen illa eκ hominum animis sublata est; nec minus de Deo sententia hodie obtinet , quam olim obtinuit - Hujus igitur persuasionis natura ipsa in bominum animos radices egit. 4. Si a regum artificio Dei opinio originem duceret: ea destituerentur , qui nullis regibus parent. At ea barbaras ipsas nationes non caruisso superius ostendimus i. Ergo .
5. Tandem παρέργως obitrr advertimus ingeniolbs istos disputatores principii petitione peccare . Assumunt enim id, de quo disputatur, nimirum hominum de Deo sententiam inmmentum eme ao fabellam . In caussas inqui- nt esroris . priusquam eam persuasiopem errorem eme demonitrent a . Resp. II. A veritate longissime alienum est, quod homines Deum esse pm terint Propser-ςa , quod timore correpti etaeta tuum eaussas scrutari nequirent . . i. quo remotio rem antiquitatem inspicimiis, ,κeo magis a
Quae hactenus argumenta protulim is, ea a Cl. Moshemio mutuatos esse ingenue i 1- tomur, quem vide in Adnotationibus ad 6 ia
295쪽
ngis METAPHYsICAE divinitatis notione terrorem abfuisse deprehen dimus . Aegyptiorum profecto , Graecorum , ac Romanorum Dii homines erant', quorum apotheosis ex acceptorum beneficiorum memorii , haud vero ex terrore originem habuit Hinc quos in eorum cultum festos agebant dies , omnia laetitiae & hilaritatis argumentati praeseserebant . u. Detur Atheis primos homines ex phae nomenorum admirabilitate in Dei notitiam
evectos esse . Quid tum postea J Id perinde erit , ac si dicas ex Mundi hujus aspe ictu ad Deum intelligendum homines adductos fuime. 3. Si rerum physicarum ignoratio Dei opinionem'invexisset': ea sublata haec tandem evanuisset. Atqui quo diligentius naturae recessus sollertissimi homines icrutati sunt , eo altius ipsorum animis Dei insedit opinio. ΚΘ
Ut veteres Philosophosis lentio praetereamus , nemo unquam mortalium abditos naturae recessus sagacius penetravit , qu m
Jue tonus , Mylius , Μuschembroekius', Hallerius, aliique in Physicis disciplinis exorna dis ac demerendis studiosissimi . Hqυ praecia' putis ipsorum laborum fructus is quidem fuit,
ut Deum esse tum sibi tum ceteris cςIto e tiua persuaderent.
296쪽
4. Infirmo nititur fundamento Atheorum argumentum . Nam ipsi ut hominum det Deo opinionem falsitatis arguant , eam eX metu ortam esse ajuntis Ex metu autem eam esse profectam inde colligunt , quod in hominum animos hHusmodi metus cadere potuerit Quid amem hac concludendi ratione inanius 8 Ni mirum eo redit illorum argumentationis sum- ma : Quidquid repeti poteit ex humani animi indole aut imbecillitate : id revera inde na- , tum est : Atqui fieri potuit, ut primi homi- num metu correpti Deum aliquem esse put Verint . Ergo . . . . Apage istas inanes conclusiunculds. Objicitur IV. Quod Ens necessarium exsst re oporteat inde deducitur , quod res conti gentes exsuunt. Atqui nulla inter Ens neces sarium & contingens intercedit assinitas: qui per illud exsistere potest , licet nudae sint res contingentes. Entia igitur contingentia argu- mento non sunt Deum exsistere. Resp. Piget hoc putidum sophisima diluere. Ejusmodi enim nexu contingentium rerum exissi1tentia cum Ente necessario copulatur , ut illae esse nos possint, nisi hoc exsistat. Quum-vis' enim Knte necessario exsistente contingen- i 'tes res exsistere non sequatur: attamen cum contingentia exsistam , omnino opo tet , ut Ens necessarium sit , cui scilicet iὶla acceptana referant exsilientiam . Quodvis igitur Ens coiistise
297쪽
tingans, quod exsistit, maximo argumentot est Deum contingentium omnium auctorem exsi
Reliquas Atheorum objationes , ut quadpraecipuas Divinitatis proprietates in petant , suo loco dissolvemus. -
CAPUT II. Confutatur Pantheismus.
ΡAnthei simi disciplinam , qua tota rerum universitas Deus esse docetur , vetustis Γ-mam esse, & jam inde a priscis ductam tem Poribus apud non paucos Graecos invaluisse nonnulli arbitrantur. Prima quidem hujus doctrinae vestigia apua veterem Aegyptiorum Theologiam deprehendere licet . In iis enim libris, qui Hermetis Trismegisti nomine inii, gniti hodie quoque circumseruntur , nulla fere pλgina Deum esse omnia non praedicat. Me tissimis sane verbis in libro , qui ιερὰς λογος inseribitur: tota Mundi compages disinitas eff perhibetur; quippe ipsa natura in dIυιnit
te comprehenditur. Ospheus vero inter Graecos Deum universa sinu suo occultantem ea demum eduxisse docuit.
298쪽
Omnes nimirum res In magno Dei conclusae'corpore jacent. Xenophanos Reatensis familiae parens, eumque secutus Parmenides , quibus Tu εν παν , num o omnia placuit , naturam ab auctore naturae non sejunxisse videntur . Zeno vero, atque univerta Stoicorum cohors, qui uno Naturae nomine Deum & Μundum compsehenderunt , tam arctis vinculis Deo materiam conjunctam eta putabant , ut unam veluti perfectamque substantiam conficerent . Stoicorum vestigiis institim videtur Plinius,
qui o Mundum , O hoc , quod nomine alio clum appellare libuit, Numen esse aeternum,
immensum . . . docuit . Idem rerum naturae
opus, O rerum i a natura. His adjungendus est Varro , qui doctrinam omnem de Diis ad naturalem scientiam revocavit , ac Deum Μundum esse , seu illius animam , quae motu ac ratione Mundum guhernat , arbitratus est: ut ex ejus operum reliquiis Colligitur , quas in Libris de Cis. Dei nobis transmisit Augultinus. Quae cum ita sint, adeo Pantheisimum Uu veteres pervulgatum fuisse ajunt , ut tot fel T m-
299쪽
cyo METAPHYsI CAEmagistros , quos sibi imitandos proponeret, pinoaa habuerit, quot olim fuere Philosophi QRod quidem prosecuti sunt Ioannes Franciscus Buddeus , a aliique , de potissimum
Persus Banius , qui omnes industriae ac eloquentiae suae nervos contendit , ut praestan. tissimos veteres Philosophos impietatis in Deum nota inureret : omnesque fere , qui de uno Ierum principio locuti sunt, Spinogae delirationibus facilem viam muniisse criminaretur. Verum acutissimus homo, ut ιτμως advertit Moshemius, b) miscet omnia , disjungit componitque pro lubitu , potestates νOcabularum mutat , veter&m Praecepta ex suo sensu interpretatur , obvium quodzibet arripis, o eloquentia non mediocri cxornat , modo
voto suo potiatur . idque probabile faciat , quod probabile videri potuit . Hujusmodi criminationes a veteribus Milosophis repellere abstinemus , cum id muneris. quamplureS recentiores eruditi strenuς obiverint atque huic argumento , quae in Hiitorica Synopsi dei bavimus , lucem aliquam atandςre possint. Verum quaecunque fuerit Pantheismi origo,
300쪽
. PAR s II i. apris quidem altiores radices egit, D Philoseph ieisystematis veluti sundamentis constitutus caput extulit opera Benedicti Spinoetae, cujus ita ille proprius & peculiaris est , ut ex ipso Spino-Σfmus sit nominatus . Hic enim asipectabilem rerum universitatem ex immensa cogitatione atque extensione veluti duobus attributis con-Batam Deum esse docet . Impium autem hujusmodi dogma ea propositionum serie exponemus , quas hac atque illac sparsas suo praeis 1ertim Ethices operi Spinoeta admiscet.
I. Aliquid in praesens exsistit ; aliquid igitur
Olim exititisse oportet; quippe e nihilo nihil. Id autem aeternum est , necessarium atque independens. y Θ2. Hujusmodi Ens talem exsistentiam habet ut ubicunque sit . Reternum enim est , atqu
independens ; nihil igitur fingi potest , quod
certis loci aut temporis limitibus illud ci cumscripserit. νs. Hoc igitur Ens est quidquid exsistit rquippe illud immensitate sua ubicunque exsistit. q. Ergo unica universalis substantia est quae totam rerum universitatem constituit. 's. Haec substantia aliam creare nequit 'nviquam enim ea locari potest: cum sint illius iubitantiae omnia Plena. 6. Duo in rerum universitate obtinent. Cogitans atque Extensium . Universalis laitur haec substantia extensia est, & cogitans .