Institutionum philosophicarum tomus primus quartus .. Tomus alter qui complectitur psychologiam, theologiam, et ethicae elementa ad usum Seminarii Neapolitani

311쪽

sam rerum naturam dissusum opinarentur, singulas ejusdem partes, tanquam unius Dei membra, esse divinis honoribus colendas duxerunt. Inde in fana illa Deorum multitudo exordium fumiit . Inde etiam factum est , ut variae Mundi partes , resque naturales Dei veluti speciem indutae Deorum , ac Deamna nominibus honestarςntur . . Haec sane de Polythei simi origine sententia quamvis non paucos magni nomini S Viros, a Praesertim Cu orthum a auctores habeat: nonnulla tamen complectitur , quae aliis non apte secum cohaerere videntur . Plura quidem

exhibet Moshomius , Ο quibus ipse ductus.

Mic opinioni adhaerendum non esse existimat. Quod vero advertere juvat , illud esst , hanc eamdem fuisse veterum Stoicorum sententiam, qui ut popularem religionem suis dogmatis a commodVent , naturales Deorum multitudinis caussas rimari studuerunt. Balbus quidem e Stoicorum grege apud Ciceronem o in eo totus est , ut osteodat ex Phsica ratione magnam suxi e Deorum muru

312쪽

3Qq METAPHYsICAEritudinem , qui induti specie humana fabulas

Getis suppeditaverunt, hominum acitcur vitiam superestitione omni referserunt. Id autem postquam Cleanthis S Chrysippi verbis explica- Verit , tandem perorat : Videtisne igitur , ut a poscis rebus . . . tracta ratio sit ad comis

dit : Sed tamen his fabulis spretis ac repudiatis , Deus pertinens per naturam cujuque rei. per terras Ceres , per maria Nwtunus, alii per alia poterunt intelligi. Verum Stoicae hujus interpretationis levitatem & ipsi veteres deprehenderunt . Idem enim Tullius n) Cottam Balbi disputationem refellentem inducens deridet eam Stoicorum de Diis sententiam . Cum enim , ait , fruos Cererem , O vinum Liberum dicimus ; genere nos quidemSyermonis utimur sitato . Sed ecqu in tam amcntem e se putas , qui illud , quo Ne catur , Deum credat esse φ Deinde longe serpere hanc Stoicorum sententiam subnectit . Si enim Luna Dea es ;,ergo etiam

Lucifer , ceteraeque errantes numerum Deorum obtinebunt , igitur etiam inerranteS . . .

ιοd Ii nubes retuleris in Deos ; referendae certe erant tempestates. Ergo imbres, nimbi, sero cellae, turbines Dii putandi . Iam

. a ,

313쪽

Iamdudum ante. Moshemium praestantis imi Rei p. Christianae vindices ac potissimum Risebius sa) binas expositas sententias veluti iringitos Idololatriae conatus, quibus Deorum eurutus sustineretur , solidissimis argumentia everterant . Ipse enim ait id primum Ethnicoa Commentos esse, ex eo nimirum Polytheismum suam arcetare originem , quod Εns infinitum neque uniuS nominis ambitu concludi , neque sub una eademque imagine. posset apte describi . Hinc universa Numina nihil prorsus esse docebant , nisi meras voces, quae aliquam divinis perseetionibus designent. Ve3um si ita se res habeat, cur tam accum rite apud ipsos Deorum conteXuntur gzneraritiones P Num quia divinae proprietates aliae ex aliis procreatae sibi invicem successerunt 'Fraeterea undςnam repetendas censebimus lites, discordias, graVesque. contentionea, quae intei Numina excitatae quandoque non sine vindice poena compositae fiunt P Ra ex eo, quod Dei

attributa magno Veluti turbante tumultu acerrime inter se depraeliantur Z Tandem qui sinam

impudicos amores , totque . amantium iras iacaelum. invexit φ Nempe perfectissimi Entis

persectiones mortalium vitiis foedissime com mixtae , inde turpiter commaculatae discesse-xunt. U Sed . .

314쪽

' - PAR S III. sorptii habentur, hine a nobis profecti in caelum

reperientur .

Verum quaecunque seperstitiosae πολυθεοτ mri Deorum multitudinis in apud Ethnicos origo. fuerit : qui μονωτεως sive ianitatis charactere divinitatem exspoliaverunt, potissimum recensendi sunt ii , qui duas naturas originis e Pertes , alteram bonorum omnium , alteram lorum fontem profitebantur . Impia hujusmodi dogmata , quae magno Ecclesiae detrimento Manichei , ac Μarcionitae dissemin , t , longe antiquiorem aetatem praeserum in explorato est apud Eruditos . Ρlutarchus uuidem Chaeronenss υ) eam opinionem, quae duos esse Deos perhibet , quasi contrariis deditos artibus, quorum alter bona, alter mala. Opera conficiat, vetustistanam esse ait: atque huic tum Persiarum rugos, tum bonam Gra . corum Philosephorum partem adhaesisse ar)itratur . Nonnulla ini, hanc rem diximus in

potissimum hanc sententiam adscribere conte dit Plutarchus , ibidem delibavimus ... Illud igitur planum modo faciendum .sepe est , unum tantummodo , non plure S esse Deos . Id autem facile essici potest . Quae enim argumenta Deum esse evincunt , e dem V u non

315쪽

non uno plures pome Deos esse demonstrant. PROPOSi TIO. Deus unus es. Demonstratur I. Quod ab aeterno exsistit . naturae necessitate exsistere superius docuimus Atqui ab exsistendi necessitate unitas Entis, quod necessario exsistit , aperte colligitur. Ergo . Nam r. Omnis exsistentiae varietas ab e teriori caussa profici scitur, a qua Ens pende qualis nimirum est ipsius caussae essicacitas. Atqui quod necessario exsistit, suae exsistentiae rationem in sui ipsius essentia complectitur . sistendi igitur necessitas simplex est, & ct luslibet Varietatis expers . Ergo unum omnino est, quod necessitate naturae exsistit. a. Quod naturae necessitate exsistit , non modo ita est , ut qualemcumque , unde Pen deat , caussam excludat ; verum etiam Ut c

juslibet rei non exsistentia possibilis lit, neque Iepugnet. Atqui quodcunque ita concipi potest, ut fieri possit , quominus eXsistat , necessitate

naturae non exsistit Necessariae igitur exsistentiae ratio unitatem Entis , quod ita exsitastit, secum complectitur . ΙΙ. Quod necessitate naturae exsistit, infinitum est ac perfectissimum . Si plures igitur essent Dii, plura essent perfectissima. Id autem Prorsus repugnat . Ergo. Nam 1. infinitum omnem του εἶναι Gycndi plenitudinem complectitur . Atqui universa

316쪽

μοτῆι entitas nonnisi in uno contineri pote 'i Ergo . Entia quidem contingentia multiplicati potant , quippe singula cestos quosdam enti talis gradus complectuntur . u. Haec Entia perfectissima utcunque dis- ferrent . Singulis igitur inesset , quo alia destituerentur . Atqui quod Deo propitum est, perfectissimum esse' oportet . Ergo quodlibet illorum absoluta persectione carebit . s. Omnes illi in unum collecti & coagmentati Dii aliquid melius ac perfectius essicient, quam singuli. Quare quilibet eorum perfectissmus non erit; neque igitur Deus . III. Deus ejusimodi est , ut omnia possit, atque a nullo pendeat . Jam si duo essent Dii, aut alteruter alteri Praecelleret , aut neuter ab altero penderet. Si primum sumitur, horum ille Deus erit, qui eminet, excellitque alteri. Sin postremum , nullus esset omnipotens ; neque igitur Deus. N. Si uno plures Dii sunt admittendi, infiniti potius, quam certo numero circumscripti sint oportet. Divinitati enim repugnat quodcunque finitum . Aut igitur unus Deus est : . aut si numerus divinitati convenit, is infinitus statuendus est. U. Μaximum unius Dei argumentum est intimum illud ac tacitum testimonium', quod suus cuique dicit animus, licet vanis Deorum superstitionibus occupatus . Id Ethnicis pria

317쪽

3ao ΜRTAΡHYsICAE mos nostrae Religionis vindices objeci se accepimus , eo nimirum ipsos instinctu naturaeferri', ut unicum Deum sponte faterentur . Audio et ulgus , ait Μinutius a , cum ad caelum manus tendunt , nihil aliud , quam Deum dicunt: et Deus magnus es et Drur verus es ; et Ii Deus esederit . Adeo ipsa veritas , ut Lactantii b) verbis utamur , cogente natum , etiam ab invitis pectoribus erumpis lVI. Quae quod nationum omnium consensus Deum unicum esse praedicat Z Ipsos enim Ethnicos , quat rivis insana Deorum multitudine abundaverint, unum tamen siumnatimque Deum d Ceteris omnibus minorum gentium Diis diastinxisse quamplures veteres , ac recentiores demonstrarunt sc) . Cujus quidem rei argu-

c) Augustinus quidem contra Faustum Manich. lib. xx. cap. I9. id adverterat :sDiastae Fausus, vel potius illi, qui ejus litteris delectantur , Monarchiae unius nimirum summi Numinis cultus opinionem nos ex gentibus non habere, Ied gentes non Psive octo ad falsos Deos e se delamas , ut spinis Hem amittcrent unius Deri μι , ex quo es

318쪽

mentum est , tum quod vulgares precandi atque obtestandi formulae Iovem aut Deum a ceteris Diis distinctum praeseferrent : tum etiam quod Iupiter sive)supremus Deus hominum , Dis iique pater passim salutaretur . Atque id tam multis , tam docte pio lecutUs est Cu orthus , ut velle ceteris , ubi cert persuasisse videatur . a Quae hactenus argumenta protulimus , ut uno plures non esse Deos demonstrant , ita praeter bonum auctoremque boni Deum, malum alterum malique principium prorsus oppugnant. Verum Dualistas , qui bina nimirum principia tuentur, singillatim refellere juvat.

I Si duo essent Dii inter se dissidentes iacontrarii , id sane obtineret, ut aequalis esset amborum tum Vis, tum imbecillitas. Infirmus quidem ac imbecillis uterque cum nec bonus mali conatus cohibere , nec malus boni artes vincere posset . At iidem sortes ac virtute praestantes . Bonus enim sese tueretur , quam-

V. 4 vis

omnis qualiscunque natura. Tum et Maximus Tyrius Differt. I. In hoc leges ubique rem rarum atque opiniones conυenire videbis, Deum esse unum ,ZRegem omnium O patrem. Maiatos additos Glie Deos alios , qui supremi trulius Ilii sat, et quasi in imperio collegae.

a se. Inter L cap. IV. f. AVI et seqq.

319쪽

aret META PHYSICAE

Vis repugnantem pateretur malum is Veronihil periculi ab inimico hono sibi . metuens illius opera subvertere conaretur. Atqui horum neutrum salvo divinitatis jure ac nomine a mitti potest. Ergo. II. Malum ph icum ac vitium non est natura aut substantia quaedam , sed naturae a Cedit , eamque corrumpit. Atqui Deus mal rum omnium auctor substantive malus esse perhibetur a Dualistis: M talis , ut nihil honi admittat ; ejusmodi igitur est . , ut nihil sit , Ergo repugnat , ut Deus natura malus

exsistat. Neque hujus argumenti vis elevatur , si Deus malorum audior relate duntaxat malus esse dicatur . Naturale enim studium , quo Deus iste homines perdere , ac malis adicere tentat, ad ipsius essentiam pertineat oportet. Nimirum natura comparatus est , ut omni

malorum genere alios pessumdet . Atqui quod essentia sua malum est , nonnisi substantive malum est . Ergo .

320쪽

narum proprietatum diviso in Phyicas,& Morales . Ad primum genus IeVocant ea attributa, quae .veluti formae divinae substantiae inhaerent , quae Dei ut Entis a se pro Psia fiant, ac peculiaria , quae tandem ipsi uvspiritui iupremo conveniunt . Ad alterum aini Cm , quae ut primae omnium caussae adscribuntur et ea nimirum sunt ipsarum Dei pro Prietatum manifestationes . .

Dis Dei Simplicitate. Rima inter Dei proprietates sese nobis

offert ipsius Simplicitas . Simplex POTro dicitur quod caret compositione & partibus, quae nexae invicem , & conjunctae unum ali quod essiciunt . Quadruplex Compositum di- ningui in. Ontologicis diximus. Totidem m