장음표시 사용
611쪽
quae aliquis propter peccat re9era seu ita ' ς Po nae iterum diuiduntur in naturales et arbitrarias. HMedistinctio aetate nostra in primis animaduerti debet. Maiores nostri de hac distinctione vix aliquid dixerunt. Λt nostra aetate haec distinctio inter poenas naturales et arbitrarias orta est. Poena naturalis. est malum, cuius ratio reddi potest ex ipsa mal et vitiosa actionς:y. c. homo impudi . contrahit sibi morbum grauitsi - .muna; hic morbus est. poena naturalid peccati. Potest enim ratio huiys mali ex ipsa ni ura vitiosae actionis peddi. Homo ebriosus contrahit sibi grauedinem et alia mala. Habetis exempla poenae naturalis. Horum enim malorum ratio reddi potest ex ipsa vitiosa actione hominis. Homo ambitiosus, homo gloriae cupidus
eontrahit sibi plerumque multos inimicos et hostes.
Haec est poena naturalis Vitiositatis illius, cuius ratio reddi. potest ex ipsa nytura Vitii. Poena arbitraria est poena, cuius ratis non potest aliter reddi, quam
voluntate legislatoris. V. c. si fures apud no laqueo necantur. Huius poenae ratio non potest redis di ex ipsa natura surti ; neque enim inter furtum et poenam illam nexus aliquis natur lis est. Huius poenae ratio reddi potest modo ex ipsa voluntate te Platoris. Haec distinctio nostra aetate summam ..et ma ximam utilitatem habet. Habemus enim homines, qui statuunt, omnes poenas hominum esse naturales. Haec vero sententia a Theologis tamquam salia r sicitur, et Iecte, neque I ς u Oaesiis poenae diui-
612쪽
nae ratio reddi potest ex ipsa vitiosae actionis natura; in confugiendum nobis est ad voluntatem legisl toris, seu Dei, ut explicemus caussas malorum, quaespeccatores sustinent: v. c. poenae inferorum non sunt
poenae naturales, sed arbitrariae. Quae adhuc a nobi bseruata sunt, ea fundamenti loco ponimus. Proin
voeabimus in sequentibus ad ea. ' Itaqae haec bene memoriae mandanda erunt.
Iium peccatorum Variae sunt diuisiones. Hae autem diuisiones omnes vel funda. mentum suum habent in ipsa lege, vel in subiecto peccante, vel in instrumentis, per quae peccata committuntur, Vel denique in ipsa natura et indole malarum actionum, quae pro ratione tam obiecto rum, in quibus peccatur, quam circumstantiarum vel leuiores sunt, vel etiam grauioreS.
Venimus nunc ad speetalia dogmatis de peccato λgendum hic nobis ergo est a de natura peccati actualis C de consequentibus seu de poenis puccati. ,. z Quod
613쪽
ssa P. II. ANTHROPOLOGIA. ι ' . . . .
Quod naturam peccati actualis spectat, haec non unius est generis, et hine in systematibus nostris variae
eistinctiones peccati leguntur, quae quidem non sunt' eontemnendae. At auctores systematum landam tadiuisionum indicent, quod maximi momenti est in omani eruditione; distinctiones enim dissicillime intelligum' tur, si originem illarum ignoramus. 'periamus ergo sontes harum distinctionunti Omnes peccati diuisiones, quae apud Τheologos Vstatae sunt, quatitor ha. . bent fontes: I Legem ipsani; Il subiectum illud, quod peccat; ni instrumenta, per quae peccata committiuntur; IV ipsas actiones vitiosas, quae nunc hoc Modo . nunc alio modo eommittuntur, et idcirco vel grauiores vel leuiores sunt. Omnia enim mala actio vel per obiectum, vel per eircumstantias vel grauisrvel leuior fit. Qui in Deum peccat, grauius peccat, quam is, qui in hominem peccat. Qui publice in f .- , pluribus hominibus audientibus, contumelius I cerat principem, is grauius peccat, quam qui clam eumdem principem conuiciis proscindit. Urauitas harenascitur ex indole diuersarum circumstantiarum. Osten. damus iam, quomodo ex hisce quatuor fontibus om-
nes diuisiones oriantur. Primas sons est lex ipsa. . In, lege duo possunt
distingui, sorma et materia. Forma est vel negatilia vel postlua. Legislator aliquid vel iubet, vel vetat. Leges negatiuae sunt v. c. non suraheris, non adulterium eommittes. Λliae vero leges sunt positi- ι . se me,
614쪽
C. III. DE HOMINE LAPSO etc. s93
uae, seu praeceptiuae. Praeceptum est lex, quae ali- 'quid agendum imponit civibus. V. e. amabis Deum ex toto corde, diliges proximum, sicut te ipsum. Ex hac forma legum duplex nascitur vulgaris distinctio in peccata commiusionis ut omissionis. Illa sunt actiones illegitimae, quae discrepant ab interdicto quodam, seu te e negativa. Haec sunt illegitimae actiones, quae . discrepant a lege positiva. Adulterium v. gr est pec- catum commissionis. In lege considerari potest porro
materia legis. Omnes leges vel ad Deum, vel ad alios homines, vel ad nosmet ipsos spectant. Ex hac materia oritur alia diuisio peccaturum, nempe in peccata contra Deum, proximum et nosmet ipsos. Pergo ad alterum sontem diuisionum peccato. rum, qui est subiectum peccans. Homo non in eodem statu semper positus est, neque easdem habet
persectiones vel intellectus vel voluntatis. Inde nascitur diuisio a in peccata voluntaria et involuntari tib in peccata imbecillitatis et malitiae; o in venia Ita et mortalia. Hae tres distinctiones sundamentum suum habent in diuersa indole et constitutione subiecti peceantis. Homo vero, qui peccat, vel habet proposituin peccandi, Vel minus. Si propositum habet peccandi, peccatum illius dicitur peccatum Malitiae, si non, dicitur peccatum imbecilzitatis. Ad pee- ealtim malitiae duo requiruntur: α ut sciat aliquis, illam actionem, quam committere vult, vitiosam esse; ut ille nihilo tamen minus decernat, se peccare velle.
615쪽
Seecatam imbecillitatis vero est actio vitiosa, cum quapropositum peccandi non est coniunctum. Peccata imis 'hecillitatis iterum diuiduntur in peccata ignorantiae, et . in peccata inuoluntaria. Peccata ignorantiae sunt eiusmodi vitiosae actiones, quae in intellectus imperfectione fundamentum suum habent. Quicumque enim non no- . uit, actionem, quam committit, legi aduersari, is admittit peccatum ignorantiae. At interdum eaussa peceati imbecillitatis latet iii voluntate. Nimirum voluntas, per animi commotiones Vel per alias caussas naturales interdum ita agitatur, Vt ad duetum intellectus sese comia ponera nequeat, et tum nascitur id pecc tum, quod
peccatum imbecillitatis proprie dicitur. Ab hac dissimilione non dissert illa, quae peccatum distinguit in
peccatum voluntarium et non voluntarium. Volunt
rium enim est id peccatum, cum quo cognitio intellectus et decretum voluntatis eoniunctum est. Inusislantarium peccatum est id, quod ex ignorantia intelle,ctus, vel ex imbecillitate voluntatis originem suaen habet; quod ideo committitur, quia ille, qui peccat, vel cognitionem legis non habet, vel a eommotionibus vori untatis suae abripitur, et ad peccandum inducitur. Cum hac diuisione consentit illa diuisio in peceata venialia et mortalia. Valde quidem frequens et usitata haee diuisio est , neque tamen Omnes accurate illam i
telligunt . Mortale peccatum est actio illegitima,
Appellatio peccati mortalis et venialis desumta est ab Λvovsae. despiritu et littera c. 28. et retenta a sch
616쪽
, C. III. DE HOMINE LAPSO ete. sqς ,
quae hominem priuat vita spirituali, quae hominem ex statu gratiae exstirpat, et illa spirituali vita seu sa- cultate hene agendi priuat et spoliat. Peccatum veniale est peccatum, quod hominem vita spirituali non priuat, quod hominem in statu gratiae relinquit, quod tamen Dei iram meretur, nisi homo per meritum lesu Christi culpam, quam illo contraxit, deleat. Ex hac explicatione peccatorum mortalium et Venialium mani. festissimum est, distinctionem ad solos regenitos tantqm pertinere; nam omnia peccata hominum irregenitorum sunt mortalia, i. e. merentur mortem aeternam. Αpparet, hanc distinctionem non differre ab illa distinctio.
. ne inter Peccata Voluntaria et inuoluntaria. Omne enim peccatum voluntarium hominis irregeniti est peccatum mortale, et Omne peccatum voluntarium hominis regeniti veniale. Solent enim Theologi praeter necessitatem distin. mones peccati multiplicaIN. Omne peccatum, quod O-
luntarium est, etiam est mortale. Homo qui peccat, vel sibi conicius est peccatorum suorum, vel non. Ex hac diuersa conditione hominum, qui peccatu, nascitur alia distinctio peccatorum, in peccata manifesa et occulinta. Haec diuisio non ab Omnibus eodem modo explicatur, quia vocabula: manifestum et occultum, non semper eamdem significationem habent. At haec distinctio inter pec cita manifesta et occulta facile im
Iastseis, qui tamen illam sinistre interpretati sent. Praestarct utique hic cum scriptura loqui: at Pontificiorum tamen caussa notanda est haec distinctio, /vt crassos illos errores, quos hisce vocibus tegunt, aperte videamus ac sugiamus.
617쪽
telligitur. Peccatum manifestum est actio vitiosa, e ius conscius sibi est homo ille, qui peccat, dum actionem illam vitiosam committit. Peccatum occultum est
actio illegitima , cuius ille sibi non est conscius, qui
peccat, dum illud committit. Horum peccatorum sunt innumerabilia inter homines hxempla. Tertitis sons sunt instrumenta, per quae peccatum committitur. Haec sunt vel facultates animae, vel membra corporis. Illa peccata, quae per facultates an Lmae committuntur, nominantur a Theologis peceata cor. dis. Atque haec peccata cordis iterum distinguuntur in malas cogitationes et in praua desideria. Anima enici nostra binas habet facultates, intellectum et voluntatem. Quicumque per intellectum peccat, is peccat per facultatem quamdam animae, per Voluntatem contra peccat, qui vitiosum quoddain desiderium seu illegitimam cupiditatem concipit. Peccata cordis sunt ergo peccata vel in te lectus vel voluntatis. Alia peccata committuntur per membra corporis nostri: atque haec diuiduntur iterum in peccata oris et operis. Peccata oris sunt eiusmodi illegit, mae actiones, quae per linguam, per os hominis commi tuntur. Peccata operis sunt omnes vitiosae actiones, ad quas exsequendas membra corporis necessaria sunt. Quartus sons est ipsa natura actionum nostra rum. Vitiosae nimirum actiones nostrae vel grauiores vel leuiores sunt, non quidem in se , quodvis enim peccatum laedit, sed vel per obiectum, in quod
pectatur, Vel Per circumstantias. GUpe precatum comit
618쪽
Initantur. Diuiduntur peccata I in peccata per se et in peceata per accidens et in clamantia et nou
visio peccatorum prior in Peccata per se et per accidens, rationem suam lassicientem seu iundamentum suum liabet in ipsa natura actionum. Quaedam actiones enim per se vitiosae sunt; illac nominantur peccata per se. Quaedam sunt in se vel indifferentes vel honae, fiunt nihilo tamen minus per obiectum, vel per alias circumstantias vitiosae; hae sunt peecata per accidens. V. c. surtum et adulterium committere, Peccata sunt in se, quia a lege prohibentur; pauperibus henefacere, actio in se est bona: at haec actio mala fieri potest, vel per circumstantias, vel per finem. Homo enim qui in erogandis beneficiis erga pauperes suum honorem unice quaerit, is actionem committit per se bonam, quae autem vitiosa fit per finem. Haee dicitur peccatum per accidens. β Diuisio peccatorum inclamantia et non clamantia iterum landamentum suum habet in ipsa actione. Trahitur hae a distinctio ex lo- vis quibusdam sacrae scripturae , in quibus peccata quaedam ad Deum clamare dicuntur. Dicitur v. c. sanguis Abelis ad Deum clamasse. GEN. IV, IO; homines illos, qui mercedem suam non acceperunt ab illis, qui laboribus eorum usi sunt, IAc. V, 4. Atque haec phrasis jn multis aliis sacrae seripturae dictis de certis quibusdam peccatis adhibetur. Iam ergo quaeritur, quidnam haec dictio sibi velit 8 In hae quae-
619쪽
ssione explicanda valde inter se dissident Theologi. At sacile explicari potest. Εbraei atrocissinium cr turpiosimum quodque peccatum clamans nominare solent. Peccatum eum ins est actio illegitima tam atrOX, ut poenam illius aetionis propter ingentem ipsius influxum in salutem et selicitatem hominum iustitia diuina in futuram vitam differre nequeat, sed in hac Vita peccata illa punire debeat. Peccata Vero non clamantia nominantur, quae elus sunt generis, ut Deus possit poenas differre ad ' futuram vitam. γ Quid sint' peccata remissibilia et
irremissibilia, facile est intellectit. Dum Fbilia suut, quae veniam sperare non possunt. Patet, remissibilia esse, quae vaniam sperare possunt. Haec distinctio iterum fundamentum suum in natura amonum habe.. Omnia peccata remitti possunt propter lesum Christum: at seruator noster unum excipit peccatum, nempe peccatum in Spiritum sanctum, de quo nunc speciatim agemus.
Omnium peccatorum atrocissimum est peccatum in Spiritum sanctum. Sedes dogmatis huius peccati est Matth. XII, 3o, 3 I. Cum hoc loco iungunt nonnulli dicta Ebr. UI, -6. X, 26. I Dan. V, 16. Est vero hoc peccatum malitia et perti
nax non modo repudiatio mediorum illorum, per quae SpirituS sanctus conuertere vult, Verum etiam eorumdem pu-
620쪽
blica irrisio atque contemtio. Ex hac sola definitione intelligi potest, quam ob
rem hoc peccatum remitti nequeat, et virum hoc peccatum hodie adhuc committi queat, necne
De peceato atrocissimo omnium peccatorum, quod peecatum in Spiritum sanctum dieitur, multa disputantur inter Theologos; neque enim consentiunt de natura a que indole huius geccatia Haec vero disputatio multum habet momenti. Nam in vita communi saepen mero plurimi mortalium putant, sese peccatum in Spiritum sanctum eommisisse. Inter illos homines, qui tentati nominantur, et qui multas saepe molestias e hibent ministris euangelii, inter istos, inquam, homines plurimi sunt,. qui sibi persuadent, se hoc peccatum in Spiritum sanctum commisisse. Haec tentatio, seu haec imaginatio, oritur plerumque ex confusa notione
et explicatione peccati in Spiritum sanctum. Omnia, quae de hoc peccato disputari possunt, redeunt ad quatuor capita: I Sedes doctrinae de peccato in Spiritum sanctum monstranda est; nam de sede huius doctrinae disputant adhuc Theologi. Natura huius peccat euoluenda est. 3 Quaerendum est, quare hoc pe catum remitti nequeat O Disputari et inquiri debet, utrum hoc peccatum hodie adhue committi possit