장음표시 사용
121쪽
tinentia magis pertinet ad carnem , quam ad ani
, Sed Contra est quod homo differt a bestiis principaliter secundum animam : Differt autem secundum rationem continentiae , ia incontinentiae . bestias eis nim dicimus neque continentes , neque incontinentes, ut patet per Philos in 7. Et hic. cap. 3. γ 6. a med. tom. 3. Ergo in continentia maxime est ex
Respondeo dicendum, quod unumquodque attribuitur magis ei, quod est causa per se, quam ei, quod solani occasionem praestat. Id autem quod est ex pariste corporis , solam occasionem praestat incontine nistiae . ex dispositione enim corporis potest contingere, quod insurgant passiiones vehementes in appetitu sensitivo, qui est virtus corporis organici . Sed huiusmodi passiones , quantumcunque vehementes , non sunt sum ciens causa incontinentiae, sed occasio sola; eo quod durante usu rationis , semper homo potest pamionibus resistere. Si vero passiones adeo insurgant , quod totaliter auferant usum rationis, sicut accidit in his qui propter vehementiam passionum amentiam incurrunt , non remanebit ratio continentiae, neque incontinentiae: quia non salvatur in eis iudicium rationis, quos continens servat,& incontinens deserit. Et sic νelin- ρα itur, quod per se causa incontinentia si ex parte animae, quae ratione passionibus non resistit.
Quod quidem fit duobus modis, ut Philos. dicit iap. Et hic. c cap. 7. non procul a f. to. S. Uno modo,
quando anima passionibus cedit, antequam ratio consilietur : quae quidem vocatur irrefraenata inconti nentia, vel praevolatio. Aio modo, quando non perinmanet homo in his quae consiliata iunt, eo quod debiliter est firmatus in eo quod ratio judicavit . unde haec in continentia vocatur debilitas . Et sic patet , quod incontinentia principaliter ad animam perint in et .
Ad primum ergo dicendum, quod anima humana est corporis sorma , & habet quasdam vires cor P reis Organis utentes ; quarum operationes aliquid conferunt etiam ad illa opera animae , quae sunt sine corporeis instrumentis, idest ad actum intellectus, &voluntatis ς inquantum scilicet intellectus a sensu accipit , 2 voluntas impellitur a passione appetitus sensitivi . Et secundum hoc quia foemina secundum corpus habet quandam debilem complexionem , fit ut in pluribus quod etiam debiliter inhaereat , quibuscunque inhaeret e etsi raro in aliquibus aliter a
122쪽
eidat , secundum illud Prov. ult. Μulissem fortem quis insenuit Et quia id quod est parvum, vel debile, reputatur quasi nullum, inde est quod Philocloquitur de mulieribus , quasi non habentibus iudicium rationis firmum , quamvis in aliquibus mulieribus contrarium accidat. Et propter hoc dicit, quod mulieres non dicimus continentes; quia non ducuntur quasi habentes solidam rationem , sed ducuntur quasi de facili sequentes passiones. Ad secundum dicendum , quod ex impetu passi nis contingit , quod aliquis statim sequatur passiouem ante consilium rationis. Impetus autem passionis provenire solet vel ex Velocitate, sicut tu cholericis, vel ex vehementia, sicut in melancholicis, qui propter terrestrem complexionem vehementissime inis flammantur ; sicut e contrario contingit, quod aliquis non persi stat in eo quod consiliatum est, ex eo quod debiliter inhaeret propter mollitiem complexi
nis, ut de mialieribus dictum est. in solui. pree.
quos etiam videtur in phlegmaticis contingere proin pter eandem causam, sicut etiam in mulieribus. Haec autem accidurat , inquantum ex complexione corporis datur aliqtia incontinentiae occasio , non autem
causa suffciens , ut dictum est. in eo a. Ad tertium dicendum, quod concupiscentia carnis in eo qui est in continens , superat spiritum non ex necessitate , sed per quandam negligentiam spiritus non resistentis sortiter.
EX art. habes primo : quomodo per rationem deis
struas errorem , pro quanto huic veritati contra ponitur, Libet ortim dicentium , Carnem tantum peccare. Articulo enim huic e diametro contrave niunt isti Liberi r quoniam per hoc incontinentiam neque principaliter , neque secundario pertinere ad animam implicite necessario dicunt . Secundo habes: quomodo per rationem ostendas, errorem praedictum , pro quanto nunc sum cit, condemnari merito etiam a Philosopho ; secundum 'uod cum discursu extenditur in argiam. contri item a D. APRustino. Pece tum non eue peccat tam , nisi fit Cottin aritim. Item E-Zech. 38. Anima, quae peccatierit, ipsa morietuν . Ubi proprie de anima se loqui monstrat per contextum
i y ssitis non portabir iniquitatem patris . Item ad
literam ab Eccles. 26. Omnis ponderatio non es digna continentis animae. Per hoc enim, tanquam ab
oppositis, innuitur: quod incontinentia pertinet ad
123쪽
animam. Item ab .l sa. 63. uua nolui , elegissit. Electio enim non in corpore, sed in anima est. Terissio vides: quomodo ex iis bene pensatis, & applicatis, doctrina haec Angelica vicissim, &c.
Utrum incontinentia se peccatum.
AD Secundum sic proceditur. Videtur , quod incontinentia non sit peccatum. Quia, ut August. dicit in lib. I. de lib. arb. c eaρ. I 8.ρarum a princisto. I. nullus peccat in eo, quod vitare non potes: Sed inco utinentiam nullus potest ex seipso vitare , secundum illud Sap. 8. Seio , quod non possum esse continens, ns Deus det. Ergo in continentia non est
2. Praeterea . Omne peccatum in ratione videtur onsistere : Sed in eo qui est in continens , vincitur dicium rationis. Ergo in continentia non est pecca
'ν 3. Praeterea. Nullus peccat ex eo quod Deum ve- mementer amat : Sed ex vehementia divini amoris aliquis fit incontinens. dicit enim Dionys. q. cap. dedi v. nom. par. I. Iect. Io. quod Paulus per incontinentiam diυini amoris dixit . Piuo ego, jam non ego. Ergo in continentia non est peccatum. Sed Contra est, quod con nurneratur 'aliis peccatis a. Timoth. tertio, ubi dicitur, criminatores, incoueinentes, immites c. Ergo in continentia est pecca
Respondeo dicendum , quod incontinentia potest attendi circa aliquid tripliciter . Uno modo Proprie , S simpliciter : Et sic incontinentia attenditur circa concupiscentias delectationum tactus, sicut & in te minperantia, ut supra diruim cst de contincuria.kq. ρ- . a. a. Et hoc modo ineontinentia in peccatum ex duplici ratione: Uno modo ex eo quod incontineris recedit ab eo, quod est secundum rationem. Alio modo ex eo quod se immergit quibusdam turpibus delectationibus. Et ideo Philos. dicit in p. Etiti c. c cap. 8. a med. to. S. quod incontinentia vituperatυν, nsnIolum ut peccatum, quod 1ci licet est per recessium aratione , sed sicut malitia quaedam, inquantum Prava Sconcupiscentias sequitur. Alio modo incontinentia attenditur circa aliquid , Froprie quidem inquantum homo recedit abaeo, quod CR
124쪽
est secundum rationem, sed non simpliciter et Puta cum aliquis non servat modum rationis in concupiscentia honoris, divitiarum , & aliorum huiusin di, quae secundum se videmur esse bona .r Circa quae non est in continentia simpliciter , sed secundum quid, sicut supra de continuutia dictum est. q. praecia. M ad 3. J Et sic incontinentia est peccatum, ,, non ex eo quod aliquis ingerat se pravis concuri piscentiis, sed ex eo quod non servet modum deis, , bitum rationis , etiam in concupiscentia rerum ,, per se appetendarum . Tertio modo incontinentia dicitur esse circa aliquid non proprie, ied secundum similitudinem ς puta circa concupiscentias eorum, quibus non potest aliquisnaale uti, puta circa concupiscentias virtutum .' Ciris ea quas potest aliquis dici inco utinens esse per sim, litucti nemo' quia sicut ille qui est in continens, tota liter ducitur per concupiscentiam malam ς ita aliquis tota luer oucitur Per concupii centiam biniam , quae est Iecundum rationem . Et talis incontinentia nones peccatum , seου pertinet ad peuectionem virtutis. Ad primum er o dicendum , quod homo potest vitare Peccatum, & facere bonum,' non tamen sine divino auxilio, secundum illud JO. I S. Sine me nia
Bil potesis faeere . Unde per hoe quod homo indiget divino auxilio ad hoc quod sit continens , non excluditur quin incontinentia sit peccatum: quia, uedicitur in 3. Et hic. cap. 3. a med. to. . Quae peν amicos possumus, aliqvaliter per nos possumus. Ad secundam dicenaum , quod in eo qui est incontinens, vincitur judicium rationis, non quidem ex iaccessitate . quod auferret ratiouem peccati, sed ex negligentia quadam hominis non firmiter inte
dentis ad resistendum passiosi per iudicium rationis , quod habet. Ad tertium dicendum , quod ratio illa procedit de incontinentia per similitudinem dicta ,& non Pr
EX art. habes pνimo . quomodo per rationem de Ωνuas errorem Philosophorum quorundam , quod
ex eo , quod continentiam negabant esse virtutem, ut dictiun est, atque damnatum , quaesi. I II. ar. I. ampenae videntur ex opposito etiam dicere voluisse , quod incontinentia non est peccatum. Sectando habesiquomodo per rationem Ostendas, errorem hunc merito damnari a a. Timoι b. 3. ut extenditur in arg. contraltem a I. Cor. 7. ne tentet vos Satanas propteν tu
125쪽
eontinentiam vestram . Hoc eit . Ne cadatis in Ia. queum Satanae per incontinentiam vestram . Hanc uero esse peccatum, constat indicari per hoe , quod per illam venit quis in manus Satanae. Item ab e dem Apostolo ibidem : Quod si non se continenx, nubant. Melius es enim nubere , quam uri , idest , quam non se continere. Patet autem , quod ustio , de qua loquitur, est peccatum c ut patet consideraniati & consequenter Apostolus , cum pro eodem suismat ly tiri, & ly non se continere, contextu isto deis monstrat ad literam : quod incontinentia est peccatum. Tertio vides: quomodo , &c.
Utrum incontinens plus pecceς, quam
intemperatus. r. a. q. 78. s. q. ectr. ω a. d. 43. a. 4. eor. γ verit 6. 24. ar. I . coνρ. γ I. Ethici Ieet. 3.ω lib. 7. Iesi. q. AD Tertium sic proceditur. Videtur, quod inconistinens plus peccet, quam intemperatus. Tanto enim aliquis videtur gravius peccare . quanto magis contra conscientiam agit, secundum illud Lucae ι a.
Seνυtis sciens Doluntatem domini sui, oe non faeiens , plagis iapulabit multis &c. Sed incontinens magis
videt .r aMere contra conscientiam , quam intempexatus: quia, ut dicitur in 7. Eth. c cap. 3. to. S. incontinens sciens , quam Prava sunt quae concupiascit, nihilominus agit Propter passionem r intempeis Tatus autem iudicat ea quae concupiscit, esse bona . Ergo incontinens gravius peccat , quam intemper
I. Praeterea. Quanto aliquod peccatum gravius est , tanto videtur ei e minus lanabue . unde N peccata In Spiritum sanctuin, quae iunt Rravissima, dicuntur eme irremissibilia et Sed peccatum incontinentiae videis tur esse insanabilius, quam peccatum intemperantiae, sanatur enim peccatum alicuius per admonitionem, R correbionem ; quae nihil videtur conferre inconistinenti, qui icit se male agere, o nihilominus m Ie agit ; rivi emperato autem videtur quod bene a-Aat, Et sic aliquιd ei conterre pol set admonitio. Ergo videtur, quod incontinens gravius Peccet, quam intemperatus .
3. Praeterea. Quanto aliquis ex maiori libidine Peccat, tanto gravius peccat Sed incontinens Pe
126쪽
eat ex maiori mutariae, qua in im emperatus ἰqllia inis continens habet ve cinentes passiola es , tu concupiscentias, quas non temper habet intemperatus . E so incontiuens magis peccat , quam intemperatus . Sed Con Da est, quod impoenitentia adgravat Omnupeccatum. unde Au Rust. in lib. de verti. Di m. cfer. II. c. Ia in I 3. tO. lo. dicit, quod impaenitentia esspeceatum in Spiritum sanctum Sed, sicut Philos dicit in 7. Et hic. cap. 7. γ 8. in prine. to. S. J i
temperatus non es ρω istivus ς immauet enim electi ni ε incont1nens autem omnis es poenitiυus. Ergo i temperatus gravius peccat, quam tu continens in I
Re ondeo dicendum , quod peccatum secundum Augustinum c in lib. de duab. animab. e. O. Θ M.to. 6. : praecipue in voluntate consistit . Voluntas enimes, qua ρeecatur, ει recte vibitων. Et ideo ubi est maior inclinatio voluntatis ad peccandum , ibi est: gravius peccatum . In eo autem qui est intemper tus, voluntas inclinatur ad peccandum ex propria e lectione, quae procedit ex habitu per consuetudinem acquisito: in eo autem qui est in continens , volun tas inclinatur ad peccandum ex aliqua passione. Et
quia passio cino transit , habitus autem est qualitas dissicile mobi Lis , inde est quod incontinens statim poenitet, tran seunte passione : quod non accidit de intemperato,' quin immo Raudet se peccasse, eo quod operatio peccati est sibi facta connaturalis secundum habitum. Unde de his dicitur Proverb. 2. qund D tantur, eiam male fecerint, oe exuItant in rebus pessimis. Unde patet, quod intemperatus multo pe--r , quam ineontinens, ut etiam Philoti dicit in 7. Et hic. ccap. 7. ante med. m. S. P . Ad primum e reo dicendum , quod ignorantia inatellectus quandoque quidem praecedit inclinationem appetitus , & causat eam . Et sic quanto est maior
ignorantia, tanto magis peccatum diminuit, vel totaliter excusat , inquantum causat in voluntarium . alio modo e converso iqnorantia rationis sequitur inclinationem appetitus: Et talis iunorantia quanto est maior, tanto peccatum est uravius. quia osse ditur inclinatio as petitus esse maior . tqnorantia Ru tem tam incontinentis, quam intemperati pr venit
ex eo. quod appetitus est in aliquid inclinatus sive Per passionem, sicut in incontinente, sive per habi
tum, sicut in intemperato : Maior autem iuncaraa tia causatur ex hoc in intemperato, quam in incontinentc. Et tino quidem modo quantum ad durati Nemr quia in incontinente durat illa ignorantia solum passione durante ς sicut accessio febris tertianae E a dia
127쪽
durat durante commotione humoris : ignorantia auiatem intemperati durat assidue propter permauentiam
habitus . unde assimilatur phthisi , vel
cuicunque morbo continuo, ut Philos. dicit in 7. Ethicor. e. 8. cir. ρνinc. to. S. Alio autem modo est major ignorantia intemperati, quantum ad id quod ignoratur. Nam ignorantia incontinentis attenditur quantum ad aliquod particulare eligibile; prout scilicet aestimat hoc nunc esse eligendum : Sed intem. peratus habet ignorantiam circa iptum finem , in. quantum scilicet iudicat hoc esse bonum, ut irrefra nate concupiscentias sequatur. Unde Philos dicit in 7. Et hic. c c. 7. ante med. oe c. 8. νn f. to. S. J quod ncontinens es melior intemperato, quia salυatur in eo optimum principitim , scilicet recta aestimatio de
Ad secundum dicendum , quod ad fanationem inis continentis non lassicit sola cognitio, sed requiritur
interius auxilium gratiae concupiscentiam mitigantis; M adhibetur etiam exterius remedium admoniti
nis, & correctionis , ex quibus aliquis incipit conia cupiscentiis resistere , ex quo concupiscentia debilitatur, ut supra dictum est. qu. I a. a. a. J Et iiDdem etiam modis potest sanari intemperatus . Sed dissicilior est eius sanatio propter duo, quorum primum est ex parte rationis , quae corrupta est circa aestimationem ultimi finis; quod se habet sicut principium in demonstrativis r Dissicilius autem reductis tur ad veritatem ille qui errat circa principium; Se similiter in operativis ille qui errat circa finem. - Ad autem est ex parte inclinationis appetitus ἰ quae in intemperato est ex habitu, qui dissicile tollitur ;inclinatio autem incontinentis est ex passione, quae Deilius reprimi potest. Ad tertium dicendum , quod libido voluntatis, qua auget peccatum , maior est in intemperato, quam in incontinente, ut ex dictis patet. cin coν. ar. Sed libido concupiscentiae appetitus sensitivi quandoque major est in incontinenter quia incon laens non peccat nisi ex gravi concupiscentia ; sed intemperatus etiam ex levi concupiscentia peccat , & quandoque eam praevenit. Et ideo Philos. dicit in . Et hic. 8.ein messito. I. quod is magis intemperatum
D Vituperamus, quia non concupiscens vel quiete ,
ides remimo , concupiscens persequitur de Iectatio- D nes. Quid enim faceret, si adesset concupiscentia
128쪽
OSEX art. habes primo ς quomodo per rationem G-stendas , merito insinuatum fuisse a Scripturis ,& Philosopho: quod intemperatus est peior , quam
incontinens . A Philosopho quidem : ut extenditur eum discursu in argum . eoner. A Scripturis vero perhoe: quod peccata ex fragilitate innuunt esse minois ra, quam peccata ex habitu, seu ex malitia. Ad cuius rei evidentiam de peccantibus ex impulsu pansionis, seu ex fragilitate, ait Psal. Ioa. Longe fecit a nobis c scilicet per remissionem J iniquitates no-sras. Miseratis ess Dominus timentibus fer quoniam ipse cognovis rimentum n yrum ἰ recordatus es , qu
niam pulυis tumus. Quae Omnia quadam compassi ne ad fragilitatem , quasi quod fragilitas minus quid in peccatis importet, designant . E contra vero de peccantibus ex habitu malitioso inquit Psal. 72. Α, Pr ,, diit, quasi ex adipe, iniquitas eorum : transierunt se in affectum cordis. Et infra. Deiecisti eos, dum ,, allevarentur: perierunt propter iniquitatem suam :is Domine in civitate tua imaginem ipsorum ad ni- hilum redi Res . ,, Quibus profecto omnibus den
latur quaedam magna gravitas peccatorum ex affecta
cordis, idest ex habitu intimo , prodeuntium. Per haec igitur, praesupposita veritate hae ut par est quod incontinens ex passione per fragilitatem , & intemperatus ex habitu per malitiam peccet, manis statur scholasticis intentum, scilicet, quod intemperatus est multo peior , quam incontinens. Seeundo vides : quomodo, &c.
Utrum ineontinens lea sit peior, quam incontinens
concupiscentiae. IV. qu. II8. an eor. Ee 3. dis 26. qu. I. aνt. 2. diri Et veri θω. 23. art. a. cor. Et I. Ethici Ieet. 6. princ.
AD Quartum se proceditur . Videtur , quod inis
continens irae sit peior, quam in continens concupiscentiae . Quanto enim dissicilius est resistere pansoni, tanto incontinentia videtur esse levior . unde Philos dicit in 7. Ethic. ceap. 7. a med. eo. I. J Nora
129쪽
es ρωgnare contra concupisce utinam , quam contra Dram. Ergo levior est incolit luentia concupiscentiete , quam incontinentia irae.
2. Praeterea. Si passo propter suam vehementiam totaliter auferat judicium rationis , omnino excusa. tur aliquis a peccato ; sicut patet in eo qui incidit ex passione in furiam : Sed pius remanet de iudicio rationis in eo qui est incontinens irae , quam in eo qui est incontinens concupiscentiae: iratus enim alia qualiter audit rationem , non autem concupiscens , ut patet per Philos. in 7. Et hic. cis 6. in princ. to. I. Ergo in continens irae est peior , quam incontianens concupiscentiae.
3. Praeterea. Tanto aliquod peccatum est gravius, quanto est periculosius : Sed incontinentia irae videis tur esse periculosior; quia perducit hominem ad mais ius peccatum , scilicet ad homicidium , quod est gravius peccatum, quam adulterium, ad quod perdueitconcupiscentiae incontinentia. Ergo in continentia irae est gravior, quam incontinentia concupiscentiae. Sed Contra est , quod Philos dicit in ' Ethie. c cap. 6. D. S. quod minus turpis est incontinentia irae, quam incontinentia concupiscentiar. Respondeo dicendum, quod peccatum incontinentiae potest considerari duplieiser. Uno modo ex par te passionis, ex qua ratio superatur: Et sc incont/mentia coneupiscentis tuνpior es , quam incontinem stia ira ἰ quia motus concupiscentiae habet maiorem inordinationem, quam motus irae.
Et hoc propter quatuor, quae Philosi tangit in 7. Ethicorum. c Ioc eis. Primo quidem, quia motus irae participat aliqualiter rationem ς inquantum scilicet iratus tendit ad vindicandum iniuriam sibi factam, quod aliqualiter ratio dictat , sed non per inete, quia non intendit debitum modum vindictae r
sed motus concupiscentiae totaliter est secundum senissum , & nullo modo secundum rationem. Seciando,
quia motus irae magis consequitur eorporis comple-Nionem propter velocitatem motus cholerae, quae renodit ad iram. Unde magis est in promptu , quod il-Ιe qui est secundum complexionem corporis dispositus ad irascendum, irascatur , quam quod ille qui dispositus est ad concupiscendum, concupiscat. Unde
etiam frequentius ex iracundis nascuntur iracundi , quam ex concupiscentibus concupiscentes. Quod autem provenit ex naturali corporis dispositione, re- Putatur mastis venia dignum. Tertio, quia ira quaa
vit manifeste operari ; sed concupiscentia quaeri r la
130쪽
tehras, & dolose subintrat . Quarto , quia concupiastens delectabiliter operatur : sed iratus quasi quadam trist uia praecedente coactus. Atio modo potest considerari peccatum inchntiis nentiae, quantum ad malum, in quod quis incidit aratione discedens . Et sie incontinentia irae est uaptarimum gravior : quia ducit in ea quae pertinent
Ad primum ereto dicendum , quod dissicilius est
auidue pugnare contra delectatioiaem , quam contra iram; quia concupiscentia est magis continua e se ad horam diffcilius est resistere irae propter eius im
. Ad secundum dicendum , quod concupiscentia idiocitur esse sine ratione, non quia totaliter auferat uissum rationis ' sed quia in nullo procedit secundum judicium rationis: & ex hoc est turpior. Ad tertium dicendum, quod ratio illa procedit ex parte eorum, in quae incontinens deducitur.
EX art. habes primo r quomodo per rationem Rostendas, & recte intelligas, merito esse a Scripturis, Ad Philosopho insinuatum , quod incontinens concupiscentiae est turpior, quam in continens 4ret . A Philos quidem, ut in arg. contr. A Scripturis ver per hoc, quod a. Reg. I a. narratur ; quod Nathata Propheta proposita parabola Davidi de ineontinentia concupiscentiae eius c quamvis occasione eiusdem incontinentiae commisisset homicidium post nonnulla subintulit ly blasphemare fecissi inimicos nomen D mini propteν υerbum hoe, idest , propter tantae conis cupiscentiae incontinentiam . Quam expositionem , quod scilicet ly υeνbum hoe sic intelligatur, tanquam innuens contextus statim pro huius poena subdit lyssius, qui natus in tibi cscilicet ex illa tua incon tinentia b morietων. Item per hoc, quod legitur Εωcles. 9. Omnis mulieν, quae es fornicaria , quasi sercus in via. Ecce, quod prae turpitudine incontine tiae, concupiscentiae, ia homines alii , ta nauam verecundati de ignominia taliter incontinentium, bl sphemant nomen Domini: n ipsi met homines inconistinentes vocitantur stercus in via . Quo quid turpiust Ex his ergo loquendi phrasibus , quas de inis continentibus iret simul dictas nunquam invenies, Scriptura Theologis scholasticis notificavit, quod ineon tinentia eoncupiscentiae est turpior, quam incontinen tia irae. Secundo vides: quomodo, &c.