장음표시 사용
141쪽
766113 QUAEST. CLVIII. ART. I. ARTICULUS I.
Eph. 4. te. 8. Et ob l . princi AA Primum sic proceditur . Videtur , quod irarilai non sit licitum . Hieronymus enim exponens illud Matth. s. uui irascitur fratri suo , Stadicit: In quibusdam codicibus additur, Sive causa et caeterum in veris definira sententia e , in ita ρ nitus tollitur. Erdo irasci nullo modo iicitum est .
nom. par. 4. Iect. 22.) mesum animi est sine rati ne etye: Sed Da semper est ine raricine. dicit enim Philos. iii 7. Ethia. c. 6. in prino to. s. quod irano et perfecte audit rationem. N Gregorius dieit in s. Moral. c eap. 3 Q. parum a princ. quod eum tranis quillitatem mentis ira diverberat, dilaniatam quodammodo , scissamque perturbat. & Cassianus dicit in lib. 8. de institui. Coeno, ceap. 6. in prine. J siti i-ιibet ex cati se iracundi.e motus effervens excaecat ocutam cordis. Ergo irasci semper est malum.
ord. Aug. lib. de si . in Levit. q. 7 o. a med. ιλ4. dicit super Levit. I9. Non oderis fratrem tuum in corde tuo. Sed appetere ultionem non videtur esse Iieitum , sed hoc est Deo reservandum , secundum illud Deuter. 32. Mea es ultio. Ergo videtur, quod irasci semper sit malum.
vina similitudine , est malum : Sed irasci semper ducit nos a divina similitudine .' quia Deur eum tranquillitate iudicat, ut habetur Sap. I 2. Ergo ira.sei semper est malum. Sed Contra est , quoa Chrysostomus dicit super Matth. c hom. D. in op. impers aliquant. a princi nuἰ sine ea a irascitur , reus erit ; qui vero cum causa, non erit reus . nam si ira non fuerit, nee d ctrina proscit , nee judicia sani , nee crimina compescuntur. Ergo irasci non semper est malum. Respondeo dicendum , quod ira proprie loquendo est passio quaedam appetitus sensitivi , a qua vis irascibilis denominatur , ut supra habitum est I.
a. q. 46. a. I. cum de passionibus ageretur. Est autem hoc considerandum circa passiones animae, quod
dupliciter potest in eis malum inveniri. Uno modo
142쪽
ex ipsa specie passionis , quae quidem consideratur fecundum obiectum passionis : Sicut invidia secundum suam speciem imporiat quoddam malum . est enim tristitia de bono aliorum , quod secundum se rationi repugnat. & ideo invidia mox nominata sonat aliquid mali , ut Philosophus dicit in a. Ethie. c cap o. a med. eo. I. Hoc autem non competit irae, quae est appetitus vindictae . potest enim vindicta dehene, & male appeti.
Alio modo invenitur malum in aliqua passione secundum quantitatem ipsius, idest superahundan iam , vel defectum ipsius . Et si e potes malum ac ira inis veniri , quando se Iieet aliquis ἐνascitur plur , Delmintis praeter rationem rectam: Si autem aliquis tr scirυν setinatim rationem rectam , tunc irasci es laudabiIe . Ad primum ergo dicendum , quod Stoici iram,R omnes alias passiones nominabant affectus quoiadam praeter ordinem rationis existentes : Et secundum hoc ponebant iram , n omnes alias passiones esse malas ut supra di tum est, c I. a. qu. 24. a. a. cum de passionibus ageretur . Et sic accipit iram Hieron. loquitur enim de ira , qua quis irascitur contra proximum, quasi malum eius intendens. Sed secundum Peripateticos , quorum sententiam magis
approbat August. in 9. de civ. Dei, c east. 9, to. SQ ira , & aliae passiones animae dicuntur motus appetitus sensitivi , sive sint moderatae secundum rati nem , sive non . Et secundum hoc ira non semper est mala.
Ad secundum dicendum , quod ira dupliciseν se
potest habere ad ratio em. Uno quidem modo ante cedenter : Et se trahit rationem a sua rectitudine: unde habet rationem mali t Alio modo consequenister , prout se ilicet appetitus sensitivus movetur conistra vitia secundum ordinem rationis. Et haec ira est bona , quae dicitur ira per zelum . Unde Gregorius
dieit in I. Moral. c eap. 33. ad Mn. 3 curandum
summoρere es , ne ira, quae ut infrumentum viriti tis a timittiν , menti dominetuν , ne quali domina praeat, sed velut ancilla ad obsequium parata a r tionis tergo nunquam recedat . Haec autem ira , etsi in ipsa executione actus iudicium rationis aliqualia ter impediat, non tamen rectitudinem rationis tolis lit . Unde Gregorius ibidem dicit , quod ira ρεν de- Itim turbae rationis oeultim , sed ira per vitium emeaeat. Non est autem contra rationem virtutis , ut intermittatur deliberatio rationis in executione e
ius, quod est a ratione deliberatum: quia etiam ara
143쪽
Impediretur in suo actu , si dum debet agere, deli heraret de agendis. Adi tertium dicendum , quod appetere vindictam propter malum eius qui puniendus est , illicitum est :Sed appetere vindictam propter vitiorum correptionem , & bonum iustitiae conservandum , laudabile est : Et in hoc potest tendere appetitus sensitivus, inquantum movetur a ratione: Et dum vindicta secundum ordinem iudicii fit, a Deo fit, cuius minister est potestas puniens, ut dicitur Roman. 13.
Ad quartum dicendum , quoa Deo assimilari ponsumus, R debemus in appetitu honi . Sed in modo appetendi ei omnino assimilari non possumus ; quia in Deo non est appetitus sensitivus , sicut in nobis, cuius motus debet rationi deservire Unde Gregorius dicit in s. Mor. Ioc. δερ. eit. quod tune r bustius ira eontra vitia erigitur, cum subdita rationi famulatur. . APPENDIX. EX art. habes primo . quomodo per rationem & ois stendas, & in recto sensu intelligas, merito insinuatum a scripturis , & Chrysostomo, quod irasci aliquod est licitum. A D. Chrysost. quidem: ut existenditur in arg. eontr. A scripturis vero , ut Plat. q. Irascimini, θ' nolite peecare: Hoc est irascimini illa ira, quae non est peccatum. Ubi per hoc, quod Praecipit de illa , dicendo ly irascimini , monstrat& unum aliud , quod scilicet illa ira non tantum non est peccatum , sed etiam est bonum . Item a Num. 23. quod, ctim υidissset Phinees , Sc. arrepto pugione perfodit ambor . Ubi , quod illa ira fuerithona, monstrat ia effectus divinus a textu mox reo
stimonium divinum narratum per ly Phinees rara meo eommotus es eontra eos , & praemium divinum per ly ecce do ei pacem foederis mei. Item a I. Marichab. a. Aeeesse quidam Judaeus Dermeare idolis, in Gidia Mathathias , oe doliait , m contrem uertinerenes eius, oe aecensus es Dror eius secundiam rudiacium legis, . insiliens trucidaυit eum super aram. Item Exodi II. 16.32. Levit. Io. Num. 16. de irato Moyse, & i. Reg. 2 . de irato Ionatha . & a. Reg. I a. de irato David contra furem ovis , & 4. Reg. I 3. de ira Elisaei , & Neem. I. de ira eiusdem propter usuras . ia Heser 7. de ira Assueri contra Aman. Sed S mre. 3. Matth. Er. II. Joan. 2. Ii. de Domino nostro contra vitia irato , vitiosumque flagel
144쪽
QUAE T. CLVIII. ART. II. rarpeIlante ex ira per Eelum. Secundo vides ς quoinois do ex iis bene pensatis , S applicatis , declaretur, di confirmetur vicissim Angelica doctrina praesens.
Utrum ira fit peccatum. i. dis. 36. a. l. ad 2. Et 3. d. IS. q. a. a. a. q. a. co. Et mal. q. 12. ar. a. Et Ephes. . lect. I. AD Secundum sic proceditur . Videtur , quod ira non si peccatum. Peccando enim demeremur et Sed passionibus non demeremur , sicut nec vitupe ramur , ut dicitur in a. Et hic. eap. I. ein med. tom. s. J Ergo nulla passio est peccatum i Ira autem est passo, ut supra habitum est, c I. I. ρυ. 6.ar. I. cum de passionibus ageretur. Ergo ira non est peccatum a
liquod bonum commutabile : Sed per iram non conis vertitur aliquis ad aliquod bonum commutabile, sed in malum alicuius. Ergo ira non est peccatum.
potest, ut Augustinus dicit: lib. 3. de lib. arb eap. I9. a princ. is. I. J Sed iram homo vitare non potis est . quia super illud Psal. ascimini, oe nolite peccare, dicit Glos c ord. fod. quod motus irae
non es in potesate no ira . Ρmi Olophus etiam in 7. Et hic. t e. 6. ciri med. to. 3. dicit, quod iratus cum trifitia operat υν : Tristitia autem est contraria Voluntati. Ergo ira non est peccatum.
Damascenus dicit in a. lib. c. orth. M. e. q. oe 3 P. Sed irasci non est contra uaturam hominis, cum sit actus naturalis potentiae , quae est irascibilis . unde& Hieronymus dicit in quadam epistola, c s. 9. ad SaIυinam, aliquam. ante M. quod irasci es hominis. Ergo irasci non- est peccatum. Sed Contra est, quod Apostolus dicit ad Ephes. 4. Omnis indignatis, Θ ira tollatur a vobis. Rc1pondeo dicendum, quod ira, sicut dictum est,c ar. praee. Θ I. a. q. 46. a. I. proprie nominat quandam passionem . Passio autem appetitus sensitivi in tantum est bona , inquantum ratione regu latur: si autem ordinem rationis excludat, est ma Ia. Ordo autem rationis in ira potest attendi quantum ad duo. Primo quidem quantum ad appetibile,
in quod te id, quod est vindicta. Unde se aliquis
145쪽
appetat, quod Ieciandum ordinem rationix sat vindiacta, Ut laudabilis irae appetitus e & vocatur ira per
Si autem aliquis appetat, quod sat vindicta quatiter cunque contra orisinem rationis c puta si appetat puli i ri eum , qui non meruit , vel ultra quam meruit, vel etiam non secundum legitimum ordinem, vel non prop er debitum finem, qui est conser vatio iustitiae , & correctio culpae erit a petistis ire υ eiosus: & nominatur ira per vitium. Alio modo attenditur ordo rationis circa iram, quantum ad modum irascendi ; ut scilicet motus irae non immoderate fervescat , nec interius , nec exterius ; quod quidem si praetermittatur , nsu er te
ira absque peccato , etiam si aliquis appetat issam
Ad primum e reo dicendum, quod quia passo potest esse reuulata ratione, vel non regulata, ideo seiscundum passionem absolute consideratam non im Portatur ratio meriti, vel demeriti, seu laudis, vel vituperii Secundum tamen quod est regulata rati ne , potest habere rationem meritorii , & Iaudabilis : N e contrario secundum quod non est regulata ratione , potest habere rationem demeriti , vel vituperabilis. Unde & Philolophus ibidem dicit, quod laudatvr , υeι vituperatur , qui aliqualiter irasci
Ad secundum dicendum, quod iratus non appetit malum alterius propter se , sed propter vita. dictam , tu quam convertitur appetitus eius , sicut in quoddam commutabile bonum.
Ad tertium dicendum , quod homo est dominus suorum actuum per arbitrium rationis. Et ideo motus qui praeveniunt iudicium rationis , non sunt in potuitate hominis in uenerali; ut scilicet nullus eo- Tum insurcat quamvis ratio possit quemlibet sin-pulariter impedire , Λ insurgat . Et secundum hoc dicitur , quod motus irae non est in potestate hominis ; ita scilic t quod nullus insurgat . Quia tamen aliqualiter est in hominis potestate , nori totaliter Perdit rationem peccati , si sit inordinatus . Quod autem Philosophus dicit , iratum cum tristitia ope- Tari , non est sic intelli uendum , quasi Distetur dego quod irascitur , sed quia tristatur de iniuria, quam aestimat sibi illatam . & ex hac tristitia movetur ad appetendum vindictam. Ad quartum dicendum , quod irascibilis in homi- se naturaliter subiicitur rationi . Et ideo actus eius
ain tum est homini naturalis, inquantum est secundum
146쪽
dum rationem ; in quantum vero est praeter ordinem rationis, est contra hominis naturam.
EX art. habes primo o quomodo per rationem Mostendas , & in recto sensu intelligas , merito a Scripturis fuisse insinuatum , quod ita est peccatum . Ut Eph. q. ut in argum. contr. Item 4. Reg. I. de ira Naan an post cransilium Elisaei de lotione in Iordane . Et 2. Paralip. 26. de Ozia rege irato contra Sacerdotes correctores. Et Tob. a. de uxoris ira contra Tobiam . Et Iob 32. de Eliu irato contra Job . Et Μatth. a. de Herode irato valde . Et Liae. 4. dc Nazareth civibus iratis contia salvatorem nostrum . Quia vero in praesenti articulo etiam de ira bona in speciali fit mentio : ideo pro hoc videabundanter dicta in art. i aρρend. Secundo vides: quomodo ex iis, si bene pensentur, & applicentur, doctrina prassens Angelica vicissim declaretur , &confirmetur.
Utrum omnis ira se peetatum mortale. I. 2. q. 88. a. I. ad I. Et mat. q. 7. a. 4. ad I. γ M. 12. art. 3. Et Gal. I. lect. S. AD Tertium sic proceditur . Videtur , quod mnis ira sit peccatum moriale . Dicitur enim Job s. Virum fultum interscit iraeundia : & loquitur de interfectione spirituali , a qua denominatur
Peccatum mortale . Ergo omnis ira est peccatum mortale. a. Praeterea . Nihil meretur damnationem aeteris nam , nisi peecatum mortale : sed ira meretur damnationem aeternam . dicit enim Dominus Matth.
S. Omnis qtii irascitur frat, i stis, reus erit iudieio. ubi dicit Glcis. ordim quod i er illa tria, quae ibi
tanquntur, scilicet iudicitim, concilium, & gebennadiυe e mansiones tu aeteνna damnatione pro mo peccari signanter exprimuntur. Ergo ira est peccatum
3. Praeterea . Quicquid contrariatur charitati , est peccatum mortale Sed ira de se contrariatur charitati , ut Pare L per Hieronymum super illud
Matth. s. sivi irascitur fratri suo &c. ubi dicit ,
147쪽
quod hoc est contra proximi dilemonem . Ergo ira es
Sed Contra est quod super illud Psal. 4. Irascimini, oe nolite peccare, dicit Glos ord. Cassiod. hi alit es ira, quae non perducitur ad effectum. Respondeo dicendum , quod motus irae potest esse inordinatus , & peccatum dupliciter , sicut dictum
est . art. praeci Uno modo ex parte appetibilis ; utpote cum aliis
quis appetit iniustam vindictam Et he ex genera suo
ira es ρeccatum mortale, quia contrariatur charitati, & iustitiae . Potest tamen contingere , quod talis appetitus sit Peccarum veniale propter imperfectionem actus . Quae quidem imperfectio attenditur , Vel ex parte appetentis ἰ pesita cum motus irae praevenit iudicium rationis: Pel etiam ex parte appctibilis ; puta cum aliquis appetit in aliquo modico se vindicare, quod quasi nihil est reputandum , ita quod etiam ii actu inseratur, non esset peccatum mortale ; puta si aliis quis parum trahit aliquem puerum per capillos, vel aliquid huiusmodi. Alio modo potest esse motus irae inordinatus quantum ad modum irascendi ; utpote si nimis ardenister irascatur interius , vel si nimis exterius manifestet si ina irae : Et lie ira secundum se non habet ex suo genere rationem peccati mortalis ' Potes tamen contingere , quod se peccatum mortale ; puta si ex uehementia irae aliquis excidat a dilectione Dei , &Proximi. Ad primum ergo dicendum , quod ex illa auctoritate non habetur quod omnis ira sit peccatum mortale , sed quod stulti per iracundiam spiritualiter occiduntur ; inquantum scilicet non re nando per rat onem motum irae, dilabuntur in aliqua peccata mortalia, puta in blasphemiam Dei , vel iiij riam proximi. Ad secundum dicendum , quod Dominus dixit verbum illud de ira , quasi hi peraddens ad illud verisbum te Mis , mi oceiderit , reus erit iudieio . Unde loqui tui ibi Dominus de motu irae, in quo quis ap- Petit proximi occisionem , aut quamcunque gravem laesionem : Cui appetitui si consenius rationis super veniat, absque dubio erit peccatum mortale. Ad tertium dicendum, quod tu illo casu, in quo ira contrariatur charitati , en peccatum mortale:
Sed hoc non semper accidit , ut ex dictis patet .
148쪽
MEX art. habes primo : quomodo per rationem tiostendas, & recte intelligas, merito intriinatum fuisse a scripturis' quod ira quandoque est mortalis, quandoque venialis . Mortalis ἱ ut I. Machab. 3. Audiens Antioebus praelia Iudae, oe υictoriam , quam obtinuerat, iratus es animo , oe congregaυit exorciatum . item a Machab. 7. Pos septimi fratris verba, Rex Antiochus accenstis ira in illum super omnescies viis . Quod autem venialis, Gen. 3 i. Tumensque Iacob cum Iurgio , ait uuam ob evipam meam pSc. In hominibus enim perfectis , qualis erat Iacob , non sunt ponenda peccata mortalia , q. I l .art. 3 . ad 3. & art. q. arg. s. cum respou L N alibi saepe . Item Psal. q. cum Micis. ut in arg. contri Ubi nota: quod ille effectus, de quo qlol. aicit, est vel effectus alias venialis c puta , quando est parum quid , pro vindicta : ut in probat. concius. primae vel effectus mortalis , sed sine consensu rationis a sentitivo appetitu desideratus , ut tanqitur ib3d. &in ad a. & art. a. ad 3. Vide circa huiusmodi m teriam de ira art. a. append. Secundo vides e quin modo , Sc.
Uirtim ira sit graυissmum peccatum.
I. a. q. 6. s. 6. ω mal. q. I a. a. q.
AD Quartum sic proceditur . Uidetur , quod ira sit gravissimum peccatum . Dicit enim Chrysost. c. hom. 47. in Joan. ad fin. quod nibu es tuν. pius υi Ῥω furentis , oe nihil deformitis severo visti , oe multo magis anima . Ergo ira est gravissimum
2. Praeterea. Quanto aliquod peccatum est magis nocivum, tanto videtur esse peius et quia, sicut Aug. dicit in Enchirid. eap. ret. to. 3. maltim dicitur aliquid, quia nocet: Ira autem maxime nocet; quia auteri homini rationem, per quam est dominus sui
ipsius . dicit enim Chrysost. Ioe. Φ. quod inteν iram , ω insaniam nihil dψωνι , Ned temporarius
quidam daemon es , immo quam qui daemonio vexa--ν , gravior . Eryo ita est uravissimum peccatum. 3. Praeterea . Interiores motus diiudicantur secundum exteriores effectus : Sed eflectus irae est homi- Tom. XI. F cidi-
149쪽
cidium, quod est Miavissimum peccatum . Ergo ira est gravissimum peccatum. Sed Contra est , quod ira comparatur ad odium, sicut festuca ad trabem . dicit enim August. in Reia
puta: c s. v . . IO'. aliquant. ante si to. a. J Ne ira cνescat .n odium , . trabem faciat de fessea.
Non ergo ira est gravissimum peccatum. Respondeo dicendum , quod , sicut dictum est, a. i. oe a. bu.qQ inordinatio irae secundum duo alia tenditur; scilicet secundum indebitum appetibile, &feeundum indebitum modum irascendi. stuantum iagitur ad appetibile, quod iratus oppetit, videtur esse
ra minimiam peccatorum . appetit enim ira malum
poenae alicuius sub ratione boni, quod est vindicta. Et ideo ex parte mali, quod appetit, convenit pec catum irae cum illis peccatis , quae appetunt malum proximi, puta cum invidia, & odio: Sed odium appetit absolute malum alterii , inquantum huiusmodi : invidus autem appetit malum alterius propter appetitum propriae gloriae : Sed iratus appetit m
tum alterius sub ratione iustae vindictae . Ex quo patet, quod odium est gravius quam invidia, & invidia quam ira r quia peius est appetere malum subratione mali , quam sub ratione boni r ia peius est appetere malum sub ratione boni exterioris , quod est honor , vel gloria , quam sub ratione rectituditiis iustitiae. Sed ex parte boni, sub cuius ratione iratus appetit malum , convenit ira cum Peccato concupiscentiae, quod tendit in aliquod bonum. Et quantum ad hoc etiam absolute Ioquendo peccatum irae videture se minus, quam concupisentiae, quanto melius est bonum iustitiae , quod appetit iratus , quam bonum delectabile , vel utile , quod appetit concupiscens. Unde Philos dicit in V. Ethicorum , c ε. 6. to. s. quod incontinens concupisentia es turpior , quam ,
Sed quantum ad inordinationem , quae es fecundiam modum irascendi , ira habet quandam excellentiam
propter vehementiam, & velocitatem sui motus, secundum illud Proverb. 27. Ira non habet miδεν cordiam , nec erumpens furoν - ω impetiam coneitati
1piritus serre quis poterit ' Unde Gregor. dicit in I. Moral. c cap. 3 I. ante Mned. Irae Dae simulis a tensiam cor palpitat, corpus tremit, lingua se prep dit , facies ignesit , exasperantur oculi , ω nequaquam recognoscuntur noti οῦ lingua quidem clamorem
format , Dd sensus quid loquatur ignorat. Ad primum ergo dicendum , quod Chrysost. lo
150쪽
quitur de turpitudine quantum ad gestus exteriores, qui proveniunt ex impetu irae. Ad secundum dicendum , quod ratio illa procedit secundum inordinatum motum irae, qui provenit ex ejus impetu, ut dictum est . c in eam. a. bAd tertium dicendum, quod homicidium non minus Provenit ex odio , vel invidia , quam ex ira. Ira tamen levior est , inquantum attendit rationem
iustitiae, ut dictum est, c in corp. JAPPENDIX.
EX artic. habes primo : quomodo per rationem instendas, merito esse insinuatum a scripturis, &August. quod ira non est maximum peccatorum. RD. Augustino quidem, ut extenditur in argu. contr.
A scripturis vero per hoc , quod Judaei crucifigenis dum Dominum dicuntur tradidisse per invidiam , Matth. 27. & per odium Ps. 3 . Oderunt me gratis, ω io 8. ly sermonibus odii circumdederunt me . Invidiam enim , & odium , tanquam graviora quaedam proportionaliter ad scelus gravissimum tunc a Iudaeis commissum adduxerunt scripturae magis, quam iram. Ex quo scripturarum facto intelligimus; quod quati documque, si contingat, de ira Iudaeorum fieret in scripturis mentio ad propositum crucifixionis Christi, debet semper accipi antonomastice per durationem , idest , de ira inveterata ; quae procul dubio aut odium, aut invidia, aut, verius hic loquendo, utrumque est. Secundo vides; quomodo ex his bene pensatis , & applicatis , doctrina praesens Angelica
uicissim declaretur, atque confirmetur.
Utrum Philosophus convenienter determinee Decies iracundiae, dicens, quod iracundorum quidam sunt acuti, quidam amari , ω quidam diociles .
I. I. q. 43. a. a. 9 4. Eth. Iect. 33.
AD Quintum sic proceditur. Videtur, quod incon
venienter determinentur species iracundiae x
Philos. in o. Etich. cc. S. to. s. ubi dicit, quod ira- eundortim qMidam sunt acuti, qtiidam amari , quia dam dissciles, sυe graves, Quia secundum ipsum a masti dicunt ux, quorum ira dissicile solvitur, or multo tempore manet . Sed hoc videtur pertinere ad cir-F a cum