장음표시 사용
171쪽
eutione magnorum. Si ergo humilitas refraenaret apis petitum ma rorum , sequeretur quod humilitas non effet virtus distincta a magnanimitate quod patet esse falsum . Non ergo humilitas consistit circa appetitum magnorum, sed magis cir a aettimationem. 4. Praeterea . Andronicus ponit humilitatem circa exteriorem enitum . dicit enim, quod humilitas est babitur non stiperabundans sumptibus , s praeparationibus . Ergo non e It circa motum appetitus. Sed Contra est , quod Auqustinus dicit in libro de Poenitentia, c qui est hom. ult inter O. c. u in med. tom. io. quod humilis eo, q&i eligit ab ici in domo Domini magis , quam babitare in tabernactilis peeratorum 1 Sed electio per Linet ad appetitum . Ergo humilitas consistit circa appetitum magis, quam circa aestimationem .
Respondeo dicendum , quod , sicut dictum est ,
c ari pr.eced. ad humilitatem proprie pertinet , ut aliquis reprimat se ipsum, ne feratur in ea quae sunt supra se . Ad hoc autem necessirium est, ut aliquis cognoscat id , in quo deficit a proportione eius , quod suam virtutem excedit . Et ideo cognitio 'G-prii defeeius pertinet ad humilitatem , sicut regulaeuaedam dires iυa αρρetitus. Sed in ipso appetitu consistit humi bitas essentialiter . Et ideo dicendum eo , quod humilitas proprie est dipestiυa, oe moderativa motus appetitus. Ad primum eruo dicendum , quod extollentia Oculorum est quoddam signum superbiae , inquantum
excludit reverentiam 4 dc timorem . consueverunt enim limentes, & verecundati maxime oculos deprimere, quasi non audentes se aliis comparare. Non .autem ex hoc sequitur, quod humilitas essentialiter circa cognitionem consistat. Ad secundum dicendum , quod tendere in aliqua majora ex propriarum virium confidentia , humilitati contrariatur .: Sed quod aliquis ex confidentia divini auxilii in maiora tendat , hoc non est contra humili sciem ; praesertim cum ex hoc aliquis magis apud Deum exaltetur, quod ei se magis per humilitatem subiicit. Unde Augustinus dicit in lib. de Poenitentia : c De. eis. in arg. Sed coni. Aliudeli leniare se ad Detim , aliud es levare se contra
Deum . aut ante Hltim se proiicit , ab illo eri i-συν : qui adversus illum se erigit , ab illo projicis
Ad tertium dicendum , quod in fortitudine inve-mitur eadem ratio refraenandi audaciam , & firman- i animum contra timorem . utriusque enim rReio est:
172쪽
est ex hoc , quod homo bonum rationis debet perbeuIia mortis praeferre . Sed in refraenando praesum etionem spei, quod pertinet ad humilitatem , R in tirmando animum contra desperationem , quod pertinet ad magnanimitatem , est & alia ratio . Nam ratio firmandi animum eo rara desperationem 'est adeptio proprii bovi ; ne scilicet desperando h mo se indignum reddat bono , quod sibi competebat : Sed in reprimendo praesumptionem spei , ratio praecipua sumitur ex reverentia divina , ex qua contingit ut homo non plus sibi attribuat , quam sibi competat secundum gradum , quem est a Deo fortitus. Unde humilitas praecipue videtur impori re subiectionem hominis ad Deam. Et propter hoc Rugustinus in lib. I. de ser m. Domini in montec cap. 4. a prine. tom. q. humilitatem , quam intelligit per paupertatem spiritus, attribuit dono timoris , quo homo Deum reveretur . Et inde est , quod fortitudo aliter se habet ad audaciam , quam humilitas ad spem . Nam sortitudo plus utitur auda cla , quam eam reprimat. unde superabundantia est ei similior , quam desectus . Humilitas autem plus reprimit spem, vel fiduciam de seipso, quam ea utatur. unde magis opponitur sibi superabundantia , quam defectus.
Ad quartum dicendum , quod superabundantia iaexterioribus sumptibus , & praeparationibus solet ad quandam iactantiam fieri, quae per humilitatem
reprimitur: Et quantum aci hoc secundario consistit in extetioribus, prout sunt signa intelioris appetitivi motus.
EX art. habes primo in quomodo per rationem O stendas, & in recto sensu intelligas, merito insisnuatum fuisse a scripturis et quod humilitas consistit circa appetitum . Ut Ps. 83. Elegi abis ius usa iis domo Dei mei. Super quam auctoritatem discurre tu ut in arg. coni. Item Matth. a I. Mitis sum, ω δώ-milis eorde. Nomine enim cordis intelligitur voluntas : quoniam , sicut cor corporale est priaci pium omnium motuum corporalium , ita voluntas est principium omnium spiritualium motuum . q. 44. a. I cov. Suffumio vides, &c. m. XI.
173쪽
iso QUAEST. CLXI. ART. III. ARTICULUS III. 78o
Utrum homo debeat se omnibus peν humilitatem subjicere. Inf. a. 6. ad I. ω Philip. a. AD Tertium sic proceditur. Videtur, quod homo
non debeat se omnibus per humilitatem subisiicere. Quia , sicut dictum est, c ar. praeced. ad 3 humilitas praecipue consistit in subjectione homini ad Deum t Sed id quod debetur Deo , non est homini exhibendum , ut patet in omnibus actibus Ia- triete. Ergo homo per humilitatem non debet se homini subiicere. s. Praeterea. Aug. dicit in lib. de natura, & gratia : c cap. 34. ante med. to. g. Humilitas eollocanda in parte veritatis , non in parte falAratis . Sed aliqui sunt in supremo statu , qui si se inferioribus subjicerent , absque falsitate hoc fieri non posset . Ergo homo non debet se omnibus per humilitatem subjicere . 3. Praeterea . Nullus debet facere id , quod verpat in detrimentum salutis alterius: Sed si quis per humilitatem se alteri subjiciat, quandoque hoc veringeret in detrimentum illius, cui se subjicit , qui eκ
hoc superbiret , vel eum contemneret . unde Aug.
dicit in Regula: c sci epis. Io 9. vers filo. a. J Nedum nimium servatur humilitas , regendi frangatur auctoritas . Ergo homo per humilitatem non debet omnibus se subjicere Sed Contra est , quod dicitur Philip. a. In hum Itiate superiores sibi inυicem arbitrantes . Respondeo dicendum , quod in homine duo ponsent considerari ; sc. id quod est Dei , ia id quod eli hominis . Hominis autem est , quicquid pertinet ad defectum: Sed Dei est , quicquid pertinet ad salutem , & perfectionem , secundum illud oseae I 3.
Perditio tua, Israel, ex te es 2 ex me tantum auxilium tuum . Humilitas autem , sicut dictum est , c ar. I. hu. qu. ad 3. ω ar. a. ad 3. proprie respicit Te verentiam, qua homo Deo subjicitur. Et ideo qui-
Iibet homo secundum id quod suum es, debet se cui- Iibet proximo sωbjicere , quantum ad id quod es Dei
in tuo: Non autem boo requirit humilitas , ut ri
qtiis id quod es Dei in seipso , subjiciae et , qMod
apparet esse Dei in altero . Nam iIli qui dona Dei participant, cognoscunt e
174쪽
se habere, secundum illud i. ad Cor. a. Ut Uamtis , quae a Deo donata sunt nobis . N ideo absque praeiudicio humilitatis possunt dona , quae ipsi acceperunt, praeserre donis Dei, quae aliis apparent collata: Sicut Apostolus ad Ephes. 3. dicit : Aliis generationibus non es agnitum fliis hominum, semenuno revelatum es fan iis Moseolis ejus . Similiter etiam non hoc requirit humilitas, tit a
liquis id quod es suum in seipso , subiiciat ei quod
es hominis in proximo; alioquin oporteret , ut quio libet reputaret se magis peccatorem quolibet alio ;cum tamen Apostolus absque praejudicio humilitatis dicat Gal. a. Nos natura Iudaei , ω non ex gentibus
Potest tamen aliquis reputare aliquid boni esse in proximo, quod ipse non habet, vel aliquid mali in se esse , quod in alio non est , ex quo se potest ei subiicere per humilitatem . Ad primum ergo dicendum , quod non debemus solum Deum revereri in seipso , sed etiam quod est
ejus, dcbemus revereri in quolibet ς non tamen eo modo reverentiae , quo reveremur Deum . Et ideo per humilitatem debemus nos subiicere omnibus proximis propter Deum , secundum illud I. Pet. a. Subiecti mole omni humane creature propteν Deum . Latriam tamen soli Deo debemus exhibere. Ad secundum dicendum, quod si nos praeferamus
id quod est Dei in proximo , ei quod est proprium
in nobis, non possumus incurrere falsitatem . Unis
de super illud Phili p. a. Superiores sibi inυicem ambitranter , dicit glos. c ordin. Aug. in lib. 83.-q. pl. a med. to. . J Non hoc ita debemus aestimare, tignos aesimare sngamus; sed vere Mimemus posse esse aliquid occultum in alio, quo nobis superior μι , tiam boutim noserum , quo illo videmur superiores esse, non si occulatim. Ad tertium dicendum , quod humilitas , si eut Secaeterae virtutes , praecipue interius in anima consistit . Et ideo potest homo secundum interiorem a ctum animae alteri se subjicere, sine hoc quod oecasionem habeat alicuius, quod pertineat ad detrime tum suae salutis. Et hoc est quod August. dicit in Regula: c s. epis. Ioy. prope f. to. 2. Timore coram Deo praelatus subseratur se pedibus υωνis . Sed in exterioribus humilitatis actibus , sicut & in actibus
Caeterarum virtutum , est debita moderatio adhibenda, ne possint vergere in detrimentum alterius. Si autem aliquis quod debet faciat , & alii ex hoc oc casionem fumant peccati , non imputatur humiliter G a agen-
175쪽
agenti ; quia ille non scandalizat , quamvis altα scandalizetur.
APPENDIX. EX arti c. habes primo: quomodo per rationem &ostendas , R in sensu recto intelligas , merito insinuatum a scripturis fuisse, quod homo debet se mnibus per humilitatem subiicere. Ut 'hili p. a. secundum quod adducitur in argum. coner. vide ad se. eundum Item I. Petri 2. ut adducitur in ad primum . Item per hoc, quod narrant, I. Reg. II. Davidem , quamvis iam c. I 6. esset coram fratribus suis unetus in regem, portasse victualia de mandato patris fratribus eisdem , quibus & coram Deo , & coram h minibus a Dei Propheta tam solemniter praeelectus erat . Item per hoc quod narrant 2. Reg. I 6. Davi-dem iam regem receptum a populo seipsum humi-Itasi e coram Semei servo suo maledicente sibi , &multipliciter vili pendente, dum & suos compescuit, me quicquam mali redderent c quod volebant pro tanta vitificatioκe , R ipsum Semei in tanta maledicta proficientem tam humiliter , quam patienter audivit, atque sustinuit. Per haec enim duo humilitatis ad inferiores exempla, David in scripturis, &scripturae in David , quasi scholastice loquendo , dicunt: Homo debet , se per humilitatem omnibus , quamlum vis inferioribus , secundum rectam rationem Prudenter subiicere. De qua prudentia rationabili vide ad emtium . Seeunda vides : quomodo ex iis be- me pensatis, & applicatis doctrina praesens Angelica vicissim declaretur, atque confirmetur.
temperantia. p. qu. I6O. ar. a. eorp. 9 3. d. 33. q. 3. r. a. q. r. corp.
AD Quartum sic proceditur . videtur , quod huis
militas non sit pars modestiae , vel temperantiae. Humilitas enim praecipue respicit reverentiam,
qua quis subjicitur Deo, ut dictum est : ar. praeci Sed ad virtutem Theologicam pertinet, quod habeat Deum pro obiecto. Ergo humilitas magis debet poni virtus Theologica, quam pars temperantiae, seu modestiae.
176쪽
a. Praeterea . Temperantia est in concupiscibili rhumilitas autem videtur esse in irascibili , sicut &superbia, quae ei opponitur , cuius objectum est arduum . Ergo videtur , quod humilitas non sit pars temperantiae, vel modestiae. 3. Praeterea . Humilitas , & magnanimitas circa eadem sunt, ut ex supradictis patet: a. I. θω. q. ad 3. ω q. Ia'. a. 3, ad 4. Sed magnanimitas non pontinetur pars temperantiae , sed magis sortitudinis , ut supra habitum est. qu. I 29. ar. S. Ergo videtur , quod humilitas non sit pars temperantiae , vel modestiae .
Sed Contra est , quod Origenes dicit super Lucam et c hom. 8. a med. Si vis nomen hujus audire virtutis , quomodo a Philosophis etiam appelletur , n euisa eandem esse militatem , quam respieis Deus, quae ab illis μετ dicitur, ideβ mensurario , vel moderatio , quae manifeste pertinet ad m destiam , vel temperantiam. Ergo humilitas est pars modestiae, vel temperantiae. Respondeo dicendum , quod , sicut supra dictum est , c ς. I 28. . q. I 29. a. S. γ q. I 37. a. r. iii ass-gnando partes virtutibus praecipue attenditur similitudo quantum ad modum virtutis . Modus autem Iemperantiae, ex quo maxime habet laudem, est rein sese natio , vel repressio impetus alicuius passionis . Et ideo omnes virtutes refraenantes, sive reprimentes impetus aliquarum affectionum, vel actiones m derantes, ponuntur partes temperantiae . sicut autem mansuetudo reprimit motum irae ; ita etiam humilitas reprimit motum spei , qui est motus spiritus in magna tendentis . Et ideo sicut mansuetudo ponitur pars temperantiae, ita etiam humilitas. Unde S Philosophus in. . Ethic. c eap. 3. parum a princ. to. S. J eum qui tendit in parva secundum scium modum, dicit non esse magnanimum, sed temperatum , quem nos humilem dicere possumus . Et iriter alias partes temperantiae, ratione superius dicta , c q. prae. a. f. continetur sub modestia, prout Tullius de ea loquitur ἔ I. a. de Inυent. aliquantiante f. inquantum scilicet humilitas nihil est aliud , quam quaedam moderatio spiritus . Unde I. Pet. 3. dicitur: In incorruptibilitate quieti , . mο-
Ad primum ergo dicendum , quod virtutes Theo. Iogicae , quae sunt circa ultimum finem, qui est primum principium in appetibilibus , sunt causae Omnium aliarum virtutum . Unde ex hoe quod humilitas causatur ex reverentia divina , non excl-
177쪽
ditur, quin humilitas sit pars modestiae, vel tempe
Ad secundum dicendum , quod partes principalibus virtutibus assignantur , non secundum convenientiam in subiecto , vel in materia , sed secundum convenientiam in modo formali , ut diruimCst. q. 137. a. a. ad I. γ q. IS Z. a. s. ad 2. Et ideo licet humilitas sit in irascibili sicut in subjecto; ponitur tamen pars modestiae, A temperantiae propter
Ad tertium dicendum , quod licet magnanimitas, & humilitas in materia conveniant ; differunt tamen in modo , ratione cuius magnanimitas ponitur pars fortitudinis , humilitas autem pars temperantiae ,
EX articulo habes primo : quomodo per rationeri ostendas, merito a scripturis, & Origene sui insinuatum , quod humilitas est pars temperantiae ,& modestiae . Ab Origene quidem , tie in atatam. coni. A scripturis vero per hoc , quod narrant q. Reg. I. quod principis illiust loquentiet tertio ad Heliam humilitas suit in hoe, quod temperavit sua dicta, & ipsa commensuravit cen, modestia iis operibus bonis , quae erga prophetas Domini exercuerat . Item insinuatur per hoc, quod Μateb. 3. Luc. 3. Ioan. r. monstrant humilitatem Ioannis Baptistae conssistere in hoc ἰ quod commensuravit suam Pa vitatem , suaque dicta secundum illam temperavit ;nee seipsum videlicet ad Christi praecellentiam cpro Chri lio enim reputabatur erigendo , nec illud , quod dono ipsius Christi erat, denegando. His enim duobus in locis per dicta praemissa scripturae volunt , scholastiee loquendo , lateri , quod humilitas est pars temperantiae, & modestiae. Secundo vides: quomodo , &c.
Utrum humilitar sit potissma virtvttim.
AD Quintum sic proceditur . Videtur , quod humilitas sit potissima virtutum. Dicit enim Chrysostomus c impiae. hom. s. de incomprebensibili Des natura , prope f. exponens illud quod dicitur L
178쪽
QUAEST. CLXI. ART. V. 13 eae 18. de Pharisaeo, & Publicano, quod si mixta d iactis humilitas tam facile eurrit, ut justitiam superbiae eonjunctam transeat, si iusitia coniunxeris eam ,
quo non ibit i Assifer ipse tribunali diυino in medio
Angelorum: Et ire patet, quod humilitas praesertur iustitiae : Sed iustitia est praeclarissima omnium vim tutum , & includit in se omnes Virtutes , ut patet per Philos. s. Eth. e. I. a med. to. S. Ergo humilitas est maxima virtutum. a. Praeterea . August. dicit in lib. de verb. Dora. c Serm. Io. e. I. ro. i2. Cogitas magnam fabricam eonfruere eessittidinis : de findamento prius cogita humilitatis . Ex quo videtur, quod humilitas sit tun- .damentum omnium virtutum. Ergo videtur esse potior aliis virtutibus . . '3. Praeterea . Maiori virtuti maius debetur praemium: Sed humilitati maximum debetur praemium ς quia qui se humiliae, exaltabitu ν , ut dicitur Lucaea . Ergo humilitas est maxima virtutum. 4. Praeterea . Sicut August. dicit in lib. de vera Telig. c ev. 16. non peocul a f. eo. I. Tota υita Christi in terris peν hominem , quem suscipere dignatus est , disciplins morum fuit . Sed praecipue humilitatem suam imitandam proposuit , dicens c Matth. II. Di Dite a me, quia mitis sum, oe humilis com
de . Et Gregor. dicit in Pastor. c par. 3. e. I. Admo mis. I 8. parum a princi quod argumentum redemptionis nosrae inventa es humilitas Dei . Ergo h militas videtur esse maxima virtutum. Sed Contra est, quod charitas praesertur omnibus virtutibus , secundum illud Coloss. 3. Suρeν omnia charitatem habete . Non ergo humilitas est maxima
Respondeo dicendum , quod bonum humanae vir tutis in ordine rationis consistit t. Qui quidem principaliter attenditur respectu finis. unde virtutes theo logicae , quae habent ultimum finem pro obiecto , sunt potissimae: Secundario autem attenditur, prout fecundum rationem finis ordinantur ea quae sunt aff
Et haee quidem ordinatio essentialiter consistit In ipsa ratione ordinante , participative autem in ipso appetitu per rationem ordinato : Quam quidem oris dinationem universaliter faeit iustitia, praesertim Ieinualis ordinationi autem facit hominem bene suboiectum humilitas in universali quantum ad omnia ἰquaelibet autem alia virtus quantum ad aliquam materiam specialem . Ideo pos viretites theologicas s. viritites intellectuaIes , quae respiciunt ipsam ra
179쪽
, 136 QUAEST. CLXI. ART. V. rionem, oe post justitiam, praesertim legalem, potire
Ad primum ergo dicendum , quod humilitas iussitiae non praesertur, sed iustitiae, cui superbia conis jungitur, quae ia. desinit esse virtus ; sicut e conistrario peccatum per humilitatem remittitur . Nam
de Publicano dicitur Luc. I 8. quod merito humiliis talis descendia justisecatus in domum Dam. Unde&Chrysost. dicit : c Do tam in arg. Geminas bigas mihi aeeommodes; alteram quidem superbiae , ω -- fit'; alteram vero peccati, ω btimilitatis: ει υidebis peceatum praevertens iussitiam non propriis , sed humilitatis vincere viribus: aliud vero par vide.
his deυietiam non fragilitate jus itiae , sed mole ,
rumore superbiae . Ad secundum dicendum, quod sicut ordinata virtutum congregatio per quandam similitudi item aediis ficio comparatur : ita etiam illud quod est primum in aequisitione virtutum , fundamento comparatur , quod primum in aedificio iacitur . Virtutes autem vere infunduntur a Deo . Unde primum in acquisitione virtutum potest accipi doliciter . Uno modo Per modum removentis prohibens : Et sic humilitas primum locum tenet ; inquantum scilicet expellit
superbiam , cui Deus resistit , & praebet hominem subditum, & patulum ad suseipiendum influxum divinae gratiae , inquantum evacuat inflationem super-hiae. Unde dicitur Jacobi 4. quod Deus funνbis ressit, bumilibus autem dat gratiam . Et secundum hoc humilitas dicitur spiritualis aedificii fundamentum . Alio modo est aliquid primum in virtutibus directe , per quod stilicet iam ad Deum acceditur .
Primus autem accessus ad Deum est per fidem , secundum illud Hebr. H. Accedentem ad Deum oportet eredere. Et secundum hoc fides ponitur fundamentum nobiliori modo, quam humilitas. Ad tertium dicendum , quod contemnenti terre Na promittuntur coelestia ; sicut contemnentibus diavitias terrenas promittuntur coelestes thesauri , secundum illud Matth. s. Nolite vobis thesauνietarathesauros in terνa , sed thesauriς te υobis thesauros in raelo. Et similiter contemnentibus mundi gaudia Promittuntur consolationes coelestes, secundum illud Matth. I. Eeati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. Et eodem modo humilitati promittitur spiritualis exaltatio , non quia sola ipsam mereatur , sed quia eius est proprium contemnere sublimitatem ter renam. Unde Augustinus dicit in libro de Poenitentia; c qua es hom. tili. inter So. c. I. a med. to. IO. b
180쪽
QUAEST. CLXI. ART. VI. IIIm putes, emn Ie humiliat, semper Iacere, eum die tim se, Exaltabitur: γ ne vineris , vis exaltationem in oculis hominum per sublimitates feνi eomporales.
Ad quartum dicendum, quod ideo Christus praecipue nobis humilitatem commendavit, quia per hoc maxime removetur impedimentum humanae salutis , quae consistit in hoc , quod homo ad coelestia , iaspiritualia tendat , a quibus homo impeditur , dum in terrenis magnificari studet . Et ideo Dominus , ut impedimentum salutis auferret, exteriorem celsi tudinem contemnendam monstravit per humilitatis exempla. Et sic humilitas est quasi quaedam dispositio ad liberum accessum hominis in spiritualia , δι divina bona . Sicut ergo perfectio est potior disepositione : ita etiam charitas, & aliae virtutes, quihus homo directe movetur ita Deum , sunt potiores humilitate.
EX art. habes primo r quomodo per rationem mstendas , merito a Scripturis esse insinuatum , quod humilitas non est maxima virtutum. Ut G IV. 3. secundum quod adducitur in arg. eontr. Itema. Corinth. I a. Excellentiorem υobis viam demonsero. Post quod eap. 13. mox incipit tractare diffusius de charitate. Item a simili vide quaes. III. art. q. append Seeundo vides: quomodo, &e.
νυm eonvenienser disinguantur fecundum B. Benedictum duodecim gradus humilitatis : GiILeet corde, ω opere sempeν humilitatem Uen se, defixis in terram pectibus oeci Inis q. 162. ar. 4. ad 4. ω Matth. 3. AD Sextum sic proceditur . Videtur, quod convenienter distinguantur duodecim gradus humilitatis, qui in Regula B. Benedicti c eap. 7. ponuntur, Quorum primus es, corde , & corpore semper humilitatem ostendere, defixis in terram aspectibus: Secundus , ut pauca verba, R rationabilia loquatur aliquis non clamosa voce : Tertius, ut non sit in et Iis, aut promptus in risum et stuartus , taciturni tas usque ad interrogationem: viaintus, tenere quod