장음표시 사용
191쪽
168 QUAEST. CLXII. ART. III. 'potest se extendere in Deum ,& in intelligibilia. Erisso superbia non potest esse in irascibili. 4. Praeterea. Ut dicitur in lib. Sententiar. Proia veri, c sentent. 232. inter op. Aug. eo. 3. Stiperbia es amor pνopria exeritentiae: Sed amor non est in iis
xascibili, sed in concupiscibili . Ergo superbia non est in irascibili.
Sed Contra est , quod Gregori in a. Moral. east.26. parum a princi ponit contra superbiam donum timoris: Timor autem pertinet ad irascibilem . Em
so superbia est in irascibili. Respondeo dicendum , quod subiectum cuiuslibet
virtutis, vel vitii oportet inquirere ex proprio ob tecto . Non enim potest esse aliud obiectum habitus, vel actus, nisi quod est obiectum potentiae , quae iatrique subiicitur . Proprium autem obiectum superbiae est arduum . est enim appetitus propriae excellentiae , ut dictum est. c art. r. ω a. praee. Unde oportet, quod stiperbia aliquo modo ad vim irascibilem peνtineat. Sed irascibilis doluiere aecipi potest. Uno modo proprie: Et si e est pars appetitus sensitivi ; sicut iatra proprie sumpta est quaedam passo appetitus sensitivi . Alio modo potest aeeipi irascibilis largius , st. ut pertineat etiam ad appetitum intellectivum , cui etiam quandoque attribuitur ira , prout scilicet attribuimus iram Deo , & Angelis , non quidem se cundum passionem, sed secundum iudicium iustitiae iudicantis : Et tamen irascibilis sic eommuniter dicta non est potentia distincta a concupiscibili , ut patet ex his quae in primo dicta sunt. Sy. ar, A. ω g. 8a. a. S. ad I. γ 2. Si ergo arduum, quod est obiectum superbiae, esset solum aliquid sensibile , in quod posset tendere appetitus sensitivus, oporteret quod superbia esset in irascibili, quae est pars appetitus sensitivi. Sed quia Rrduum, quod respicit superbia , communiter invenitur & in sensibilibus , R in spiritualibus rebus ,s, necesse est dicere , quod subiectum superbiae fit ,, irascibilis non solum proprie sumpta , prout est
b, pars appetitus sensitivi, sed etiam communius ae- , cepta, prout invenitur in appetitu intellectivo. ,, Unde & in daemonibus suberbia ponitur. Ad primum ergo dicendum , quod coenitio veritatis est duplex. Una pure speculativa : Et hane suis perbia indirecte impedit, subtrahendo causam . Superbus enim neque Deo intellectum suum subiicit , ut ab eo veritatis cognitionem percipiat , secundum
illud Matth. D. Abscondisi haec a sapientibus , er
192쪽
QUIEsT. CLXII. ART. III. 16'pendentibus , idest a superbis , qui sibi sapientes, &prudentes videntur, γ revelasi ea parvulis , idest humilibus: Neque etiam ab hominibus addiscere dignatur; cum tamen dicatur Eccl. 6. Si inclinaveνis aurem tuam , scilicet humiliter audiendo , exeipies doctrinam. Alia autem est cognitio veritatis , scilicet affectiva: Et talem cognitionem veritatis directe impedit superbia : quia superbi, dum delectantur in Propria excellentia, excellentiam veritatis fastidiunt; ut Gregor. dicit 23. Moral. eap. Io. ciri med. quocifuperbi, es ferreta quedam intelligendo pereipiunt, eorum duleedinem exρeriri non possunν ; . se nove-νωnt quomodo Dnt, ignorant quomodo sapiunt . Unde & Proverb. II. dicitur : Ubi humiIitas , ibi sapientia. Ad seeundum dicendum, quod, sicut supra dictum est, qti. prec. a. I. γ 2. humilitas attendit auregulam rationis rectae , secundum quam aliquis veram aestimationem de se habet . Hanc autem regu- Iam rectae rationis non attendit superbia , sed de se maiora existimat quam sint: quod contingit ex ino dinato appetitu propriae excellentiae r quia quod aliquis vehementer desiderat, facile credit; & ex hoc etiam ejus appetitus in altiora fertur, quam sibi conveniat. Et ideo quaecunque conserunt ad hoc quod aliquis aestimet se supra id quod est , inducunt hominem ad superbiam : Quorum unum est , quod ais liquis consideret desectus aliorum ς sicut e contra Greg. ibidem dicit, quod sancti viri virtutum consideratione υicissim sebi alios praefertine . Ex hoc ergo non habetur, quod superbia sit in rationali, sed quod aliqua causa eius in ratione existat. Ad tertium dicendum , quod superbia non est Ium in irascibili , secundum quod est pars appetitus sensitivi, sed prout communius irascibilis accipitur, ut dictum est. c in eor. ar. . Ad quartum dicendum, quod, sicut Aug. dicit I 4. de civit. Dei, c e. 7. a med. oe e. 9. tom. S. amoν praecedit omnes aIias animi affectiones , ω es ea aeariam. & ideo potest poni pro qualibet aliarum aD sectionum . Et seeundum hoc supeνbis dicituν esse amor propria exeritentiae , inquantum ex amore causatur inordinata praesumptio alios superandi; quod proprie pertinet ad superbiam.
APPENDIX. EX art. habes primo : quomodo per rationem Rostendas, racta intelligas, merito fuis e iniu
193쪽
nuatum a scripturis, & Gregorio; quod superbia est subiective in irascibili . A D. Gregorio quidem : ut in arg. contri A scripturis autem per hoe , quod dicunt , Sap. 3. Ambulavimus vias disseites . seu id n
bis profuit superbis 8 Nam per ly disseces , den
tant ad literam , quod superbia, de qua subiungunt, est circa ardua : Item a Luc. a. Dinest superbos mente eordis sui . Ubi per cor intelligitur voluntas r& per ly mente , intelligitur intentio : ae si dixisset Dispersit superbos quoad intentiouem voluntatis eorum r hoc est , cassum fecit intentum , quod ipsi volebant. Voluntas vero est appetitus intellectivus, seu voluntas , qui appetitus intellectivus communiori vocabulo dicitur irascibilis , ut in conclusione artichii. Nam voluntas per cor intelligitur :quoniam, Mut cor corporale est principium omnium corporalium motuum , ita voluntas omnium spiritualium. Secundo vides: quomodo ex iis, &c.
Utrum eonvenienter a Gregoνio a gnentur quatuor
superbiae species; silicet aesimare bonum a seipso habere : sbi datum desuper credere pro Iuir accepisse meritis; ia tare se habere quoὸ non habet; γ despectis
ceteris sngulariter υideri appetere habere quod habet. a. dis 24. qu. a. artic. 4. Et maI. q. 8.art. Φ. Et I. Cor. 4. lecit. 2.ω a. Eth. 3.
AD Quartum sic proceditur . Videtur , quod i
convenienter assignentur quatuor superbiae species , quas Gregor. assignat a 3. Moral. eap. 4. 3 dicens: uatuor quippe sunt species, quibus omnis
D tumor arrogantium demonstratur; cum bonum aut
M a semetipsis habere se aestimant ; aut si sibi das, tum desuper credunt , pro suis se hoc accepissedi, meritis putant ; aut certe cum iactant se haberem quod non habent; aut despectis caeteris, singula- M liter videri appetunt habere quod habent. ,, superbia enim est vitium distinctum ab infidelitate , sicut etiam humilitas est virtus distincta a fide: Sel quod aliquis aestimet bonum se non habere a Deo ,
et quod bonum gratiae babeat ea meritis Propriis,
194쪽
QtLE T. CLXII. ART. IV. I rad infidelitatem pertinet. Ergo non debet poni speis
cies superbiae. a. Praeterea. Idem non debet poni species diversorum generum Sed iactantia ponitur species mendacii, ut supra habitum est. ci I a. oe g. i Ia. Ergo non debet poni species superbiae. 3. Praeterea. Quaedam alia videntur ad superbiam pertinere, quae hic non con numerantur. dicit enim
Hieron. quod nihil es tam superbum, quam ingra- eum υideri . & Augustinus dicit I . de civit. Dei , c calf. I . to. S. quod excusare se de peccato tomis misso ad superbiam pertinet. Praesumptio etiam , qua quis tendit ad assequendum aliquid , quod supra se est, maxime ad superbiam pertinere videtur . Non ergo sum cienter praedicta divisio comprehendit superbiae species.
Dividit enim Anselmus c snes de similitudinib. e. 22. ω seq. exaltationem superbiae , dicens, quod quaedam es in voluntate, quedam in sermone, quaedam in operatione. Bernard. etiam c trae . de grad. humilis. cap. Io. γ seq. ponit duodecim gradus superbiae; qui sunt is curiositas, mentis levitas , ineis is pia laetitia, iactantia, singularitas , arrogantia , ,, praesumptio , defensio peccatorum, simulata conse LM sio, rebellio , libertas peccandi , consuetudor is
Quae non videntur comprehendi sub speciebus a Gre-Morio assignatis. Ergo videtur, quod inconvenienter assignentur.
In Contrarium sum ciat auctoritas Gregorii. Respondeo dicendum , quod , sicut supra dictum est , a. I. γ 3. bu. q. superbia importat immoderatum excellentiae appetitum , qui scilicet non est fecundum rationem rectam . Est autem considerandum, quod quailibet excellentia consequitur aliquod honum habitum. Quod quidem potest tripliciteν considerari . Uno modo secundum se . Manifestum est enim, quod quanto maius est bonum, quod quis hahet , tanto per hoc excellentiam majorem consequi tur. Et ideo cum aliquis attribuit sibi maius bonumquam habeat , consequens est quod eius appetitus tendat in excellentiam propriam ultra modum sibi
conveni eatem. Et sc es tertia Decies superbiae , cum scilicet aliquis iactat se habere quod non habet. Alio modo ex parte causae , prout scilicet excellentius est , quod aliquod bonum insit alicui a seipso, quam quod insit ei ab alio . Et ideo cum alia quis aestimat bonum quod habet ab alio , ae si ha beret a seipso, serIur Per consequens appetitus ejuS
195쪽
in propriam excellentiam supra suum modum . Est autem dupliciter aliquis caula sui boni : Uno modo essicienter: Alio modo meritorie . Et sectindam hoe
stimuntur dias primae superbiae species , scilicet eum quis a semetipso habere aestimat quod a Deo habet,
vel cum propriis meritis sibi datum desuper credit.. Tertis modo ex parte modi habendi , prout excel-Ientior aliquis redditur ex hoc, quod bonum aliquod excellentius caeteris possidet. unde ex hoc etiam serisi tur inordinate appetitus in propriam excellentiam.
Et fecundum hoe fumitur quarta superbiae Decies , quae est, cum aliquis , aliis despectis , singulariter
vult videri- Ad primum ergo dicendum, quod vera aestimatio a vitest corrumpi dupliciteν . Nno modo in universa-1i: Et sie in his quae ad fidem pertinent, corrumpi- lux vera aestimatio per infidelitatem . Alio modo in aliquo particulari eligi bili: Et hoc non facit infide- Iitatem: Sicut ille qui fornicatur, restimat pro ten inpore illo bonum esse sibi fornicari 2 nee tamen est infidelis, sicut esset , si in universali diceret , foris micationem esse bonum . Et ita etiam est in proposito et Nam dicere in universali aliquod bonum esse , quod non est a Deo, vel gratiam hominibus pro meritis dari , pertinet ad infidelitatem: Sed quod aliquis ex inordinato appetitu propriae excellentiae ita de bonis suis glorietur , ac si ea a se haberet , vel ex meritis propriis , pertinet ad superbiam , & non ad infidelitatem, proprie loquendo. Ad secundum dicendum , quod iactantia ponitur'
species mendacii quantum ad exteriorem actum, quo
quis falso situ attribuit quod non habet : Sed quantum ad interiorem eordis arrogantiam ponitur a Gregorio species superbiae.
Ad tertium dicendum, quod ingratus est , qui si-hi attribuit quod ab alio habet . Unde duae primae
superbiae species ad ingratitudinem pertinent: Quod autem aliquis se excuset de peccato quod habet , pertinet ad tertiam speciem : quia per hoc aliquis attribuit sibi bonum innocentiae , quod non habet rQuod autem aliquis praesumptuose tendat in id, quod supra ipsum est , praecipue videtur ad quartam spe Ciem pertinere , secundum quam aliquis vult aliis
Ad quartum dicendum , quod illa tria ν quae PQ-nit Anselmus, accipiuntur secundum progressum Peccati cuiuslibet; quod primo corde concipitur, fecunas ore profertur, tertis opere perficitur. Illa autem duodecim , quae Ponit Bernardus, sumuntur do per Posi.
196쪽
politam ad uuodecim gradus humilitatis, de qui a
supra habitum est. c. q. praeci a. 6.) Nam primus graindus humilitatis est eoiae, . eamore semper humilia satem Uendere . defixis in terram aspee ibus. Cui
opponitur curiUtas , per quam aliquis curiose ubiisque , ac inordanate circumspicit. Secundias gradus humilitatis est , tit patica verba , . rationabaia ισ- quatur alisaeis non elamosa voce : Contra quem o Ponitur Ievisas mentis, per . quam sin homo superbe se habetolia verbo. Tertius gradus humilitatis est .iae non ste facitis, oe promptias in risti : Cui opponitur inepta latitia . utimius gradus humilitatis esteaciturnitas disque ad interrogationem : Cui opponitur factantia. uuintus gradus humilitatis est , ten νε quod eommunis vettila monaserit habea: Cui odiponitur suuIMisas, per quam scit. aliquis sanctiorvuid apparere. Sextus gradus humilitatis est, cred νe, oe Proniantiare se omnibus viliorem Cui opponitur arrogantia, per quam scit. homo se aliis praeis
fert. Septimus Rradus humilitatis est , ad omnia Laeutilem, oe indignum se eonfieri , Θ eredere i Cui opponitur praesumptio , per quam Q. aliquis reputat se sum cientem ad maiora . Octat tis gradus humiliis talis est confessio precatorum: Cui opponitur defensio νundem. Nonus uradus humilitatis est , in duias, oe asperis parientiam ampIecti: Cui opponitur smu- Ista confessis , per quam scilicet aliquis non vult
subire poenam pro peccatis, quae simulate confitetur.
Decimus gradus humilitatis est obediestia : Cui odiponitur rebellio. Undecimtis gradus humilitatis est , tit homo non delectetur facere propriam voluntatem οῦ Cui opponitur ibistas, per quam ici licet homo d lectatur libere facere quod vult. Ultimus autem gradus humilitatis est timor Dei. Cui opponitur peeean. d. eonsuetudo , quae implicat Dei contemptum. In his autem duodecim gradibus tanguntur non solum superbiae species, sed etiam quaedam antecedentia ,& consequentia ; sicut etiam supra de humilitate
ΠX art. habes primo : quomodo per rationem mco stendas, merito a Scripturis, & Gregorio fuisse insinuat uni , quod superbiae sunt quatuoν species: prima scilicet aestimare a te ipso habere id, quod a Deo habet: secianda, credere esse a Deo datum sibi propter merita propria c idest a se, de suo, dependentia tertia , iactare se habere , quod non habet z. Tom. XL H quar-
197쪽
quarta, velle, aliis despectis , singulariter videri . A B. Gregorio quidem : ut in princ. an. A scriptu ris vero per hoc: quod de quartior istis, in tractauis do de superbia , seu de superbis , tangunt . Ut de quarta in Gen. I 6. quando Agar concepisse se videns ex hoc, quod ipsa, & non Sara conceperat, despexit Dominam suam. Simile habes I. Reg. I. qua do Phenenna ex simili motivo despiciebat Annam De tertia autem Isa. I6. Audivimus superbiam Μορabo superbia eius plas, quam fortitudo ejus. De priama vero simul cum seeunda Dau. 4. quando Rex Nabuchodonosor ait: Nonne haec es Eabνlon eisitas magna , quam ego aedifcavi in robore fortitudinis mea P Per haec enim dicta , & similia quae multa studens ibi invenies scripturae scholasticis Theologis concludendum esse innuunt, quod superbiae qua tuor species praedictae convenienter assignantur . De convenientia igitur Scripturarum in suis dictis vide
, Utrum superbia si peecatum mortale.
q. d. 33. q. I. a. 3. q. a. ad 3.
AD Quintum sic proceditur . Videtur , quod suo perbia non sit peccatum mortale . Quia super illud Psalm. 7. Domine Detis metis, si feci Uud, dicit Glossa, ordin. Aug. t. 8. scilicet universa e peccatum, quod es superbis. Si igitur superbia esset peccatum mortale , Omne peccatum esset mor tale . a. Praeterea. Omne peccatum contrariatur chartistati: Sed superbia non videtur contrariari charitati, Meque quantum ad dilectionem Dei, neque quantum ad diteritonem proximi : quia excellentia , quam quis inordinate per superbiam appetit , non semper contrariatur honori Dei, aut utilitati proximi. Ergo superbia non est peccatum mortale.
3. Praeterea. o in ne peccatum mortale contrariatur virtuti; Sed superbia non contrariatur virtutii,
sed potius ex ea oritur: quia , ut Gregor. dicit 3 Norat. e. i8. ante med. aliquando homo ex stiminmis, coelesib que virtutibias intumestat. Ergo superisbia non est peccatum mortale .
Sed Contia est, quod Greg. in eodem lib. cibid.cir.f. dicit, quod evidentissmum reproborum fgnum
198쪽
fuperbia ess ; at contra humiIitas electoriam . sed homines non fiunt reprobi pro peccatis venialibus . Ergo superbia nota est peccatum veniale , sed mortale .
Respondeo dicendum , quod superbia humilitati opponitur. Humilitas autem proprie respicit se hiectionem hominis ad Deum , ut supra dictum est. q. praee. a. I. ad s. J Unde e contrario superbia proprie respicit defectum huius subjectionis , secundum scilicet quod aliquis se extollit supra id , quod est sibi praefixum secundum divinam regulam , vel mensuran , contra id quod Apost. dicit a. ad Cor. io. Nos autem non in immensum gloriabimur , sed secundum me tiram, qua mensus es nobis Deus. Et ideo dicitur Ecclesiast. io. quod initium superbia hominis es amfatare a Deo et quia scilicet in hoc radix suis Perbiae consideratur , quod homo aliqualiter non subiicitur Deo, & regulae ipsius. Manifestum est autem , quod hoc ipsum quod est non subiici Deo, habet rationem peccati mortalis. hoc enim est averti a Deo . Unde consequens est ,
quod superbia secundum genus suum si peccatum
Sicut tamen in aliis, quae ex suo genere sunt peccata mortalia , c puta fornicatione , & adulterio Isunt aliqui motus, qui sunt peccata venialia propter eorum impersectionem . quia scilicet praeveniunt rationis iudicium, & sunt praeter eius consensum: ita etiam & circa superbiam accidit, quod aliqui motus superbiae sunt peccata venialia , dum eis ratio non
Ad primum ergo dieendum , quod , sicut supra
dictum est, c ar. a. bu. qu. superbia non est universale peccatum per suam essentiam, sed per quandam redundantiam ; inquantum Q. ex superbia omnia peccata oriri possunt . Unde non sequitur, quod mnia peccata sint mortalia, sed solum quando oriuntur ex superbia completa, quam diximus esse pecca
Ad secundum dicendum , quod superbia semper quidem contrariatur dilectioni divinae , inquantumst. superbus non se subiicit divinae regul ae, prout deinheli Et quandoque etiam contrariatur dilectioni proximi , inquantum sc. aliquis inordinate se praesert Proximo, aut ab eius subiectione se subtrahit: in qu etiam derogatur divitiae regulae, ex qua sunt hominum ordines instituti , prout Ie. unus corum sub alio esse debet. Ad tertium dieendum , quod superbia non oritur II a CA
199쪽
ex virtutibus, sicut ex causa per se , sed sicut ex causa per accidens ; inquantum R. aliquis ex virtuistibus occalionem luperbiae sumit . Nihil autem prohibet , quin unum contrariorum sit alterius causa Per accidens , ut dicitur in 8. Physic. c rex. 8. eo.
a. Unde etiam de ipsa humilitate aliqui superiabiunt.
EX art. habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito infim. atum fuisse a scripturis . Gregorro, & Leone, Pontificib. quod superbia est peecatum mortale. A S. Gregorio quidem . ut in armeentr. Α Leone autem primo per hoc, quod dicit iaep. 88. Deelinata superbia , cui proximum es , uedeeidat, ametur humνιitas z cui sempeν debetur ,' Maec escae. Haec ille. A scripturis vero per hoc : quoamairant, superbos esse Vehementer punitos a Deo. Mi Gen. 3. de primis parentibus, e. II. de aedifican- aibus turrim. Exod. S. de Pharaone superbissime dicente ly Nescio Dominum, oe Israel non dimittam . . Reg. i8. de Rege Assyriorum dicente per nuncios , quod neque Deus, neque homo posset Iiberare IsraeIde manu sua; Heser. 3. I. de Aman hoste Iudaeo-xum ex superbia moto. In libris Machabaeorum fere Per totum de superbia diversorum . Ex horum enim punitionibus narratis , scriptura scholastice tanquam ab effectu inserendo, dicit , quod superbia est peccatum mortale. SecMndo vides, Sc.
Uiνum superbia pi gravi mum peccatorum . . Inf. a. 7. ad 4. oe PDL I8. Fn. γ 2. Cor. ia. Dct. 3. n D Sextum sic proceditur. Videtur , quod supera L bia non sit gravissimum peccatorum . Quanto enim aliquod peccatum dissicilius cavetur, tanto videtur esse levius i Sed superbia dissicillime cavetur:
quia, sicut Augustinus dicit in Regula , c se. epi .
Io 9. ante med. to. 2. cetera peccata in malis operiabus exereentur, ut fant; superbia autem bonis vis bus insediatur, ut pereant. Ergo superbia non est gravissimum peccatorum . 2. Praeterea. Maius malum maiori bono opponitur , ut Philosophus dicit in g. Et hic. c e. Io. eis. princ. eo. s. λ sed humilitas, cui opponitur superbia.
200쪽
non est maxima virtutum , ut supra habitum est . q. pree. a. S. Ergo & vitia, quae opponuatur maioribus virtutibus, puta infidelitas, desperatio, odium
Dei, homicidium , & alia huiusmodi , sunt graviora peccata, quam superbia. 3. Praeterea. Μaius malum non punitur per minus malum sed interdum superbia punitur per a ita peccata; ut patet ad Rom. I. ubi dicitur , quoa Philosophi per elatoclem eoνειν traditi sunt io νeprobum sensum , ut faciant quae non conveniunt . Eringo superbia nox est gravissimum peccatorum. Sed Contra est, quod super illud Ps. 33η. Stiperisbi inique agebant usquequaque , dicit Glossar c imreM. implici oe Ambros Octonaν. 7. in hune Ps. 3Maximum peeeatum in homine es supeνbia.
Respondeo dicendum, quod in peccato duo alte duntur, se ilicet conveclio ad commutabile bonum , quae materialiter se habet in peccato ; & avertio a bono incommutabili, quae est formalis , Se compleotiva ratio peecati . Ex parte autem conismonis non habet superbia, quod sit maximum peceator&m e quia celsitudo, quam superbus inordinate appetit, secun
dum suam rationem nou habet maximam repugna notiam ad bonum virtutis.
Sed ex parte avesonis superbia habet maximam gν vitatem : quia in aliis peccatis homo a Deo averistitur , vel propter ignorantiam , vel propter infim mitatem , sive propter desiderium euiuscumque a1-terius boni , sed superbia habet aversionem a Deo ex hoc ipso , quod non vult Deo , & eius regulae subiici. Unde Boetius dicit , quod eum omnia Ungia fugiunt a Deo , sola Dperbra se Deo ononis is
Propter quod etiam specialiter dicitur Iacobi . quod Meus superbis resiste . Et ideo averti a Deo , & eis ius praeceptis, quod est quasi consequens in aliis pee-catis, per se ad superbiam pertinet, euius actus est
Dei contemptus. Et quia id quod est per se, potius est eo quod est per aliud, eonse Mens est, quod βωperbia βι εν Usmum pereσtorum fecund&m suum sentis r quia excedit in aversione , quae formaliter comis plet peccatum.
Ad primum ergo dicendum, quod aliquod pete tum dimelle cavetur dupliciter . Uno modo propter vehementiam impugnationis : Sicut ira vehementer impugnat propter suum impetum Et adhue dis ellius est resistere coneupiscentiae propter eius con naturalitatem , ut dicitur in a. Ethie. c e. no
proeυι a sne , m. I. 3 Et talis dimeultas vitandi peccatum gravitatem peccati diminuit : quia quanto so