장음표시 사용
251쪽
113 QUAEST. CLXVIII. ART. III.
di secundum suam speciem non ordinantur aὸ aliis quem finem ; sed delectatio , quae in talibus actibus habetur, ordinatur ad aliquam animae recreationem,& quietem. Et secundum hoc, si fiat moderate, licet uti ludo. Unde Tullius dicit in I. de ossi c. c Ioc.
eis. J Ludo, γ ioco titi quidem licet, sed stetit δε-
mno, o quietibus caeteris, tum cum graυibus , ornisque rebus satisfecerimus .
EX art. habes primo : quomodo per rationem Mostendas, & recte intelligas, merito fuisse insinuatum a Scripturis , L Augustino , quod in ludis potest e Te virtus. A D. Augustino quidem , ut em tenditar cum discursu in arg. contr. A scripturis vero per hoc, quod dicitur Eccles 3. Tempus flendi , oe temρus ridendi . Tempus plangendi, oe tempus saltiandi. Non enim Scriptura approbaret post fletum , & plauctum, idest post laboriosa opera , te mispus ridendi, & saltaudi , id est moderatae iucundit . tis , atque recreationis : nisi , in ludis huiuscemodi posscte esse aliquam virtutem , cognosceret. Item per locum a sinatis insinuatur I. Tim. s. Noli adhuc ad quam bibere, sed modico vino utere propter syma- .chum tuum, Gr frequentes insermitates tuas . Ac Rad propositum dixerit : Noli sine aliqua animi re creatione moderata nimis gravioribus negotiis occupa ri propter infirmitatem carnis tuae. Item Judith i 3.36. Omnes populi gaudebant in organis , oe cytharis, oe erat populus jucundus secundum faciem sanctortim. Iucundum enim secundum faciem sanctorum esse in talibus ludis , & gaudiis exterioribus prae se fert, virtutem aliquam , idest Eutrapeliam Graece a Philosopho dictam a recreationibus debite moderatis inesse. Secundo vides: quomodo ex iis bene, &c.
ARTICULUS III. M6 Utrum in superfuitate itidi ρο ς esse
peccatum. 4. Eib. Iect. I 6. .
AD Tertium sic proceditur . videtur , quod insuperfluitate ludi non possit esse peccat qm . Illud enim quod excusat a peccato , non dicitur esse Peccatum Sed ludus quandoque excusat a peccato οῦ multa enim, si serio fierent, gravia peccata essent, quae
252쪽
QUAEST. CLXVIII. ART. III. Tayquae quidem joco facta vel nulla , vel levia sunt .. Ergo videtur, quod in superabundantia ludi non sit
I. Praeterea . omnia alia vitia reducuntur ad septem vitia capitalia, ut Gregorius dicit 3I. Moral. e. 37. a med. Sed superabundantia in ludis non videtur reduci ad aliquod capitalium vitiorum . Ergo videtur, quod non sit peccatum . 3. Praeterea. Maxime histriones in ludo videntur superabundare , qui totam suam vitam Ordinant adludendum . Si ergo superabundantia ludi esset peccatum , tunc omnes histriones e sent in statu peccati : Peccarent etiam omnes , qui eorum minjsterio uterentur , vel qui eis aliqua largirentur , tauquam peccati fautores : Quod videtur esse falsum . Iegitur enim in vitis Patrum, I. a. c. i6. ω l. 8.e. 63. quod Beato Paphnutio revelatum est quod quidam ioculator futurus erat tibi consors in vita
Sed Contra est , quod, super illud Proverb. I Risus dolori miscebitur, in extrema gaudii luctus occupat, dicit Glos. interi. Iti eius perpetuur: Sed in superfluitate ludi est inordinatus risus, ti inordinatum gaudium. Ergo est ibi peccatum mortale, cui soli debetur luctus perpetuus .
Respondeo dicendum, quod in omni eo, quod est dirigibile secundum rationem , superfluum dicitur , quod regulam rationis excedit . Diminutum autem dicitur aliquid , secundum quod deficit a regula rationis . Dictum est autem , c ar. praee. J quod ludi era, sive iocosa verba , vel lacta sunt diriqibilia secundum rationem. Et ideo superfluum in ludo acci- Pitur, quod excedit regulam rationis . Quod quidem potest eme dupliciteν Uno moti ex ipsa specie acti O- IIum, quae assumuntur in ludum: Quod quidem iocandi genus secundum Tullium c lib. i. de Ostie. tie. de scurritie. oe fa ei. dicitur esse illiberale, petu- Iaus, fagitissum , obscoenum ; quando scilicet utitur aliquis causa ludi turpibus verbis, vel factis, vel eciam his quae verMunt in proximi nocumentum, quae de se sunt peccata mortalia. Et sic patet, quod excessus in ludo es peccatum mortale. Alio autem modo potest eme excessus in ludo secundum defectum debitarum circunt stantiarum ; puta cum aliqui utuntur ludo vel temporibus , vel in locis indebitis, aut etiam praeter convenientiam ne Motii. seu personae . Et boc ρει idem quandoque pyroyesse ρeccatum mortale propter υehementiam asta iusmi ludum, cujus delectationem praeponit aliquis di
253쪽
α3ο QUAEST. CLXVIII. ART. III.
lectioni Dei; ita quod contra praeceptum Del , vel
Ecclesiae, talibus ludis uti non refugiat . Quandoqua autem in peccatωm υeniati ; puta si aliquis non tantum asscitur ad ludum, quod propter hoc velit alia
quid contra Deum committere. 'Ad primum ergo dicendum, quod Hiqua sunt peccata propter solam intentionem ; quia se ilicet in in ruriam alicuius fiunt : Quam quidem intentionem excludit ludus, cuius intentio aὸ delectationem fer- rur, non ad iniuriam alicuius': Et in talibus ludus e cusat a peccato, vel peccatum diminuit. 2vadam vero sunt, quae secundum suam speciem sunt peccata; sicut homicidium, fornicatio, & similia : Et t Iia non excusantur per ludum, quin immo ex his i dux redditur flagitiosus, & obscoenus. Ad secundum dicendum , quod superfluitas in I do pertinet ad ineptam laetitiam , quam Gregorius c loci cit. in arg. I dicit esse filiam gulae. Unde Exod. 3 . dicitur: Sedit popuItis mansitare, oe bibe--, ω surrexertini ludere. ἀAd tertium dicendum , quod , sicut dictum est ,
c are. praee. ludust est necessarius ad conversatioinem humanae vitae. Ad omnia autem quae sunt uti-1ia conversationi humanae , deputari possunt aliqua ossicia licita . Et ideo etiam ossicium histrionum , quod ordinatur ad solatiam hominibus exhibendum, non est secundum se illicitum : Nec sunt in statu
Peccati, dummodo, moderate ludo utantur, idest non
utendo aliquibus ilIicitis verbis, vel factis ad ludum,& non adhibendo Iudum negotiis , & temporibus
indebitis et Et quamvis in rebust humaaist nore utau tur alio ossicio per comparationem aa alios homines: tamen per comparationem ad seipsi,s , & ad Deum, alias habent seriosas , & virtuosaR operatio ues: puta. dum orant, & suas passiones,& operati meS componunt,& quandoque etiam pauperibus eleemosynas largiuntur . Unde illi qui moderate eis subveniunt, non peccant, sed iuste faciunt ,. merce dem ministerii eorum eis tribuendo 2 si quia autem superflue sua in tales consumunt, vel etiam susten tant illog histriones, qui illicitis Iudi R utuntur, pec-Cant, quasi eos in peccati, foventes. Unde Augustinus dicit super Ioan era L ioo ante messi tOm. 9. quod donare res suas his rionibus, viritim in imma--, nam virtus, nisi forte aliquis histrio esset in extrema necessitate , in qua esset ei subueniendum .
Dieit enim Ambrosius in lib. de ossiciis: c quis μmile bab. I. i. de osse e. 3o. ante med. ω I. 3. e. s. vid.
254쪽
QUAEST. CLXVIII. ART. IV. a3 re uim pascendo hominem servare poteris , se non Μυ ris , occidisi . APPENDIX.
e v X are. habes primo et quomodo per rationem Mi III ostendas , & in recto sensu intelligas , merito insinuatum a Scripturis ἰ superfluitatem ludi est e peccatum . Ut Proverb. I . secundum quod ex tenditur eum glos. & das cursu in arg. contri trem a Job et ris Tenent tνmpanum, oe cytharam , oe gaudent af -- num organi. Ducunt in bonis dies stios: Θ ω ρuncto ad infrena descendunt . Item insinuatur pre hoc, quod dieitur Ecel. 23. Mel in nisii , eomede, quod fiscis tibi: ne forte satiatias eυomas illud . Et infra : Qui mel multum comedit, non asi bovum. S eundo vides; quomodo ex iis, si bene pensentur,&applicentu τ c quod tuum est & hic, & alibi plerun-que doctrina praesens, &c.
ARTICULUS IU. go Ureum in defectia Iudi eonsessae aliquod
AD Quartum sic proceditur. Videtur, quod in deis
sectu ludi non consistat aliquod peccatum. Nurulum enim peccatum indicitur poenitenti: Sed Augustinus dicit cin lib. de υera, oe falsa poenis. e. II. a med. to. de menitente loquens: Cohibeat se s ει dis , oe a spectaculis saecvIi, qui perfectam eonsequὸ vula remissoris gratiam . Ergo in defectu ludi non est aliquod peccatum. I. Praeterea. Nullum peccatum ponitur in comme datione Sanctorum. Sed in commendatione quorundam ponitur , quod a ludo abstinuerunt o dicitur mmini Hierem. II. Nou feri in eo lis Itidentium . ATob. 3. dicitur : μπquam etim Itidentibus mi fetistaene, neque eum bis, ρυή in Imitate ambulant, sta risipem me praebui . Ergo in defectu ludi non potest esse peccaIum. 3. Praeterea . Andronicus ponit austeritatem , quam inter virtutes numerat , esse habitum , seeundum quem aliqui nec afferunt aliis delectationes coIloeu. Iionum , neque ab his recipiunt : Sed hoc pertinet ad desectum ludi. Ergo desectus Iudi magis pertinotad virtutem, quam ad vitium . , . ..
255쪽
Sed Contra est, quod Philoc in a. Et hic. ce. 7& in . ce. 8. to. 3. J ponit desectum in ludo e Se υι-
Respondeo dicendum, quod omne quod est contra rationem in rebus humanis , vitiosum est . Est autem contra rationem , ut aliquis se aliis onerosum exhibeat ; puta dum nihil delectabile exhibet. , &etiam aliorum delectationes impedit . Unde Seneca dicit: cI. de q. virtutib. e. de Continenιia ante med. Sic te geras sapienteν , quod nullus te habeat tanquam uisterum, nec contemnat quas vilem . Isti autem qui in ludo deficiunt , nec ipsi dicunt aliquod ridiculum, & dicentibus molesti sunt ; quia scilicet moderatos aliorum ludos non recipiunt. Et ideo e les vitiose funi, & dicuntur duri, & agrestes, ut Philos. dicit in o. Ethicor. e. 8. to. S. Sed quia ludus est utilis propter quietem, R deIectationem , delectatio autem , & quies non Propterie quaeruntur in humana vita, sed propter operationem, ut dicitur in Io. Et hic. c e. 6. to. I. ideo defa-
ius ludi mintis es vitiosus , quam ludi superexcessus . Unde Philos dicit in s. Et hic. c. e. IO. aute med. so. s. 3 quod pauci amici propter delectationem fune habendi ; quia pa=tim de delectatione fincie ad υλτam quas pro condimento scut parum de fale fuse scit in cibo . Ad primum ergo dicendum, quod quia poenitentihus luctus indicitur pro peccatis , ideo interdicitur
eis ludus. Nec hoc pertinet ad vitium defectus: quia hoc ipsum est secundum rationem , quod in eis ludus diminuatur. Ad secundum dicendum , quod Hierem. ibi loquitur secundum congruentiam temporis , cuius status ma- sis luctum requirebat. Unde subdit: Solus sedebam , quoniam amaritudine replesi me. Quod autem diciatur Tob. 3. pertinet ad ludum superfluum . Quod parat ex eo quod sequitur : Neque tum his qui in lovitate ambulant, participem me praebui. Ad tertium dicendum, quod austeritas, secundum quod est virtus , non excἰudit omnes delectationes, sed superfluas, & inordinatas. unde videtur pertinere ad affabilitatem, quam Philos. c I. 4. Ethic. c. 6.go. s. amicitiam nominat, vel ad Eutrapeliam, sive iucunditatem: Et tamen nominat, & definit eam se secundum convenientiam ad temperantiam , cum ius est delectationes reprimere.
256쪽
233 QUAEST. CLXIX. ART. I. APPENDIX,
EX art. habes pνimo : quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum fuisse a Scripturis, Philos ; quod in defectu ludi potest esse peccatum. A Philos quidem in ar . eontr. A Scripturis vero e ut ju aν. a. append. Ex eisdem enim scripturarum auis ctoritatibus, per quas Ostenditur, virtutem aliquam posse esse in ludis, coostenditur quoque , si per locum ab oppositis fiat processus , quod in defectu luci potest esse peccatum . Approbans enim ludum e dem per oppositum tenore desectum Iudi reprobat quoniam , si aliqua virtus est ita ludo , non potest nullum vitium esse in defectu ludi. Secundo vides rquomodo , Sc.
QUAESTIO CLXIX. De Modesta, in duos articulos diυisa. DE inde considerandum est de Modestia, secundum
quod consistit in exteriori apparatu. Et eires hoe qtieruntur duo. Primo . Utrum circa exteriorem apparatum possit esse virtus, vitium. Secundo . Utrum mulieres peccent mortalitet iasuperfluo ornatu.
Utrum circa exteriorem ornatum possit esse , minus , γ υirium.
γ 1. Et hic. A' Primur sic proceditur. Videtur , quod circa
exteriorem Ornatum non possit esse virtus, & v tium . Exterior enim Ornatus non inest nobis a n tura; unde & secundum diversitatem temporum . ialocorum variatur. Unde August. dicit in 3. de doctrina christiana, e. ia. ad s. to. 3. quod esures, crma uicatas piamicas habere syud υeteres Romanos μ-gisium eras οῦ nunc autem honesto loco natis non eas
habera flagitium es . Sed, sicut Pullos dicit in et J Ethie.
257쪽
Sed Contra est, quod Philos in a. Et hic. ce. 7. S in . ce. 8.to. 3. J ponit defectum in ludo esse v
Respondeo dicendum, quod omne quod est contra rationem in rebus humanis , vitiosum est . Est autem contra rationem , ut aliquis se aliis onerosum exhibeat ; puta dum nihil delectabile exhibet , &etiam aliorum delectationes impedit . Unde Seneca dicit: l. de q. virtutib. c. de Continen/ia ante med. Sic ta geras sapienter , quod nuIItis te habeat tanquam asperum, nee contemnat qua se vilem . Isti autem qui in ludo deficiunt , nec ipsi dicunt aliquod ridiculum, & dicentibus molesti sunt ; quia stilicet moderatos aliorum ludos non recipi uul. Et ideo tales vitiosi sunt, & dicuntur duri, &agreses, ut Phialos dicit in Φ. Ethicor. e. 8, to. I. Sed quia ludus est utilis propter quietem, R delectationem , delectatio autem , & quies non propterre quaeruntur in humana vita , sed propter operationem , ut dicitur in Io. Et hic. c e. 6. to. I. ideo defa- ιυν ludi minus es sitiosus , quam ludi superexcessus. Unde Philos dicit in s. Et hic. ce. I ante med.
so. s. a quod pauci amici propter delectationem fune habendi ; quia paνtim de delectatione fiscit ad viaram quas pro condimento seut parum de fale sus eis in cibo. Ad primum ergo dicendum, quod quia poenitentiis
hus luctus indicitur pro peccatis , ideo interdicitur eis ludus. Nec hoc pertinet ad vitium defectus: quia hoc ipsum est secundum rationem , quod in eis ludus diminuatur. Ad secundum dicendum , quod Hierem. ibi loquitur secundum congruentiam temporis , cuius status ma- sis luctum requirebat. Unde subdit: Solus sedebam, quoniam amaritudine replesi me. Quod autem diciatur Tob. 3. pertinet ad ludum superfluum. Quod patet ex eo quod sequitur : Neque cum his qui in levitate ambulant, participem me praebui. Ad tertium dicendum, quod austeritas, secundum quod est virtus , non excludit omnes delectationes, sed supernuas, , inordinatas. unde videtur pertineis re ad affabilitatem, quam Philos c I. q. Ethic. c. 6.to. s. amicitiam nominat, vel ad Eutrapeliam, Mve iucunditatem: Et tamen nominat, I definit eam sc secundum convenientiam ad temperaut iam , c ius est delectationes reprimere. Am
258쪽
EX art. habes primo : quomodo per rationem oristendas, merito insinuatum fuisse a Scripturis, Philos ; quod in desectu ludi potest eme peccatum. A Philos. quidem in arg. contr. A Scripturis vero P ut tu ar. a. append. Ex ei idem enim scripturarum auis choritatibus, per quas ostenditur, virtutem aliquam posse esse in ludis, coostenditur quoque , si per locum ab oppositis fiat proces las , quod in desectu Iudi potest esse peccatum. Approbans enim ludum e dem per oppositum tenore desectum ludi reprobat rquoniam , si aliqua virtus est in ludo , non potest nullum vitium esse in desectu ludi. Secundo vides quomodo , &
De Modestia, in duos articulas diυUs. DE inde considerandum est de Modestia, secundum
quod consistit in exteriori apparatu. Et eirca hoc quaeruntiar duo. Primo . Utrum circa exteriorem apparatum possit esse virtus, ia vitium. Secundo . Utrum mulietes peccent mortaliter iusuperfluo Ornatu.
A' Primur sic proceditur. Videtur , quod circa
exteriorem ornatum non possit esse virtus, & v tium . Exterior enim ornatus non inest nobis a n tura ; unde & secundum diversitatem temporum Iocorum variatur. Unde August. dicit in a. de doctrina christiana, c. I a. ad s. eo. 3. 3 quod eaures, crmanicatas pianicas habere apud veteres Romanos sagitium eras ἰ nunc autem honeso loco raatis non eas
habere Magitium es . Sed, sicut Philos dicit in a.
259쪽
Et hic. ce. I. eo. s naturaliter inest nobis aptitudo ad virtutes . Ergo circa huiusmodi non est virtus, di vitium. 2. Praeterea. Si circa exteriorem cultum esset vim tus , & vitium , oporteret quod superfluitas in tal, hus esset vitiosa, & etiam defectus vitiosus; Sed superfluitas in cultu exteriori nota videtur ei se viti sa; quia etiam Sacerdores, & ministri altaris in s cro ministerici pretiosissimis vestibus utuatur. Simia I iter etiam desectus in talibus non videtur esse viistiosus; quia in laudem quorundam dicitur ad Hebr. 13. Circuierunt in melotis , oe in pestibuν eaminis . Non ergo videtur , quod in talibus possit esse vi . tus. & vitium. 3. Praeterea. omnis virtus aut est theologica, aut moralis, aut intellectualis: Sed circa huiusmodi non consistit virtus intellectualis , quae perficitur in aliis qua cognitione veritatis similiter etiam nec est ibi virtus theologica, quae habet Deum pro obiecto: nec est etiam ibi aliqua virtutum moralium , quas Phialos tangit. clib. 2. Ethie. e. p. rs. I. Ergo videtur, quod circa huiusmodi cultum non possit esse virtus,& vitium. Sed Contra. Honestas ad virtutem pertinet e Sed in exteriori cultu consideratur quaedam honestas. dicit enim Ambros in I. de ossic. cc I9 3 ,, Decor corpori ris non sit affectatus, sed naturalis, simplex, ne-m glectus magis, quam expetitus , non pretiosis, &M albentibus adiutus vestimentis, sed communibus, se ut honestati, vel necessitati nihil desit, nihil ae. D cedat nitori. Ergo in exteriori cultu potest esse virtus. & vitium. Respondeo dicendum, quod in ipsis rebus exteri Tibus, quibus homo utitur, non est aliquod vitium, sed ex parte hominis , qui immoderate utitur eis. Quae quidem immoderantia potest esse siplieitre. Uno quidem moώ per comparationem ad consuetudinem hominum , cum quibus aliquis vivit . Unde dicit August. in 3. Confessi , c ea. 8. a princ to. . 3s, Quae contra mores hominum sunt flagitia , pro,, morum diversitate vitanda sunt; ut pactum interis se civitatis, aut gentis consuetudine, vel lege fi m matum nullius civis, aut peregrini Libidine violisinis ture turpis est enim omnis pars universo suo non
inio modo potest esse immoderantia in usu talium verum ex inordinato affectu utentis ἰ ex quo qua doque contingit , quod homo nimis bibidinose tali
diu utatur , sive secundum consuetudim eorum',
260쪽
cum quibus vivit, sive praeter eorum consuetudinem. Unde August. dicit in 3. de doctrina christiana: ce. n. inf. to. 3 3 is In usu rerum abesse oportet libidiis D nem, quae non solum ipsa eorum, inter quos viis M vit , consuetudine nequiter abutitur ; sed etiam is saepe fines eius egressa, foeditatem suam, quae in D ter claustra morum solemnium latitabat, flagiti is sissima eruptione manifestat. Contingit autem ista inordinatio actus triplicitis, quantum ad superabundantiam. Uno modo pre hoe quod aliquis ex super o cultu vestiam hominum gloriam etiarit , prout scilicet vestes, & alia huiusmodi pertinent ad quendam ornatum. Unde Gregori dicit in quadam Homilia: csc. 4o. in Evang. .nter prine. γmed. Sunt nonnulli, qui cultum subtilium, pre-
,, tiosarumque vestium non putant esse peccatum; is quod videlicet si culpa non emet, nequaquam se ,, mo Dei tam vigilanter exprimeret , quod dives,
D qui torquebatur apud inferos , byssis , & purpura se indutus fuisser. Nemo quippe vesimenta preti D, scilicet excedentia proprium statum , nisi ad in nem gloriam quaerit. Alio modo se . dum qtiod homo per fuminuum cultum vesitim quaerit delisiar,
secundum quod vestis ordinatur ad corporis fomenis tum . Iertio, secundum quod nimiam sotiet dinem ponit ad exteriorem vesium .eutrum , etiam si non sit aliqua inordinatio ex parte fitiis . Et secundum
hoc Andronicus ponit tres virtutes circa exteriorem
cultum: scilicet humilitatem, quae excludit intenti nem gloriae; unde dicit, quod humilitas est habitus non superabundans in sumptibus, & praeparationibus: Et per se Dyeientiam, quae excludit intenti nem deliciarum : unde dicit, quod per se suffieientia
est habitus contentus quibus oportet, & determinativa eorum quae ad vivere conveniunt, secundum illud Apostol. i. ad Timoth. ult. Habentes alimenta , o
Mibus tegamur, bis conrenti simus : Et βmplieis gem , quae excludit superfluam solicitudinem talium runde dicit, quod simplicitas est habitus contentus hix
Ex parte autem desectus similiter potest esse duptiae inordinatio per affectum . Uno quidem modo ex n Hagentia hominis , qui non adhibet sudium , veI I Mrem ad hoc ρωod exteriori eultu utarων, feeundiam quod oportet. Unde Philos dicit in 7. Et hic. med to. s. )quod ad mollitiem pertinet, quod aliquis
trahat vestimentum per terram, ut non Iaboret et