장음표시 사용
211쪽
Numanum impotenιiam in moderandis et coercendis Uectibus Se ι- tutem voco homo enim Vectibus obnoxius fui iuris non est, sed fortunae in cujus potestate ita est, ut ope coactus fit, quanquam meliora hi rideat, deteriora tamen equi. Rufus rei causam, et quid praeterea Dctus boni et mali habent, in hac arte demonstrare pro fui. Sed antequam incipium, pauca de perfectione et imperfectione, deque hono et malo praefari lubet. qui rem aliquam faeere constituit, eamque perfecit, rem suam perfectam esse, non iantum ipse, sed etiam unusquisque, qui mentem ductoris illius operis et copum recte nouerit, aut e novisse crediderit, dicet. Ex. gr. quis aliquod opus quod oppono nondum est peractum riderit, noveritque copum Auctoris illius operis esse domum ad care, i domum imperfectam esse dicet, et contra perfectam, mulsique opus ad finem, quem ejus Auctor idem dare constituerat, perductum Merit. Verum si quis opus aliquod idet, cujus simile nunquam riderat, nec mentem opimis norit, is fane scire non poterit, opusne illud perfectum animperfectum l. Atque haec ridetur prima fuisse florum Mocabulorum
212쪽
Agnificatis. Sed postquam homines ideas universales formare, et Amraum,
ad ciorum, turrium, etc. exemplaria excogitare, et alia rerum exemplari aliis praeferre inceperunt, factum est, ut unusquisque i perfectum
Vocuret, quod cum niserrais idea, quam ejusmodi rei formaverat, rideret ' convenire, et id contra imperfectum, quod cum conceps fusexemplari minus conisnire rideret, quanquam ex opimis sententio consummatum plane esset. Nec alia ridetur esse ratio, cur res naturales etiam, qua cilicet humana manu non sunt facta, perfectus aut imperfectos iam appetunt solent namque homines tam rerum naturalium quam rumialium ideas formare unisersales, quos rerum Histi exemplaria habent, et quas Naturam quam nihil nisi alicujus finis auso agere exi mans intueri credunt, Ibique exemplaria proponere. Cum itaque aliquid in Natura fleri idem, quod cum concepto exemplari, quod res ejusmodi habent, minus miserit, ipsum Naturam tum defecisse e peccarisse, remque illam imperfectam reliquisse credunt. Videmus itaque homines consuerisse, res naturales perfectas aut imperfectas ocare, magis ex prajudicio quam ex eorum Mero cognitione. Ostendimus enim in Primae artis inpendice , --turum propter ne non agere aeternum namque illud et infinitum Em, quod Deum se Naturam appellamus, eadem, quo exsit -- cessitate agit. Ex qua enim natura necestate exsit, ex eadem ipsum agere ostendimus Prop. 6. . . . Ratio igitur, e causa, cur Deus e Natura agit, et cur exsit, una eademque est in ergo
nullius ni caus exsit, nullius etiam ni caus agit sed ut exissendi, sic et agendi principium, ei finem habet nullum Causa aurem, quae natis dieitur, nihil est praeter ipsum humanum appeιitum, quatentis is alicujus rei eluti principium seu causa primaria consideratur. Ex gr. cum dicimus habitationem ausam fuisse Malem hujus aut illius domus, nihil tum sane intelligimus aliud, quam quod homo ex eo, quod ita domestica commoda imaginatus est, appetitum habuit ad eandi domum ouare habitatio, quatenus ut noli cu a consideratur, nihil est praeter hunc vularem appetitum, qui rexerucaso est e ciens suae in prima consideratur, quia homines suorum
213쪽
appetituum causas communiter ignorunt. Sunt numque, ut jam apediri, suarum quidem actionum et appetituum conscii, fed ignari causarum, a quibus ad usiquid appetendum determinantur. Quod praeterea νulo junt, Naturum aliquando deficere ei peccare, resque impe fectus producere, inter commenta numero, de quibus in Appendice Partis Prima egi Perfectio igitur e imperfectio mera modi solummodo cogitandi funi, nempe notiones, qua fingere solemus ex eo, quod ejusdem species aut generis individua ad inricem comparamus et huc de causa supra Desin. . p. a. dixi, me per realituum et perfectionem idem intelligere Solemus enim omnia Natura individua ad unum genus, quod generosib um appellotur, mocare nempe ad notionem Entis, quae ad omnia ab iste Natura indiri a pertinet. Quatenus itaque Natura indiuidua ad hoc genus reocamus, et ad inricem comparamus, et alia plus entitutis e realitatis quam alia habere comperimus, eatenus alia aliis perfectiora esse dicimus et quatenus iisdem aliquid tribuimus, quod motionem inνobit, ut eminus, Dir, -- potentia, etc., munus ipsa imperfecta appetismus, quia nostram Men- rem non aeque a iunt ac illa, qua perfectu ociamus, et non quod
ipsis aliquid, quod suum H, deficior, e quod Natura peccaxerit. Nihil enim naturae alicujus rei competu, ni id, quod ex necessiture natura causa scientis equitur, et quicquid ex necessitate natura era ce cientis equitur, id necessario m. Bonum et malum quod attinet, nihil etiam positisum in rebin, infe cilicet consideratis, indicant, nec aliud unt prater cogitandi
modos, seu nouones, quas formamus ex eo, quod res ad inrirem comparamus. Num una eademque res potest eodem tempore bona et mala,
et etiam inae erens esse. Ex gr. Musica bona est Meluncisoluo, mala Lugenti; Surdo autem neque bona neque uis. Verum, Mamrisferes ita habeat, nobis tamen hac ocabula retinenda sunt. Num quia Meum hominis, anquam natur humanae exemplar, quod intueamur, formure cupimus, nobis ex usu erit, hac eadem ocubuis eo, quo dixi, sensu retinere. Per bonum itaque in seqq. inteia iam id, quod certo scimus medium esse, ut ad exemplar humana natura, quod nobis proponimus, magis magisque accedamus Per malum autem id, quod certonimus imperiire, quo mim idem exemplar referamus. Deinde homines
214쪽
perfectiores aut imperfectiores Hemur, quatenras ad Me idem examplar
magis aut iam accedunt. Nam apprime notandum est, cum duo, aliquem minore ad majorem perfectionem transire, et contra me monime igere μὴ ex una essentia seu forma in aliam mutatur Equus numque ex gr. tum destruisur, o hominem, quam in infectum mutetur fed udae ejus agendi potentiam, quatenus ac per ipsius
naturam inteliantur, arageri et minui concipimus. Denique per perfectionem in genere realitatem, ut dixi, intelligam Me est, rei cujuscunque essentiam, quatenus certo modo missi es operatur, nunc ipsius durationis habita ratione. Nam sua res finguiaris potest ideo inciperfectior, qui plus semporis in exissendo perfeνα- ις quippe rerum ratio ex earum essentia determinari nequit quandoquidem rerum essensio nullum certum et determinatum exsanae tempus in Dit sed re quacunque, is ea perfectior fit, se minus, eadem in quo exsere incipit, semper in exissendo perseverare poteric ita ut omnes hac in re quales sint.
DEFINITIONES.I. Per bonum id intelligam, quod certo scimus nobis esse utile. II. Per malum autem id, quod certo scimus impedire, quo minus boni allarius simus compotes. De his praecedentem vide praefationem sub finem.)III. Res singulares voco contingentes, quatenus, dum ad earum solam essentiam attendimus, nihil invenimus, quod earum existentiam necessario ponat, e quod ipsam necessario secludat. IV. Easdem res singulares Deo possibiles, quatenus, dum ad causa ex quibus produci debent, attendimus, nescimus, an pis determinatae sint ad easdem producendum. In Schol. I. Prop. 33 p. I. inter possibile et contingens nullam feci differentiam, quia ibi non opus erat haec accurate distinguere.)V. Per contrarios affectus in seqq. intelligam eos, qui hominem diversum trahunt, quamvis ejusdem sint generis, ut luxuries et avaritia, quae amoris sunt species nec natura, sed per accidens sunt contrarii. VL Quid per affectum erga rem suturam, praesentem, et praeteritam intelligam, explicui in Schol. I. et a Prop. 8. . ., quod Vide.
215쪽
Des servitutes Humana. 19I Sed venit hic praeterea notandum, quod ut loci, sic etiam temporis distantiam non nisi usque ad certum quendam limitem possumus distincte imaginari hoc est, sicut omnia illa objecta, quae ultraducentos pedes a nobis distant, seu quorum distantia a loco, in quo sumus, illam superat, quam distincte imaginamur, aeque a nobis distare, et perinde ac si in eodem plano essent, imaginari solemus; sic etiam objecta, quorum existendi tempus longiore a Manti intervallo abesse imaginamur, quam quod distincte imaginari solemus, omnia aeque longe a praesenti distare imaginamur, et ad unum quasi temporis
VII. Per finem, cujus causa aliquid iacimus, appetitum intesigo. VIII. Per viri em et potentiam idem intelligo hoc est per Prop. 7 μ . , virtus, quatenus ad hominem refertur, est ipsa hominis essentia seu natura, quatenus potestatem habet quaedam effetendi, quae per solas ipsius naturae leges possunt intelligi.
Nulla res singularis in rerum Natura datur, qua potentior et sortior non detur alia. Sed quacunque data datur alia potentior, a qua illa data potest destrui.
Nihil, quod ideo falsa positisum habet, tollitur praefentis eri,
Falsitas in sola privatione cognitiorus, quam ideae inadaequatae in volvunt, consistit per Prop. s. p. a. , nec ipse aliquid habent positivum, propter quod falsae dicuntur per Prop. 33 p. a. sedeontra, quatenus ad Deum reseruntur, verae sunt se Prop. 32. p. a. . si igitur id, quod idea falsa positivum habet, praesentia veri, quatenus verum est, tolleretur, tolleretur ergo idea vera a serapa, quod per Prop. . . . est absurdum. Ergo Nihil, quod idea, etc. q. E. D.
Intelligitur haec Propositio clarius ex a Coroll. Prop. 6. p. a. Nam imaginatio idea est, quae magis Corporis humani praesentem eonstitutionem, quam corporis externi naturam indicat non quidem
216쪽
distincte, sed confuse unde fit, ut ens errare dicatur. X. gr. cum solem intuemur, eundem ducentos circiter pedes a nobis distare
imaginamur in quo tamdiu fallimur, quamdiu veram ejus distantiam ignoramus; sed cognita ejusdem distantia tollitur quidem error, sed
non imaginatio, hoc est dea solis, quae ejusdem naturam eatenus tantum explicat, quatenus Corpus ab eodem assicitur adeoque, quamvis veram ejusdem distantiam noscamus, ipsum nihilominus prope nobis adesse imaginabimur. Nam ut in schol. Prop. 3s. p. a. diximus, non ea de causa solem adeo propinquum imaginamur, quia ejus veram distantiam ignoramus; sed quia Μens eatenus magnitudinem solis concipit, quatenus Corpus ab eodem assicitur. Sic cum solis radii, quae superficiei incidentes, ad nostros oculos reflectuntur, eundem perinde ac si in aqua esset, imaginamur, tametsi verum ejus locum noverimus et sic reliquae imaginationes, quibus Mens fallitur, sive eae naturalem Corporis constitutionem, sive quod eiusdem agendi potentiam augeri vel minui indicant, vero non sunt contrariae, nec ejusdem praesentia evanescunt. Fit quidem, cum falso aliquod malum
timemus, ut timor evanescat audito vero nuntio sed contra etiam fit, cum malum, quod certe venturum est, timemus, ut timor etiam evanescat audito falso nuntio atque adeo imaginationes non praesentia Veri, quatenus verum evanescunt, sed quia aliae occurrunt iis fortiores, quae rerum, quas imaginamur, praesentem existentiam secludunt, ut Prop. 7. p. a. Ostendimus.
Nos stram patimur, quatenus Natura fumus pars, qua per se absque aliis non potest concipi.
Nos tum pati dicimur, cum aliquid in nobis oritur, cuius non nisi partialis sumus causa per D n. a. p. 3. , hoc est per Desin. I p. 3. aliquid, quod ex solis legibus nostrae naturae deduci nequit. Patimur igitur, quatenus Naturae sumus pars, quae per se absque aliis nequit concipi. s. E. D.
Vis, qua homo in existendo perfreerat, limitata est, es a potentia causarum externarum infinite superatur.
217쪽
patet ex xiomate hujus. Nam dato homine datur aliquid aliud, puta A, potentius, et dato Λ datur deinde aliud, puta B, ipso Apotentius, et hoc in infinitum ac proinde potentia hominis potentia
alterius rei definitur, et a potentia causarum externarum infinite superatur. Q. E. D.
Fieri non potest, ut homo non m Natura pars, et ut nullas possit poti mutamnes, ni qua per solam suam naturum obsint intelligi,
Potentia, qua res singulares, et consequenter homo suum esse conservat, est ipsa Dei sive Naturae potentia per Corosi Prop. a p. I. ), non quatenus infinita est, sed quatenus per humanam actualem essentiam explicari potest per Prop. . . . . Potentia itaque hominis, quatenus per ipsius actualem essentiam explicatur, pars est infinitae Dei seu Naturae potentiae, hoc est per Prop. q. p. I. essentiae Quod erat primum Deinde si fieri posset ' ut homo nullas posset ' pati mutationes, nisi quae per solam ipsius hominis naturam possint intelligi, sequeretur per Prop. . e 6 p. 3. , ut non posset' perire, sed ut semper necessario existeret atque hoc sequi deberet ex causa, cujus potentia finita aut infinita sit nempe vel ex sola hominis potentia, qui scilicet potis esset, ut a se removeret reliquas mutationes, quae a causis externis oriri possent vel infinita Naturae potentia, a qua omnia singularia ita dirigerentur, ut homo nullas alias posset pati mutationes, nisi quae ipsius conservationi inserviunt. t primum per Prop. praceae, cujus demonstratis umνe solis est, et ad omnes res singulares applicari potess est absurdum. Ergo, si fieri posset ut homo nullas pateretur mutationes, nisi quae per solam ipsius hominis naturam possent intelligi, et consequenter ficut jam ostendimus ut semper necessario existeret id sequi deberet ex Dei infinita potentia; et consequenter per Prop. 6 p. I. ex
218쪽
necessitate divinae naturae, quatenus alicujus hominis idea affectus consideratur, totius Naturae ordo, quatenus ipsa sub Extensionis et Cogitationis attributis concipitur, deduci deberet; atque adeo ser Prop. I. p. I. I sequeretur, ut homo esset infinitus, quod sero para Aufus demonstrationis est absurdum. Fieri itaque nequit, ut homo nullas alias patiatur mutationes, nisi quarum ipse adaequata sit causa. Q. E. D.
Hinc sequitur, hominem necessario passionibus esse semper obnoxium, communemque Naturae ordinem sequi et eidem parere, seseque eidem, quantum rerum natura exigit, accommodare.
Vis et incrementum cujuscunque passionis, o que in exissendo perfe-νerantia, non definitur potentia, quo nos in exissendo perseverare conamur, e causa externa potenti cum nostra comparat .
Passionis essentia non potest per solam nostram essentiam explicari per Dem. I. et a. p. 3.), hoc est per Prop. 7. p. 3. , passionis potentia definiri nequit potentia, qua in nostro esse perseverare conamur, sed ut Prop. 16 p. a. ostensum est definiri necessario debet potentia causae externae cum nostra comparata. s. E. D.
Vis alicujus passionis, eu favi, reliqua hominis actiones, fera potentiam, superare potest, tu ut uectus pertinaciter homini adhaereat.
Vis et incrementum cujuscunque passionis ejusque in existendo perseverantia, definitur potentia causae externae cum nostra comparata per Prop. praeci ; adeoque per Prop. 3. hujus hominis potentiam superare potest, etc. Q. E. D.
'ectus coerceri nec tolli potest, nisi per Uectum contrarium et fortiorem Uectu coercendo. DEMONSTRΛTIO. Affectus, quatenus ad Mentem aesertur, est dea, qua Mens
219쪽
Des Servitutes Humana. I9s majorem vel minorem sui corporis existendi vim, quam antea affr-mat per generalem 'ectuum Definitionem, qua reperitur sub finem Tertiae artio. Cum igitur,ens aliquo affectu conflictatur, Corpus assicitur simul affectione, qua ejus agendi potentia augetur vel minui itur. Porro haec Corporis affectio per Prop. s. hujus vim a sua causa accipit perseverandi in suo esse quae proinde nec coerceri nec tolli potest, nisi a causa corporea per Prop. 6 p. a.), quae Corpus assiciat affectione illi contraria per Prop. s. p. 3. et sortiore per Axioma uis atque adeo per Prop. a. p. a. mens asscitur idea affectionis sortioris, et contrariae priori, hoc est per generat 'ectuum De . ,mens assicietur affectu fortiori et contrario priori, qui scilicet prioris existentiam secludet vel tollet ac proinde affectus nec tolli nec coerceri potest, nisi per affectum contrarium et fortiorem. Q. E. D.
Affectus, quatenus ad entem reseriur, nec coerceri nec tolli potest, nisi per deam Corporis affectionis contrariae, et sonioris affectione, qua patimur. Nam affectus, quo patimur, nec coerceri nec tolli potest, nisi per affectum eodem fortiorem eique contrarium per Prop. praeci , hoc est per gener 'ect De . , nisi per ideam Corporis affectionis fortioris et contrariae affectioni, qua patimur.
PROPOSITIO VIII. Cognitio boni et mali nihil aliud est, quam Laetitia Marsilia
ectus, quatenus ejus fumus conscii.
Id bonum aut malum vocamus, quod nostro esse conservando prodest vel obest sermon. I. et . Quo hoc est per Prop. 7. p. 3.), quod nostram agendi potentiam auget vel minuit, juvat vel coercet. Quatenus itaque per Don. Laetitia et risitia, quas idein GMI. Prop. II. p. 3. rem aliquam nos Laetitia vel ristitia assicere percipimus, eandem bonam aut malam vocamus atque adeo boni et mali cognitio nihil aliud est, quam Laetitiae vel Tristitiae idea, quae ex ipso Laetitiae vel Tristitiae affectu necessario sequitur per Prop. a. p. a. . in haec idea eodem modo unita est affectui,
220쪽
ac en unita est Corpori per Prop. I. p. a.); hoc est ut in Sehol ejusdem Pros ostensum, haec idea ab ipso affectu, sive pergen Amis. Don. ab idea Corporis affectionis, revera non distinguitur, nisi solo conceptu ergo haec cognitio boni et mali nihil est aliud, quam ipse affectus, quatenus eiusdem sumus constit. Q. E. D.
ectus, cujus causam in praesenti nobis adesse imaginamur, fortior est, quam si eandem non adesse imaginaremώr.
Imaginatio est idea, quamens rem ut praesentem contemplatur Fide ejus Desin in Schol. r. 7. p. a.), quae tamen magis Corporis humani constitutionem, quam rei externae naturam indicat perci H. a. Prop. I6. p. a. . Est igitur affectus per gen 'ea. Don. imaginatio, quatenus corporis constitutionem indicat. t imaginatio per Prop. 7. p. a. intensior est, quamdiu nihil imaginamur, quod rei externae praesentem existentiam secludit ergo etiam affectus, cujus causam in praesenti nobis adesse imaginamur, intensior seu fortior est, quam si eandem non adesse imaginaremur. s. E. D.
Cum supra in Propositione I 8 partis 3 dixerim, nos ex re futurae vel praeteritae imagine eodem affectu affici, ac si res, quam imaginamur, praesens esset, expresse monui, id verum esse, quatenus ad solam ipsius rei imaginem attendimus est enim ejusdem naturae, sive res imaginati simus sive non simus sed non negavi, eandem debiliorem reddi, quando alias res nobis praesentes contemplamur, quae rei suturae praesentem existentiam secludunt; quod tum monere negIexi, quia in hac arte de affectuum viribus agere constitueram.
Imago rei futurae vel praeteritae, hoc est rei, quam eum relatione ad tempus futurum vel praeteritum secluso praesenti contemplamur, caeteris paribus, debilior est imagine rei praesentis; et consequenter affectus erga rem suturam vel praeteritam, caeteris paribus, remissior est affectu erga rem praesentem.