장음표시 사용
241쪽
De servitutes Humana. II sensu bonum aut malum sit quandoquidem unusquisque, qui in statu est naturali, siue tantummodo utilitati consulit, et ex suo ingenio, et quatenus siue utilitatis tantum habet rationem, quid bonum quidve maluae si decernit, et nemini, ni sibi soli, obtemperare lege ulla tenetur. tque adeo in statu naturali peccatum concipi nequit; at quidem in statu Civili, ubi et communi consensu decernitur, quid bonum quidve malum sit, et unusquisque Civitati obtemperare tenetur. Est itaque precatum nihil aliud quam inobedientia, quae propterea solo Civitatis jure punitur, et contra obedientia Civi meritum duci-iur, quia eo ipso dignus judicatur, qui Civitatis commodis gaudeat. Deinde in statu naturali nemo ex communi consensu alicujus rei est Dominus, nec in Natura aliquid datur, quod possit dici huius hominis esse, et non illius; sed omnia omnium sunt ac proinde in statu naturali nulla potest concipi voluntas unicuique suum tribuendi,
aut alicui id, quod ejus sit, eripiendi hoc est, in statu naturali nihil fit, quod justum aut injustum possit diei; at quidem in statu
civili, ubi ex communi consensu decernitur, quid huius, quidve illius sit. Ex quibus apparet, justum et injustum, peccatum et meritum, notiones esse extrinsecas non autem attributa, quae Mentis naturam explicent. sed de his satis.
Id quod Corpus humanum ita disponit, ut pluribus modis possit
ei, et quod idem aptum reddi ad corpora externa pluribus modis a lenaeum, homini est utile; et eo utilius, quo Corpus ab eo aptius redditur, ut pluribus modis ociatur, alioque corpora ocim; et contra id noxium est, quod Corpus ad haec minus aptum reddit.
Quo Corpus ad haec aptius redditur, omen aptior ad percipiendum redditur per Prop. 4. p. a. adeoque id, quod Corpus hac ratione disponit, aptumque ad haec reddit, est necessario bonum seu utile se Prop. in eris . A uo, et eo utilius, quo Corpus ad haec aptius potest reddere; et contra per eundem Prop. I . p. a. insemiam, et Prop. M. era7. huius noxium, si Corpus ad haec minus aptum reddat. N. E. D.
242쪽
Qua Ferunt, ut motus et quietis ratio, quam Corporis humiam partes ad inνicem habent, conferνetur, bona unu et ea contro mois, qua sciunt, ut Corporis immani partes aliam ad invicem motus ιquietis habeant rationem.
Corpus humanum indiget, ut conservetur, plurimis aliis corporibus per Postulo . p. a.). t id, quod formam humani Corporis constituit, in hoc consistit, quod ejus partes motus suos certa quadam ratione sibi invicem communicent per Desin ante Lem. ., quom idepost Prop. 3. p. a.). Ergo quae Sciunt, ut motus et quietis ratio, quam Corporis humani partes ad invicem habent, conservetur, eadem humani Corporis formam conservant, et consequente essiciunt per P . . et . p. a.), ut Corpus humanum multis modis assici, et ut idem corpora externa multis modis assicere possit, adeoque per Prop. prac. bona sunt. Deinde, quae Sciunt, ut Corporis humani partes aliam motus et quietis rationem obtineant, eadem per eundem Don. p. a. essiciunt, ut Corpus humanum aliam formam induat, hoc est ut per e notum, et in ne praefationis hujus partis monuimus ut Corpus humanum destruatur, et consequenter ut omnino ineptum reddatur, ne possit pluribus modis assici, ac proinde per Prop. prac. mala sunt Q. E. D.
Quantum haec Μenti obesse vel prodesse possunt, in Quinta arte
explicabitur. Sed hic notandum, quod Corpus tum mortem obire intelligam, quando ejus partes ita disponuntur, ut aliam motus et quietis rationem ad invicem obtineant. Nam negare non audeo, Corpus humanum, retenta sanguinis circulatione, et aliis, propter quae Corpus vivere existimatur, posse nihilominus in aliam naturam sua prorsus diversam mutari. Nam nulla ratio me cogit, ut statuam Corpus non mori, nisi mutetur in cadaver quin ipsa experientia aliud suadere videtur. Fit namque aliquando, ut homo tales patiatur mutationes, ut non facile eundem illum esse dixerim ut de quodam Hispano Poeta narrare audivi, qui morbo correptus fuerat, et quamvis
243쪽
De Iervitutes Humana. I9 ex eo convaluerit, mansit tamen praeteritae suae vitae tam oblitus, ut Fabulas et Tragoedias, quas fecerat, suas non crediderit esse et sane pro infante adulto haberi potuisset, si vernaculae etiam linguae fuisset oblitus. Et si hoc incredibile videtur, quid de infantibus dicemus Quorum naturam homo provectae aetatis a sua tam dive famesse credit, ut persuaderi non posset, se unquam infantem fuisse, nisi ex aliis de se conjecturam faceret. Sed ne superstitiosis materiam suppeditem movendi novas quaestiones, malo haec in medio relinquere.
qua ad hominum communem Societatem conducunt, stae qua βα- , ut homines concorditer Dant, utilia sunt, et illa contro malo, qua discordiam in Cisitatem inducunt.
Nam quae essiciunt, ut homines concorditer vivant, simul emciunt, ut ex ductu Rationis vivant per Prop. s. Quo, atque adeo per Prop. 4 et 7. hujus bona sunt, et per eandem rationem illa contra mala sunt, quae discordias concitant. N. E. D.
Laetitia directe mala non est, sed bona risui autem contra directe est malo.
Laetitia per Prop. II. p. 3 cum ejusdem Schia est affectus, quo 0rporis agendi potentia augetur vel juvatur; Tristitia autem contra est affectus, quo corporis agendi potentia minuitur vel coercetur; λdeoque per Prop. 38. hujus Laetitia directa bona est, etc. Q. E. D.
Hilaritas exussum habere nequit, sed semper bona est; et contra Maneholia semper mala.
Hilaritas Fide ejus Don in Scru Prop. II. p. 3. est Laetitia, quae, quatenus ad Corpus refertur, in hoc consistit, quod Corporis 'Mnes partes pariter sint affectae hoc est per Prop. II. p. 3. quod Purporis agendi potentia augetur vel juvatur, ita ut omnes ejus
244쪽
aao Ethice Pars IV. partes eandem ad invicem motus et quietis rationem obtineant; atque adeo per Prop. 39. Uus Hilaritas semper est bona, nec X- cessum habere potest. At Melancholia cujus etiam De . Me in eodem Scho Prop. LI. p. 3. est ristitia, quae, quatenus ad Corpus refertur, in hoc consistit, quod Corporis agendi potentia absolute minuitur vel coercetur adeoque per Prop. 38. hujus semper est mala. s. E. D.
Titillatio excessum habere potest, et mala esse Dolor autem eatenus potest esse bonus, quatenus uillatio seu Laetitia est mala.
Titillati est Laetitia, quae, quatenus ad Corpus resertur, in hoc consistit, quod una vel aliquot ejus partes prae reliquis assiciuntur inde ejus Don in Schol. Prop. II. p. 3); cujus affectus potentia tanta esse potest, ut reliquas Corporis actiones superet fer Prop. 6.h uo, eique pertinaciter adhaereat, atque de impediat, quo minus Corpus aptum sit, ut plurimis aliis modis afficiatur; adeoque per Prop. 38. hujus mala esse potest. Deinde Dolor, qui contra Tristitia est, in se solo consideratus, non potest esse bonus per Prop. I. Aufu,M. Verum quia ejus vis et incrementum definitur potentia causae externae cum nostra comparata per Prop. s. Quo possumus ergo hujus affectus infinitos virium concipere gradus et modos per Prop. 3. hujus); atque adeo eundem talem concipere, qui Titillationem possit
coercere, ut excessum non habeat, et eatenus per primam partem Prop. hujus efficere, ne Corpus minus aptum reddatur ac proinde eatenus erit bonus. s. E. D.
Amor et Cupiditas excessum habere possunt.
Amor est Laetitia per Dem. 6. MDct. concomitante idea causae externae Titillatio igitur per Schol. Prop. LI. p. 3. concomitante idea causae externae Amor est atque adeo mor per Prop. praec. excessum habere potest. Deinde Cupiditas eo est major, quo affectus, ex quo oritur, major est per Prop. 37. p. 3. Quare ut affectus
245쪽
Des Servitute Numana. 22 I per Prop. 6. Aufus reliquas hominis actiones superare potest sic etiam Cupiditas, quae ex eodem affectu oritur, reliquas Cupiditates superare, ac proinde eundem excessum habere poterit, quem in prae-eedenti Propositione itillationem habere ostendimus. i. E. D.
Hilaritas, quam bonam esse dixi, concipitur facilius quam observatur. Nam affectus, quibus quotidie conflictamur, referuntur plerumque ad aliquam Corporis partem, quae prae reliquis afficitur ac proinde affectus ut plurimum excessum habent, et Μentem in sola unius objecti contemplatione ita detinent, ut de aliis cogitare nequeat et quamvis homines pluribuis affectibus obnoxii sint, atque adeo rari reperiantur, qui semper uno eodemque affectu conflictentur, non desunt tamen, quibus unus idemque affectus pertinaciter adhaereat. Videmus enim homines aliquando ab uno objecto ita assici, ut quamvis praesens non sit, ipsum tamen coram habere credant; quod quando homini non dormienti accidit, eundem delirare dicimus vel insanire nec minus insanire creduntur, qui more ardent, quique noctes atque dies solam amasiam vel meretricem somniant, quia risum movere solent. t cum avarus de nulla aliare, quam de lucro vel de nummis cogitet, et ambitiosus de gloria, eici, hi non creduntur delirare, quia molesti solent esse, et odio digni aestimantur. Sed revera varitia, Ambitio, Libido, etc. delirii species sunt, quamvis inter morbos non numerentur.
Odium nranquam potest esse bonum.
Hominem, quem odimus, destruere conamur per Prop. 39. p. 3.), hoc est per Prop. 37. hujus aliquid conamur, quod malum est; Ergo etc. N. E. D.
Nota me hic et in seqq. per odium illud tantum intelligere, quod est erga homines. COROLLARIUM . Invidia, Irrisio, Contemptus, Ira, Vindicta, et reliqui affectus,
246쪽
aast Ethices Pars IV. qui ad odium reseruntur vel ex eodem oriuntur, mali sunt; quod
etiam ex Prop. 39. p. 3. et Prop. 37. hujus patet. c OROLLARIUM 4I.
Quicquid ex eo, quod dio affecti sumus, appetimus, turpe, et in Civitate injustum est Quod etiam patet ex Prop. 39. . . et ex Defin turpis et injusti, quas vide in Scholiis Prop. 37. hujus.
Inter Irrisionem quam in a Coroll. malam esse dixi et alsum magnam agnosco differentiam. Nam risus, ut et Ocus, mera cst Laetitia; adeoque, modo excessum non habeat, per se bonus est per Prop. I. Quo Nihil profecto nisi torva et tristis superstitio delectari prohibet. Nam qui magis decet famem et sitim extinguere, quam melancholiam expellere' mea haec est ratio, et sic animum induxi meum. Nullum numen, nec alius, nisi invidus, mea impotentia et incommodo delectatur, nec nobis lacrimas, singultus, metum, et alia hujusmodi, quae ranimi impotentis sunt signa, virtuti ducit; sed contra, quo majori Laetitia asscimur, eo ad majorem perfectionem transimus, hoc est, eo nos magis de natura divina participare necesse est Rebus itaque uti, et iis, quantum fieri potest, delectari non quidem ad nauseam usque, nam hoc delectari non est), viri est sapientis Viri, inquam, sapientis est, moderato et suavi cibo et
potu se reficere et recreare, ut et odoribus, plantarum virentium amoenitate, ornatu, musica, audis exercitatoriis, theatris, et aliis hujusmodi, quibus unusquisque absque ullo alterius damno uti potest. Corpus namque humanum ex plurimis diveris naturae partibus componitur, quae continuo novo alimento indigent et vario, ut totum Corpus ad omnia, quae ex ipsius natura sequi possunt, aeque aptum sit, et consequenter ut mens etiam aeque apta sit ad plura simul intelligendum. Hoc itaque vivendi institutum et cum Ostris principiis et cum communi praxi optime convenit; quare, si quae alia, haec vivendi ratio optima est, et omnibus modis commendanda nec opus est de his clarius neque prolixius agere.
Qui ex ducti Rationis uisit, quantum potest conatur, alterius in
247쪽
Des servitute vium ana. asta sum aerum, Iram, Contemptum, etc. Amore contra, Me Generositate in ensore. DEMONSTRATIO.
Omnes dii affectus mali sunt per Coria I prac Prop.); adeoque, qui ex ductu Rationis vivit, quantum potest conabitur ficere, ne odii affectibus conflictetur per Prop. I9. hujus , et consequenter per Prop. 37. hujus conabitur, ne etiam alius Osdem patiatur affectus. t odium odio reciproco augetur, et more contra extingui potest per Prop. 3. . . , ita ut odium in morem transeat per Prop. 4 . p. 3.); rgo qui ex ductu Rationis vivit, alterius odium, etc. more contra compensare conabitur, hoc est Generositate cujus De . Me in Schol. Prop. 59. p. 3. Q. E. D.
Qui injurias reciproco di vindicare vult, misere profecto vivit. At qui contra studet odium more expugnare, ille sane laetus et secure pugnat, aeque facile uni homini ac pluribus resistit, et sortuit auxilio quam minime indiget. Quos vero vincit, ii laeti cedunt, non quidem ex defectu, sed ex incremento virium quae omnia adeo clare ex solis Amoris et Intellectus definitionibus sequuntur, ut opus non sit eadem sigillatim demonstrare.
Spei et Metus assectus non possunt esse per se boni.
Spei tmetus affectus sine ristitia non dantur. Nammetus est per ra. 'M. Don. Tristitia, et Spes Mide Explicationem Ia etia. Dct. Don. non datur sine eiu ac proinde per Prop. I. hujus hi affectus non possunt esse per se boni, sed tantum quatenus Laetitiae excessus coercere possunt per Prop. 3. hujus Q. E. D.
Huc accedit, quod hi affectus cognitionis defectum et entis impotentiam indicant; et hac de causa etiam Securitas, Desperatio, Gaudium, et Conscientiae morsus animi impotentis sunt signa. Nam, quamvis Securitas et Gaudium affectus sint Laetitiae, Tristitiam tamen eosdem praecessisse supponunt, nempe spem tmetum. Quo itaque
248쪽
magis ex ductu Rationis vivere conamur, eo magis Spe minus Pendere, et,et nosmet liberare, et fortunae, quantum possumus, imperare conamur, nostrasque actiones certo Rationis consilio dirigere.
Hi enim affectus per a I. et aa. Asa Don. Rationi repugnant adeoque per Prop. 26 et 7. hujus mali sunt Q. E. D. PROPOSITIO AELIX Exi maris facile hominem, qui missimatur, verbum redat.
Si videmus, aliquem de nobis plus justo prae amore sentire, facile gloriabimur per Schol. Prop. I. p. a. , sive Laetitia assiciemur perso. ea. Don.); et id boni, quod de nobis praedicari audimus, facile redemus per Prop. s. p. 3. atque adeo de nobis Praeamore nostri plus justo sentiemus, hoc est per Desin. 8 Dct.)facile superbiemus. N. E. D.
Commiseratio in homine, qui ex ductu Rationis visit, per se rato et inutilis est.
Commiseratio enim per I 8. Dct. Don. Tristitia est ac proinde per Prop. I. hujus per se mala bonum autem, quod ex ea sequitur, quod scilicet hominem, cuius nos miseret, a miseria liberareeonamur per Coroll. 3. Prop. 7. p. 3. , ex solo Rationis dictamine iseere cupimus per Prop. 37. Miso nec nisi ex solo Rationis dictamine aliquid, quod certo scimus bonum esse, agere possumus per Prop. 7. Quo atque adeo commiseratio in homine, qui ex ductu Rationis vivit, per se mala est et inutilis. s. E. D.
lsine sequitur, quod homo, qui ex dictamine Rationis vivit,
249쪽
Qui recte novit, omnia ex naturae divinae necessitate sequi, et secundum aeternas Natum leges et regulas fieri, is sane nihil reperiet, quod odio, Risu, aut Contemptu dignum sit, nec cuiusquam miserebitur, sed, quantum humana seri Virtus, conabitur bene agere, ut aiunt, et Iaxari. Huc accedit, quod is, qui Commiserationis affectu facile tangitur, et alterius miseria vel lacrimis movetur, saepe aliquid agit, cuius postea ipsum poenitet tam quia ex affectu nihil agimus, quod certo scimus bonum esse, quam quia facile falsis laenaeis decipimur. Atque hic expresse loquor de homine, qui ex ductu Rationis vivit. Nam qui nec Ratione nec Commiseratione movetur, ut aliis auxilio sit, is recte inhumanus appellatur, nam per Prop. 7. p. s. homini dissimilis esse videtur.
Eois Rationi non repugnat, sed cum eadem conνenire et ab eadem oriri μι .
Est enim Favor mor erga illum inui alteri benefecit per I9. est. De J atque adeo adientem referri potest, quatenus haec gere dicitur per Prop. s9. p. 3. , hoc est per Prop. 3. p. 3. quatenus intelligit ac proinde cum Ratione convenit, etc. Q. E. D. Λι iter. qui ex ductu Rationis vivit, bonum, quod sibi appetit, alteri etiam cupit per Prop. 37. Quo quare ex eo, quod ipse aliquem ridet alteri benefacere, ipsius benefaciendi conatus iuvatur, hoc est per Schol. Prop. II. p. a. I laetabitur, idque ex Arpothesi concο- Ritante idea illius, qui alteri benefecit ac proinde se I9. Dct. Boud ei favet. s. E. D.
Indignatio, prout ipsa a nobis definitur Mide o. Fiat. De . , , necessario mala super Prop. s. hujus L sed notandum, quod, quando summa potestas desiderio, quo tenetur, tutandae pacis civem
250쪽
ais Ethice pars Iv. punit, qui alteri iniuriam fecit, eandem civi indignari non dieο, quia non odio percita ad perdendum civem, sed pietate mota eundem punit. PROPOSITIO LII. Aequis enua An se ipso ex Ratione oriri potest, is ea fota a qui censio, qua ex Rusione oritur, fumma est, qua pose dari.
Acquiescentia in se ipso est Laetitia orta ex eo, quod homo seipsum suamque agendi potentiam contemplatur per as Min. De . . At vera hominis agendi potentia seu virtus est ipsa ratio per Prop. 3. p. 3. , quam homo clare et distincte contemplatur per Prop. O. et M. p. a. Ergo Acquiescentia in se ipso ex Ratione oritur. Deinde nihil homo, dum se ipsum contemplatur, clare et distincte, sive adaequale percipit, nisi ea , .ue ex ipsius agendi potentia sequuntur per D n. a. p. a. , hoc est per Prop. 3. s. 3. quae ex ipsius intelligendi potentia sequuntur adeoque ex sola hae contemplatione summa, quae dari potest, Acquiescentia oritur. Q. E. D.
Est revera Aequiescentia in se ipso summum, quod sperare possumus. Nam ut Prop. s. hujus ostenamus nemo suum esse alicuius finis causa conservare conatur; et quia haec Acquiescentia magis magisque fovetur et corroboratur laudibus μrciro . Prop. s3. p. 3. , et contra per Coro . Prop. s. p. a. vituperio magis magisque turbatur, ideo gloria maxime ducimur, et vitam cum probro vix ferre possumus.
mmilitas inus non est, Me ex Ratione non oritur.
Humilitas est Tristitia, quae ex eo oritur, quod homo suam impotentiam contemplatur per in Asa Don. . Quatenus autem homo se ipsum vera Ratione cognoscit, eatenus suam essentiam intelligere supponitur, hoc est per Prop. 7. p. a. suam potentiam. Quare si homo, dum se ipsum contemplatur, aliquam suam impotentiam percipit, id non ex eo est, quod se intelligit, sed in Prop.