장음표시 사용
231쪽
Des servitutes Humana. -7 quod ad intelligendum revera conducit et contra id malum, quod impedire potest, quo minus intelligamus. N. E. D.
-- Menus honum est Dei cognitio, et Summa Mentis irtus
Deum cognoscere. DEMONSTRΛTIO.
summum, quod ens intelligere potest, Deus est, hoc est per D n. 6. p. I. Ens absolute infinitum, et sine quo per Prop. s. p. I. nihil esse neque concipi potest adeoque per Prop. 6. Ga7.4ujus summummentis utile, sive per Don. I. hujus bonum est Dei cognitio. Deinde ens, quatenus intelligit, eatenus tantum agit per Prop. I. et 3 p. 3.), et eatenus tantum per Prop. 3. 4 ui potest absolute dici, quod ex virtute agit. Est igitur,entis absoluta virtus intelligere. At summum, quodiens intelligere potest, Deus est ut iam iam demonstrarimus); Ergo entis summa virtus est Deum intelligere seu cognoscere. Q. E. D.
Res quacunque singularis, o in natura a nostra prorsus est dixero, stram agendi potentiam nec iuuare nec coercere potest, et obsolutere nullo potest nobis bona aut mala esse, nisi commune aliquid nobis- eum haheat.
Cuiuscunque rei singularis, et consequenter per Corosi Prop. O. p. ad hominis, potentia, qua existit et operatur, non determinatur his ab alia re singulari per Prop. 28. p. I. , cujus natura per Prop. 6. p. a. per idem attributum debet intelligi, per quod natura humana concipitur. Nostra igitur agendi potentia, quomodocunque ea con-ςipiatur, determinari, et consequenter juvari vel coerceri potest potentia alterius rei singularis, quae aliquid commune nobiscum habet, ' non potentia rei, cujus natura a nostra prorsus est diversa; et quia id bonum aut malum vocamus, quod causa est Laetitiae aut Tristitiae per Prop. . Quo hoc est per Schol. Prop. II. p. 3. quod nostram agendi potentiam auget vel minuit, juvat vel coercet; ergo res, cuius natura a nostra prorsus est diversa, nobis neque bona neque mala esse potest. N. E. D.
232쪽
aos Ethice Paraclv. PROPOSITIO XXX.
Res nulla per id, quod cum nostra natura commune haber, potin esse malo, sed quatenus nobis mala est, eatenus est nobis contraria.
Id malum vocamus, quod causa est Tristitue per Prop. 8. νών , hoc est per ejus De . quam id in Scho Prop. LI. p. 30 quod nostram agendi potentiam minuit vel coercet. Si igitur res aliqua per id, quod nobiscum habet commune, nobis esset mala posset ergo res id ipsum, quod nobiscum commune habet, minuere vel coercere, quod per Prop. . . . est absurdum. Nulla igitur res per id, quod nobiscum commune habet, potest nobis esse mala, sed contra quatenus mala est, hoc est ut iam iam ostendi s , quatenus nostram agendi potentiam minuere vel coercere potest, eatenus per Prop. s. p. 3. nobis est contraria. s. E. D.
ouatenus res aliqua cum nostra natura convenit, eatenus necessario bona est.
Quatenus enim res aliqua cum nostra natura convenit, non potest per Prop. prac. esse mala. Erit ergo necessario vel bona vel indifferens. Si hoc ponatur, nempe quod neque bona sit neque mala; nihil ergo per Desin. i. ' hujus ex ipsius natura sequetur, quod nostrae naturae conservationi inservit, hoc est per ποιhesim quod ipsius rei naturae conservationi inservit; sed hoc est absurdum per Prop. 6 p. 3.); erit ergo, quatenus cum nostra natura convenit, necessario bona. Q. E. D.
Hinc sequitur, quod, quo res aliqua magis cum nostra natura convenit, eo nobis est utilior seu magis bona, et contra, quo res aliqua nobis est utilior, eatenus cum nostra natura magis convenit. Nam quatenus cum nostra natura non convenit, erit necessario a
M. Princi per axiom. s. huius Corrigenda per axioma hujus Schmidi, Auerbach per Axiom. a. p. I. Iaisset per De . R. et s. p. 4.
233쪽
Des servitute Numana a nostra natura diversa, vel eidem contraria. Si diversa, tum per Prop. 29. hujus neque bona neque mala esse poterit; si autem contraria, erit ergo etiam ei contraria, quae cum nostra natura convenit, hoc est per Prop. praeced. contraria bono, seu mala. Nihil igitur, nisi quatenus eum nostra natura convenit, potest esse bonum, atque adeo, quo res aliqua magis cum nostra natura convenit, eo est utilior, et contra. s. E. D.
ouatenus homines papsionibus fum obnoxii, non possunt utenus dici,
quod natur conveniunt. DEMONSTRATIO.
Quae natura convenire dicuntur, potentia convenire intelliguntur per Prop. 7. p. 3. non autem impotentia seu negatione, et consequenter inde Schol. Prop. a. p. 3. ' neque etiam passione quare homines, quatenus passionibus sunt obnoxii, non possunt dici, quod natura conveniant. s. E. D.
Res etiam per se patet qui enim ait, album et nigrum in eo solummodo convenire, quod neutrum sit rubrum, is absolute firmat, album et nigrum nulla in re convenire sic etiam si quis ait, lapidem et hominem in hoc tantum convenire, quod uterque sit finitus, impotens, vel quod ex necessitate suae naturae non existit, vel denique quod a potentia causarum externarum indefinite superatur is omnino affirmat, lapidem et hominem nulla in re convenire quae enim in sola negatione, sive in eo, quod non habent, conveniunt, ea revera nulla in re conveniunt.
Homines natura discrepare possunt, quatenus Uectibus, qui postiones sunt, conflictantur et eatenus etiam unus idemque homo artus est ex inconstans.
234쪽
Λffectuum natura seu essentia non potest per solam nostram essentiam seu naturam explicari per De . . e a. p. 3. sed potentia, hoc est per Prop. . . . natina, causarum externarum, Cum nostra comparata, definiri debet unde fit, ut uniuscujusque affectus tot species dentur, quot sunt species objectorum, a quibus assicimur inde Prop. m. p. 3.); et ut homines ab uno eodemque objecto diversimode afficiantur inde Prop. I. p. 3. , atque eatenus natura discrepent denique ut unus idemque homo per eandem Prop. I. p. 30 erga idem objectum diversimode assiciatur, atque eatenus varius sit, etc. s. E. D.
Quatenus homines Uectibus, qui passione sunt, conflictansur, possum inricem esse contrarii.
Homo ex gr. Petrus potest esse causa, ut Paulus contristetur.
propterea quod aliquid habet simile rei, quam Paulus odit per
Prop. 6 p. 3. vel propterea quod Petrus solus re aliqua potitur, quam ipse Paulus etiam amat γide Prop. a. p. 3 cum ejusdem Schol.), vel ob alias causas harum praecipuas id in Schol. Prop. ss. p. 30, atque adeo inde et per De . . 'ea. , ut Paulus Petrum odio habeat et consequenter facile fiet per Prop. o. p. 3. cum eis SMOL , ut Petrus Paulum contra Odio habeat, atque adeo per Prop. 39. . . ut invicem malum inferre conentur, hoc est per Prop. o. Quo, ut invicem sint contrarii. At affectus Tristitiae semper passio est per Prop. 59. p. 3.); ergo homines, quatenus conflictantur affectibus, qui passiones sunt, possunt invicem esse contrarii. Q. E. D.
Dixi, quod Paulus odio Petrum habeat, quia imaginatur, id eundem possidere, quod ipse Paulus etiam amat unde prima fronte videtur sequi, quod hi duo ex eo, quod idem amant, et consequenter ex eo, quod natura conveniunt, sibi invicem damno sint atque adeo, si hoc verum est, falsae essent Propositio Io et 3I. hujus Partis.
235쪽
Des Servitute muniana. II Sed si rem aequa lance examinare velimus, haec omnia convenire omnino videbimus. Nam hi duo non sunt invicem molesti, quatenus natura conveniunt, hoc est quatenus uterque idem amat, sed quatenus ab invicem discrepant. Nam quatenus uterque idem amat, eo
ipso utriusque amor fovetur per Prop. I. p. 3. , hoe est per Desin. 6. Ases.), eo ipso utriusque Laetitia fovetur. Quare longe
abest, ut quatenus idem amant, et natura conveniunt, invicem molesti sint. Sed huius rei causa, ut dixi, nulli alia est, quam quia natura discrepare supponuntur. Supponimus namque Petrum deam habere rei amata jam possessae, et Paulum contra deam rei amatae amissae. Unde fit, ut hic ristitia, et ille contra Laetitia assiciatur, atque eatenus invicem contrarii sint. Et ad hunc modum ostendere facile possumus, reliquas odii causas ab hoc solo pendere, quod
homines natura discrepant, et non ab eo, in quo conveniunt.
cimus homines ex ductu Rationis Dunt, eatenus tantum natura semper necessario conνeniunt.
Quatenus homines affectibus, qui passiones sunt, conflictantur, possunt esse natura diversi per Prop. 33. hujus et invicem contrarii per Prop. praeced. . Sed eatenus homines tantum agere dicuntur, quatenus ex ductu Rationis vivunt per Prop. 3. s. 3.); atque adeo quicquid ex humana natura, quatenus Ratione definitur, sequitur, id per Desin. a. p. 3. per solam humanam naturam, tanquam per proximam suam causam, debet intelligi. Sed quia unusquisque ex suae naturae legibus id appetit, quod bonum, et id amovere conatur, quod malum esse iudicat per Prop. I9. Uus); et cum praeterea id, quod ex dictamine Rationis bonum aut mahim esse judicamus, necessario bonum aut malum sit per Prop. I. p. a. Ergo homines, quatenus
ex ductu Rationis vivunt, eatenus tantum ea necessario agunt, quae humanae naturae, et consequenter unicuique homini necessario bona sunt, hoc est per Coroll. Prop. I. hujus quae cum natura uniuscujusque hominis conveniunt atque adeo homines etiam inter se, quatenus ex ductu Rationis vivunt, necessario semper conveniunt. Q. E. D.
236쪽
Nihil singulare in rerum Natura datur, quod homini sit utiliusquam homo, qui ex ductu Rationis vivit. Nam id homini utilissimum
est, quod cum sua natura maxime convenit serio II. Prop. 3I- suo, hoc est ut per e notum homo. At homo ex legibus suae naturae absolute agit, quando ex ductu Rationis vivit per Desin. a. p. 3. , et eatenus tantum cum natura alterius hominis necessario semper convenit per Prop. praeced.); ergo homini nihil inter res singulares utilius datur quam homo, etc. N. E. D. COROLLARIUM II. Cum maxime unusquisque homo suum sibi utile quaerit, tum maxime homines sunt sibi invicem utiles. Nam quo magis unusquisque suum utile quaerit, et se conservare conatur, eo magis virtute praeditus est per Prop. o. Quo, sive, quod idem est perion 8 hujus , eo majore potentia praeditus est ad agendum ex suae naturae legibus, hoc est per Prop. 3. p. 3. ad vivendum ex ductu Rationis. At homines tum maxime natura conveniunt, cum ex ductu Rationis vivunt per Prop. praeia.); Ergo per prac Coroll. tum maxime homines erunt sibi invicem utiles, cum maxime unusquisque suum utile sibi quaerit. s. E. D.
Quae modo ostendimus, ipsa etiam experientia quotidie tot tamque luculentis testimoniis testatur, ut omnibus fere in ore sit hominem homini Deum esse. Fit tamen raro, ut homines ex ductu Rationis vivant sed cum iis ita comparatum est, ut plerumque invidi, atque invicem molesti sint. At nihilominus vitam solitariam vix transigere queunt, ita ut plerisque illa definitio, quod homo sit animal sociale, valde arriserit; et revera res ita se habet, ut ex hominum communi societate multo plura commoda oriantur, quam damna Rideant igitur, quantum velint, res humanas Satyrici, easque detestentur Theologi et laudent, quantum possunt,melancholici vitam incultam et agrestem, hominesque contemnant, et admirentur bruta experientur tamen homines mutuo auxilio ea, quibus indigent, multo facilius sibi parare, et non nisi junctis viribus pericula, quae ubique imminent, vitare posse ut jam taceam, quod multo praestabilius sit,
237쪽
Des servitutes Humana. Is et cognitione nostra magis dignum, hominum, quam brutorum facta contemplari. Sed de his alias prolixius.
Summum bonum eorum, qui irtutem octantur, omnibus commones, eoque omnes que gaudere possunt.
Ex virtute agere est ex ductu Rationis agere per Prop. et . Miso, et quicquid ex Ratione conamur agere, est intelligere per Prop. in. hujus); atque adeo per Prop. 28. hujus summum bonum eorum, qui virtutem sectantur, est Deum cognoscere, hoc est per Prop. s. p. a. er ejusdem Schol. bonum, quod omnibus hominibus commune est, et ab omnibus hominibus, quatenus ejusdem sunt naturae, possideri aeque potest Q. E. D.
Si quis autem roget, quid si summum bonum eorum, qui. Virtutem sectantur, non esset omnibus commune an non inde, ut supra Hae Prop. 34. MyMo, sequeretur, quod homines, qui ex ductu Rationis vivunt, hoc est per Prop. s. hujus homines, quatenus natura conveniunt, essent invicem contrarii Is hoc sibi responsum habeat, non ex accidenti, sed ex ipsa natura Rationis oriri, ut hominis summum bonum omnibus sit commune nimirum quia ex ipsa humana essentia, quatenus Ratione definitur, deducitur; et quia homo nec esse nec concipi posset, si potestatem non haberet gaudendi hoc summo bono. Pertinet namque per Prop. 7. p. a. admentis humanae essentiam, adaequatam habere cognitionem aeternae et infinitae egentiae Dei.
Bonum, quod unusquisque, qui e tur Hrtuum, Mi appetit, re-ι quis diminibus etiam cupiet, et eo magis, quo majorem Dei habueru
Homines, quatenus ex ductu Rationis vivunt, sunt homini utilissimi per Coro . I. Prop. as. Quo atque adeo per Prop. 9. hujus ex ductu Rationis conabimur necessario efficere, ut homines ex ductu
238쪽
ar Ethices Pars IV. Rationis vivant. t bonum, quod unusquisque, qui ex Rationis dictamine vivit, hoc est per Prop. a . hujus qui virtutem sectatur, sibi appetit, est intelligere per Prop. in is uo ergo bonum, quod unusquisque, qui virtutem sectatur, sibi appetit, reliquis hominibus
etiam cupiet. Deinde Cupiditas, quatenus admentem refertur, est ipsamentis essentia per I 'ect Don.);mentis autem essentia incognitione consistit per Prop. II. p. a.), quae Dei cognitionem involvit per Prop. 7. p. a.), et sine qua per Prop. s. p. I. necesse nec concipi potest adeoque quomentis essentia majorem Dei cognitionem involvit, e Cupiditas, qua is, qui virtutem sectatur, bonum, quod sibi appetit, alteri cupit, etiam maior erit. Q. E. D.
Bonum, quod homo sibi appetit et amat, constantius amabit, si viderit, alios idem amare per Prop. I. p. 3.); atque adeo per Corosi si dem Prop. conabitur, ut reliqui idem ament et quia hoc
bonum per Prop. prac. omnibus commune est, eoque omne gaudere possunt, conabitur ergo per eundem rationem , ut omnes eodem
gaudeant, et per Prop. 37. . . eo magis, quo hoc bono magis fruetur Q. E. D. SCHOLIUM I. Qui ex solo affectu conatur, ut reliqui ament, quod ipse amat, et ut reliqui ex ipsius ingenio vivant, solo impetu agit, et ideo odiosus est, praecipue iis, quibus alia placent, quique Propterea
etiam student, et eodem impetu conantur, ut reliqui contra ex ipsorum ingenio vivant. Deinde quoniam summum, quod homines ex affectu appetunt, bonum saepe tale est, ut unus tantum ejus possit esse compos, hinc fit, ut qui amant, mente sibi non constent, et dum laudes rei, quam amant, narrare gaudent, timeant credi. Atqui reliquos conatur Ratione ducere, non impetu, sed humaniter et benigne agit, et sibi mente maxime constat. Porro quicquid cupimus et agimus, cujus causa ' sumus, quatenus Dei habemus ideam, sive quatenus Deum cognoscimus, ad Religionem refero. Cupiditatem autem bene faciendi, quae ex eo ingeneratur, quod ex Rationis ductu
239쪽
De Iervitutes Humana. Is rimus, istaram voco Cupiditatem deinde, qua homo, qui ex ductu Rationis vivit, tenetur, ut reliquos sibi amicitia iungat, one tam voco, et id Mnestum, quod homines, qui ex ductu Rationis vivunt, laudant, et id contra turpe, quod conciliandae amicitiae r pugnat. Praeter haec civitatis etiam quaenam sint fundamenta ostendi. Differentia deinde inter veram virtutem et impotentiam facile ex supra dictis percipitur; nempe quod vera virtus nihil aliud sit, quam ex sola Rationis ductu vivere atque adeo impotentia in hoc soloe simi, quod homo a rebus, .ue extra ipsum sunt, duci se patiatur, et ab iis ad ea agendum determinetur, quae rerum externarum eommunis constitutio, non autem ea, quae ipsa ipsius natura, in se
so considerata, postulat. Atque haec illa sunt, quae in scholio Propositionis Is huius artis demonstrare promisi, ex quibus apparet, legem illam de non mactandis brutis magis vana superstitione et muliebri misericordia, quam sana ratione fundatam esse. Docet quidem ratio nostrum utile quaerendi , necessitudinem' eum hominibus jungere, sed non cum brutis, aut rebus, quarum natura a natura
humana est diversa; sed idem ius, quod illa in nos habent, nos in
ea habere is quia uniuscuiusque jus virtute seu potentia uniu cuiusque innitur, longe majus homines in bruta, quam haec in homines jus habent. Nec tamen nego bruta sentire sed nego, quod propterea non liceat nostrae utilitati consulere, et iisdem ad libitum
uti, eademque tractare prout nobis magia convenit; quandoquidem nobiscum natura non conveniunt, et eorum affectus ab affectibus
humanis sunt natura diversi Ude Seho Prop. s7. p. 3. . Superest ut explicem, quid justum, qui injustum, quid peccatum, et quid denique meritum sit sed de his vide seq. Scholium.
In Appendice artis primae explicare promisi, quid laus et vituperium, quid meritum et peccatum, quid justum et iniustum sit. Laudem et vituperium quod attinet, in Scholio Propositionis a9.
240쪽
ar Ethie ea ara IV. partis 3 explicui de reliquis autem hi jam erit dicendi lociis Maprius pauca de flatu hominis natura et cisu dicenda sunt. Existit unusquisque summo Naturae iure, et consequenter summo Naturae jure unusquisque ea agit, quae ex suae naturae necessitate sequuntur atque adeo summo Naturae jure unusquisque iudieat, quid bonum, quid malum sit, suaeque utilitati ex suo ingenio consulit Ride Prop. Is es a Miso, seseque vindicat Fide Coro . . Prop. F. p. 30 M H, quod amat, conservare, et id, quod odio habet, destruere conatur Fide Prop. 8 p. 3. . Quod si homines ex ductu Rationis viverent, potiretur unusquisque per Corosi I. prop. s. Miso hoc suo iure absque ullo alterius damno sed quia affectibus sunt obnoxii se Coro . Prop. . Quo, qui potentiam seu virtutem humanam longe superant per Prop. 6. Quo, ideo saepe diversi trahuntur per Prop. 33. Quo atque sibi invicem sunt contrarii per Prop. 34. Quo mutuo dum auxilio indigent per Sehu Prop. as. Aufur . Ut igitur homines concorditer vivere et sibi auxilio esse possint, necesse est, ut jure suo naturali cedant, et se invicem securos reddant, se nihil acturos, quod possit in alterius damnum cedere. Qua autem ratione hoc fieri possit, ut scilicet homines, qui asinibus necessario sunt obnoxii per Coroia Prop. . Miso, atque inconstantes et varii per Prop. a. hujus , possint se invicem securos reddere,
et fidem invicem habere, patet ex Propositione . hujus partis et Propositione 39. partis . Nempe quod nullus affectus coemeri potest, nisi affectu fortiore et contrario affectui coercendo, et quod unusquisque ab inferendo damno abstinet timore majoris damni. Hac
igitur lege societas firmari poterit, si modo ipsa sibi vindicet esus,
quod unusquisque habet, sese vindicandi, et de bono et malo indicandi quaeque adeo potestatem habeat communem vivendi rationem praescribendi, legesque ferendi, easque non Ratione, quae affectus cossi cere nequit per ches. Prop. 7. Quo sed minis firmandi. Haec autem societas, legibus et potestate sese conservandi firmata, Cisuas appellatur, et qui ipsius jure defenduntur, mas ex quibus facile intelligimus, nihil in statu naturali dari, quod ex omnium con-
M. r. vendisor, ut et alias, etsi modo vindisa et mox et invi avi.