장음표시 사용
221쪽
Emu rem futurum suum cis uturum imaginamur, intensius oscimur, suam missus exissenas tempus kngius a praesenti dissare imaginoremur et memori rei, quam non diu prateriisse imaginamur, intensius etiam ocimur, quam eandem diu praseriisse imaginaremur.
Quatenus enim rem cito affuturam, vel non diu praeteriisse imaginamur, eo ipso aliquid imaginamur, quod rei praesentiam minus secludit, quam si ejusdem futurum existendi tempus longius a praesenti distare, vel quod dudum preterierit, imaginaremur ut per fenorinq; adeoque per praeced. Prop. eatenus intensius erga eandem assiciemur. s. E. D.
Ex iis, quae ad Definitionem . huius artis notavimus, sequitur, nos erga objecta, quae a praesenti longiori temporis intervallo distant, quam quod imaginando determinare possumus, quamvis ab invicem longo temporis intervallo distare intelligamus, aeque tamen remisse assici.
ectus erga rem quam ut necessariam imaginamur, cateris par bur, insensior est, quum erga possibilem et Onungentem, Me non necessariam. DEMONSTRATIO. Quatenus rem aliquam necessariam esse imaginamur, eatenus ejus existentiam assimamus, et contra rei existentiam negamus, quatenus eandem non necessariam esse imaginamur per Schol. I. Prop. 33. p. I. ac proinde per Prop. 9. hujus affectus erga rem necessariam, caeteris paribus, intensior est, quam erga non necessariam. Q. E. D.
ectus ema rem, quum scimus in praefenti non exsere, et quum ut inbium imaginamur, caeteris paribus, mensior est, quum ergo
Quatenus rem ut contingentem imaginamur, nulla alterius rei imagine assicimur, quae rei existentiam ponat per Don. a. hujus sed
222쪽
198 444 e dis Pars IV. contra fecundum vothesin quaedam imaginamur, quae ejusdem praesentem existentiam secludunt. Λ quatenus rem in futurum possibilem esse imaginamur, eatenus quaedam imaginamur, quae ejusdem existentiam ponunt per De . . Qui , hoc est per Prop. 8 p. 3.), quae Spem velletum fovent atque adeo affectus erga rem possibilem vehementior est Q. E. D.
COROLLARIUM.Λffectus erga rem, quam scimus in praesenti non existere, et quam ut contingentem imaginamur, multo remissior est, quam si rem in praesenti nobis adesse imaginaremur.
Affectus erga rem quam in praesenti existere imaginamur, intensior est, quam si eandem ut futuram imaginaremur per Coroll. Prop. 9.hQuo, et multo vehementior est, si tempus futurum a praesenti multum distare imaginaremur per Prop. o. hujus . Est itaque affectus erga rem, cujus existendi tempus longe a praesenti distare imaginamur, multo remissior, quam si eandem ut praesentem imaginaremur; et nihilominus per Prop. prac. intensior est, quam si eandem rem ut contingentem imaginaremur; atque adeo affectus ergarem contingentem multo remissior erit, quam si rem in praesenti nobis adesse imaginaremur. Q. E. D.
ectus erga rem contingentem, quamnimus in praesenti non exsere, caeteris paribus, remissio est, quam Uectus erga rem praeteritum.
Quatenus rem ut contingentem imaginamur, nulla alterius rei imagine assicimur, quae rei existentiam ponat per Don. 3. Quo, sed contra fecundum pothesin quaedam imaginamur, quae eiusdem praesentem existentiam secludunt. Verum quatenus eandem cum relatione ad tempus praeteritum imaginamur, eatenus aliquid imaginari
Vers Belg. - Εd. r. non multum. Sic omnes recentiores; verum aisset et irchmann ita vertunt ac si ante scriptum esset et erga rem futuram muιto vehementior est.
223쪽
Des Servitute Mumana. IR supponimur, quod ipsam ad memoriam redigit, sive quod rei imaginem excitat ride Prop. 8 p. a. cum ejusdem SchoL , ac proinde eatenus efficit, ut ipsam, ac si praesens esset, contemplemur per -Corol Prop. 7. p. a. . tque adeo per Prop. 9. Aujus affectus erga rem contingentem, quam scimus in praesenti non existere, caeteris paribus, remissior erit, quam affectus erga rem praeteritam. Q. E. D.
Vera boni o mali cognitio, quatenus ero, nullum assectum coercere potest, sed tantum quotenus ut assectus consideratur.
Affectus est idea, qua ens majorem vel minorem sui Corporis existendi vim, quam antea, affirmat per gen ' Don. atque adeo per Prop. I. hujus nihil positivum habet, quod sentia veri tolli possit et consequenter vera boni et mali cognitio, quatenus vera, nivium affectum coercere potest. At quatenus affectus est inde Prop. . Quo si fortior affectu coῆrcendo sit, eatenus tantum per Prop. 7. hujus affectum coercere poterit. Q. E. D.
Cupiditas, qua ex era boni et mali cognitione oritur, multis aliis Cupiditoribus, qua Uectibus, quibus confitctamur, oriuntur, restingui H eoerceri potest.
Ex vera boni et mali cognitione, quatenus haec per Prop. 8. fus affectus est, oritur necessari Cupiditas per I. Dct. Def), quae eo est major, quo affectus, ex quo oritur, major est per Prop. 37. p. 3. . Sed quia haec Cupiditas per Nothesin ex eo, quod aliquid vere intelligimus, oritur, sequitur ergo ipsa in nobis, quatenus agimus per Prop. I. ' p. 3 , atque adeo per solam nostram essentiam debet intelligi per Don. a. p. 3.); et consequenter per Prop. 7. p. 3. eius Vis et incrementum sola humana potentia definiri debet. Porro Cupiditates, quae ex affectibus, quibus conflictamur, oriuntur, eo etiam majores sunt, quo hi affectus vehementiores
224쪽
mo Et hic ea ara IV. erunt atque adeo earum vis et incrementum per Prop. s. hujus potentia causarum externarum definiri debet, quae, si cum nostra comparetur, nostram potentiam indefinite superat per Prop. 3. Miso: atque adeo Cupiditates, quae ex similibus affectibus oriuntur, vehementiores esse possunt illa, quae ex vera boni et mali cognitione oritur, ac proinde per Prop. 7. hujus eandem coercere vel restinguere poterunt. Q. E. D.
Cupiditos, qua ex cognitione boni et muli, quatenus hac cognitio futurum respicit, oritur, focilius rerum Cupiditate, qua in praesentia fuaxes fiant, coerceri ei restingui potest.
Affectus erga rem, quam futuram imaginamur, remissior est, quam erga praesentem perio II. Prop. . Quo fit Cupiditas, quae ex vera boni et mali cognitione oritur, tametsi haec cognitio circa res, quae in praesentia bonae sunt, versetur, restingui vel coerceri potest aliqua temeraria Cupiditate per Prop. pracer, cujus dem unoemalis em ergo Cupiditas, quae ex eadem cognitione, quatenus haec suturum respicit, oritur faeilius coerceri vel restingui poterit, etc. Q. E. D.
Cupiditas, qua oritur ex era boni et moli cognitione, quiatenus hac circa res contingentes ematur, multo adhuc facilius merceri potest Cupidiore rerum, qua raonpes suus. DEMONSTRATIO. Propositio haec eodem modo ac Prop. praeced. demonstratur ex Coroll. Prop. a. hujus.
His me causam ostendisse credo, cur homines opinione magis quam Vera Ratione commoveantur, et cur vera boni et mali cognitio animi commotiones excitet, et saepe omni libidinis generi cedat; unde illud Poetae ' natum, Video meliora proboque deteriora sequor. Quod idem etiam Ecclesiastes ' in mente habuisse videtur, cum
225쪽
Des servitutes Humana. -Idixit, orta auge scientiam, auget inrem. tque haec non eum in finem dico, ut inde concludam, praestabilius esse ignorare quam scire, vel quod stulto intelligens in moderandis affectibus nihil interiit, sed
ideo quia necesse est, nostrae naturae tam potentiam quam impotentiam noscere, ut determinare possimus, quid Ratio in moderandis affectibus possit, et quid non possit et in hac arte de sola humana impotentia me acturum dixi. Nam de Rationis in affectus potentia separatim agere constitui.
Cupiditas, qua ex Latitia oritur, caeteris paribus, fortior est Cupiditote, qua ex Dissilia oritur.
Cupiditas est ipsa hominis essentia super . 'ect. Don. , hoc
est per Prop. . . . conatus, quo homo in suo esse perseverare conatur. Quare Cupiditas, quae ex Laetitia ritur, ipso Laetitiae affectu per Desin Laetitia, quam id in Schol. Prop. II. p. 3. juvatur vel augetur; quae autem contra ex ristitia oritur, ipso Tristitiae affectu per idem Schol. minuitur vel coercetur atque adeo vis Cupiditatis, quae ex Laetitia oritur, potentia humana simul et Potentia causae externae, quae autem ex Tristitia, sola humana potentia definiri debet ac proinde hac illa fortior est Q. E. D.
His paucis humanae impotentiae et inconstantiae causas, et cur homines Rationis praecepta non servent, explicui. Superest jam, ut ostendam, quid id sit, quod Ratio nobis praescribit, et quinam affectus cum Rationis humanae regulis conveniant, quinam contra iisdem contrarii sint. Sed antequam haec prolixo nostro Geometrico ordine demonstrare incipiam lubet ipsa Rationis dictamina hic prius breviter ostendere, ut ea, in sentio, facilius ab unoquoque percipiantur. Cum Ratio nihil contra Naturam postulet, postulat ergo ipsa, ut unusquisque seipsum amet, suum utile, quod revera utile est, quaerat, et id omne, quod hominem ad maiorem persectionem revera ducit, appetat, et absolute, ut unusquisque suum esse, quantum in se est, conservare conetur Quod quidem tam necessario
226쪽
aoa 444 c dis Pars IV. verum est, quam quod totum sit sua parte majus suis Prop. . p. 3. . Deinde, quandoquidem virtus per Dem. 8. hujus nihil aliud est,
quam ex legibus propriae naturae agere, et nemo suum esse per Prop. 7. p. 3. conservare conetur, nisi ex propriae suae naturae legibus hinc sequitur primo, virtutis fundamentum esse ipsum conatum proprium esse conservandi, et felicitatem in eo consistere, quod homo suum esse conservare potest. Secundo sequitur, Virtutem propter se esse appetendam, nec quicquam, quod ip praestabilius aut quod utilius nobis sit, dari, cujus causa deberet appeti. Tertio denique sequitur, eos, qui se interficiunt, animo esse impotentes, eosque a
causis externis suae naturae repugnantibus, prorsus vinci. Porro ex Postulat 4 partis a sequitur, nos effcere nunquam posse, ut nihil extra nos indigeamus ad nostrum esse conservandum, et ut ita Vivamus, ut nullum commercium cum rebus, quae extra nos sunt, habeamus; et, si praeterea nostrammentem spectemus, sane noster intellectus imperfectior esset. silens sola esset, nec quicquam praeter se ipsam intelligeret. ulta igitur extra nos dantur, quae nobis utilia, quaeque propterea appetenda sunt. Ex his nulla praestantiora excogitari possunt, quam ea, quae cum nostra natura prorsus conveniunt.
Si enim duo ex gr. ejusdem prorsus naturae individua invicem -- guntur, individuum componunt singulo duplo potentius. Homini igitur nihil homine utilius nihil, inquam, homines praestantius ad
suum esse conservandum optare possunt, quam quod omnes in omnibus ita conveniant, ut omnium entes et Corpora unam quasi Μentem unumque Corpus componant, et Omnes simul, quantum possunt, suum esse 'nservare conentur, omnesque simul omnium
commune utile sibi quaerant; ex quibus sequitur, homines, qui Ratione gubernantur, hoc est homines, qui ex ductu Rationis suum utile quaerunt, nihil sibi appetere, quod reliquis hominibus non cupiant, atque adeo eosdem justos, fidos, atque honestos esse. Haec illa Rationis dictamina sunt, quae hic paucis ostendere proposueram, antequam eadem prolixiori ordine demonstrare inciperem; quod ea de causa feci, ut, si fieri posset, eorum attentionem mihi conciliarem, qui credunt, hoc principium, qud scilicet unusquisque suum utile quaerere tenetur, impietatis, non autem virtutis et pietatis
227쪽
Des servitutes Humana. -3 esse fundamentum. Postquam igitur rem sese contra habere breviter ostenderim, pergo ad eandem eadem via, qua huc usque progressi sumus, demonstrandum.
Id unusquisque ex legibus sua natura necessario appetit et Mersatur, quod bonum et malum esse judicat.
Boni et mali cognitio est per Prop. 8. hujus ipse Laetitiae vel Tristitiae affectus, quatenus ejusdem sumus conscii ac proinde per Prop. 8 p. 3. id unusquisque necessario appetit, quod bonum, et contra id adversatur, quod malum esse judicat. Sed hic appetitus nihil aliud est, quam ipsa hominis essentia seu natura per Don. p., quum inde in Scho Prop. . . . et I AF Don.). Ergo unusquisque ex solis fuae naturae legibus id necessario appetit vel aversatur, etc. Q. E. D.
O magis unusquisque suum utile quarere, hoc est Dum esse confer re, conatur et potest, eo mum Hrtute praditus est et contra, quarenus unusquisque suum utile, hoc est suum esse, confer re nem git, emenus est impotens.
Virtus est ipsa humana potentia, quae sola hominis essentia definitur per est . . hujus , hoc est per Prop. 7. p. 3. quae solo
conatu, quo homo in suo esse perseverare conatur, definitur. Quo ergo unusquisque magis suum esse conservare conatur et potest, eo magis virtute praeditus est, et consequenter per Prop. .er6. p. 3. , quatenus aliquis suum esse conservare negligit, eatenus est impotens. q. E. D.
Nemo igitur, nisi a causis extemis et suae naturae contrariis victus, suum utile appetere, sive suum esse conservare, negligit. Nemo, inquam, ex necessitate suae naturae, sed a causis externis coactus, alimenta aversatur, vel se ipsum interficit, quod multis modis fieri potest nempe interficit aliquis se ipsum coactus ab alio, qui ejus
228쪽
-ε Ethices Pars IV. dexteram, qua ensem casu prehenderat, contorquet, et cogit versus cor ipsum gladium dirigere vel quod ex mandato Tyranni, ut Seneca, cogatur venas aperire suas, hoc est, majus malum minore vitare cupiat vel denique ex eo, quod causae latentes externae eius imaginationem ita disponunt, et Corpus ita assiciunt, ut id aliam naturam priori contrariam induat et cuius idea iniente dari nequit per Prop. o. p. 3. . t quod homo ex necessitate suae naturae conetur non existere, vel in aliam formam mutari, tam est impossibile, quam quod ex nihilo aliquid fiat, ut unusquisque mediocri meditatione videre potest.
Nemo potest cupere beatum ' esse, bene agere, et bene Dere, qui in non cupia esse, agere, et Dere, hoc est, actu exissere.
Huius Propositionis demonstratio, seu potius res ipsa, per se patet, et etiam ex Cupiditatis definitione. Est enim Cupiditas per . F. Don. beate seu bene vivendi, agendi, etc. ipsa hominis essentia, hoc est per Prop. 7. p. 3. conatus, quo unusquisque suum esse conservare conatur. Ergo nemo potest cupere, etc. Q. E. D. PROPOSIΤΙΟ XXII. Nulla irrus pose prior hac nempe conatu eo confereoni concipi.
Conatus sese conservandi est ipsa rei essentia per Prop. 7. p. 3. . Si igitur aliqua virtus posset hac, nempe hoc conatu prior concipi, conciperetur ergo per Don 8 hujus ipsa rei essentia secipa prior, quod ut pero notum est absurdum. Ergo nulla virtus, etc. Q. E. D.
Conatus sese conservandi primum et unicum virtutis est fundamentum. Nam hoc principi nullum aliud potest prius concipi per Prop. praeci , et absque ipso per Prop. a I. hujus nulla virtus potest concipi.
229쪽
Des servitutes sumana. Os PROPOSITIO XXIII.
--, qu tenus ad aliquid affendum determinatur ex eo, quod ideas habet inadae stas, non potest absolute dici, ex irtute agere fed tantum quatenus determ atur ex eo, qud in Hugit.
Quatenus homo ad agendum determinatur ex eo, quod inadaequatas habet ideas, eatenus per Prop. I. p. 3. patitur, hoc est per Desin. I. et a. p. 3. aliquid agit, quod per solam eius essentiam non potest percipi hoc est per De . . hujus, quod ex ipsius virtute non sequitur. At quatenus ad aliquid agendum determinatur ex eo, quod intelligit, eatenus per eandem Prop. I. p. 3. agit, hoc est per Desin. a. p. 30 aliquid agit, quod per solam ipsius essentiam percipitur, sive per Dem. 8. hujus quod ex ipsus virtute adre- quate sequitur. N. E. D.
Ex irtute ab line agere nihil aliud in nobis est, quam ex ductu Rationis agere, Dere, suum esse confereare hae tria idem significam , ex fundamento proprium utile quarendi.
Ex virtute absolute agere, nihil aliud est per Don. . Quo, quam ex gibus propriae natum agere. At nos eatenus tantummodo agimus, quatenus intelligimus per Prop. 3. p. 3. Ergo ex virtute agere, nihil aliud in nobis est, quam ex ductu Rationis agere, vivere, suum esse conservare, idque per CorolI. Prop. a. hujus ex fundamento suum utile quaerendi. N. E. D.
Nemo suum esse alterius rei causa confer re conatur. DEMONsTRATIO. natus, quo unaquaeque res in suo esse perseverare conatur,
sola ipsius rei tantia definitur per Prop. 7. p. 3. eaque sola data, non autem ex alterius rei essentia, necessario sequitur per Prop. 6. p. 30, ut unusquisque suum esse conservare conetur. Patet praeterea haec Propositio ex Coroll. Prop. a. hujus artis. Nam si homo alte-
230쪽
-6 444 c ea ars IV. rius rei causa suum esse conservare conaretur, tum res illa primum esset virtutis fundamentum ut per se notum, quod per prari morosi. est absurdum. Ergo nemo suum esse, etc. N. E. D.
Quicquid ex Ratione conamur, nihil aliud est quam inlinigere nec Mens quatenus Ratione utim' aliud hi utile esse judiear, ni tu, quod ad intelligendum conducit.
Conatus sese conservandi nihil est praeter ipsius rei essentiam per Prop. 7. p. 3. , quae, quatenus talis existit, vim habere concipitur ad perseverandum in existendo per Prop. 6 p. 3 , et ea agendum, quae ex data sua natura necessario sequuntur inde Don inpetitus in Schol. Prop. . . . . t Rationis essentia nihil aliud est quam Mens nostra, quatenus clare et distincte intelligit inde ejus Desin. in . Schol. Prop. o. p. a.): Ergo per Prop. o. p. a. quicquid ex Ratione conamur, nihil aliud est quam intelligere. Deinde quoniam hic entis conatus, quo ens, quatenus ratiocinatur, suum esse conatur conservare, nihil aliud est quam intelligere se primam partem Quo est ergo hic intelligendi conatus per Coroll. Prop. a. - primum et unicum virtutis fundamentum, nec alicujus finis causa per Prop. s. hujus res intelligere conabimur; sed contra Μens, quatenus ratiocinatur, nihil sibi bonum esse concipere poterit nisi id, quod ad intelligendum conducit perion. I. Miso. . E. D.
Nihil certo scimus bonum aut malum esse, nisi id, quod ad inrauigendum mera conducit, e quod impedire potest, quo minus intelligamus.
Μens, quatenus ratiocinatur, nihil aliud appetit quam intelligere, nec aliud sibi utile esse judicat nisi id, quod ad intelligendum conducit per Prop. praeci . Atmens per Prop. I. et 3 p. a. misi etiam Schol. Me rerum certitudinem non habet, nisi quatenus ideas habet adaequatas, sive quod per Schol. Prop. o. p. a. idem Mquatenus ratiocinatur. Ergo nihil certo scimus bonum esse nisi id,