장음표시 사용
491쪽
Theologico-yolitici cap. VII. -7
quaeque solius sunt speculationis, non tam facile indagari possunt; via enim ad haec angustior est; nam, quandoquidem in rebus speculativis ut jam ostendimus Prophetae inter se dissentiebant, et rerum
narrationes maxime accommodatae sunt uniuscuiusque aevi praejudiciis, minime nobis licet mentem unius Prophetae ex locis clarioribus alterius concludere, neque explicare, nisi evidentissime constet, eos unam eandemque fovisse sententiam.
Quomodo igitur mens Prophetarum in similibus sit ex historia
Scripturae eruenda, paucis jam exponam. Nempe circa haec etiam a maxime universalibus incipiendum, inquirendo scilicet ante omnia ex sententiis scripturae maxime claris, quid sit Prophetia sive Revelatio, et qua in re potissimum consistat deinde, quid sit miraculum, et sic porro res maxime communes dehinc ad opiniones uniuscujusque Prophetae descendendum; et ex his tandem ad sensum uniuscujusque revelationis sive Prophetiae, historiae, et miraculi procedendum. Qua autem cautione utendum sit, ne in his mentem Prophetarum et Historicorum cum mente Spiritus sancti et rei veritate confundamus, supra suis in locis multis exemplis ostendimus; quare de his non necesse habeo prolixius agere. Hoc tamen circa sensum Revelationum notandum, quod haec methodus tantum investigare docet id, quod revera Prophetae viderint aut audiverint, non autem, quid illis hieroglyphicis significare aut repraesentare voluerint hoc enim hariolari
possumus, non autem ex Scripturae iundamentis certo deducere. Ostendimus itaque rationem interpretandi Scripturam, et simul demonstravimus, hanc unicam et certiorem esse viam ad ejus verum sensum investigandum Fateor quidem, eos de eodem certiores esse,
si qui sunt, qui certam ejus traditionem sive veram explicationem ab ipsis Prophetis acceptam habent, ut Pharisaei autumant, vel si qui Pontificem habent, qui circa interpretationem Scripturae errare non potest, quod Catholici Romani jactant. Attamen, quandoquidem nec de hac traditione, nec de Pontificis authoritate possumus esse certi, nihil etiam certi super his fundare possumus hanc enim antiquissimi Christianorum, illam autem antiquissimae Iudaeorum Sectae negaverunt; et si deinde ad seriem annorum attendamus ut jam alia taceam , quam Pharisaei acceperunt a suis Rabinis, qua hanc
492쪽
traditionem ad Mosen usque proferunt, eam falsam esse reperiemus, quod alio in loco ostendo. Quare talis traditio nobis admodum debet esse suspecta; et quanquam nos in nostra methodo Iudaeorum traditionem aliquam, ut incorruptam, cogimur supponere, nempe significationem verborum linguae Hebraicae, quam ab iisdem accepimus, de illa tamen dubitamus, de hac autem minime. Nam nemini unquam ex usu esse potuit, alicujus verbi significationem mutare, at quidem non raro sensum alicujus orationis. Quin et factu difficillimum est: nam qui verbi alicuius significationem conaretur mutare, cogererinsimul omnes authores, qui illa lingua scripserunt, et illo verbo in recepta sua significatione usi sunt, ex ingenio vel mente uniuscujusque explieare, vel summa cum cautione depravare Deinde vulgus linguam cum doctis servat, sensus autem orationum et libros docti tantum; ac proinde facile possumus concipere, doctos sensum orationis alicujus libri rarissimi, quem in sua potestate habuerunt, mutare vel co rumpere potuisse, non autem verborum significationem adde quod, si quis alicuius verbi significationem, cui consuevit, in aliam mutare velit, non poterit sine difficultate id imposterum et inter loquendum et scribendum observare. Ex his itaque et aliis rationibus facile nobis persuademus, nemini in mentem venire potuisse, linguam aliquam corrumpere; at quidem saepe mentem alicujus Scriptoris ejus orationes mutando, Vel easdem perperam interpretando. Cum itaque haec nostra methodus quae in e fundatur, ut cognitio Scripturae ab eadem sola petatur unica et vera sit, quicquid ipsa praestare non poterit ad integram Scripturae cognitionem acquirendam,
de eo plane desperandum. Quid autem ipsa difficultatis habeat, vel quid in ipsa desiderandum, ut ad integram et certam sacrorum Codicum cognitionem nos ducere possit, hic jam dicendum. Magna imprimis in hac methodo oritur difficultas ex eo, quod linguae Hebraicae integram cognitionem exigit. in haec unde jam petenda Antiqui linguae Hebraicae cultores nihil posteritati de fundamentis et doctrina huius linguae reliquerunt nos saltem ab iisdem nihil prorsus habemus non ullum Dictionarium neque Grammaticam, neque Rhetoricam;
Hebraea autem natio omnia ornamenta omneque decus perdidit nec mirum, postquam tot iniades et persecutiones passa est , nec nisi
493쪽
Theologico - Politici Cap. VII. 469Pauca quaedam agmenta linguae et paucorum librorum retinuit; omnia enim fere nomina stuctuum, avium, piscium, et permulta alia, temporum injuria periere significatio deinde multorum nominum et verborum, quae in Bibliis occurrunt, vel prorsus ignoratur, vel de eadem disputatur. Cum haec omnia, tum praecipue hujus linguae phraseologiam desideramus eius enim phrases et modos loquendi, Hebraeae nationi peculiares, omnes fere tempus edax ex hominum memoria abolevit. Non itaque semper poterimus, ut desideramus, omnes uniuscuiusque orationis sensus, quos ipsa ex linguae usu admittere potest, investigare et multae occurrent rationes, quamvis notissimis vocibus expressae, quarum tamen sensus obscurissimus erit
et plane imperceptibilis. Ad haec, quod scilicet linguae Hebraeae perfectam historiam non possumus habere, accedit ipsa hujus linguae
constituti et natura ex qua tot oriuntur ambiguitates, ut impossibile sit, talem invenire methodum , quae verum sensum Omnium orationum Scripturae certo doceat investigare. Nam praeter ambiguitatum causas omnibus linguis communes, quaedam aliae in hac lingua dantur, ex quibus permultae nascuntur ambiguitates eas hic notare operae pretium duco.
Prima oritur in Bibliis saepe ambiguitas et orationum obscuritas ex eo, quod iterae eiusdem Organi una pro aliis sumantur. Dividunt scilicet Hebraei omnes Alphabet literas in quinque classes, propter quinque oris instrumenta, quae pronuntiationi inserviunt; nempe labia, lingua, dentes, palatum, et guttur. X. gr. Π y n, Alpha, het, Ηgain He gutturales vocantur, et sine ullo discrimine, nobis saltem noto, una pro alia usurpatur. Nempe is ei, quod significat ad,
sumitur saepe pro , Mui, quod significat super, et viceversa. Unde
fit, ut omnes orationis partes saepe vel ambiguae reddantur, vel tanquam voces, quae nullam habent significationem. Secunda deinde oritur orationum ambiguitas ex multiplici conjunctionum et adverbiorum significatione. x. gr. au promiscue
inservit ad conjungendum et disjungendum, significat et, sed quis, autem, tum septem aut octo habet significationes, nempe quis,
494쪽
7 Tractatus quamis, si, quondo, quemadmodum, quod combustio, etc. Et sic fere
Tertia est, et quae multarum ambiguitatum fons est, quia verba in Indicativo carent Praesenti, Praeterit Imperfecto, Plusquamperfecto, Futuro Perfecto, et aliis in aliis linguis usitatissimis in Imperativo autem et Infinitivo omnibus praeter Praesens, et in Subjunctivo omnibus absolute carent. Et quamvis haec omnia emporum et Mod rum defecta certis regulis ex undamentis linguae deductis facile, imo summa cum elegantia, suppleri possent, Scriptores tamen antiquissimi
eas plane neglexerunt, et promiscue tempus Futurum pro Praesenti et Praeterito, et contra Praeteritum pro Futuro, et praeterea Indicativum pro Imperativo et subjunctivo usurpaverunt, idque non sine magna amphibolia orationum. Praeter has tres ambiguitatum linguae Hebraicae ausas, duae adhuc aliae supersunt notandae, quarum unaquaeque longe maioris est, menti. Harum prima est, quod Hebrae literas vocales non habent.
Secunda, quod nullis signis orationes distinguere solebant, neque exprimere sive intendere et quamvis haec duo, vocales scilicet et signa, punctis et accentibus suppleri soleant, eis tamen acquiescere non possumus, quandoquidem a posterioris aevi hominibus, quorum authoritas apud nos nihil debet valere, inventa et instituta sunt. Antiqui autem sine punctis hoc est sine vocalibus et accentibus)scripserunt ut ex multis testimoniis constat), posteri vero, prout iis Biblia interpretari visum est, haec duo addiderunt; quare accentus
et puncta, quae jam habemus, merae hodiernorum interpretationes sunt, nec plus fidei neque authoritatis merentur, quam reliquae authorum explicationes. Qui autem hoc ignorant, nesciunt qua ratione
auctor qui Epistolam ad Hebraeos scripsit excusandus si, quod cap.
II. vers. I. interpretatus est textum Genestos cap. 7. Vers. 3I.
longe aliter, quam in punctato Hebraeo textu habetur; quasi Apostolus sensum Scripturae alunctistis discere debuerit. Μihi sane punctistae potius culpandi videntur; quod ut unusquisque videat, et simul quod haec discrepantia a solo vocalium defectu orta est, utramque inte pretationem hic ponam. unctistae, suis punctis scilicet, interpretati sunt, et incum it se Uraia supra, vel mutando ingat in
495쪽
Theologi eo- Politici Cap. VII. 7I Neph, in literam scilicet eiusdem organi νemus caput secti;
Author autem pistolae, et in marit e Issi a supra caput bacilli, legendo nimirum C male loco quod alii nec mitu, quae differentia a solis vocalibus oritur. Jam quandoquidem in illa narratione de sola senectute Jacobi, non autem, ut in sequenti capite, de ipsius morbo agitur, magis vero simile videtur, mentem historici fuisse, quod Jacobus supra caput bacilli quo nimirum senes provectissimae aetatis ad se sustinendum indigent), non autem lecti, se incurvaverit,
praecipue cum hoc modo non necesse sit, ullam literarum subalternationem supponere. Atque hoc exemplo non tantum volui locum istum pistolae ad Hebraeos cum textu Genestos reconciliare, sed Ρraecipue ostendere, quam parum fidei hodiernis punctis et accentibus sit habendum atque adeo qui scripturam sine ullo praejudici interpretari vult, de hisce dubitare tenetur et de integro examinare. Ex hac igitur ut ad nostrum propositum revortamur linguae Hebraeae constitutione et natura facile unusquisque conjicere potest, tot debere oriri ambiguitates, ut nulla possit dari methodus, qua eae omnes determinari queant. Nam nihil est, quod speramus, ex mutua orationum ollatione quam unicam esse viam ostendimus ad verum sensum ex multis, quos unaquaeque oratio ex usu linguae admittere potest, eruendum hoc posse absolute fieri cum quia haec orationum collatio non nisi casu orationem aliquam illustrare potest, quandoquidem nullus Propheta eo fine scripsit, ut verba alterius aut sua ipsa ex professo explicaret tum etiam quia mentem unius Prophetae, Apostoli, etc. ex mente alterius concludere non possumus, nisi in rebus usum vitae spectantibus, ut jam evidenter ostendimus; at non, cum de rebus speculativis loquuntur, sive cum miracula aut historias narrant. Possum hoc praeterea, nempe quod multae orationes inexplicabiles in s. scriptis occurrunt, quibusdam exemplis ostendere; sed impraesentiarum iis lubentius supersedeo, et ad reliqua, quae supersunt, notanda, quid scilicet haec vera methodus Scripturam interpretandi dissicultatis adhuc habeat, vel quid in ipsa desideretur,
Oritur in hac methodo alia praeterea dissicultas ex eo, quod ipsa historiam casuum omnium librorum Scripturi exigit, cujus maximam
496쪽
7 Tractatus partem ignoramus multorum enim librorum auctores, vel si mavis scriptores, vel prorsus ignoramus, vel de iisdem dubitamus, ut insequentibus fuse ostendam. Deinde neque etiam scimus, qua occasione neque quo tempore hi libri, quorum Scriptores ignoramus, scripti fuerunt. Nescimus praeterea, in quorum manus libri omnes inciderint, neque in quorum exemplaribus tot variae lectiones repertae sint, nec denique an non plures aliae fuerint apud alios lectiones. Quid autem haec omnia scire reserat, suo in loco breviter indicavi; quaedam tamen ibi consulto omisi, quae jam hic veniunt consideranda. Si quem librum res incredibiles aut imperceptibiles continentem, vel terminis admodum obscuris scriptum, legimus, neque ejus authorem novimus, neque etiam quo tempore et qua occasione scripserit; frustra de ejus vero sensu certiores fieri conabimur. His enim omnibus ignoratis, minime scire possumus, quid author intenderit, aut intendere potuerit cum contra his probe cognitis nostras cogitationes ita determinamus, ut nullo praejudicio praeoccupemur, ne scilicet auctori, vel ei, in cujus gratiam author scripsit, plus minusve justo tribuamus, et ne de ullis aliis rebus cogitemus, quam de iis, quas author in mente habere potuerit, vel quas tempus et occas exegerit. Quod quidem omnibus constare existimo. Saepissime enim contingit,
ut consimiles historias in diversis libris legamus, de quibus longe diversum iudicium facimus, pro diversitate scilicet opinionum, quas de scriptoribus habemus. Scio, me olim in libro quodam legisse,
virum, cui nomen erat clandus furiosus, monstrum quoddam alatum in aere agitare solere, et quascunque volebat regiones supervolare, ingentem numerum hominum et gigantum solum trucidare, et alia
hujusmodi phantasmata, quae ratione Intellectus plane imperceptibilia sunt. Huic autem consimilem historiam in Ovidio de Perseo legeram, et aliam denique in libris Iudicum et Regum de Samsone qui solus et inermis millia hominum trucidavit et de Elia, qui per εα Olitabat, et tandem igneis equis et curru caelum petiit. Hae inquam, consimiles plane historiae sunt, attamen longe dissimile judicium de unaquaque facimus nempe primum non nisi nugas scribere voluisse, secundum autem res politicas, tertium denique sacras hocque nulla alia de causa nobis persuademus, quam propter opiniones, quas de
497쪽
Theologico - Politici Cap. VIL 73
earum scriptoribus habemus. Constat itaque, notitiam authorum, qui res obscuras aut intellectu imperceptibiles scripserunt, apprime necessariam esse, si eorum scripta interpretari volumus iisdem etiam de causis, ut ex variis obscurarum historiarum lectionibus veras eligere possemus, necesse est scire, in quorum exemplari variae hae lectiones repertae sint, et an non plures aliae apud alios majoris authoritatis viros unquam fuerint inventae. Alia denique dissicultas quosdam libros Scripturae ex hac methodo interpretandi in eo est, quod eos eadem lingua, qua primum scripti fuerunt, non habeamus. Evangelium enim secundum Matthaeum, et sine dubio etiam Epistola ad Hebraeos Hebraice ex communi opinione scripta sunt, quae tamen non extant. De libro autem Iobi dubitatur, qua lingua scriptus fuerit. ben egra in suis commentariis assimat, eum ex alia lingua in Hebraeam transsatum fuisse, et hanc esse ejus obscuritatis causam De libris apocryphis nihil dico, quandoquidem longe dissimilis sunt authoritatis. tque hae omnes hujus methodi interpretandi Scripturam ex ipsius, quam habere possumus, historia dissicultates sunt, quas enarrare susceperam, quasique ego adeo magnas existimo, ut affrmare non dubitem, nos verum Scripturae sensum plurimis in locis vel ignorare, vel sine certitudine hariolari. Verum enimvero hoc iterum contra notandum venit, has omnes dissicultates impedire tantum posse, quominus mentem Prophetarum assequamur circa res imperceptibiles, et quas tantum imaginari, at non circa res, quas et intellectu assequi et quarum clarum possumus facile sormare conceptum ' res enim, quae sua natura facile Percipiuntur, nunquam tam obscure dici possunt, quin facile intelligantur, juxta illud proverbium, inultigenti dictum a est Euclides, qui non nisi res admodum simplices et maxime intelligibiles scripsit,
facile ab unoquoque in quavis lingua explicatur; non enim, ut ejus mentem assequamur, et de vero ejus sensu certi simus, opus est integram linguae, qua scripsit, cognitionem habere, sed tantum admodum communem et sere puerilem non vitam, studia, et mores authoris scire, neque qua lingua, cui, neque quando scripserit, non
498쪽
47 Tractatus libri fortunam neque varias ejus lectiones, nec quomodo, ne denique quorum concilio acceptus fuerit. Et quod hic de Euclide, id de omnibus, qui de rebus sua natura perceptibilibus scripserunt, dicendum adeoque concludimus, nos mentem scripturae circa documenta moralia ex ipsius, quam habere possumus, historia facile possie assequi, et de vero ejus sensu esse certos. Verae enim pietatis documenta verbis usitatissimis exprimuntur, quandoquidem admodum communia, nec minus simplicia et intellectu facilia sunt; et quia vera salus et beatitudo in vera animi acquiescentia consistit, et nos in iis tantum vere acquiescimus, quae clarissime intelligimus, hinc evidentissime sequitur, nos mentem Scriptum circa res salutares et ad beatitudinem necessarias certo posse assequi quare non est, Cur de reliquis simus adeo solliciti reliqua enim, quandoquidem ea ut plurimum Ratione et intellectu complecti non possumus, plus curiositatis quam utilitatis habent. His existimo me veram methodum Scripturam interpretandi ostendisse, meamque de eadem sententiam satis explicasse. Praeterea non dubito, quin unusquisque jam videat, hanc methodum nullum Lumen praeter ipsum aturale exigere. Hujus enim luminis natura et virtus in hoc potissimum consistit, quod res scilicet obscuras ex
notis, aut tanquam notis datis, legitimis consequentiis deducat atque concludat; nec aliud est quod haec nostra methodus exigit et quamvis concedamus, eandem non sufficere ad omnia, quae in Bibliis occurrunt, certo investigandum, id tamen non ex ipsius desectu oritur, sed ex eo, quod via, quam veram et rectam esse docet, nunquam fuerit culta, nec ab hominibus trita, adeoque successu temporis admodum ardua et fere invia facta sit; ut ex ipsis dissicultatibus, quas retuli, clarissime constare puto. Superest jam discrepantium a nobis sententias examinare. Quae hic primum examinanda venit, eorum est sententia, qui statuunt, Lumen Naturale non habere vim ad Scripturam interpretandum, sed
ad hoc maxime requiri Lumen Supernaturale quid autem hoc lumen praeter naturale sit, ipsis explicandum relinquo. Ego saltem nihil aliud possum conjicere, quam quod ipsi obscurioribus terminis etiam voluerunt fateri, se de vero Scriptum sensu ut plurimum dubitare:
499쪽
Τheologico - Politici Cap. VII. 47ssi enim ad eorum explicationes attendimus, eas nihil supranaturale continere, imo nihil nisi meras conjecturas esse reperiemus. Conferantur, si placet, cum explicationibus eorum, qui ingenue fatentur, se nullum lumen praeter naturale habere et plane consimiles reperientur, humanae scilicet, diu cogitatae, et cum labore inventae. Quod autem junt, Lumen Naturale ad hoc non suffcere, falsum esse constat, tum ex eo, quod jam domonstravimus, quod dissicultas interpretandi Scripturam nulla orta est desectu virium Luminis Naturalis, st tantum ex hominum socordia ne dicam malitia , qui historiam Scripturae, dum eam concinnare poterant, neglexerunt: tum etiam ex hoc, quod ut omnes, ni fallor, fatentur hoc Lumen Supranaturale donum sit divinum fidelibus tantum concessum. At
Prophetae et Apostoli non fidelibus tantum, sed maxime infidelibus et impiis praedicare solebant, quique adeo apti erant ad mentem Prophetarum et Apostolorum intelligendam filias visi essent Prophetae et Apostoli puerulis et infantibus praedicare, non viris Ratione praeditis et frustra ose leges praescripsisset, si ipsae non nisi a fidelibus, qui nulla indigent lege, intelligi poterant. Quare qui
Lumen Supranaturale quaerunt ad mentem Prophetarum et Apostolorum intelligendam, ii sane Lumine Naturali indigere videntur longe igitur abest, ut tales donum divinum supranaturale habere existimem. Μaimonidae alia plane fuit sententia sensit enim, unumquemque Scripturae locum varios, imo contrarios sensus admittere, nec nos de vero ullius esse certos, nisi sciamus, locum illum, prout illum interpretamur, nihil continere, quod cum Ratione non conveniat, aut quod ei repugnet; si enim Rationi ex ipsius literati sensu reperiatur repugnare, quantumvis ipse clarus videatur, locum tamen aliter interpretandum censet. Atque hoc cap. s. part a libri ore Ne-
500쪽
a neu Piso non fugimus dicere, Nndum fuisse ab aeterno,
pro re textus, qui in Scriptura occurrunt de creatione mund Nam textus, qui docent mundum esse creatum, non plures fun iis, quid en Deum esse corporeum nec aditus ad eos explicandum, qui in hac materia de munia creatione reperiuntur, nobis interclusi funi, nec
etiam impediri, sed i os explicare potuissemus, cunfecimus cum corporeitatem a Deo remorimus et forte hoc multo facilius factu esset,
et mugis commode potuissemus eos explicare et mundi ternume- tuminare, quam eum explicuimus Scripturus, ut removeremus, Deum benedictum esse corporeum in ut hoc non facerem, et ne hoc credum
mundum scilicet esse aeternum), dua causa me mens L quia lora demonstratione constas, Deum non esse corporeum, et necesse est, omnisi a loca explicare, quorum literatis fensus demonstrationi repugnat; nom certum est, ea necessario tum explicationem aliam praeter literalem habere in mundi aeternitas nulla demonstratione ostenaeitur; adeoque non est necesse Scripturis rim facere usque expliciare proptero urentem opinionem, ad cujus contrariam inclinare, aliqua uadentemtione, possemus. Secunda causa, quia credere, Deum esse in m reum fundamentalibus Legis non repugnat, etc., fed -- aternitu credere, eo modo quo ri teli infum fuit, Legem a uo fundamento destruit, etc. Haec sunt verba Maimonidae ex quibus evidenter sequitur id, quod modo diximus; si enim ipsi constaret ex Ratione,
mundum esse aeternum, non dubitaret Scripturam torquere et explicare, ut tandem hoc idem ipsum docere videretur. Imo statim certus esset, Scripturam, quamquam ubique aperte reclamantem, hanc tamen mundi aeternitatem docere voluisse adeoque de vero sensu Scripturae, quantumvis claro, non poterit esse certus, quamdiu de re veritate dubitare poterit, aut quamdiu de eadem ipsi non constet. Nam quamdiu de re veritate non constat, tamdiu nescimus, an res cum Ratione conveniat, an vero idem repugnet; et consequenter
etiam tamdiu nescimus, an literatis sensus verus sit an falsus. Quae quidem sententia si vera esset, absolute concederem, nos ali praeter Mias I IUI