장음표시 사용
521쪽
Theologico - Politici Cap. Ix. 97
et insuper mediis eadem conficiendi. Sudarem sane satis, si omnes has historias, quae in hoc primo libro Samuelis habentur, ita conarer conciliare, ut omnes ab uno historico descriptae et ordinatae viderentur. Sed ad meum propositum revertor Anni itaque regni Saulis superiori computationi sunt addendi. Denique annos Λnarchiae Hebraeorum etiam non numeravi, quia non constant ex ipsa Scriptura. Non, inquam, mihi constat tempus, quo illa contigerint, quae ex cap. 7. usque ad finem libri Iudicum narrantur. Ex his itaque clarissime sequitur, veram annorum computationem neque ex ipsis historiis constare, neque ipsas historias in una eademque convenire, sed valde diversas supponere. Ac proinde fatendum, has historias ex diversis scriptoribus collectas esse, nec adhuc ordinatas neque examinatas fuisse. Nec minor videtur fuisse circa annorum computationem
discrepantia in libris Chronicorum Regum Iudae et libris Chronicorum Regum Israelis. In Chronicis enim Regum Israelis habebatur, quod Iehoram filius Dabi regnare incepit anno secundo regni Iehorami filii Iehosaphat vide Regum libr. a. cap. I. vers. 7.); at in Chronicis Regum Judae, quod Jehoram filius Iehosaphat regnare incepit anno quinto rega Iehoram filii Aghabi vide cap. 8. vers. I6. iussi. libri . Et si quis praeterea historias libri Paralip. conferre velit cum historiis librorum Regum, plures similes discrepantias inveniet, quas
hic non opus habeo recensere, et multo minus authorum commenta, quibus has historias conciliare conantur. Rabini namque plane delirant. Commentatores autem, quos legi, somniant, fingunt, et linguam denique ipsam plane corrumpunt. E. g. cum in libr. a. Paralip. dicitur, annos quadraginta duos nutus erat Aglaria cum regnaret, fingunt quidam, hos annos initium capere a regno Homri, O autem
a nativitate ghaziae; quod si possent ostendere, intentum authoris librorum Paralip. hoc fuisse, non dubitaverim assimare, eundem loqui nescivisse. Et ad hunc modum plura alia fingunt, quae si vera essent, absolute dicerem, antiquos Hebraeos et linguam suam, et narrandi ordinem plane ignoravisse, nec ullam rationem neque normam Scripturas interpretandi agnoscerem, sed ad libitum omnia fingere liceret.
522쪽
Si quis tamen putat, me hic nimis generaliter nec satis cum Indamento loqui, ipsum rogo, ut hoc agat, et nobis ostendat certum
aliquem ordinem in hisce historiis, quem historici in Chronologicis
sine peccato matari possent; et dum historias interpretatur et conciliare conatur, phrases et modos loquendi, et orationes disponendi et contexendi, adeo stricte observet, atque ita explicet, ut eos
secundum suam explicationem in scribendo imitari etiam possimus '; quod si praestiterit, manus ipsi statim dabo et erit mihi magnus Apollo; nam fateor, quamvis diu quaesiverim, me nihil tamen unquam simile invenire potuisse. Quin addo me nihil hic scribere,
quod dudum et diu meditatum non habuerim et quanquam a pueritia opinionibus de Scriptura communibus imbutus fuerim, non tamen potui tandem haec non admittere. Sed non est cur circa haec laetorem diu detineam et ad rem desperatam provocem; opus tamen fuit rem ipsam proponere, ut meam mentem clarius explicarem ad reliqua igitur, quae circa fortunam horum librorum notanda suscepi, pergo. Nam venit praeter ea, quae modo Ostendimus, notandum, quod hi libri ea diligentia a posteris servati non fuerint, ut nullae mendae irrepserint plures enim dubia lectiones animadverterunt antiquiores Scribae, et praeterea aliquot loca truncata, non tamen Omnia Anautem mendae talis notae sint, ut lectori magnam moram injiciant, de eo jam non disputo credo tamen eas levioris esse momenti, iis saltem qui Scripturas liberiore judicio legunt; et hoc certo assimare possum, me nullam animadvertisse mendam, nec lectionum varietatem, circa moralia documenta, quae ipsa obscura aut dubia reddere possent.
At plerique nec in reliquis aliquod vitium incidisse concedunt, sed statuunt, Deum singulari quadam providentia omnia Biblia incorrupta servasse varias autem lectiones signa profundissimorum mysteriorum esse dicunt idem de asterismis, qui in medio paragrapho 8 habentur, contendunt imo in ipsis apicibus literarum magna arcana contineri. Quod sane an ex stultitia et anili devotione, an autem ex arrogantia et malitia, ut Dei arcana soli habere crederentur, haec
523쪽
Theologi eo- politici cap. Ix. 99
dixerint, nescio hoc saltem scio, me nihil quod arcanum redoleat, sed tantum puerile cogitationes apud istos legisse Legi etiam et insuper novi nugatores aliquos abbalistas, quorum insaniam nunquam mirari satis potui. Quod autem mendae, uti diximus, irrepserint,
neminem sani iudieii dubitare credo, qui textum illum Sauli quem
jam ex libr. I. Samuel cap. 3. s. I. allegavimus legit, et etiam Vs. a. cap. 6. Samueli. a. nempe e furrexi et Di Dari et omnis popinus, qui ipsi oderat, ex Iuda, ut inde auferrent orcam Dei. Nemo hic etiam non videre potest locum, quo iverant, nempe Κidat Ieharis , unde arcam auferrent, esse omissum. Nec etiam negare possumus, quod Vs 37. cap. 3. Sam. a. perturbatus et drancatus
sit, scilicet Ex Absalom fugis iritque ad Ptolomaeum filium Nam M Regem Gesur, et luxu filium suum omnibus diisus es Ab - furii
inique Gesur, mansitque ibi tres annos '. Et ad hunc modum scio me antehac alia notavisse, quae impraesentiarum non occurrunt.
Quod autem notae marginales, quae in Hebraeis Codicibus passim inveniuntur, dubiae fuerint lectiones, nemo etiam dubitare potest, qui attendit, quod pleraeque ex magna literarum Hebraicarum similitudine inter se ortae sint. Nempe ex similitudine quam habet amascum a Bel, Io cum au, ' Dalet cum ' Res etc. . g. ubi lib. a. Sam. cap. s. s. paenult scribitur arum et in eo tempore quo audies, habetur in margine ly v eum auara et cap. 2I Jud. s. a. Ni 64πn mare tu 'I n et quando eorum patres ei fratres in multu Me h. e. saepe ad nos enerint, em habetur in margine mi, ad litigandum. Et ad hunc modum permultae deinde
etiam ortae sunt ex usu literarum, quas Quiescentes Vocant, quarum nimirum pronunciatio saepissime nulla sentitur, et promiscue una pro alia sumitur. x. gr. Levit cap. s. s. o. ' scribitur mi pan Nam που et confirmabitur domus, qua est in cis rate, cui non est murus in margine autem habetur mari H ivvmi est murus etc.
524쪽
so Traeta tua Λ quamvis haec per se satis elara sint, libet rationibus quorundam
Pharisaeorum respondere, quibus persuadere conantur, notas marginales ad aliquod mysterium significandum ab ipsis librorum sacro a Scriptoribus appositas vel indicatas fuisse Harum primam, orae quidem in parum tangit, sumunt ex usu legendi Scripturas: si, inquiunt, hae notae appositae sunt propter iectionum varietatem, quas Posteri decidere non potuerunt, cur ergo usus invaluit, ut sensus marginalis ubique retineatur cur, inquiunt, sensum, quem retinere volebant, in margine notaverunt debuerant contra ipsa volumina scribere, prout legi volebant, non autem sensum et lectionem, quam maxime probabant, in margine notare. Secunda vero ratio, et quae aliquam speciem prae se ferre videtur, ex ipsa rei natura sumitur nempe quod mendae non data opera, sed casu inmodices irrepserunt, et quod ita fit, varie contingit. At in quinque libris semper nomen xa puello, uno tantum excepto loco, defectivum contra regulam Grammatices sine litera me scribitur, in margine vero recte secundum regulam Grammatices universalem. An hoc etiam ex eo, quod manus in describendo erravit, contigerit quo fato id fieri potuit, ut calamus semper, quotiescunque hoc nomen occurrerit, festinaret, deinde hunc defectum facile et sine scrupulo ex regulis Grammatices supplere et emendare potuissent. Igitur, cum hae lectiones casu non contigerint, nec tam clara vitia correxerint, hinc concludunt, haec
certo consilio a primis Scriptoribus facta fuisse, ut iis aliquid signifiearent. Verum his facile respondere possumus; nam quod ex usu, qui apud eos invaluit, argumentantur, nihil moror; nescio quid superstitio suadere potuit, et forte inde factum est, quia utramque lectionem aeque bonam seu tolerabilem aestimabant, ideoque, ne earum aliqua negligeretur, unam scribendam et aliam legendam voluerunt. Timebant scilicet in re tanta judicium determinare, ne incerti falsam pro vera eligerent, ideoque neutram alterutri praeponere voluerunt, quod absolute fecissent, si unam solam scribere et legere jussissent, praesertim cum in sacris voluminibus notae marginales non scribantur vel forte inde factum est, quia quaedam, quamvis recte descripta, aliter tamen legi, prout scilicet in margine notaverant, volebant. Ideoque universaliter instituerunt, ut Biblia decundum
525쪽
notas marginales legeremur. Quae causa autem scribas moverit, quaedam expresse legenda in margine notare, jam dicam; nam non omnes marginales notae dubiae sunt lectiones, sed etiam Pue ab usu remota erant notaverunt. Nempe verba obsoleta, et quae probati illi
temporis mores no snebant in publica oncione legi. Nam antiqui Scriptores malitia privati nullis aulicis ambagibus, sed res propriis suis nominibus indicabant. At postquam malitia et luxus regnavit, illa, quae sine obscoenitate ab antiquis dicta sunt m obscoenis haberi
inceperunt. Hac autem de causa Scripturam ipsam mutare non erat opus; attamen, ut plebis imbecillitati subvenirent, introduxerunt, ut nomina coitus et excrementorum honestius in publico legerentur,
videlicet sicut ipsa in margine notaverunt. Denique quicquid fuerit, cur usu factum fuerit, ut scripturas secundum marginales lectiones legant et interpretentur, id saltem non fuit, quod vera interpretatio secundum ipsas debet fieri. Nam praeterquam quod ipsi Rabbini in Talmud saepe amastretis recedunt, et alias habebant lectiones, quas Probabant, ut mox ostendam, quaedam insuper in margine reperiuntur, quae minus secundum usum linguae probata videntur. x. gr. in libr. a. Samuel cap. 4 vers. a. ' scribitur 'bdin nida ' re ire pria Rex Dei secun m ententiam fui ferri, quae constructio plane regularis est et convenit cum illa s. Is '' ejusdem cap. at quae in margine habetur 'Ita fere tur non convenit cum persona verbi. Sic etiam s. h. cap. 6 ejusdem libri scribitur: nis nam Ren mi in eum confultat id est consultatur
νerbum Dei ubi in margine additur σου quis pro verbi nominativo. Quod non satis accurate factum videtur, nam communis hujus linguae usus est, verba impersonalia in tertia persona singularis Verbi activi usurpare, ut Grammaticis notissimum. Et ad hunc modum plures inveniuntur notae, quae nullo modo scriptae lectioni praeponi possunt. Quod autem ad fecundam rationem Pharisaeorum attinet, ei etiam ex modo dictis facile respondetur; nempe quod scribae praeter dubias lectiones verba etiam obsoleta notaverunt Nam non dubium est,
526쪽
ma Tractatus quin in lingua Hebraea, sicuti in reliquis, mina obsoleta et antiquata posterior usus fecerit, et reperta fuerint ab ultimis Scribis in Bibliis,
quae, ut diximus, omnia notaverunt, ut coram populo secundum tuae receptum usum legerentur. Hac igitur de causa nomen ran δερον ubique notatum reperitur, quia antiquitus communis erat generis, et
idem significabat, quod apud Latinos Iuvenis. Sic etiam Hebraeorum metropolis vocari apud antiquos solebat nis Iemf--, non autem Henra Ieru laim. De pronomine ira et ipsa idem
sentio, quod scilicet recentiores au in God mutaverunt quae mutatio in Hebraea lingua frequens est), cum genus semininum significare volebant; at quod antiqui non nisi vocalibus hujus pronο- minis semininum a masculino solebant distinguere. Sic praeterea quorundam verborum anomalia alia apud priores alia apud posteros fuit; et denique antiqui teris paragogicis nam singulari sui temporis elegantia utebantur. Quae omnia hic multis exemplis illustrare possem, sed nolo taediosa lectione lectorem detinere. At si quis roget, unde haec noverim respondeo, quia ipsa apud antiquissimos Scriptores, nempe in Bibliis saepe reperi, nec tamen eos posteri imitari voluerunt; quae unica est causa, unde in reliquis linguis, quamvis
iam etiam mortuis, tamen verba obsoleta noscuntur.
Sed sorte adhuc aliquis instabit, cum ego maximam harum notarum partem dubias esse lectiones statuerim, cur nunquam unius loci mures quam duae lectiones repertae sint cur aliquando non tres vel plurespDeinde quod quaedam in Scriptis adeo manifeste Grammaricae repugnant, quae in margine recte notantur, ut minime credendum sit, scribas haerere potuisse et, utra esset vera, dubitare. Sed ad haec etiam facile respondetur; et quidem ad primum dico, plures fuisse electiones, quam quas in nostris codicibus notatas reperimus. In Tataude enim plures notantur, quae amasoretis neglectae sunt; et tam aperte multis in locis ab iisdem recedunt, ut superstitiosus ille corrector Bibliorum Bombergianorum tandem coactus uerit lateri, in
sua praefationi, se eos reconciliare nescire Raaim Q
nescimus respondere, nisi quod supra respondimus, nempe quod usus Trimudis est aforetis contradicere. Quare non satis cum fundamento
527쪽
ctatuere possumus, unius loci non plures quam duas lectiones unquam fuisse. ttamen facile concedo, imo credo, unius loci nunquam plures quam duas lectiones repertas fuisse idque ob duas rationes. Nempe . quia causa, unde harum lectionum varietatem ortam esse ostendimus, non plures quam duas concedere potest:
ostendimus enim, eas potissimum ex similitudine quarundam literarum ortas fuisse. Quare dubium fere semper huc tandem redibat, videlicet utra ex duabus literis esset scribenda, a Beth an a af 'do an a Vau, Dalet an 'es, etc., quarum usus equentissimus est; et ideo
saepe contingere poterat, ut utraque sensum tolerabilem pareret. Deinde, utrum syllaba longa aut brevis esset, quarum quantitas iis literis, quas Quiescentes vocavimus, determinatur. His adde, quod non omnes notae dubiae sunt lectiones multas enim appositas esse diximus honestatis causa, ut etiam ut verba obsoleta et antiquata explicarent. I. ratio, cur mihi persuadeo, unius loci non plures quam duas lectiones reperiri, est quia credo, scribas pauca admodum exemplaria reperisse, forte non plura quam duo vel tria. In tractatu
scribarum ' Daci cap. 6. non nisi de tribus fit mentio, quae fingunt tempore rarae inventa fuisse, quia venditant, has notas ab ipso IJegra appositas fuisse. Quicquid sit, si tria habuerunt, facile concipere possumus, duo semper in eodem loco convenisse, quin imo unusquisque mirari sane potuisset, si in tribus tantum exemplaribus tres diversae unius ejusdemque loci lectiones reperirentur. Quo autem fato factum est, ut post Hezram tanta exemplarium penuria fuerit, is mirari desinet, qui vel solum cap. I. libr. I. Μachabaeorum legerit, vel cap. s. ' libr. Ia Λntiquit. Josephi. Imo prodigio simile videtur, quod post tantam tamque diuturnam persecutionem pauca illa retinere potuerint de quo neminem dubitare opinor, qui illam historiam mediocri cum attentione legerit Causas itaque videmus, cur nullibi plures quam duae dubiae lectiones occurrunt. Quapropter longe abest, ut ex eo, quod non plures duabus ubique dentur, concludi possit, Biblia in locis notatis data opera perperam scripta fuisse ad significanda mysteria. Quod autem ad fecundum ' attinet, quod quaedam reperiantur adeo
528쪽
so Tractatus perperam scripta, ut nullo modo dubitare potuerint, quin omnium temporum scribendi usui repugnarent, quaeque adeo absolute corrigere, non autem in margine notare debuerant, me parum tangit; neque enim scire teneor, quae religio ipsos moverit, ut id non facerent. Et forte id ex animi sinceritate fecerunt, quod posteris Biblia, ut ut ab ipsis in paucis originalibus inventa fuerint, tradere voluerunt, atque originalium discrepantias notare, non quidem ut dubias, sed ut varias lectiones nec ego easdem dubias vocavi, nisi quia revera fere omnes tales reperio, ut minime sciam, quaenam alia sit probanda. Denique praeter dubias has lectiones notaverunt insuper Scribae vacuum spatium in mediis paragraphis interponendo plura loca truncata, quorum numerum Μasoretae tradunt; numerant scilicet viginti octo loca, ubi in medio paragrapho spatium vacuum interponitur; nescio an etiam in numero aliquod mysterium latere credunt. Spatii autem certam quantitatem religiose observant Pharisaei. Horum exemplum ut unum adseram habetur in Genes cap. . s. ., qui sic scribitur, Et dixit Rain Habel fratri suo . . . . e contior, dum erum in campo, ut ais, etc. ubi spatium relinquitur vacuum, ubi scire
expectabamus, quid id fuerit, quod ain fratri dixerat. Et ad hunc modum praeter illa quae jam notavimus a scribis relicta vigintiocto
reperiuntur. Quorum tamen multa non apparerent truncata, nisspatium interiectum esset sed de his satis.
Reliqui Veteris Testamenti Libri eodem modo quo superiores
Transeo ad reliquos Veteris estamenti libros. At de duobus Paralipomenon nihil erit et quod operae pretium sit notandum habeo, nisi quod dudum post Hegram, et sorte postquam Judas Μachabaeus templum restauravit ' scripti fuerunt. Nam cap. 9.libri I narrat Historicus, quanam familia primum tempore scilicet
529쪽
Theologico - Politici Cap. X. sos
Hegrae merosolyma habitauerint; et deinde vers. 7. Ianitores,
quorum duo etiam in Nehem. cap. I. Vs I9. narrantur, indicat.
Quod ostendit, hos libros dudum post urbis reaedificationem scriptos fuisse. Caeterum de vero eorundem scriptore, deque eorum authoritate, utilitate, et doctrina, nihil mihi constat. Imo non satis mirari possum, cur inter sacros recepti fuerunt ab iis, qui librum Sapientiae, Tobiae, et reliquos, qui Apocryphi dicuntur, ex canone Sacrorum
deleverunt intentum tamen non est eorum authoritatem elevare, sed, quandoquidem ab omnibus sunt recepti, eos etiam ut ut sunt relinquo.
Psalmi collecti etiam fuerunt et in quinque libros dispartiti in secundo templo; nam Ps. 88. ex Philonis Iudaei testimonio editus fuit, dum Rex Iehriachin Babiloniae in carcere detentus adhuc erat, et Ps. 89 cum idem Rex libertatem adeptus est; nec credo, quod Philo hoc unquam dixisset, nisi vel sui temporis recepta opinio suisset, vel ab aliis fide dignis accepisset. Proverbia Salomonis eodem etiam tempore collecta fuisse credo, vel ad minimum tempore Iosiae Regis,
idque quia cap. 4. s. ult dicitur, Hac etiam sunt Salomonis Pro-Merbia, quae transtulerunt iri muta Regis Iudae. At hic tacere neque Rabinorum audaciam, qui hunc librum cum cclesiaste ex canone sacrorum exclusos volebant, et cum reliquis, quos iam desideramus, custodire. Quod absolute secissent, nisi quaedam reperissent loca, ubi lex osis commendatur. Dolendum sane, quod res sacrae et optimae ab horum electione dependerint. Ipsis tamen gratulor, quod hos etiam nobis communicare voluerunt; verum non possum non dubitare, num eos bona cum fide tradiderint, quod hic
ad severum examen revocare nolo.
Pergo igitur ad libros Prophetarum. Cum ad hos attendo, video, Prophetias, quae in iis continentur, ex aliis libris collectas fuisse; neque in hisce eodem ordine semper describi, quo ab ipsis Prophetis dictae vel scriptae fuerunt; neque etiam omnes contineri, sed eas tantum, quas hinc illinc invenire potuerunt; quare hi libri non nisi stagmenta Prophetarum sunt. Nam satas regnantemugia prophetare incepit, ut descriptor ipse primo versu testatur. At non tantum tum temporis prophetavit, sed insuper omnes res ab hoc Rege semi
530쪽
so Tractatus descripsit vide Paral. lib. a. cap. 6. s. a. , quem librum jam desideramus. Quae autem habemus, ex Chronicis Regum Iudae et Israelis descripta esse ostendimus. His adde, quod Rabini statuum,
hunc Prophetam etiam regnante Manasse, a quo tandem Praemius est, prophetavisse; et quamvis fabulam narrare videantur, videntur tamen credidisse, omnes ejus Prophetias non extare Ierentiae deinde Prophetiae, quae historice narrantur, ex variis Chronologis lecerptae et collectae sunt. Nam praeterquam quod perturbate accumulentur, nulla temporum ratione habita, eadem insuper historia diversis modis repetitur. Nam cap. I. causam apprehensionis Ieremiseexponit, quod scilicet urbis vastationem edechiae ipsum consulenti praedixerit; et hac historia interrupta transit cap. a. ad ejus in Iehojachinum, qui ante edechiam regnavit, declamationem narramdum, et quod Regis captivitatem praedixerit, et deinde cap. s. ea describit, quae ante haec, anno scilicet quarto Ictriarimi Prophetae revelata sunt. Deinde quae anno primo hujus Regis; et sic porro, nullo temporum ordine servato, prophetias accumulare emit, donec tandem cap. 38. quasi haec Is capita per parenthesin dicta essent ad id, quod cap. I. narrare incepit, revertitur. Nam conjunctio, qua illud caput incipit, ad s. 8, 9 et Io hujus refertur, atque tum longe aliter ultimam Ieremiae apprehensionem describit, et causam diuturnae eius detentionis in atrio custodiae longe aliam tradit, quam quae in cap. 37. narratur. Ut clare videas, haec omnia ex diversis historicis esse collecta, nec ulla alia ratione excusari posse. At reliquae Prophetiae, quae in reliquis capitibus continentur, ubi Jeremias in prima persona loquitur, ex volumine, quod Baruch, ipso Ieremia dictante, scripsit, descriptae videntur. Id enim ut ex cap. 36. s. a. constat ea tantum continebat, quae huic Prophetae revelata fuerant a tempore Iosiae usque ad annum quartum Iehriaimi; a quo etiam tempore hic liber incipit. Deinde ex eodem volumine etiam descripta videntur, quae habentur ex cap. s. Vers. a. usque ad cap. s I. s. 9. Quod autem Zechielis liber fragmentum etiam tantum sit, id primi eius versus clarissime indicant: quis enim non videt, conjunctionem, qua liber incipit, ad alia iam dicta resem, et cum iis dicenda connectere at non tantum conjunctio, sed totus etiam