Andreae Camutii ... De humano intellectu libri quatuor

71쪽

De Huma Intelle.

deli et imagjnationem, intellectum uocari etsub intellectus uocabulo comprehendi, quod aliquid intellectui sinole possideat: nempe quatenus mouet ab sientibus etiam sensibilibus, haud dismili modo quam intellecitus, absentibus quantibet intelligibjlibus. 'Fo rest alia quoq; formari ratio contra expositionem ad dudiam hoc pastor Philosopbus textu decimo odiano postquam declarauit, in anima rationali esse intel lectum agentem, flatim eodem textu conditiones

ad gnat eiusdem agentis intellectus: scilicet quibus differt a possibili, de quo superioribus textibus abunde disseruit inquiens: Et is intellectus separabilis ulo non mixtus, passioneq; vacat, cum si substantia astus, perinde ac si ita loqueretur: hic intellectus agens separabilis est a corpore , adhaec immixtus 9 impos bilis , propterea quod est actus crsub latia, scilicet in actu,qiue sola ueresimpliciterue fustantia dicitur, quibus suppositis argumentor sc rs agens intilic flus hac sola ratione separabilis est , immixtus, ct impassibilis, quoniam a tus cst, insuis

functionibus obeundis haud utens organo corporeo:

cum instar luminis poletia intelligibilia. 6yciat actriintelligibilia, Aequitur intelles Iuni possibilem o quippequi pura meraq: potentia eIt, nequaquam immixtum esse, praeterea nec separabilem incorporei . Verumenimuero textus alius sic habet: Et hic intellestus separabitis, impasbilis, immixtus, sub-famia actu ens Adeo iuxta secundam hanc uerso,

72쪽

, Liber Primus Q 29

nem, i haec adpendix ultima . substantia actu ens inime fuerit adsignatio causae, cur intellectus I parabilis sit, immixtus et impossi bilis quin potius cui recie sanctus Thomas exponit9 p mistis tribus ad

nestitur condictionibus agentis in t llectus, ueluti si aua conditior ut sic non tres tantum, sed quatuor intellectus agentis conditiones evadant quaru tres:

nempe separabilis, immixtus, di impa sibilis, communes sunt intellectui agenti cum intellectu possibili:

quarta uero uidelicet substantia actu ens, propria tantum cst intellectus agentis: quandoquidem hac una condictione distinguatur agens intellectus a possibili, quod hic scilicet suapte natura sit astus, ille uero solum potetia sit. Proinde poItquam dixit huc

intellectum esse actum, statimsubintulit esemper.n. bonorabilior est agens patientie, principium ma-reria, hoc est, nulla te maneat admiratio, quod dixerim hunc intellectum esse adium, alium uero p0ten tiam : quoniam hic intellcctus, quem actum esse dicimus, hyciens est, aluis autem cum recipiat,tathmest materia et id quod epicit oe agit, pressabilius est ς', quod patitur,m principi u scilicet esciens quod nomen efficienti proprie competit d nius est materia. Otrapropter haud legendum est Et hic intellestus separabilis est, immixtus ct impassibilis, cum sit substantia adlus: quasi possibilis intellectus quia non est stubstantia actus, id est, quia secundum suam nuturam atq; s,bstantiam non es aιtus , sed mera

73쪽

De Huma. Intelle.

potentia: idcirco non sit immixtus, impas is, ct separabilis: quando superius eundem abunde declarauerit esse crextu quari separabilem, mixtum, o i vibilem o idq; demonstratione propter quid, scilicet secundum expositores, ex qua demum excerpser eiusdem possibilis intellectus definitionem textu quinto. Quare c uertenda est rstotelis sententiae Et hic intellictus inseparabilis, immixtus, m-pustibilis, ct 1βbstantia actu, hoc est, fecundum suam substantiam atq; naturam hic intellectus eIι actu ρο non potentia, ut haec particula ne adpem dix substantia actus, uelsubstantia actu ens Quomodocunq; uertas haec uerba nil refert,modo expungas illud: cum ρὰ non si redditio cut sc dixerim siue adsignatio cause , cur hic intellectus separabselis sit, immixtus, o misibilis ostdst potius condiris quarta, per quam bic intellectus a possbili di-

Ilinguatur o quum exsuperioribus satis constet tres alias condictiones: nempe separabilem esse, immixtum, ct impo allem, indiscriminatim utriq; cum Menti tum possetbili intellectui conuenire, quod de quarta conditione dici nequit, scilicet quod sua sub-

stantia si actu,

74쪽

Liber Primus. go

partem eius textus: Nuen reminiscitur autem,o quae sequuntur. praeterea probatur hic intellectum passuum baud pro possibili accipix posse. Op . XVII . NO R reminiscitur anima rationalis a compore separata,quoniam est impassibilis cinquit Aristoteles9 ac per consequens nec amat, nec odit, quod inhaec nimirum ex aliqua palsio

ne corporea contingant: pars autem animae, quae

non est absq: praedictis passionius cquam hic passι-uum intellectum Philosophus nuncupat9 omnino corruptibilis est, ne hac animae corruptibili par te, quae phantasia seu imaginatio dicitur, nihil intelligit anima rationalis; Risidem necesse est Quod hoc eodem osequenti libro probatur9 intelligentephantasmata Dculari. hisce supposiris,argumentantur aduersam hunc in modum: s rationalis an mus haud habet opus proprium,a corpore minime separabilis fuerit, at s datur eius animae partis opus proprium, illud praecipue fuerit intelligere potius, quam aliquod aliud. porro hoc ipsum intelligere necessarid phantasmatibus indiget, ergo non erit intellectui proprium. atqui nullum aliud opus animae rationalis proprium σngere queas, nedum adisruere demonstratiohibus di semel unam intelligentiam

75쪽

m De Huma. Inteli.

exclustris, nullum igitur habet anima rationalis pus proprium, o per consequens minime separabilis fuerit ρο immixta , nec incorporea , quin potius obnoxia corruptioni.. R. spondeo nullum quidem effingi posse rationalis animae proprium opus, praeter unam intelligentiam, utram ut hoc ipsum intelligere rationalis animae manentis in corpore , absq; phantasmate fieri nequite ita illud ipsum intelligere rationalis animae, non quidem potentia si parabilis, sed a corpore iam actu separatae ,fortassis modo sit diuem so Proinde non adstuerat hic absolute Philosophus, intelligere quodlibet egere phantasmatibus .sed innuit tantum intelligendi modum hu usice status, hoc es, dum intellectus corpori copulatus cnditur, era

poscere phantasmatum si rota, perinde ac s ita loqueretur: intellectus iam actu, corporeis uinculis solutus ac separat us , haud re miniscitur amplius eo modo, quo reminisci consueuerat adnexus corpori .

nec odit pariter , nec amat ut prius solebat, quia dii Lereret corpori, talia dedebat opera corpore supperias ferrente, hoc est, sienslis facultatis adminiculo, quam Mirtute corpoream esse constat. Quam ob rems uel actu separat us animus a corpore, remin feretur adhuc eodem modo,ct odiret similiter, amaret: sequeretur ipsi intelle tu suapte natura corporeum esse simul ac passibilem. A tqui nos iam dudum eu tem esse immixtum, separabilem,inc,scilicet iuxta passibilemve probauimus

76쪽

phi sententiam e ergo sequitiir eum. libisiemela coropore fuerit actu separatus, haud amplius amare, O- ore, rem,sci, atq; alia id genus agere, quae uidelicet ex aliqua passione corporea contingunt. Verrim hi contra responsionem, hanc instantiam adferre possunt hoc pacto: si modus alius intelligendi daretur intellectus 4 corpore separati, qui nulla prorsurri quireret exigeretur phanta malae omninoseque-rci ur, A ristotelem eum intelligendi modum alicubi declarasse, aut eundem esse mancum atq; mutilum. at occurrentes huic oblacio dicimus , Aristotelem aut immatura morte praeuentum, non potuisse Pla'Iosophiae partem hanc absoluere, aut quod uer milius GP eandem Philosophiae partem utpote difficilimam,di a siensibus remotissimam ignorasse. Hoc

etenim eum praecipue decuit si ilicet ut ea solum,quaenalidissimis rationibus firmari pol rant,enuntiaret, caetera uero uel data operasubiiceret. proinde quanis humanum intellectum incorruptibilem esse putaret, quia ramen hisce rationjbus, quas in mediu protulerat ad id demonstranda, haudquaqua satis fidebat, idcirco Sphingis instar ambigue pasim perple-xeq; loquitur, ac dum uariis in locis secum dissiderenidetur pugnantia scriptis mandare, legentibus interea scrupulos injcit: adeo uisus est utriq; partinuere,ct ijs, qui corruptibilem, ct aliis qui corruptionis expertem eundem intellectu esse putarunt. PROBA-

77쪽

loco capi poste passivum intellectum pro ea rationalis animae parte , quae possibilis intellectus adpellatur, deinceps se dari necessario post mortem

i alium intelligendi modum uxta men- . tem Arino

ui telis. q.

cap. XVIII.

P0S IBILEM intellectum, quae pars m

anima rationali materis uicesgerit, esse iuxta Philosophisententiam a corpore separabilem, immixtum, impassibilem, ac per consequens incorporeum di incorruptibilem satis superq; exsuperioribus connare arbitror. Quocirca c adorior aduer. sarios Alexandri Aphrodisiei doctrinam insequentes e sicut a posteriori Hilosophus argumetatur primo de anima inquiens: si anima possidet opus propriumseparabilis est sinsecus baud contingit ipsam separari: ita postquam tertii huius libri textu quarto, demostrative passim creditur probasse possubilem intellectum esse incorporeum, ac per consequens a corruptione prorsus immunem, a priori demonstratione propter quid regredi liceat hunc in modum rSi humauus intellectus est separabilis Quod ceriὸwilosopbus f non demonstrative probat,saltem opi

78쪽

' Liber Primus. 3

natur esse uerum, idue tam de pa suo, quam de agente intellectuὰ dubio procul habet opus propriumret si non cotingat eum separari, non babebit opus proprium ut dem nItrario talis euadat: Quaecunq; uirtus a corpore separabilis est,eadem necessario cne sit

frustra9 possidet opus proprium: intellectus prisbius est eiusmodi quod adducto loco demonstratum fuit,

ea scilicet ratione, quod omneis recipiat materiales species, ergo possiibilis idem intellectus habet opus proprium. porro quum aperte constet ex adductis,

intellectum possibilem opere proprio nequaquam destitui suppositoscilicet aristotelisfundamento,quὰd separabilis sit nec aliud coministi uel elyngere queas praeter hoc ipsum, quod est intelligere, consequitur illud ipsum, esse possibilis intellectus opus proprium:

at huius flatus mortalis intelligentia necessario poposcit pbantasmata, necesse fuerit igitur,ubi separatus a corpore fuerit actu,poobilis intellectus, ut alio modo intelligat qui scilicet a nostro intellige si modo longe sit diuersas, qa'ue pbanta mala uelutisuperuacanea prorsus respuat, eliminet, abhoreat. instabis forsitan os datur modus intelligendi diuersus, explicato mihi tandem, qui sat a morte corporis ist- haec intelligentia, alioquin adsieuerabo merum istud esse sigmrntum. ac nudius tertius cui ita dicam esse se prorsus inuentum medacium . Quid ais ' nunquid ubi cognoueris aliquid esse necessarium, consequi protinus opinaris, ut quid illud idem sit necessario statim

79쪽

27 Dc .Huma. Intelle.

agnoscas ' nonne rei alicuius quaesitum si est, nouisese liceat, ct quid est ipsum ignorare s demonserativo probat naturalis a poneriori,substantias abstractas esse , ct hoc ipsum a naturali probatum accipit --rbaphysicus: neq; tamen unquam potί quanqua hoc ad ipsum munus proprie pertinet9 quid ab tractae substantiae sint agnoscere. ita dixerit qui fipiam : haud potes Aristotelesi ostendere quidnam abstractaesubnatia sint ergos alp si quoq; , quod eaede in reruminatura snto amabo quod genus illa rimis en istud s quae absurdior disserenii methodus effingi poten 'ergo probatum est abunde Philosophum arbitrari, possibilem intellectum esse s parabilem: unde methodo cni fallor9 demonstrativa deduximus intulimusve,uelint nolint, eundem opus habere proprium; dein nullum aliud ad Inari licere, praeter unum intelligere o demum intelligendi modum, intellectus a corpore iam separati 1ge necessario diuersum ab eo, quo nunc intelligimus, oportere et quanuis ignoremus quis sit, O, qui fiat ille modus intelligendi diuersus, phantasmata, reipuens. ranq; Deum Opt. Max. omnes fatentur, una cum caeteris abstractis substantiis intelligerer adhaec eum intelligendi modum a nostro longe diuersum, non solum auguramur, ueris etiam certυ fcimus, quando constet,ibi nequaqua usum intercedere phalasmatum d sed tamen quis sit, aut qui fiat in intelligenti ssuperioribus, ille modus intelligendi diuersus, cuius intella-

80쪽

. Liber Primus ' 3 3

intelligentia nostram uelut umbram ac imaginem' esse tantum, rationi consintaneum est o qui fiat in- . quam abstractaru s,bstantiaru intelligent ia, pror- fas nescimus oes quisqua eruditus, eius intelligen-idi modi meminit, sane dialectice loquutus est, atq; -'probabiliter,non autem demostrative: quod artentasse Plotinum imprimis, deinde sanctu I bomam - ἐiquido adparet. Caeterum haud fieri posse, ut Aristoteles inquienses ossi s uero intellectus fise corruptibilis, per intellectum passivum, intellexerit possibilem animae scilicet rationalis partem Ouod Alexandri stctatores litterae plus iustos mordicus adhaerentes uel cistinate contendunt9sic proba iuroi Philosophus hic attessaretursolum agentem intellectiιm impa sibilem esse Quemadmodum interpretantur ipsi9 n totam rationalem an mam a praeterea si fateretur hic intellectum pose

bilem esse corruptibilem,ex diametro Abi ipse aduersaretur: quippe qui textu quarto iuxta stcrionem Averrois, concludit intellectum possibile im- . mixtum esse,ut cognoscat percipiat, scilicet cmnes formas materiales. Item textu quinto desinitionem ad gnat eiusdem intellectus possibilis in- . quiens: Quo fit, ut neq; ulla sit ipsius natura, ni- , si ea Dium, qua po*bilis eri, uocatus itaq; animae, intellectus cisto autem intellectum , quo spinatur, et intelligit animns9 nihil is actu prorsus eorum, , qu sunt, ante quam intelligat cmox deinde sub-