장음표시 사용
351쪽
g68 Iuris Naturalis Elementa. interturbantia , eorumque adversantia selia citati pNec tantum conscientiae morsus animique anxietas ex contaminatis moribus gignuntur, sed etiam ex vitio paritur innumerabilium
malorum eXteriorum cohors . Hinc corporis
mentisque imbecillitas, hine perniciosssimi morbi , hinc plerumque horrida turpisque
egestas ' hinc error & ignorantia , hinc gravissimorum periculorum parens incontulta ira, hinc domestica dissidia, simultates, perinpetuae formidines , probrum , coercitiones poenaeque , contemptus , Odium , obstantiaque mille impedimenta, si quam utilitatem sibi velint improbi comparare. Unde a SENECA recte dictum est: Malitia ipsa maximam partem veneni sui bibit . Epist. 8a.
quorum II sunt naturales vitii virtutisque exi praecipu3 tus , si ad hominum vulgus spectes : at siti, uti, illorum ratio habeatur, quorum is gradus, lita, est ea auctoritas , ut ipsis alicujus uni. in iis Viria versae societatis status & fortuna singularitus vi-ter pendeat , in iis prosem, probitatis autriumquς nequitiae vis longe gravior est quam in ca Ar, kiore, temS hominibus, & multo magis conspicua . exitus ha mae enim non extimescendum Populis , si bent. se Principes esse exleges arbitrentur, & cujusvis immunes ossicii , atque nihil aliud reputantes quam se ipsos , libidini, injustitiae , ambitioni , avaritiae & immanitati sese tradant 8 inae contra quantaeque utilitates
352쪽
Pars II. Cap. XII ex administratione consequuntur probi sapientisque Principis, qui quoniam sibi majorem existimat quam caeteris obligationem incumbere, ne unquam a pietatis, justitiae, temperantiae & beneficientiae praescriptis declinet , non aliter sibi credito imperio uti. tur, quam ut intus disciplinam & securitatem tueatur , & in eo judicat positum esse summum suum decus, si recte subditis praesit , id est , probos illos 'essiciat felicesque. Τestem Historiam , testem experientiam interroga , & ex utraque liquebit , quae nos hie statuimus ita vera esse, ut ea nemo sanus possit impugnare.
VIII. DE hoe autem sic in universum inter superi,
homines convenit , ut omnia hominum in quasilio communem suam utilitatem instituta in Naia omnium turalium Legum cultu fundentur . Quini ἶς'x ummo , seclusa Naturalium Legum auctorita.
in humanis institutis adhiberi solitae . Atque ex hoc Naturalium Legum cultu , &auctoritate manifesto pendent omnes in uia niversum humanae Leges , omnis publica administratio , omnis instituendorum liberorum , artium excolendarum & promovendae mercaturae ratio, ac demum omnia pacta tum publica tum privata . Quorsum enim haec omnia , quaeve ex illis utilitas existet, nisi
justitia innitantur , honestate, fide & jurisiurandi Religione
353쪽
Aius3θ ATQUE haec nostra ratiocinatio quo quaestio melius intelligatur , Disciplinam Moralem, nis argui- si libet , statuam us , qualis adverta frontetur Veri- pugnet cum nostris principiis jam antea poetinera '-. Fingamus, V. g. ignorantiam & prae-rium est judicatas opiniones reθtae Rationis locum abiur- occupare ' animi vero levitate & libidini-dum. bus vices suppleri prudentiae virtutisque ;procul ab hominum commercio , & societate amandentur justitia & benevolentia , quarum loco supponatur sui ipsius iniquus amor, ad se trahens omnia, & aliena commoda communemque utilitatem nihili faciens : jam haec ita posita principia singulis
hominum conditionibus accommodentur, Videamusque quid ex eis proxime consequatur fingimus enim hominibus hujusmodi doctrinam probari , & Regulae vim obtineis re . An quisquam sanus existimet ex hisce principiis singulorum hominum, familiarum,. gentium , ac tandem humani generis derivari posse felicitatem λ Nemo quidem hactenus ita fuit insolens , qui tam portentosum , ut ita dicam , paradoxon propugnaret , adeo in promptu est quam ablu dum sit. Respon- β.sio ad
quasdam NEQUA tameri inficias ibo ex iniquitate . ,hξὰ di libidinibuβ qualcmcumque interdum voluis
354쪽
Pars II. Cap. XI. 3 Irptatem aut commodum gigni . Sed praetere
quamquod eadem voluptas eademque utiliistas saepius tutiusque ex Virtute pariuntur , Ratione atque experientia edocemur , quae hona ex iniquitate parta sunt , non ita Vera , non sic stabilia, non ita sincere jucunda esse , quam quae a virtute promanant . Primum enim bonorum genus in ipsa sua origine peccaminosum est , nec nisi falsam speciem praefert , quoniam bona haec pro sus aliena sunt a natura ratione praedita , necnon ad societatem insormata . sa) Cujusmodi hona flores esse dixeris , qui radice destituti statim ab ortu suo exsiccantur , . & decidunt. a. Quod attinet ad mala aerumnasque humanae naturae inhaerentes , quibusque obnoxii sunt viri probi non secus ac improbi 'an his etiam malis aerumnisque suae sunt ,& multae illae quidem , virtutis utilitates . Primum enim ex se ipsa virtus aptissima est quae pleraque illa mala vel praevertat vel amoveat' in quos enim scopulo4 in fani
solent impingere , ab eisdem declinatis sibi
praecavent sapientes & recte moderatae mentis homines . Deinde quae mala vir sapiens non potest effugere , eadem tamen per adjutricem sapientiam aequo animo tolerant uia iisque solaminibus ea mala pensantur allem vanturque , unde illorum non parum vis imminuitur . Etenim sua semper virtutis est in divulsa comes laetitia ' & quae Vera
355쪽
3 et Iuris Naturalis Elicleuta. exterioribus malis quibus nonnunquam Ino
Equidem miror sajebat Iso CRATEs , hoc sibi quemquam persuasum habere , o hominibus constanti animo justitiam pieri tatemque colentibus pejorem conditionem si quam improbis imminere , nec esse piis o viris , tum a Diis, tum ab ipsis caeterisse hominibus longe majora quam impiis bo- ,, na eXpectanda . Μ ea vero haec fides estis probis hominibus abunde suppetere qui Lis quid expetendum est , improbis contra
nec etiam innotescere ullum verum suum
A commodum . Quicumque injustitiam ju- ,, stitiae anteponit , in eoque summum ho-- num collocat , s bonum alienum rapue-- rit , is mea quidem sententia haud absi- is milis est piscibus hamum vorantibus : iis . A quae degluttit jucunde statim titillatur imis probus , sed non ita multo post quamis maximis malis irretitur . Hominibus comis tra pietati & justitiae adhaerentibus nonis solum tutum est praesens tempus , sedis iis praeterea in totam reliquam vitam bo-ε , , na speS merito concipitur. Illud equidem se fateor non semper contingere , sed ipsari teste experientia certum est quod contin- gere soleat . In quibus autem rebus ceris
te praevideri nequit qualis futurus sit il-- larum exitus, viri sapientis est eas partes si amplecti quarum solet esse major utilitas. is Sed nihil magis Rationi adversatur, quatis eorum opinio , qui quamvis existimen
se iustitiam in se pulchriorem Diisque accen Ptio
356쪽
Para II. Cap. XII. 313,, ptionem esse quam injustitiam, nihilomi-- nus sibi fingunt ita comparatas esse huiso manaS Te S, ut ex improbitate plus hau- is riatur emolumenti quam ex honestate. Orat. de Permutatione.
IGITUR omnibus hinc inde collatis, ex honestate longe 'uberiores & Myraestantiores quam ex improbitate fructus percipiuntur. Atque illud manifesto apparet divinae sapientiae fuisse propositum , ut physicum &morale malum natura cohaererent, tanquam
effectus cum sua causa connectitur; bonum contra physicum seu hominis felicitas cum morali bono sive cum virtutis cultu conis sociaretur: ita ut si ' primigenia rerum nais tura in universum spectetur , quemadmodum ex bona victus ratione bona lavetur valetudo, sic etiam ex Naturalium Legum cultu publica privataque selicitas promo. eatur. Quoniam autem ab ipso Deo vitii poenae virtutisque praemia constituta sunt , haberi quidem illa possunt , ut quaedam Naturalium Legum SANCTIO, ex qua saninctione Rationis praescripta non exiguam
vim obtinent. Semper virtus praestat , atque ii e prima est
FATENDUM attamen est primam hane Nφque Naturalium Legum sanctionem eam non es-- Rie , ex qua Rationis praetcDPta Vλm iam est prima
357쪽
audioritatemqDe mutuentur , quae Verarum
.hia tragum propriae sunt . Etenim si penitus &obstant . enucleate introspiciatur humanarum rerum multae natura, quae ita comparatae sunt ut homines excepti alii ab aliis tanquam naturali concatenatione mutuo pendeant, videbimus profecto generalem illam quam modo dicebamus RG gulam non ita stabilem & inconcussam eL 1e, ut multas non patiatur eXceptiones, per quas non parum ' labefactatur hujus primae. Regulae robur & essicientia. Bonorum in universum quidem docet nos malorum experientia, suam his in terris cujusque ho-que ana- minis selicitatem & infelicitatem non sem- tu ser- per omnino parem esse cum eo probitatis σε h)hhq Vel nequitiae gradu, qui in singulis homitium in nibuS deprehenditur . Atque sic vegetum aequalis corpus, divitiae, generis nobilitas, liberalis est parti- institutio , bonarumque artium peritia, ac iussu h ς alia demum eXteriora bona plerumque pen-eujidque dent a multiplici causarum varietate, unde meritum. inaequalis est illorum partitio : quinetiam haec eadcm bona saepius evanescunt superUenientibus causis quosvis homines pariter involventibus. Equidem vitae felicitas aut infelicitas posita prorius non est in generis vel divitiarum discrimine : nihilominus summa egestas , turpis bonarum artium ignorantia, denegatis videlicet omnibus ad informandam mentem auxiliis , nimii labores, anxietas animi , corporisque dolor, verissima mala sunt, quibus ob Varios casus viri probi premuntur non secus ac iminprobi.
358쪽
2. Praeter inaequalem illam bonorum malorumque .naturalium partitionem , Viri pro' hὰ intriuihi non magis quam improbi ab iiS maliS tatem, tuti sunt , quae ex malitia gignuntur, Vel la sontes ex iniquitate, aut per vim vel ambitionem Premunt contingunt. Quales sunt tyrannicae Vexationes, horrida bella, & tot aliae publicae priuataeque calamitates quibus pariter obruuntur boni malique homines. Saepe etiam fit
ut earum aerumnarum auctores eis quam Parta, insontes queo
minime ipsi angantur , tum spere cedentes tutos illos a praestant, tum quia sic quandoque pertinax est eorumdem perversitas, ut, nullo stimulati cons cientiae morsu, partis ex sua nequiistia commodis i ecuri fruantur.3. Quoniam non ita raro. calumniae subis jacet innocentia, & vexationi virtus objicitur . In his igitur singularibus causis in ipsam quibus viri probi suae virtutis , ut ita diis virtutem cam , Victimae fiunt, quaenam erit, quaelo, Vφη ζόοNaturalium Legum vis , quave ratione s e tuebitur earumdem auctoritas λ An quia interiore gaudio afficitur si hi recte conicia mens, ea vis honestatis erit ut ob eam retinendam patiatur quis non solum fortunarum tuarum& quietae conditionis, sed etiam suae famae atque ipsius vitae jacturam 8 Atqui in ejusmodi Gifficilibus .usis satis frequenter i
retiuntur homines: maximum autem & latissime patens momentum est in iis partibus quas tunc suscipiunt : hinc enim sua existit hominum societatis felicitas vel im
359쪽
3iς Iuris Naturalis Elem nta .
Non satis SIC Vere se res habent. Hinc in uni- est viriu versum liquet ex solo Naturalium Legum in his r - cultu gigni posse hominum selicitatem , & δ' maliquam in humanar societate disciplinam
mana conita tua. Illinc contra II vitai virtuti1que
pruden- spectentur soliti & naturales exitus, nontia adhi- ita videtur praestare vitio virtus, ut sem-dlis, mi por praepolleat Ordo in hominum utilitatem ii, 'me servandus. deatur. Inde oritur gravissima quaestio adversus morale nostrum systema . Cujusvis Legis , inquiunt, ea debet esse sanctio, quae rati ne i praeditum hominem ad obsequium flectat, propter ipsius bonum propriamque uintilitatem , 'est enim humanarum actionum summa motrix utilitas. Quamquam vero qui morali vestro systemati parent s sic enim pergunt contrariae opinionis fautores in exeo plus utilitatis in universum percipiant,
quam qui eidem non parent , ea tamen non tanta est nec tam certa utilitas, ut
'per illam ' in singulis causis suffcienter ea pensentur quae quis pati cogitur in ossiciis suis exequendis. Igitur vestro systemati non inest necessaria vis & auctoritas ad eum finem assequendum quem sibi Deus proposuit. Quapropter alia quam vestra statuenda est evidentior , certior , & latius patens verae Legis sanctio , si quae praesertim Lex a natura sapientissima suam habet originem . Quae
360쪽
Para II. Cap. XII. 3I7Quae hic nobis objiciuntur politicae administrationis periti atque Legislatores pulchre intellexerunt quam vera sint , unde invalidae sanctionis defectum , quantum in se fuit, supplevere. Itaque Civile Ius promulgarunt Naturali Iuri suppetias ferens; sceleri poenas comminati sunt, suam virtuti posuere mercedem, & tandem judices constituti sunt humanarum actionum. Ac sane novum illud est Iustitiae praesidium , nec quidquam melius excogitare homines potuerunt quo malis mederentur de quibus dictum est. Neque tamen hoc sussicit, &nisi quid aliud addatur , multa ex parte
mancum est morale systema. Nam I. plurima mala sunt tum a natuis tum ab hominum iniquitate parta, quin rum Omnis humana potestas vel maxime probos viros nequeat immunes Praestare. Σ.
Leges humanae non semper cum justitia &aequitate consentiunt. 3. Quantumvis justae sint humanae Leges , ad omnia non polia sunt extendi. 4. duibus exequendarum Legum demandata cura est, ii vel sunt imbecilles , vel imperiti, vel se corruptelae permittunt. S. Quantacumque sit Μagistratus probitas, multa tamen ejus prudentiam fugiunt : nec enim potest quodvis rescire , nec quodUis emendare. 6. Denique inauditum non est probos viros non semper in suo Judice benevolum fautorem , sed quandoque praepotentem inimicum sortiri. Quae igitur sors erit probitatis, si armatam adve