장음표시 사용
211쪽
Cap. XII. Privit. VII. & VIII. i 8 1
sub his verbi s expresse : Ignorantia in- Esit commune. Et ratio est, quia omnes mincibilis debiti, ' quod res sit aliena,sm-mno excusat a debiti selution restitutione ine ,quandiis durat.
Ignorantia ' obabilis, a peccato , in resetitutione excusat eum,qui recipit alia quid gratuitum ab eo , qui
principio: ha Oeo hoc privilegium,sub sequentibus verbis: ei recipit aliquid gratuitum ab eo, qui donare non poterat, nisi ignorantia probabilis excuset, ad restitutionem tenetur.Ignorantia igitur probabilis per ' marrum communiter exculata restitutione eum, qui cum ipsa recipit aliquid gratuitum ab eo, qui donare non poterat, & si a restitutione , a homines natur se conditione sunt pares,cuna sint omnes ejusdem naturae ; ex eodem parente, ad eundem finem conditi. Quare fremitus non est de Iure naturae, nemo enim natura est sermus proprie, licet quidam a natura sint magis apti ad imperandum , &alii ad se viendum tui innuit etiam Aristoteles lib. p, Tobi. cap. p. 3. dum dixit: Q dam natura sermos , quosdam dominos
Cuius signum est, quod in statu naturae integrae nulla futura fuerit servitus, ut docent D. Augsinus lib. IV. de Civit. cap. I s. D. Gregorius tib. 2 I. Moral. c. 1 1. Lectius de Iust. hue 2 2. cap. q. dub. v. n. 1 . Trullenia in Decat. Iom. 2. l. 7. cap. p. dub. 8. n. p. δ: alii: Ouia servitus e it poma peccati. Iure tamen gentium ;& Civili potest quis effici sorvus, ut pa retex Scriptura Sacra, Exodi et r. Diitici 2 1. Deuteron. 1 o. γ E L p. Coruim . ubi Apsolus Paulus, firmus iocatus peccato etiam consequenter excusat, ut es non sit tibi curae. UnMhonstat etiam
in privilegio. Qui autem sint qui dona- Christianos 'esse posse servos nedum , re non possunt Θ Sunt Religiosi professi, Gentilium , sed etiam Christiariores fici iteri piosellis Moniales,servi,& alii qui de qua re videndus cyratiams dist. s.. non habent dominium;vcl aliquid stium Quatuor autem titulis praecipue acquiri proprium: item filii qui sunt in potesta- potest hominis dominium; vel semitis,
te Patris,&e. Qui tamen post gratuitum ut videre est apud Lesemm hue. h. tap. cum dicta ignora dira , & bona fide ita dia. 4. Sanche: Consilirerum eom. p. h. receptiam resciverit, ob dominii caren- p. cap. p. dus. 3. Φ- . TritAench via. tiam vile male dbnatum,& perceptum, cit. n. 3. 4. s. s.& apud alios Titulo vi tenebitur restituere e nisi aliquid ei su D delicet Betti, Natimitatis, Cisdemnas fragalai videatur,cuius ratione liber cen- nis,m Emptionis , ac mendition j ir statur,' uiec obnoxiu tali testitutioni in . 331 lus bellii est primu tithillis, ra conicientia
aut detinet hominem, Aiuste ex inorantia serium factum, eundemque scprlidet, tutus est in conficientia , O ab iniustiti e culpa excusatur, quandiis ignorantia , c bona fides durat. Ure naturae non habet homo dominiam alterius hominis.
prim L tione cujus in bello iusto χalui, sunt servi capientis. Leg. Hostes, . de Capti- mist qui titulus in natui ali iniser. utinae fiandatur; poterant enim sic capti, si istEOccidi, & servantur, m.rte in servitu tem commutata;& ob id scivi a serando dicti sunt instit . de .Drepersonsrum,s
Serit autem. Hoc autem' ius extenditur
etiam ad parvulos hostium,& innocena. tes hi enim & si non peccaverint,servituti tamen possiunt siubjici, tanquam ho stilis Reipuulicς membra,quae uti coma.
212쪽
i 8 S De privilegiis Ignorantiae
modis, ita dc incommodis sui corporis Nam silenia dub. 8.est. n. io .illud idemrticipant, presertim in bonis externis. ponit sub his verbis: Ubi primam crasat Apud Christianos autem cui advenit aliquem iniustesertumfas, m Disse, te-
suetudine introductum est, ut Christiata mis bona fide mulse cempore psederit, poni a Christianis capti non fiant servi, in teritque.s in alis sit, permitti ut ad suos honorem libertatis,quam per Christum se eo erasseret namque ei iniurias ini
consecuti sumus . Si bellum tamen in tus dArneretur. Sic qui nomis rem, qωam
justuni gerant Christiani contra in fi norit bonafri non essesuam, tenetur eam
deles, & capiantur, fiunt eorum serv; reintuere . me pater quid dicendum de jure gentium, Videatur Getiar. Di. g. Ethiopibus : nam,s maiores igintiquis Peccatum 2. II. n. c. SecunAIs titu- que annisse mentant ipsi: Vela Pan. , lus est 'Catilitas; ratione ori us essicitur egestate Upresio , menduntur ii optimo iure servus,qui ex ancilla nan me est nam par- possidentur. Similiter,s iusto bello capium rus sequitur ventrem , l. Partum, C. de tur . At, si rebus letibus,qnaeniis iucepti rei mindicatione.Lique merito quia ma- ad portum ducuntur,ubi capiuntur, o ιuter est certior e & plus confert materiae miti menduntur, non malet emptio, in te- corpulentae,quam pater; servitus autem nentur eos ad pristinam liberrat/m res secundum corpus convenit. Vide Les tuere. Hude in conscientia tuti non sine fumi. e. n. I 3.er usimchi. c. num. 4. illi,qui eos capiunt: nee isti, qui ab eis iura Tertius titillus est,fysta condemnatio: Po- emunt nec qui eos modo possident, nisi in eest enim quis,sicut ad mortem natura- rantia in incibiti, quae rarissimi in his lem,ita ad servitutem, qiue mors civilis contingit, excusientur; ideoque tenen ur eas
est condemnari. Vide item Lese. n. I . manumittere, etiamsi non polint pretium in Trinench n. s. Quartus titulus est , recuperare, o quam is bona fide ea erint: Emptis, o Venditis: Intellige de illa ita uIunch n. cit. Vide Lessium dub. emptione, qua quis vice prima fit se cit. n. 13. Versu Admerte tamen: in eun-vus ex libero, ut quando quis vel seip- dem Trutinch l. c. n. 3 - ς. Cum qui- sum vendit, vel a parentibus venditur. bus etiam adverte, eum, qui in bello ex Quod utrumque valide, de juste fieri parte sua Iusto capitur non contrahere posse , sub quibusdam ramen conditio- veram servitutem .Quod si utraque pars
nibus,probanr Praeter alios s easdemque ignorantia laboret, & utrinque iustitia conditiones reserunt) Lotius i. e. n. 16. belli sit dubia, ob probabile jussilierius
in Trudench l. cit. n. s. Et sicuti condi- partis,capti fiunt tuta conscientia utrii tionibus ipsis concurrentibus omnibus, que servi,ut recte etiam Comare l. c. Ubi per D. D. eosdem , venditio est valida , tamen deposita ighorantia, & dubieta- per ipsissimer, si vel una desit, jure com- te, constare ceperit, cui pati. LVeat Ius muni est irrita. titia,tunc ea pars, quae injuste ex igia
336 Dicit ergo propositum privile- rantia cepit, debet captum in liberi sium nostrum quod qui hominem ser- tem sine pretio restituere. vum factium absque justo titulo, iniuste
sic detinet, ac possidet: si ex ignorantia PRIVILEGIUM NONUM
eundem detineat, & possidear,excusatur hominem cum ignorantia com ab iniustitiae formalis culpa , quandiu , Migatione restitutionis ignorantia eadem , & bona fides durat: excusatur. quod privilegium nedum ex sese ce tum videtur, Verum etiam aperte, cla- 337 Enum est injustum ii rea D D. admissum , approb tum. micidamicum nempe,qui
213쪽
Cap. XII. Privit. IX. &X. i 87
cum peccato occidit, teneri restituere
omnia damna ex tali homicidio in PRIVILEGIULI DECIMUM temporalibus data, eo quia fuit ipse
omnium iniusta efficax causa . tamen occideret cum g rantia comitante , non teneretur resiluere: usi ch m -- cal. Tom. 2. libr. 7. cap. g. ΔL p. n. 8.
Hocque accideret, quando quis ex. gr. liroiiceret sagittam, omni adhibita dii gentia, ne aliquem occidat, & casu p remit hominem , vel etiam hostem , quem necare optabat,& si sciret, etiam necaret. Et ratio est clara,quia sela iniqua voluntas non obligat ad restitutionem,cum ea nequeat proximo nocere: nec etiam opus illud externum, cum ex
invincibili ignorantia proficiscatur , ut in privilegio ; nec idem mei opus ext rius ex mala voluntate procellit,tantum enim intendebat velini cum sagittam proiecit eandemque projecit omni adhibita diligentia,ergo. Ante Trutiniarnunt, di approbant hoc idem privia legium Petrus misera de Restιt. lib. E. cap p. n. 7s.fol. mihi 27. in o ancheon consili. rom. p. lib. p. cap. 4. dub. 8. apud
quem, etiam Henruyue: hse. II. de ad tram. cap. IO. mitto, commento littera A.
3 38 Et hinc deduc,nec etiam ebriu, aut dormientem, & in somnis sine culpa occidentem, teneri restituerer Secus vero si culpa non vacavit: idest, si cum esset in vigilia praevidere potuit, & debuit,quia probabiliter timebat id damnum, de malum eventurum; nam si sic, imputari illi debebit homicidium, cum fuerit in lata culpa, & in causa volitum, unde mortaliter peccavit se inebriando , vel dormiendo ante factam diligentiam ne eveniret; sicque tenebitur restituere, cum homicidium non sit omnino casuale : ita 'ea varra n. 74. &cum ipso Sanchet dub. cit. n. 4. & cum hoc Trullench num. 8. cit. Vide Paulum Comitorum libr. s. adoralium ResponscrH. F. in qua plura erudite, docte, &subtiliter De Peccatis Ebriorum. Monetam adulterinam, falsam, diminuti ponderis, cyc. cum ignorantia, e
bona fide expendens, a culpa , σά restitutisne excUatur, quandiu gnorantia eadem, in bona fides durat. 339 Eccare mortaliter,& ad reDI titutionem teneri qui monetam l .ilem expendit, non est qui neget, &in consesbcst apud omnes ignorantia sbia, & bona fides quandiu durat ) ab utroque,a peccato Videlicet,l: a restitutione excusat; quod privilegium
allere expresse insuo labello De Monetarum testate, in Iritilitate, cyabriel Riel quaest. Irinica, conclus. 4.fol. mihi I. ut sequitur: Expendens scienter monetam non currentem, aut alias minus malentem , pro bona, in currente, fraudar Proximum , atque decipit dando malum pro bono. Dicitur notanter sienter 2 quoniam si Poranter feret, ut quia enoraret malo rem monetae, quam expendit excusaretur fallem apete io, m etiam ά resstutione , durante gnorantia . Si tamen postea sciverit, ten bitur adreytitutionem y quiasi escienter, sime ignoranter damnifico proximum, teneor eum retimare indemneme psam mihi innotu erit illatum damnum: ita citatus Biel. Et hoc idem privilegium admittit, ei scin que subscribit Trullenia in Deca tom. 2. lib. T. cap. I 2. Dub. 2. n. 6. si ib his ver bis: sei mala fide accepit monetam adulterinam, non potes illam expendere , in si illam expendis, peccat etiam eodem peccato
ae faliscator. βuod si bona fide accipit,
bona fide expendit, durante bona aede excu
satur ob ignorantiam . comperta autem me
ritate, resiluere tenetur : sicut qui bona fide
mitrum inmentum in agro mendidit pro gemma, non enim excusatur eo quod ab alio acceperat: nam error meus alterι nocere non
214쪽
i8 8 De Privilegiis Ignorantiae
ad testituti Naa,qura non admonendo,pR1VILEGIUM UNDECIMUM virtualiter dicit illum non teneri, atque
adeo causa est moralis; ut poenitens non confestirius, qui non monet, nec arctat restituat,consequenter est causa damni parmientem ad debitam restitutionem, alterius tertii:unde si aliud non est reme- id omittens ex ignorantia in incitili, mel naturali obtimione , excusetur ipse ab obligatione restitutionis, nec tene is tur restituere illud, quod poenitens aiateri debet ex iustitia, in in conscientia.
3 o Upponit hoc privilegium , o quod Confessarius,qui culpabiliter non obligavit poenitentem ad restitutionem , peccet, & teneatur ipse restituere , quod docent Syl ester Verbo Usura T. qu. 2. in 'e . Gnardus in Di rectorio Confessariorum par. 2. De 7. c I o. Decal. praecepi. c. 2 6. fol. mihi '89. Dia. 3. Petrus Na arra de restit tib. 3.
eap. q. n. 123. Martinus 'ga arrus in Man. cap. 37. n. 21. Clamis Regia libr. I . cap. 14. n. I 6. IT. Fidiuccius tr. I L. cap. I. u. I 2. Versu Dico ultimo, n.
3. n. cI. Suaret de Poenit. disp. 3 α. sec.6 n, 8. Antonius a Spis. Sancto in virectorio Confessarior. par. p. tr. f. dis' I 8. f. a. n. I 8 8. & alii apud istos, & apud Zonacis. to. 1. de restit. in Genere, disp. p. quaest.2, punct. II. num. I F., anam lom. pr. coordia. tradi. 6. ref 22. ex par-2. traft. I s. steli. 2. res p. & alios-Quod autem dicunt de Confessario, a Dfirmant etiam de aliis, quibus ex ossicio incumbit cura animarum , qualis est Episcopus, vel Parochus: item de aliis Confessariis; nam quilibet Confessaritis, aut est Parochus , aut saltem vices gerit Parochi. Et idem etiam affirmant de Consilliore, & Consulente ex officio, &profestione. Hujus autem suppositionis,& sententiae, Ratio est: Qi ita tam Parochus,quam alius Confessarius cnam vices. gerit Parochi 2 tenetur ex ossicio docere poenitentem necessiaria: Ergo si non admonet poenitentem restituere, non adimplet id,quod debet:ergo tenetur ipse dium, ipse tenebitur ad restitutionem , quia vere intulit damnum contra iustitiam,tacendo; quando loqui tenebatur. Et magis ratio haec urgebit, s Coia fibrpositive consuluit, vel induxit ad non restituendum sic etenim revera commisit iniustitiam contra tertium,sive id fecerit ex malitia , quod est evidens; sive ex gravi negligentia,quia ex iustitia non
ita temere uti debet suo munere cum detrimento allicrius.
3 i Hoc inquam totum supponit promitum privilegium , quod utique excusat ut patet) liberat,& absolvit ab huiusmodi restiturionis obligatione G- festarium ipsum, epc ignorantia, VcI naturali oblivione cui supra) non morientem,nec cogentem poenitentem ad restitutionem, ad quam idem in conscientia tenetur. Quod privilegium approbantes asserunt etiam, Trullench in De
calogum Iib. 7. cap. II. dus. 3. num. II. Ubi sic:Vtrum Cossessarius, quι non mo- .mis,nec cogit poenItentem, ut restituat, teneatur res ιtiιere istud, ad quod poenitentens tenetur a Certum est, si id omittat ex ignorantia in incibili, mes natairati ostiatione; πυel extemissima negligentia , non teneri. n enim tenetur exactissimam, alli entissimam adhibere diligentiam ,sed sumit ea,quam communiter diligentes, tia
morari,at iucti adhibent: Inde serum quaestio est, quando culpa es in Confessario non
monente restitutionem: dc Dιana l. c. cxtendens ibi latius privilegium ad ignorantiam videlicet etiam vincibilcm : ait enim. Dico igitur non solum confesarios, sed Praelator, in Parochos, quando ex gnorantia etiam Uncibili non ob aut poenitentem ad restituendum ad nullam res tutionem teneri: sic re)oc cit. n. L. Accedit etiam Zanardus i. e. dum ibi sic, An Confessor non obligans ad resilutionem
215쪽
poenitentem,teneatur ipse satisfacere. Res habet in gratiam, atque utilitatem sita, pondetur quod mel hoc serit ex malitia & reipublici, cum ob id ei decimae, mel ex culpas vel ex obli Trionesi primum, stipendiaque assignentur. Oeteri vero. in secundum,lenetur. Si ex Albetnone pro.. Confessarii; ut sitnt Religiosii,& alii dementes, ad nihilsic obtigiatur, cum etiam legati,qui non cx officio munus exeruperitissimi homines quandoque in propriis cent, tum delata culpa tenentur. Sic
deficiant, neque enim omnia memorari P. Na arra, & cum ipso Claratas Retia possuntur. l. c. o'Lessius iar. 2. cap. dub. Io.
3 a. Si autem hic quaeras, an Con- n. 77. albus Videtur accedere fessarii vere teneantur ad restitutionem, eius n. 7 9. cit. . dum ibi assirmat Con-'quando sua culpa , vel malitia non ad- fessarios non cogentes poenitentes ad
monent, aut non cogunt poenitentem restitutionem,Vel non monentes, quan
ad restitutionem faciendam ; quam fe- do tenentur, esse obligatos ad restitu-cisset poenitens, si illam Confessarius tionem , si sint ex officio habentes cu- eidem iniunxisset, vel absislutionein ram animarum , ut Episcopi, vel Par denegasset. Assirmative re ndent suta chi: si autem alii non ex officio, ut Repra citati in principio, & alii ; idque ob ligiosi non tenentur ad restitutionem . Communem eorundem Doctorum ra- .ammis sconcludit postea numerum)tionem superius traditam : Quia videli- pi obabilest, neque etiam eos, fusi ex insciocet Confessario incumbit: ex sito pro- renemur,esse obligator: via virgatio eorum prio officio onus tradendi necessaria est solum in ordine ad piris bal curando Poenitenti,eundemque instrirendi; cum salutem poenitentium ἱ non ad temporalia ergo hunc non admoneat. facit contra aliorum . Iuxta quam, c*nestisionem 3sbum officium, consequenter ipsi, tan- 343 Respondeo & ego ad quae si aquam verae, & efficaci cmsae videntur tum negative, uti etiam iacturir Lessius
damna imputanda, ergo ab ipsemet re- Dub cit n. 78 in fine. Suaret. sec. s. cit. sarcienda. Nec refert inquit metrus n. 9. rursu, Ego meis. Valentia Tom. 3. arra n. eis. IχyJ Confessarios disp. 3. qu. 6. punct. 3. Versu, Alii auteni. non in gratiam creditorum officium Sanciat in Summa libr. p. cap. c. n. in habere, nec ab eis mercedem accipere: De.Eman. S4 Verbo Resituris n. h. in f quia ex quo habent ex officio facere , ne. Bonarina num. I F. cit. Versu Verum causae damni vere dicuntur. Maxime quia,Diana n. 2. cit. er Tomo 8. Gordi- quia intentio fidelium saddit P. Naia nato tradi. 7. res. 34. V. 2. prope finem r arra, &cum ipso Ciaetris Regia n. cit. Ex par. II. tr. 6. m Miscell. 6. ref 18.1 . decimas Ministris assignantium , Cardis. Leto loc. cit. num. 67. Antonius& etiam Ecclesiae conferentis eis hu- a Spiritu Sanctos. Σ. cis . num. I 81.3usmodi officium, ea est, ut non solum Fagundet in Decal. libr. s. cap. 27. uum.
saluti poenitentis, sed etiam bono com- i 8. in fine: aliique plures . Quorunta muni consillant diligenter curando , ne omnium cuti & hujus nostrae iespon- respublica, aut alii fideles , quantum in sonis communis ratio est: Quia Con
illis est,damnum aliquod, aut iniuriam fessarius non tenetur ex officio, ex iusia patiantur. Cui sane officio minime sa- titia prospicere bono temporali alio-tisfaciunt, dum ex eorum negligentia rum,sed bono spirituali poenitentis, non non admoneatur poenitens de re ad alterius: nam ossicium,quod Conset irio
salutem sibi, necessaria, & alii deinde ex iustitia incumbit,sbium est in ordine damnum patiuntur. Et hinc est, quod ad spiritualia, dc negligens in ossicio Confessor Episcopus, vel Curatus tene- peccat contra Religionem potius,quambitur de levi culpa, siquidem officium contra iustitiam,exercendo negligenter
216쪽
i9o. De Privilegiis Ignorantiae
sacrum Mihisterium . Unde omittens Casu vero quo poenitens Vere intentioo monere poetiitentem ad restitutionem, nem habuisset restituendi tunc quando non tenetur restituere,quia Confessaritas consessus est, & postea mutato animo ad eandem monitionem non tenetur ex in peius, nollet amplius, Videtur Con-
iustitia in favorem eorum, quibus festi- fessarius, qui malitiose, & culpabiliter tutio fieri debet, sed ex Religione in fi- disuasit restitutionem, manere oblivorem perfectionis Sacramenti Poeni- gatus,non selum ad revocandum conteruiae ad summum citam ex iustitia silium , sed ad restituendum, cum sita in favorem poenitetitium in bonum spirituale .: Nec inquam, denuo absolute renetur ex ossicio prospicere tempora' Iibus creditorum bonis,cum ab illis mer. cedem non accipiat, nec eorum gratia ossicium habeat,sed sbium ad procurandum bonum pocnitentis.Hinc,quamvis ipsi met poenitenti teneatur Confessarius iniungere restitutionem, cundem tu admonere ad restituendam,non tamen
ad hoc tenetur obligatione iustitiae, quam habeat, erga creditorem , sed ex obligatione erga poenitentem,qua saluti ejus spirituali tenetur consulere : & si
hoc negligat, peccabit quidem, sed ad
restitutionem minime tenebitur. od non satis iidetur expendisse P. 2 marra ;
dum ad hoc huius opinionis argumentum
3 4 Verum quidem est, et in omnium opinione certum, Confessarium teneri ad restitutionem , quando poenitenti obligato ad restitutionem dicit , ipsum non teneri: aut quando ex malitia, vel ignorantia crassa, seti culpa lata dicit, poenitentem teneri ad restitutionem uni faciendam, cum teneatur alteri; in his enim casibus tenetur ad restitutionem,eo quod per suum consilium censeatur causi es cax damni, ut
bene tradunt Doctores communiter,
praecipuc Cardin. de Lugo stet. cit. quinum. 6 . circa hanc Confessarii obligationem . sive culpabiliter, sive inculpabiliter errorem commiserit, advertit , satisfacere postea suae obligationi, si poenitentem potentem adhuc res tituere,doceat, quid facere debeat; nec ad aliud teneri, licet ille non restituat. culpa fuerit causa ne fieret restitutio, quae facta fuisset, & modo non fiet: ita
Eminent. Lugo n. 6 . cit. Videatur: .
uandiu durat ignorantia in incibilis iuris, i vel Deli, tandiu excusat. restitutiane
. sub num. 11. .es Temo infertur: affert propositum privilegium stabilis verbis : Ignorantia probabilis iuris,
autocli,quandiu durat a restitutione excusat, o sic etiam multo magis ab satim restituendo excusabit . Et cu' eodem, ex eodemque ' marro, idem mct privilegium refert Trullenia in Decalog tomo
a. bbr. 7. cap. II. dub. primo, num. pr.
Hinc, sicut habens seienter rem alienam iniuste acquisitam, sive per donaritionem, sive per contractum,&c. rm tur restituere: Sic etiam qui alienum retinet ex ignorantia, & bona fide , ta quam suum detinens, prout tunc excusatur ut si per haereditatem, vel empti nem bona fide acceperit, & retineat,
quod utique est ignorantia facti. Pariter excusatur,qui in re dissicili peritos,& d chos constituit, a quibus fuit dictum ei,
non teneri restituere, vel contra stutia
esse licitum, cum re vera sit illicitus, &iniustus , & restituere teneatur , quod dicitur ignorantia iuris. Quoad usque igitur ta haec ignorantia iuris, quam illa facti duraverit,&bona fides , a restitit tione excusatur: quia per citatos,& alios, Ignorantia probabilis , seu in incibili acti, et iuris excusat,de toto eo temptare,
217쪽
ciorauli, idest ignorantia. excusms, tarat. Ex quo infert Syrus eum Lolet Rcuirique ip'id eundem. Trullemhricit. Quod & ii per unum testem omni exceptione maiorem constaret haereditestatorem reliquisse alicui legatum magni momenti, non tamen ob id talem haeredem teneri in conscientia legatum
illud siavere ; quia non necessitatur ad prestandam fidem uni testi, quando inde sinuitur detrimetum notabile suum, vel tertii: propter dictum enim unius testis non tenetur haeres legatum sibi adimere,illique reddere, nam ut diciturtinus mis, nullus mis: & dictum unius, dictam nudius.
Ignorariι naturam promisonis, s premittit, non tenetur simplere.
refert inter alios in Deealogum rom. L .lib. 7. cap. I . dub.
p. n. 1.3 est clara. Quia si promittens,
promissionis naturam ignorat,non censetur tabere intentionem promittendi, consequenter nec se obligandi; qui a rem non se obligat, utique non tenetur
adimplere. Quod confirmatur a pari devoto: Uotum ipsum est promissio facta
Deo. Si vovens ignoret naturam Voti,&achus, quem facit,non tenetur adimplere , nec Votum exequis ut docent communiter Doctores , praecipue Lessus de Iu ib. 2. cap. 4o. b. p. 12. Versu
Tertio requiritur. Fagundeon Decac to. p. lib. L. cap. -. x3. m. s 6. P. Psacchius de Votis D. p. trin. p. cap. q. v. 2. infine,
alii, unanimiter concludentes, quod norans naturam actus quem facit,ad illum obligari non potest. Cuius coii- clusionis rationem, & doctrinam do cuit Lessio sic. eit. Quia videlicet aetus
agentium ex intentiolae, non operantur ultra intentionem, cum ab ea suam
vim totam habeant: sicut enim lex ipsa
vim non habet, nisi iuxta legislatoris
intentionem , sic nec Votum, nec pr
missio quaevis quae veluti lex quaedam est, quam sibi imponit quis) vim ha
bet,nisi iuxta intentionem promitte tis. Et sicut superioris potestas, non i
ducit subdito obligationem, nisi appli
cetur a Voluntate, ad eam causandam
mediante praecepto ; ita ius, quod quis in se ipsum habet, non infert oblμgationem mediante promissione, nisi intendat eam inferre;non potest autem intendere eam inferre,si naturam promissionis ignorat; ergo si ignorans naturam promissionis,promittit, nec habet intentionem Promittendi, nec obligationem adimprendi: ignorans enim
ut supra ) actum quem iacit,ad illum
obligari non potest. Adverte tamen cum eodem Traemia num. cit. et aliis,
quod si ignorans naturam promissio
nis et Voti) intendat promittendo vel vovendo) facere quod alii faciunt,
tenetur adimplere , . nam tu Iac tenetur habere intentionem, et voluntatem tam
citam promittendi caut vovendi) ius-ficientem ad se obligandum: sicuti vere baptizat ille, qui intendit facer quod alii baptizantes faciunt.
Accipiens medio contractu donationis, emptionis, menditionis, 'c. rem usiurariam,
velfuratam cum probabili ignorantia
quod non sit talis, a peccatrio ἀ
usurariam, aut furatam, quae in specie extet,nullo titulo,neconerose, neque Sintuito accipere quis p test, etiam si usurarius ipse, vel fur,
usurariam rem, vel f iratam alienando, non fieret impotens ad solvendum : cita communiter Doctores. Et ratio est clara, quia cum nec usurarius, nec fur , rei
usurariae,vel furatae hahant dominium,
218쪽
tur De Privilegiis Ignorantiae
non possitiat illud in alium transferre . . tuere iis, quibus usurarius, vel f ir tens. Hinc sequitur Uestes alienas, Catenas, batur ν quod certum est, & praeter alios lectos, vel res alias in specie extantes, docet 'Na arr. in Aran. cap. II. sub non posse gratuito accipi, emi, etc. ab n. 263. vers. Ex quo.
usurario,vel fure. Et si quis eas sciens esse . alienas emeret saddit Leseius de Iustit. lib. PRIVILEGIUM XV.
. - Σ. cap. 2Ο. dub. n. I 61. in fino teneretar ad restitutionem earum , in etiam Notarius conficiens instrumentum usura- fructuum omnium . Teneretur inquam, rium Testes ad ipsem conficien ad earum restitutionem , si emeret sciens
esse alienas , ergo neselans, & probabili
ignorantia tales esse ignorans, excusaretur utique a peccato ) & a restitutione, .ut in hoc privilegio. Et quod excusaretur, expresse docet Trullench in Decalor.
dum concurrentes, a peccato, in restitutione excusantur , si id faciant ianas de , o' ignorantia probabili. 349 EX communi sente tia,Omnes' essicaciter cooperantes adtom. 2. libr. T. cap. I9 dub. I'. n. F. sic usuram,ta Qui cu que agunt partes usura- ad rem nostram, & privilegii huius re- rit,aut sunt causa effcax,cur tisure solva- solvens:Omnis contractus donationis,e - tur, Vel Elutae non repetantur; tenentustionis, menditioniI, inc. circa rem usura- restituere. Tales autem sunt pili res,quos
riam adde, & furatam ) es in validus, vide enumeratos a Lessio de Insi. lib. a.
quia non potest rei alienae transferri domi eap. 1 o. dub. . a Tralench in Decal. nium , in aecipiens talem rem tenetur ad to. h. lib. 7. dub. 2 I. & ab aliis. Et quod risitutioncm,nisti ignorantia excusetur :& ii teneantur restituere, clarum est , quia in sine num. denuo stic:Vnde gener accipies cooperantur omnes cssi ster damno ex his dotem, comicus beneficium, Oc. ω- alterius,' concurrentes ad , contrachinnnentur restituere, nisi eos probabilis igno- usurarium cui supponitus orgo renen rantia excuset: ita Trustesch, prosequens tur ad restitur Ddm iv x a quantitatem sic:At,si aliquid emat, meisliat in cus- . damni, ad qpod cooperatuunt. Et scuttodiam rei usuraria cadde, aut furata θ - qui participat cum fure ad furandum, malet,quia es in beneficium mutuatarii 'c tenetur ad restitutioneni , sic etiam te domini in per consequens tenetur con- metur , qui participat cumin usura ad
trom. 2. in cum aliis Bonatina . , 3 Io Inter Cooperantes autem ag
. I 48 Limita autem positum privi- -usuram, obicique restittitioni obnoxios, legium: quod videlicet excuset quidem enumeratura praK ipue a citatis 'lotara ,
a restitutione ignorantia ut in ipse) qui instrumentum confieit usurarium sed tantummodo usque dum illa, ac sub nomine alicujus liciti contractus, bona fides duraverit, ut alibi etiam in v g. veri mutui, vel venditioniis, ex quo aliis privilegiis superius ine pasti m ) de- mutuatarius cogitur ad sblvendum usi- finitum est. At, ignorantia rufa,ct: bona ras. Enumerantur & Testes : ut videre fide ablata; s quis scies ab usurario vel a est apud eosdem. Verum S: hos,m illum fure aliquid notabile, vel gratis accipit, excusari a culpa nedum sed etiam ab vel emit in eadem specie qua fuit datu obligatione restitutionis, privilegio pr usurario, vel furatum y vel etiam in alia babilis ignorantiae, si letaec adsit in illis,&specie, si sciebat eius bona non sussicero bona fides. absque ulla ha sitantia, vel ad usuras restituendas, vel ad furtum dubietate, est doctrina j lara, & aperta resarciendum, aut probabiliter dubita- ' mani in Atim. cap. II. n. 276. mbat, Peccax mortaliter si non vult resti α 77. ibi cnim. loquens de , publico No-
219쪽
itatio facienteinifrumentum usurarium, de Testibus ejusmodi Instrumentorum usurariorum, facit quidem eosdem reos culpae mortalis, de restitutioni obnoxios consequenter licet hoc secundum cum aliqua limitatione respectu Notarii, quam tradunt etiam Lessini dux cis . n. 18 o. in Trullench dA est.) ted concludit: procedere solum in
Notario, o Teste sciente contraeium esse usurarium , γ' etiam rn dubitante antequam dubietatem exuerit.: Ergo in ' ta
ris, ignorantia probabili laborante non procedit: non procedit utique: & sic etiam reibivit Trullenia n. .cit. iub his verbis lii fine, cum Namarro
L o. Et idem de Norario , in Testibus dicendum quod videlicet peccent, &c. nisi probabili ignorantia excusentur. Igitur Verum propositum privilegium . c,od autem dicitur de Notario, oc Testibus, assirmari etiam debet de aliis c perantibus ad uiuras ; cujusmodi sunt
suadentes usuras , Faetores ulu ratiorum, & famuli, qui faciunt contractus ipsos usurarios nomine ' dominorum suorum, vel alii cooperantes ad usurasyli inquam omnes, si ad usuras sint tantum materialiter cooperantes, cit ignorantia videlicet probabili, & bona fide,
excusantur nil minus , ac excusentur
Notarii, & Testes: est enim de omnibus eadem ratio,idemque privilegium, &c.
in arte ludendi notabiliter excedit at
terum colludentem, imperitiae tamen
, huius ignarus est , excusatur a restitutione lum; saltem usque dum ille bona De nescit istius infici- . .
313 π oquitur privilegium de is ludo, ut est contractus
humanus,ad cuius iustitiam , tres potissimum requiruntur conditiones, ut vi
dere est apud Leg. de Iust. lib. a. ea
as'. duk λχ acta.' rem Σ. de Restit. in jenere disp. p. qu. 3. punc. 2. & allos. Prima , Ut ludentes habeant liberam dispositionem rei , quam in ludum de ponunt: non enim possunt res alienas ;Vel quas alienare non possulat, periculo exponero; ut suiri filii fisa ilias, Moria
clii, dcc Secunda est . Ut alter alterum per iniuriam,ut minis,frtiade, convitiis dec ad. ludu m non pertraxerit, ira in fiille sic pertractus perdat, alter cit ei causa damni per iniuriam, proindeque
tenetur pertrahens ad restitutionem ut docet communis D. D. apud Lese. dusicit. m. Versu, Secunda est in Trullenia
in Decal. t. 1. l. 7. c. 2 7. 2 b. 2. n. L. in
princ. Tertia est, Uti non utantur fraudi bus contra leges ludi, alioquin tenentur restituere tum lucrum , stum etiam: id quod alter certo lucraturus erat δ nam est iniusta illius damni causa. Ita Lessius dub. cit. n. I 3. Cum aliis Bonaeina dicto punet 2. n.' 7. dc cum ' eis3ems Trullench dub. cit. n. 3. inprime. ubi citri hoc 'esse certis imum se commune j &iuxta ius naturae, quia lucrum acquirit invito domino rationabiliter . Si tam ii erat dubium saddit Lelsius n. iv. cis st
an esset lucraturus , non tenetud & rena
s iam, quam exposuerat, dare; quia in dubio melior eis conditio possiaentis . Tenetur tamen restituere kl, quod sic lucratus est, ob eandem dati sana ,' quia in dubio non possum mihi rem alteriti attribuere, eo quod in dubio melior sit conditio prioris Domini possidentis. 31 a. Tenetur similiter peritus in arte ludendi si peritiam simulet ut alterum allicia0 restituere lucrum , imo
sic sieccat mortaliter. Jgh arus tamen , a
mortali excusatur, & potest retinere. Unde si quis peritus nesciens alterius inscitiam , & imperitiam , bona fide, ut alterius peritiae periculum, & experimentum faciat, cum eo ludat, non peccat, nec tenetur lucrum restituere , quia uterque ignarus de arte alterius, aequaliter se exponit periculo perdendi; at
220쪽
postquam jlli eonstat de notabili excessi predere. ut optime adnotaeoissia, tenetur a ludo eessare; &si aliquid Medisa cod. de Restit. qu. α i. ratellecta latraretur restituere teneretur, quia semel calcforis ignorantia, se Aviperiae traeturigo est aequalis. Et hoc idem tire intelligens, tenetur, aut a ludo absti- et , quod intendit propositum privile- nere, velabas melistret coniurione uocivigium , d in ipsomet assumitur. Quod lustri concedere, quibus abundestatuatur, privilegium probatur. Quia ignarus in reparetur aequalitas debita Lis r ita uterque de alterius arre, exponit te pe- Diana, totus ut patet pro hoc privit rieulo perdendi: & sieut lucranti occur- sto: Quod tamen privilegium limitatrit imperitior, Meurrere poterat peri- AkOeer ob. de Ludo cap. 19. Nisi quistior, fuitque coiisinuenter contractus adeo artis lusbriat peritus sit, ut vix sit sortunae, & ex utraque parte aequalis; aliquis, quem non excedat, tunc enim quod utique non est talis, ut dixi, quan- inquit) tenetur restituere quos ab audo constat de notabili excesiu nec igno- tero lucratur, licet alter de induitria aliarantia alterius imperitiae amplius excu- tetius sit ignarus. Ratio est,quia mor sal; α ob id, si postquam notabilem litet scit se excessuruin alium . Hanc li- illum excessum cognovit,aliquid lucra - rnitationem approbas Sanciat. L c. n. 3.retu teneretur post acquisitum restituere: Non autem antequam cognoverit, PRIVILEGIUM XVII. quod confirmari potest : Quia convenientes ad ludum , eo animo conVe Diunt , ut ea omnia , quae lucrati sue rint,dWm non constat de notabili exces-iu, rptinere possior.
313 De hoc privilegio cum eius.
dem admisitone in loquuntur Fraηciscussiaressa de contradi. cap. 3. n. s. sc mihi TM, Sanciat coissior. D. r. IA. p. cap. 8. b. II. n. 1. Cla ιs Regia lib. O cap. a 2. n. I 8. Mobna disp. DT. n. q. d. Verbo Ludus n. S. Fisitiucius tradi 37.
n. 4. Trullench Dub. cit. λ. n. s. δέ alii quam plures agentes de Ludo, praecipue Tmn. 6. Coordinato tradi. 4. rcf. 3 T. Ex p. 'tr. 9. res 3 o. ubi sic :n. 6. 7. cy' 8 . Nota, quodsi quis ludi alicuius peritus nesciens alterius imperitiam, sed
bis fida credens istum Diuter peritum ,
ut rem suam periculo exponat, cum eo ludat , tar lucretur, non peccat, nec ad aliquam restitutionem faciendam eorum, 'MAE
lucrificit, tenetur . Ratio est , quia in hor seu nulla est isceptis, sed ambo, aequabier periculo lucrania, inperdenda si exponuvt. Tum quia sicut in venit alium calusorem imperatiorem se in ludo, in lueratus est ι potuit invenire alium peri narem se, Iruorans Dominum rei alienae, quam apud se haber, excusatur is restitutione etfa
cienda , s 'si prismissam diligentiam
moratiter necessariam ad eνndem To minam in rurendum , ut ardemmetres sua tradatur , non comparuerit ip-Ρ , nisi ps traditam rem e nisael pauperibus, mel pro loco, o e. resti
3 1 T On raro accidit nos aliquid habere abenum', cujus dominum ignoramus, & neicimus an facta diligentia dominus comparebit. Et in hoc casu certum est , ut
docent etiam communiter Doctores,
quod si qui rem habet alienam pauperi tradidit ante adhibitam diligentiam ad inquirendum dominum , si iste postea
commmerit, tenetur eidem restituere , quando maxime fuit iniusta causa illius damni, quia videlicet per furtum eam rem obtinuit , ignorando cuius esset. Et ratio est inquit etia Fagundet in Decalog. Tomia L. M. T. cap. 2 . n. I.) quia ex quasi contractii,dc ex ossicio custodis tenebatur in conscientia adhibere diligentiam necessariam, Ordinariam, nec