장음표시 사용
261쪽
136 De Privilegiis Ignorantiae
test proximo iniuria lingua,& sermone: mendacio vide et . Detras hiom. Cori viciis, Contumelia,& Improperio . Susurratione. Inisione. Maledictione. Iudicio temerario, seu sententia animi falsa, in animo residente. In quibus omnibus irrogari potest proximo iniuria gravis,quae sit peccatum mortale prohibitum in hoc praecepto, nisi excuset materiae levitas, vel ignorantiae privilegium; qua de re PRIVILEGIUM PRIMUM 4 3 Quamvis autem omne meri. In Distibiliter ignorans mendaciumcisum , . iocosum sepeccatum, diadproferens excusatur ab omni culpa. i Endacium Omne pecca 1 1 tum est. D. Tho. 2. L. u. O . ara. I. & communiter Doctores, ut Videre est apud Savrum in clami Reg. l. 12.c. 2. n. 6. de alios V erbo Mendacium ; contra nonnullos apud Lessum libr. 2. cap. dub. s. n. 38. Et ratio est,quia voce demonstrare id cujus contrarium geritur in mente, in quo con sistit ratio mendacii sest enim mendacium ex D. Augus o libr. p. centra mendacium cap. 47. falsa significatio vocum eum intentione fallendi, seu dicendi filium) est per se malum , contra dijctamen naturale , & rectam rationem , di contra naturam vocum , quae a natura institutae sunt ad significandos animi sensiis, & conceptus. Unde mentidacium est intrinsece malum, R adeo malum, ut nequeat fiςri licit ni quam vis bono fine c0mmittatur, ut ob finem tuendae vitae propriae, vel alterius, ut
meterio Ne pus arbitretur 22. v. l: Ex quo i qui tur ait Bonarina to. disp. Io. u. p. punc. Σ. proposit. p. n. p.
Versu, Ex quo non pos, Summum Pontificem dispensare in me idacio , ita ut per illius dispensitionem licite fieri
possit, nam mendacium est lintrinsece malum, & Pontifex natRras rerum mutare non potest. Et merito talis potestas denegatur Pontisci Stimmo,cum
nec Deus iso I ut optime Laman libr.
. tr. I. V., 13. n. 8. Herseu, Probatur
veritatis auctor , &filsitatis omnis osor, talem facultatem dare possit
dacium sit peccatum, non tamen Omne
est lethale, nam iocosum, dc ossicio sium quod nulli nocet non est tale ut communiter Doctores etiam si proferatur a gravissimo viro, seeluse graviscandala: Quia huiusmodi mendacium
non assert ulli iniuriam gravem, & censetur materia levisi unde non est nisi peccatum veniale ex commini Omnium sententia apud Atorium p. s. lib. 13 c. p. dub. 2. modo non addatur tui iuramentum , tunc enim esset' occatum
mortale riurii per omnes. Imo si pi feratur iocosum, α officiosum mendacium ab invincibiliter ignorante est veni te, caret omni eulpa, ut in proposito privilegio: quod docet oiam Bonacina l. e. propcsit. 1. 4. ubi ait: Passe dari ignorantiam in intibilem respectu men acti scisse,stioensi, e sierisere tem illud excusari- posse ab omni eulpa . Cui nivilegio subscribit, etiam Truti
d 4 4 Iocosum mendacium intellige cum cDmmusi, quos causarisopriae voluptatis; vel alienae proferiur9uis leni garruli h6inines, & rem rei novarum cupidi. Officiosum vero, i quod propriae utilitatis causa, vel alienae dieitur , sive in temporalibus, sive in spiritualibus , ut altu Lisim iuvMur ; velut malum remo is gitur, dum modo tamen nς mini noctis, PRI-
262쪽
ciens alterinis materiali contumeli ex ignorantia etiam cuilpabili, en
44 1 Onrumelia est manifesti- a tio defectus proximi ici Praesentia cum iniuria , seu est iniuria, qua laeditur honor proximi, obiiciendo ei aliquod peccatum , vel alium defe- im in ipsius praesentia. Unde ex geriere suo est peccatum mortale , idque gravius detractione, quatenus haec ut plurimum fit in abiciatia . Hic autem nota contumeliam, convicium, & opprobrium a metaribus apud , & cum
s. dub. L. n. E. promiscue sumi, & stibeadem dicta definitione comprehendi. Contumelia enim proprie est manifes ratio defectus culpae . Conviciam, --.nifestatio denistus culpae,& poenae. O Probrium , est: manifestatio defectus, &im persee ionis animi, vel corporis, aut indignitatis, aut vilitatis status , vel
natalium, &c. quae,ut communiter Doctores, non differunt i specie, cum ii rum omnium una sit, & eadem ratio formalis, inhonoratio videlicet in praesentia: unde conviciae omnia, seu cou tumeliae propter eandem rationem sunt eiusdem speciei,ut docent etiam Filiivc
ro x. per quos , & alios Dociores praedicta non disserunt, nisi secundum magis , & minus. Λ magis, & minus non variant speciem: diversitas enim dese-
ctuum , quio ciuntur, silum mare rialiter se habet, & ad summum paris disti ustionem smificam in genere naturae, uon vero in genere moris. Et hinc est quod idem Reginalias a. cit. docet non esse necesse explicare in Conses.sione ipsas iniurias. dicendo, appellari ebrium , adulterum , stultum, &c. Sed satis esse dicere, toties gravem intuli
contumeliam meo proximo e ait enim Tertium documentum est, omnes tantumelias eiusdem spretei esse: quia quam vis ineaeteris iu versitas cernatur , conmeniunt tamen in ratione formali, quae es intemtis auferenda alterissum honorem. ndesequ/tur, satis esse in confessone ditere'. Toties contumelis assui meum proximum , nec requiri, ut iucatur: sitam eis mi ebrium
serram, adulterum, cre. Et hanc doestrinam quam ampleiri debent omnes affirmantes circunstantias istis mutantes speciem esse in Confisi ione aperien - , das )sequitur Thana resol est. Sc aliis in. locis ibidem notatis: ubi num. 4 in sine res . ei dem, sic: forent confessarii. quod etiam hac doctrina est applicatida, crpracticanda in detractium,an in se a mutitis scrupulis,er interrogationibus immuae
s Contumelia duplex est, str- malis, & materialis: formalis est, quan do quis intendit honorem laedere, & id
est ex se peccatum mortale ex communi
Doctorum cum D. o. 1. 2. art. h. ubi
In respons Et Me est peccatum mortale non minusquάm furtum, in rapina . Colligitur Matth. s. Qi dixerit fratri suo tritve ideli grave convicium ) reus eritgehennae ignis. Ignis autem gehennae pro mortali peccato solum de tur. Et ratio est, quia honor, de reverentia praestat divitiis: at furtum ex se mortala est: ergo. Potest autem esse tantum veniale, vel ratione intentionis, 3e damni illati, ut si habet intentionem parum nocendi,& parum nocet, sicut qui rem parvam furatur, animo parum nOc di. Vel ratione imperfectionis actus, ut
263쪽
s absit plena deliberatior ita communiter Doctores. Materialis est contumelia, quando quis profert verba nociva sine intentione formali nocendi: si enim intentio detrahendi deficiat,non est proprie formalis, sed materialis detractio; quae quandoque est peccatum mortale, quandoque veniale, quandoque vero nullum. Tunc nullum est, immo licitum , quando fit tantum animo acriter corripiendi, & alioquin non exceditur, nec in qualitate verborum contumelio- serum , nec in modo e ut si Praelatus, Pater, frater, Dominus, marit , magister, vel alius su perior obiurget. Uti
fecit Paulus Galat 3. vocans Galatos' insensatos, O infensati Galatae: & Christatus Dominus Lucae 2 . Apostolos stultos: O Stulti, in tardi corde ad credendum. Tunc contumelia etiam materialis est peccatum mortale, quando quis licet expressie non intendat laedere alterius inmam , sed ex quadam animi levitate, ei detrahit, & narrat illius defectus: t lmen verba, quae profert talia stini, quod graviter ostendunt famam eiusdem Eqquia ut optime etiam Fagundet in De
tur altera talis implicite vult graviter hedere, qui verba vult dicero, quibus fravis laesio proximi sequitur, licet enim
ex animi levitate, vePob causam Monnecessariam,ca' verba proferat, poterulidnihilominus verba eadem gravia adeo esse, ut graviter notabiliter famam illius laedant,& tunc sine dubio erit peccatum mortaleaquia & si deficiat intentio detrahendi,attamen lanc ipsum Ver iborum genus ex se est peccatu mortaloe Contumelia igitur oriam materialis, pecicatum est mort4lo, si glauc damnum
si tamen contumelia materialis;&si sit per verba notabiliter iniuriosa, parum noceat , de . verba ipsa proritata sint ex inadvertentia, incogitantia ignorantiave etiam culpabili, exeusat ai
mortali,ud in proposito privilogio,quod
vide approbatum a Trusienth dub. cit. n. T. Hinc corhmuniter Mulierculae, servi, famuli, ac homines viles, qui se ad invicem conviciis ac contumeliis afficiunt, solum peccant venialiter I Coquod parva, aut nulla fides eis adhiberi soleat; parumque laeditur honor, ac dest communiter in eis intentio,& cognitio graviter nocendi. Erit etiam veniale,
Qifalso intraseipsum contra proximum testimonium Q ert, hoe est temere tu irena vi iudicat de imo, quem ta-: men quis rit prorsus ignorat , a mortali excu-
dum, extra coram. Iudice ) falso eundem denunciando , accusando, insutiando,&ci de eodem porporam oblb- quendo,,lcc. vorum etiam intra se , te, mere videlicet de illo iudicando, iuridiciumve temerarium intra sisti linium contra proximum in re gravi asterendo: Quod temeratiuirri iudicitim ex, se ect
peccatum mortale, iam certum est, . ut
videre est lapia Doctorei,i praecIpuELessum libr. a. rap. 29. da. Σ. quia sICetiam gravis iniuria fit . proximo' Con tra iustitiam , dum sine causa habetur improbus: hoc enim perinde est: ac si fallum cri ciDei ampingeretur : .aViblaturque sic graviter jus quod . proximus ipse habet, ne quis sine suincientibus indiciis, male de eo iudicet . Sine sum
cientibus inquam indiciis .r tunc uamque iam mittitur iudicium temerarium.
quando quis ex levibus indiciis , & absque ' fundamento firmiter iudicat domalo proximi, & tunc est de se pecca
tum: mortale in de gravi, ut dixi, de
com muniteraffirmant D. D. Et si dicas, Non est moriale secundum nonnullos
264쪽
probabiliter etiam sine causa crimen Tam risus i. c. n. Io. si temere qui- occultum, uni, vel duobus prudentibus dem iudicat,& in re gravi, de aliquorem no evulgaturis manisellare,quia id tamen sibi prorsiis ignoto, ut in pro- non est infamare,nec ex eo notabiliter posito privilegio. Et ratio est, quia sic, Ritem) alterius forma laeditur, ergo moraliter perinde est, ac si de nullo fie-
neque erit mortale apud se silum rem rettudicium: ait etiam idem non evulgaturum certo de altero per- eius: Addens, seu exemplificans in con- peram iudicare: si inquam hoc dicas, firmationem,ut sequitur: - . negatur consequentia: qui enim dicit g. Hominem de nocte caput habens pallio crimen occultum, uni, vel duobus, ut coopertum ; mel transeat per loca mi igno- in antecedenti. non dicit nisi verum: ta, incidatque in homines ubi nullo modo In casti autem nostro, certo iudicat mam cognitos, hie noeemere iudicet de ιδε , in delum grave ex indiciis insufficientibus, his, certe non pereat martialter, quia nem atque adeo graviter etiam peccat, & ni facit iniuriam. βuod si forte deinde e-- iniurius est proximo sito. Et sine talis niat in eorum notitiam,sie gerere prudenter pariter esset, si crimen filium de eo Lbebit, nec nisi iuxta ea vecturas iudicare . Propalaret etiam uni; ut habet etiam, Et hoc idem privilegium admittit etiam Tamburinus an Decal. bis. s. eap. p. n. 4. cum Ggundet. Ehoba r in Summa Theol apud quem , & alios, ad hoc mortale Moralis tract. p. Examine I o. civ. Ex Contrahendum , quatuor conditiones Societatis Iesis Praxi,-Schola: dum ibi requiruntur: prima, ut Iudicium sit sici luduo temere de aliquo indeterminato e plene deliberatum. Secunda, ut sit in re aut de aliquo determinato, quem non agno- gravi: quae gravitas colligitur etiam ex sco, nec agniturus sum. num lethaliter ae-
ualitate, &. professione personarum, linquam3 Non , quia in hoe casu quasi nulli
e quibus fit iudicium. Tertia, ut iudi- irrogatur iniuria. ει Tuniae. cium sit oenum moraliter; secus nori, leget iudicium, sed si1spicio. Quarta, ut PRIVILEGIUM QUARTUM
si ex levibus coniecturis,&insufficientibus indiciis: nam si ex sufficientibus , set ex ignorantia, σ.errare intestecturnon erit temerarium, sed prudenter eli- in Dincibili, temere iudieat de aliquo citum Iudicium. Ad dignoscenda au- in re grinis , alethali culpa extem indicia esse, vel non esse sufficien- cusatur. . tia prudentis arbitrio dijudicandum est:
di huiusmodi autem regula dari potest: so TN re gravi dicit hoc priviles Quoties indicia non sunt propoaionata gium, uti&praecedens, in reii ad tale iudicium, quoties videlicet in. inquam, & materia gravi; vel in se, utis dicia ex se, aut ex communi hominum est quodcumque peccatum mortale is usu sunt indisserentia, aut raro coniun- inducens hic, & nunc infamiam , vel ubi cta cum tali essectu, dicuntur improri ratione circunstantiae, Bequalitatis perint i portionata atque adeo insufficientia. sonae , ut si dei viro probo,& gravi Reli-ue Qui ergo cum his tantum, seu ex his gioso , Praelato, &c. iudicaret quis te is coniecturis, de indiciis, utpote levibus, mere, esse mendacem ex habitu,& nuno ac insuffcientibus firmiter iudicat ma- quam dicere veritatem , esse Vanum ,lemii lum de proximo in re gravi, reus fit le- vem in suis actionibus, &c. quae res, &rtalis culpae . si sint desectus leves, & veniales redis
4 9 A qua tamen excusatur, igno- dunt tamen perlonam talem Contem-
265쪽
r 4o De privilegiis Ignorantiae '
& nunc infamem,atque adeo de ipsa sic temerarium tunc esse peccatum mor- ex levibus indiciis temere iudicare, le- rate , quando materia de qua habetur thale est: ut docent etiam neo de Bist. est mortalis ; & veniale, quando est
libr 3. P. 4. art. FHiuccius tradi. 4 o. venialis: datur enim casus ex dictis, &eap. p. iis 8. Dicosecundo,n. I 8. Trullinia. Do storibus allegatis, in quo iudicium in Decal o. Σ. lib. 7. c p. dub. p. n. 9. temerarium de materia gravi, & mor-& alii apud ipsos: item Fagundet. in tali, est veniale tantum peccamm; &
Decal. to. 2. libr. 8. cap. II. n. I . Versu, de materia levi, & veniali est mortale di
Secundo quia: ubi sic: Si de riuro trami, ideo aptior, & certior regula,quae in hoc qui in excelso locosedet, in in metuanoM- dari potest , est infamia, & damnii in ἶtatis aestimatisne est, ex istissmis indi quod inde sequitur, nam si huiusmodiciis iudicares esse infamatorem Murum is infamia fuerit levis peccatum erit vom dubio peccatum erit mortale tale iudi- niale, si gravis, erit mortale. cium temerarium, quiasi istud altera mania 43α A quo etiam mortali excusat
festares , gramem illi inferres iniuriam , error, seu ignominia in vincibilis intelle- ergo etiam tra-m illi inferi ita apud eius, ut in proposito privilegio, & ut
te iudicando, ut reptime docet Sotus, e c. etiam docet Tamiarinus in Decalogum E contra vero, licet spectara gravitate libr. 3I. cap. p. n. I9. sic dicens: Culpam materiar, absolute loquendo , peccatu na mortalem mstat, qui errat errore tale αν
mortiferum sit iudicium temerarium , in vincibili, putans illud iudacium esse cer- respectia tamen alicuius per nae, venia-1 tum, atque Is ens .im ipse. Qui praetereale tantum iudicabitur apud prudentes 1 vult, raro lethaliter peccari per temera- ut si de Iuvene aulico ex levistimis indi- rium iudicium a viris maxime timoraciis iudices habere turpes amores cum tis: inquit ex mulierculis: de milite , quod alios con- gram odio , mel ex magna ulticia , certo cutiat roboris ostentandi causa,aut quod iudieat ex indiciis nen certis 3 IM etiam duello interfuerit, & acceptaveriti haec hic sultus, culpam mortalem sapientis
enim omnia licet sint, absolute loquen- sime istat s quia i retulariter potius erraedo , peccata mortalia , tamen respecta, errore intestentus inmiscibili, putans illud harum perstinarum haec illis tribuere, & iudicium esse Graum atquesu en suam de illis iudicare, veniale tantum erit, ut ex pra amoluntate. Et Hem sentis si d ent Sotus, cr. gundet. l. l. c. c. Un- quendo pariter de viris timoratis) Dides ut optime etiam Trullem in. 9. cit.) eastitas libr. a. . tract. 2. d. I 2. para. p. non omne peccatum mortales mate- Δό. 3. n. yy. raro videlicet lethaliter
ria gravis , quoad hunc es coema; quia peccari per temerarium iudicium . Mon omne pςccarum mortale notabi- Quod & Optime ante ipsos docuit Ad liter bie, &nunc infamat, ut dictum lina de Iust tam. .tris. . disp. II. n. q. est. Universaliter igitur loquendo in in quo sic: Cod e Viros t oratos raro hac materia, grave malum est illud, incidere in culpam lethalem iudicii temer quod notabiliter infamat, & efficit ma- rii, e sepe pariantur finistras cogitati
iam aestimationem ita ut propterea con- nes. Ratio autem est, quoniam mel mutemnatur, vel iudicetur indisnus aliquo permenium ad ro Asenseum maluntatis , mel uo, cuius privatio notabile damnum eret. si repentinus aluruis alit consensus,
illi inserat: ita cum aliis idem non ψ plene deliberatus , ac se ciens ad
Trullenia n. s. cip. culpam lethalem, so res , de qua est ea co- Ia Et hinc inferes eu Fagund. n. I . gitatio, graetur'. miri hae regnia iid est. non esse usquequaque vera Summis- tur tuenda. dando timorati, Haese rarum rςgulam,qua assirmaut iudicium t scruputisi, eis modi cogitationes finis
266쪽
mat de pro is suis, attantur , se digia
tent; an tithaliter pecea erint interro ga difMit , ans tmne . ad verterent, illud fis v icium temerarium, ac peccarum, deribe ate voluntate iaisentirenti. Abriast neganter respondeam έ 'oensendum es , nompoccasise, lethaliter: ditioniam mel nullus ad Hi ioluntatis consens s,sed res peram
rente, emacuose eas raritationest non stricus atque quando, Deo id permittente , ex
citat similes blasphemiae eo itationes , aut stras eootari ex adiersus fidem, mquibus raris e est consensias deliberati semel crupulis morestat et inpratas amminI, ut eat his omnibus metis ad i amum suemferducat, pacem ammae perturbet, fixa miluum Spiritus Sancta impediar, in de motionem , ac prurestum in mirtutibus :Vel certe, si aliar vis repentinus adfuit co sensus moluntatιAismon fuit plene delibera tus, ac si ciens ad culpam lethalem, estores, de qua est ea eogitatis , Ira ιssit. F
citius mero In hac materia, quam in alus, emenare potest consensus moluntatis nam plene deliberatus, yropter agsuetudinem ιω-dιcodrantellectus de rebaes oblatis, evoluntate applicante potentiam intellectus ,' er concurrente suo imporio cum ita ad iudicιa . Vnde, ut bene notat Sotus s. de Mit. qu. art. F. quando aliquis contemptat ne, aut recordatione rei alicurus, quasi rapitur
ad sinistre de ea iudicandum , non est cur lethalem timeat culpam: eo quod desit comsensus plene deliberatus , qualis In materra hac ad culpam lethalem est nece artus. Noloco obser a Diabolum ere merare labri, inquietoseue reddere , at rue perducere
ad amarituasnem multos timoratos , ac
scrupulosios, osterendo astissinistras cogitationes de suis proramιs, tιmque concutiendo Vsorum consilentias timore mans, quod in temerarium iudicium consenserint, ρα-
ea erintque tithaliter , in quia necese sit ipsas de ea re confiteri. Cum tamen Diaboli intentum sit, pacem illorum turbara, adamaritudinemque ins perducere , ut imquieti, in amari, eiusmodi rue cogitatis
nibus, Aesol cirudinibus implicati, de Htionem,ac auentionem a 'rat lia a Glant, νlusi nρα r flant i 'da illis; udia dantur , minatam ne ad 1 o habeant , ariphrationem. siuare enfandum est'; eis' fientias:ulorum iuxta regulam propositam, sedare , eserue persuadere, ea /n re mutim
esse cVlpam lethalem, sed id totam sugrese
eludit affirmando, traditam Molinae re gulam servandam esse a Coi,sestariis cum timoratis conscientiar,& scrupulo sis, nedum circa cogitationestemmarii
iudicii, blasphemiae, & infidelitatis ,
verum etiam rerum inhonestarum, vindictae, & aliorum similitum. 1 Servanda insuper est haec eadem regulas si par Toletum in Summa libr. 4. cap. q. n. l. ) a Confessariis cum scrupulosis,qui patiuntur innumera dubia contra res fidei, sed nimis in voluntarie,& ex doemouum suggestione , quae vere dubia non sunt, sed apprehensiones poruin , quae sunt contra fidem. Et si patienter propter Deum strantur, materia sunt magni, &continui meriti. eni- aut idem JHh ω-
267쪽
Σ et De pi vilegiis' norantiae
rami-s ardens, su quo vo r aliquando rest ex Doctoribus communiter, vel ex βωssisterprobari permittit, 'e ermre intellectus , quo apprehendit illa 41 3 Hic obiter quae a,'an omnia signa, tanquam sufficientia ad s.fp iudicia temeraria sint eiusdem frui ei candum quamvis talia non sint. Vel non
infimae: respondeo assirmarive cum tam ex orrore intellectus, quam me pra-Filbuccisio. o. m octa Dum T ς- vo affectu , α malevolentia ersa illumealogi Praecepi, cap. p. n. '. mers Ex his de quo suspicatur: iam de M. ιμ. i. infertur. Diano coordin. to p. tr. 7. res c . 2'. 36, aliique. Si priorer sy. n. I 2. mers In res. 28. Ex p. 3. modo ex errore, & ignorantia suspice tr. q. ref 6 7. Fagunded in Secal..to. x. tur malum de proximo, sc suspicans, libr. 8. cap. ix. n. I 6. Sancto in Selectis culpa mortali excusatur; quod privile-ἀs . s. n. io. Wrs Nec opus ost di aliis . num ponit 'inra a S. Aseph in Su-Rntio est, quia iudieia temeraria omnia mula casuum consilentia cap. 8. de s. v sum eiusdem speciei, cum omnia ossicn- cal. ' cep. art. p. sub his verbis: Deae dant famam proximi sub una , eadem - σπου inturAEM temerarii suspicatur P que rationο formali infamandi illum , et e malum deproximo non peccax mort . quamvis materialiter disserant, prout liter. Secur se talis suspicio oriatkr ex sunt de diversis vitiis specie distinctis , ramo lectu, ita μι eam concipiens bene omnia enim inducunt unam i ac pala- uia Dertas anicia nonsufficere ad si μι--dσm rationem formalem ossensivam dram malum riproximo, tamen melit
se mae. Et idem-t dic etiam de detra- tale suidsuspicara , o' in suo mine persectionibus,*contumeliis. Unde me est merare. - μαε hie sami solet , p. necessario explieanda in Confisitone, opinione deu iudicis determinato , i r-
per D. D. citatos,diversitas iudiciorum, tamen, in eumformine coniuncto. Ea-ae eontumeliarum: hine optime San- dempseritina ad obitatisnom Apphcaricius i. c. sata Nec opus est parmientibus qua- potest, ita scilicet, ut o si non pereet my-le iudicium fuerit, cotura quam personam , taliter, quisne raus iure grami dubitat fuerit ne Ecclesiastica , mel saeuiam, seu de Wisirate proximi, si tabi dubitatis ,seu rem explicare , diceno scilicet, iudica vi suspensia astensus ex errore humano oriatur. -Ioannem esse furem, mel fornicarium , aut Secus dicendum se ex μμι si quod δε- haereticum, ex c. A essesolum phsico taedia bitam , ex praetra ascia nobi micaro, cia hae dimersitatem habent, utpoti circa /um se mirum probum: imo 'tius melis di versa crimina; non meia in morali, cum haerendo dubitare δε pro late illius, contra iustitiam commutatimam sint, pro- s non habeat se cientia maria ad talem labensem sub una specifica ratime, crato- dubitationem aut 'Mndam, aut comima, famam ab am n iadi, tam Ἀ- piendam. Hoc enim ad versatur iura quod urni per iudicium, quam externe per δε- quihue hiare, ut alii bene de illisentiam: tractionem, aur contumeliam et ita Samius, quando non suppetunt arrument susci--
quem etiam Icstri,& sequitur Diana l. c. tia alitersentirndi. Haetenus dictus ἀ S.Iseph. Et ante ipsum posuit parit*r, a
PRIVILEGIUM QUINTUM probavitque propositum privilegium
'ssui ex errore, es ignorantia inresectus issetur l. c. n. 38. Ex P. Augustino trin
' temerarii suspicatur grate maltim Quod secere di alii. dc proximo, cxcusatur . culpa Sςquitur hoc privilegium ex ' mortali. praecedenti apertistime. Nam si a culpa
mortali excalatur qui ex ignorantia , α 14 Ale suspicari de proximo errore intellectus temere iudicat grave
Ira dupliciter coringere po- malum de proximo sux ibidem )eo ma-
268쪽
gis excusabitur qui ex errore, & ignorantia intellectus grave malum de proximo solum stis iratur, ut ex se patet. Quod privilegium praeterea probatur. Quia qui non ex malitia,scd ex imbecillitate judicii, ex ignorantia , seu error humano intellectus sic suspicatur, non
censetur inferre proximo iniuriam notabilem ; nec censetur talis suspicio per- . secte Voluntaria, qua parte est temeraria: ergo. Adde cum Legs3o dub. cit. n Lo. vers. Tertio probatur: e Fagunde: in
Decalogum to. 2. libris s. cap. II. n. I 8a
vers. Tertio psia. 4rod quando suspicio non est ex malevolentia, sed ex igia raritia eu humano errore intellectus, signa , seu indicia ex quibus lii spicatur non carent omni ratione, veri similitudine , & proportione: longe enim pauciora, & minora requiruntur indicia ad suspicandum,quam ad ludicandum pro certo. Suspicio etenim ipsa non est nisi iudicium imbecillum , & vacillans, cui coniuncta est formido notabiliis de opposito. Qui namque itispicatur, simul
putat tacite , vel expresse se posse facile lalli; qua in re multo minus injuriae proximo infertur, quam per Iudicium, quo quis iudicat rem vel omnino certam , vel fere certam , ita ut vix falli
possit. 41 6 Supponit privilegium hoc quod
suspicio temeraria , quae videlicet habe- mr ex levibus indiciis, sit peccatu nia mortale ex genere suo , dc obiecto: &quando est de gravi scelere circa pe lanam honestam, ut de haeresi, de incestu cum Matre, de proditione Civitatis,
Medina , Vliasibos, Turrianus, & alii
rimantes, omnem suspicionem delibe-xatam de peccato mortali, esse morta-
le. Et ab hoc mortali dicimus nos excusare privilegium propositum - I 37 An vero hujusmodi sententiata probabilior .st sita contraria, ea vidci
cet quae ex opposito assirmat, nullam omnino sit spicionem esse ex suo genere peccatum mortale, sed tantum vcniale; dico, hanc securidam Oppolitam proba biliorem esse sentenIiam , quam ex presse docet Cauranus in Summula me bo Susi eis Issii enim sic: Suspicιo ambiguitatem quandam in scissa claudit, ideo
aptandata intra ambiguitatis latiturinem manet, quantumcumque crescat nunquam est indicium, quod definiti vans determι
tionem senat, ac per hoc quantumcunque suis
'crost temeraria , mehemen', in aeserimatiose ma , nunquam es peccatum momtale, quia non est iudicium temerarium sed aestimatio temeraria: quaa non inter enit, tunc complere contemptus proximi, dum non prorumpitur in dιμιitιonem . Si enim proximum complete despic rLr, prorumperet.
in definitimam sententiam, in diceret in seipso, Ioannes es per ese mentis: e non Aceret tuse iUM dantum 1mhi midetur, Ioannes et per ese mcnris. Hoc enim es suspicantis, illud iudicantis. Vnis iudicium temerarium descelere persuali proximi, speccatum mortale, sevicio autem temeraria quantumcunque mehemens,s peccatum mentale: ita Caietanus. Et idem docete videtur D. Tho. a. sis. 6O. art. 3. dum
ibi ait ex glossa: Sustulones mitare non possumus, quia homines sumus iudicia tamen, idest di niti as, firmasque sententias continere debemus Et suodl. 22. art.
3 . ubi: Pod suspicio, si non sis ex odio,exsogenere non est peccatum mortale, quia est imperseetus actus in tenere iudicis. Et patet: Quia nullum iudicium iuxta eundem D. Tho. in Caiet. citra certitudinem est peccatum mortale: at ista certitudo tollitur nedum per dubitationem , quae in neutram partem declinat, sed etiam per suspicionem , & opinionem , quia & si suspicio,&opinio uni parti magis adhaereant, non tamen id hi sine formidine H li 1 alte-
269쪽
De privilegiis Ignorantiae a 4
alterius: Igitur suspicio de re gravi si non
habet assciassem firmum , nunquam erit Peccatum mortale. Et Pater Diana l. c. 2. absblute putat tenendam esse hanc sententiam. Quam uti probabiliorem docent etiam Io: De la Creon Directorio
Armilia Veiso suspicio. Petrus Navana de
aliique plures apud eosdem , hanc eandem firmantes sententiam rationibus sequentibus.
18 Pri .Qtita suspiciones de gravi
malo non siint iudicia, aut assensus firmi, nec opinativi, imo nec assensus proprie, sed improprie tantummodo, sunt enim vacillationes quaedam circa pro positum malum : ergo non sunt peccata mortalia : erunt tamen venialia, quia unusquisque hoc naturali iure gaudet, ut bonam retineat opinionem, quoadus
que per legitima testimonia, & indicta ,stia prodantur delicta : cum ergo huius modi suspiciones modo aliquo hoc jus
naturale violent, modo etiam aliquo, venialiter tantum iniuriose erunt. Se
Quia apud prudentes viros non censetur gravis iniuria, quod quis det alio suspicionem habeat, procedunt enim
huiusmodi suspiciones ex humano errore , communes Viris etiam probis, ac timoratis; hinc qui pro gravi iniuria eas reputaret, irrationabilis esset om uino,
nimius in suo honore tuendo. Quod confirmatur, eo quia suspicio non estastensus , sed tantummodo concitatio quaedam ad asseia sum, ex itidicium. Manet urgo in mente luspicantis bona fama, & existi inatio proximi, licet leviter laesa , cum ea non privetur, nisi per contrarium assensit in , S: iudicium ergo non erit suspicio peccatum mortale , )icet sit veniale .Ex quibus putat viana n. 2. cit. oe ctam ipso Trullench . cit. multos poenitentes falso, sed ignoranter se accusare de judiciis temerariis 3 nam ut iudicium temerarium salusit peccatum mortale, opus est: primo, ut cliciatur sine sufficientibus indiciis. Secun-dὸ, ex plena deliberatione. Tertio, certo,& sine ulla sermidine, quae Omnia ra
ro sinquit) simul concurrunt in lim
mine male de proximo iudicante, ocpraesertim tertium requisitum; nam multi judicant cum formidine alterius partis, de tunc non est iudicivin temerarium mortale. Ita Diana. Et ante ipsumis: De is fruet. 4 u. cit. in fine: pro confessionis iudicio, notat: Quod si poenitem
est timoratus, nec habet consuetudinem
temerarie judicandi, uec est malitiosus, non illicd damnetur si dicit se iudicasse, aut suspicatum esse. Quia regulariter in his suspicio, aut iudicium provenit indeliberarione, maximὸ si sit melanchoeticus. At si poenitens non ita sit timorutus, sed halbet cesuetudinem temerarie iudicandi, timendum est ex plena deli. beratione iudicasse, de mortaliter ' casse , ob pravam consuetudiuem iud candi: maxime si sit malitiosus, de male affectus ad eum, de quo sinistre iud
's Dices primo. Si simplex suspb
eio non esset de se mortiferum pecca-runa, nec etiam mortiferum esset. illim
alteri inanifestare; at hoc est falliim ex
omnium consensis, ut affirmat Satin L. f.. 6Ο. ari, 3. Contro es. p. conclus'. Vud Fagundce. II. finem Respondeo cum eodem Fagund. n. L I.
insine; mortiferum non esse suspicimnem maiiifestare alteri , qui existimenurnon plus mali apprehensurus, quam auea sit, quamvis gravius Veniale ricca tum sit, cum multo plura requirantur
ad prodendam nostram tui picionem, quam ad illam apud nos retinendam , quia in prolatione illius invenitur detractio, detractiones autem gravius feruntur, quam sit spiciones. 6o Dices secundo. Iniuria maior
fit proximo,suspici do illum esie haere
270쪽
ticum V.se quam iudicado eum esse so imminet alicui , de contemptus illius,nicarium, & magis laeditur, & contem- ea resurique grave peccatum esse debetinitur per illam suspicionem, quam per igitur cum ex ea suspicione damnum hoc iudicium, sed tale iudicium est pec- grave proximo immineat,quale est eum catum mortale, ergo. Respondeo ne- beneficiis,& officiis indignum iudicare, sando antecedens: per suspicione nam- rutique huiusmodis is picio peccatum eritque non amittis tuam qitimationem, mortale. Respondeo cum l. c.
nec graviter despiceris. Et si homines n. x i. virum prudentcm,S probum non magis timent suspicionem de gravio- laturum id graviter, ut superius osten-ribus,quam iudicium certum de mino- sum est inlecunda ratione.Nec similiterribus criminibus, ideo est, quia inde sibi habere illum iustam causam di olvei
timent maius malum , utpote quia illi di amicitiam cum amico, eo quia sus M malevoli suspiciosi in aliquo insidiabun- cio ex errore intellectus procedens non rur , & adversabuntur sibi: vel quia ti- tollit ex natura sua bona alterius fimam; ment, quod saltem indirecte suas suspi- nec ex vi illius consequitur odiu, aut co
Ciones aliis revelabunt. ita etiam Io: lcmptus, sed ex iudicio certo tantum oue dub. mers Ad argumentum modo: quod si sequatur, ex malitia ope
Vbi reiicit dictum Meiuna in Summa : rantis id erit, non ex gravitate cause, 6 uti nimis scrupulosum , quod videlicet, natura suspicionis. Ex hactcnus dictis. qui habet bonam opinionem de aliquo, 61 Deducitur primo Nec temera-ι&ex levibus indiciis in re gravi delibera- riam dubitationem esse ex genere suo te suspendit actum, peccet mortaliter, peccatum mortale, si enim iuspicio re- ut si censebas Petrum esse nobilem & meraria non ei ut probatum est ex quia alius parvae auctoritatis dixit esse de sita natura peccatum mortale, multo gente Iudaeorum suspendis actum . Hoc minus erit dubitatio, quae proprie tunc
enim non videtur Verum, cum maius datur, cum animus ius pensus est, S insit suspicari quam dubitare, opinari, aut neutram partem inclinat, suspicio Vero, suspendere actum . cum iam animus in alteram pariem in- GI Dices tertio. Tunc habetur sus. clinat, sed vacillanter, & non per verum
picio, quando aliquis iam non dubitat, assentum,hinc si notabiliter famam pro nec suspensus est, sed propendet, &in- ximi non offendimus per suspicionem,
clinat in alteram partem , licet assensiim multo minus per dubitationem, seu ani- opinativum,d: firmum nondum eliciat: mi suspensionem. Quod etiam expresse& habeat : at vir quilibet bonus acriter docent L essus dub. 3. cit. n. 28. Filimc-serret talem suspicionem de se haberi: ciur to. Σ. tract. o. in 8. Decal. Praecepi. ergo est peccatum lethale . Quod con- libr. 8. cap. p. P. 6. u. I I. &alii ex luta firmari potes, Quia ob eam sit spicione , pra citatis, cum quibus Famisse l. c. n. iustam causam habet quis, ut amicitiam xx. Et colligitur etiam ex 'D. Tho. 2. 2. cum amico dissblvat, eumque e numero qu. 6 o. art. 3. dum ibi dubitationem propriorum amicorum eiiciati caula au- i ib nomine suspicionis comprehendit, rem quae sufficiens est ad iblvendam & affirmat veniale tantum peccarum amicitiam cum aliquo, est etiam iussi- esse, non mortales levius tamen est ve- ciens ad inducedum mortale peccatum: niale peccatum dubitationis, quam sui
quod pater, quia qui dissolvit amicitiam picionis, quia minus per dubitationem cum aliquo , iudicat hunc beneficiis, oc laeditur fama proximi, quam per sit spi-
ossiciis indignum,& s,pὸ etiam eundem cione in minus enim est dubitare ,quam odio habet, ac contemnit, quando au- suspicari.
rem ob rem aliquam grave damnum 463 Deducitur secivido. Quod cum