Cursus theologicus ad usum Tyronum elucubratus, & in quotidianis prælectionibus a R.P. Dominico Viva S.J. sacrae theologiae professore suis auditoribus traditus ... in lucem publicam editus a D. Ignatio Viva auctoris nepote. Pars prima octava De poen

191쪽

cu. II. Num Paemtentiasilinc Hr- satisfacere homini pro injuriis illatis. Et ratio horum 6 nium: prioli est, quia relate ad hos actus datur specialis honestas, dc arduitas, ergo dari debet specialis virtus. Ad confirm Iustitia vindicativa non tendit in detestatationem, retractationem, aut emendationem culparum sed primario in poenam iis commensuratam Poenitentia vero primario tendit in detestationem, emendationem eulparum, secundario in vindicationem. VII. Ex dictis sequitur primo, virtutem poenitetitiae specialem non esse virtutem Theologalem, sed moralem. ut est v. g. Iustitia, Religio, Obedientia. Ratio est quia non movetur immediate a Deo tanquam a sermali motivo, ut tres virtutes Theologales, sed ab honestate creata actus,licet ad Deum terminati, sicut enim Religi , quia non movetur ab excellentia Dei, sed ab honestate ullus ad Dei excellentiam terminati, ideo est virtus moralis ita poenitentia, quia non movetur ad detestandum peccatum a bonitate divina, prout praestat charitas , sed ex motivo honestatis repertae, detestanda, & vindicanda Dei osten. sa, ideo pariter est virtus moralis. Sequitur secundo, virtutem poenitentiae per se praesupponere culpam. ideo primarius ejus actus est aversi viis culpae praesuppositae, secundarici vero est prosequiitivus honestatis, quae relucet in retractanda culpa sicut dixi mus de virtute justitiae vindicativae, quae per se, supponit delictum,& de virtute misericordiae quae per se pra supponit miseriam proximi. Ubia conua virtus chari aistis, obedientiae, justitiae, & similes habent pro actu prumario prosequutionem sui objecti formalis,&pro secundatio aversionem a malo opposito suo objecto sermai.

Utrism Paenitentia ' virtus purae Fugae t Ctus purae inae dicitur ille, i, pure aversatur

192쪽

184 Para nuit'. III. De nrtute, oppositum virtus vero purae fugae dicitur illi , quae si in tuis inclinat ad actus purae fugae. Unde nullus ejus ictus

est prosequutivus alicujus Bonitatis, seu honestatis objectivae, meritur nunc,an virtus Poenuentiae sit hujusim di, ita scilicet ut omnes Poenitentiae actu, sint iuga, seu aversio, ae odium peccati,nullus vero sit proiecutio honeis statis repertae in detestatione, ac retractatione peccati II. Dico et Dari potest actus purae fugae, seu puresiversativus mali, quin sit formaliter prosecutivus boni opinpositi. Ita communius ex D Th. prima secunda cy. 29. art. I. contra Lugo ἀθ. i. de Poen. sest a Salas an prima fecunda tract. 9. disp. 3. alios. PROB. Potest in voluntate diti actus pure prosecutivus boni,quin sit formaliter aversivus mali oppositi,ergo&actus purae fugae Antecedens admittitur Bonum nim sic dum se habet sufficientem rationem amabilitatis, atque adeo amari potest absque respectu ad malum. Negatur ab Asiarsariis consequentia putant enim non polle volcantatem fugere a malo, nisi quia trahitur a bono opposito, unde illud formaliter prosequitur, dum a vetiatur malum. Probatur,taque eonsequentia'. non minus Bonum habet ratione sui sufficientem amabilitatem, unde trahat, Malliciat,quam malum habeat ratione sui odibilitatem, unde displiceat , ergo sicut potest voluntas iure prosequi bonii , iis potest pure aversarii lum. Confirm experientia. Diversimode enim se habet voluntas, dum amat, ac dum odit Amor enim est dialcis, placet odium est asperum, & displicet , sicut gaudium dilatat cor, tristitia constringit; propterea odium v.g. Tenebrarum, morbi, mortis, clim sit asperum, de displiceat, non potest ullo pacto dici, quod sit Amor Luci si sanitatis, vitae sormaliter, sed selum est amo virtualiter, quatenus voluntas ex odio Tenebrarum determinari facile poterit ad amorem iocinalem Lucis.

193쪽

III OBJicia obiectum voluntatis est Bonum ergo nequit voluntas versati, nisi circa bonum, ita ut etiam quando aversetur malum, amet Bonum oppositum,ergo

quamvis dari possit actus pqyr prosecutivus, nequitia

men dari actus purae fugata Confirm.gntellectus etiam dum negat salsium,affirmat formaliter verum oppositum; etim objectum Intellectus sit verum; v. g. dum negat dari Tenebras, a rma dati Lucem; ergo ut supra. imo Voluntatem habere pro objecto tam bonum peractus prosecutivos, quam malum per aversivos , tu constat experientia, & Angelico, 8 art. r. ubi habet rEadem potentia est,nositorum, sivisio est Albiae merι, tactus ealidι, re frigidi 2'c μμ voluntas se habet ad bonum re malum,ad Bonum quidem appetendo, ad mali- aversando.

In forma dist anteeedeus: Objectum voluntatis, in quanissim prosecutivae est solum Bonum concedo, inquantum prosecutivae,& aversitivae; ego anteced esco eq. Ad confirm varii varia. qui lem cum Martinonioeenseo, eodem modo philosophan μm de intellectu, ac de voluntate, iacit sicut in voluntate dari potest actus purae fugae, ita in Intellectu purus dissensus,qui solum vi tualiter, non formahter sit amnsus objec oppositi unde dari potest tam achiis pure assirmati vus dicens v g. datur Lux, quam pure negativus dicens, Non dantur Tenebrae; scut potest etiam Intalectus per actum rure asse malisuum dioere, dantur Tenebrae, per pure negativum dicere, Non datur Luc; sic potest etiam huellectus per actum assirmativum dicere, datur distinctio die hominem,&lapidem,&per negativum dicere, Non daturudentitas inter istos, quamvis enim hujusmodi propositio. Des videantur,oeetenus differre potest tamen utraque tave per actum pure negativum, sive et aifirmativu enus M 4 ciali et

194쪽

clari,& eodem modo potest voluntas per actum prosecutivum velle ambulationem . dc per actum fugae nolle

quietem.

Dices: Propter quod unρmquodque tale, & illud magis; ergo ii Intellectus judicat hominem v.g. non esse lapidem propter motivum quod relucet , quia scilicet sunt distincta, debet etiam assi mare hanc distinctionem, unde non datur purus cillenses. o. argumentum probaret, evinceret . quod distinctio deberet etiam negati, non affirmari, quia propter distinctionem negatur hominem elle lapidem,Quare iacui intellectus propter cognitionem Bonitatis v. gr. amat bonum, non proinde debet amare magis,aut ullatenus ipsam cognitionem quippe quae est conditio , non vis transfundens amabilitatem obiecto amato: Ia intellectus negat hominem eii lapidem propter distinctionem quam videt, tanquam propter condicionem praecequisitam unde non debet illam affirmare, aut negare.

IV.UBJ.2. Omnes actus voluntatis sunt propter finem ultimuin,quod est prius volitum, & propter quod caetera bona amanturiniso nullus actus voluntatis est purae fugae. Confirm. r. Q ii qui odit malum, odit illud ex amore suimet: ergo repugnat purum odium. Secundo, quia ex Augustino malum est privatio boni debiti; ergo' in non vultalicui malu n, non vult illi privationem Boni atque adeo vult Bonum; unde actus non est purae fugae. Reo. Actum voluntatis esse propter ultimum finem

saliena interpretative, nos veris formaliter, qui enim vult aliquod muri particulare seu carenIiam mali, censetura fortiori velle Beatitudinem, seu cumulum omnis Boni

. Ad primam confiimationemri quamvis saepe odium mali e injungatur cum amore subjecti, cui malum illud nolumus saepe tamen pure odio habemus vitium secun dum

195쪽

dam se, puta stuperbiam,Luxuriam,quia formaliter amemus ullum subjectum,cui potest tale malum inesse.Adde: quamvis nolimus aegritudinem V.g. Petro, non per hoc debemus Petrum amare actu prosecuti uo,satis enim est quod illi nolimus malum. Ad secundam:praeter malum negativum consistens in privatione Boni datur etiam malum positivum,puta eris ror,Febris,dolor, Peccatum,quae pollumus alteri nolle actu purae fugae;Immo ipsam etiam Boni debiti privationem pollumus aetii purae fugae alteri ubile. V.Dico 1.Impossibilis est viritis purae fugae atque adeo Poenitentia non est hujusmodi. PROBAmpossibilis est virtus pure proseeutiva alicuis jus honestatis objectivae , quin simul lita versativa mali

oppositi illi honestati Pergo pariter impossibilis est virtus pure ave sativa alicujus mali praesuppositi, quin simul sit

prosecutiva alicujus honestatis obiectivae repertae in ave sone illius mali: unde repugnat virtus purae fugae Ante incedens probatur,quia omnis Bonitas objectiva, qua ratione sui est amabilis,sicut tribuit amabjlitatevi mediis ad illam conducentibus, ita tribuit odibilitatem malo opposi to , utpote destruenti eam Bonitatem Pergo omnis vi tus, quae potest prosequi aliquam Bonitatem, seu honestatem objectivam , potest etiam eliceretum actus prosecutivos mediorum ad illam conducentium , tum aversvos mali oppositi illi honestati. E. g. honestas temperantiae.

quae est motivum Armale virtutis temperantiae, movet etiam ad odio habendam intemperantiam , cum eadem honestas, Marduitas sit in prosequenda temperantia, de in aversuada intemperantia et atque adeo repugnat vistus pure prosecutivaci Priesertim quia omnis Amor alicujus Boni est virtualiter odium mali oppositici unda virtus , quae inclinat ad prosecutionem alicujuslioneis statis, inclinat etiam ad aversandam inhonestatem odi

196쪽

in . Nunc consequentia,quod scilicet repugnet pariter virtus purae fugae leuti enim omnis Bonitas,seu h

nestas objectiva tribuit odibilitatem malo opposito ita mnis inhonestas seu malitia objectiva trahit amabilitatem bonitatis opposivae,ergo sicut luelibet virtus prosecutiva alicujus honestatis inelinat etiam ad actus aversentes mainium oppositum ta virtus averativa alicujus inhonestatis inclinat etiam ad actus prosecuti vos Bonitatis oppositae praesertim quia laga a malo est virtualiter amor Boni op.

politi ergo repugnat virtus purae fugae, quae solum inclinet ad actus aversati vos. Confirm. Qua libet virtus, quae inclinat ad actus diro. Ehos, inclinat etiam ad reflexos, nec non ad secundo, tertio reflexos in infinitum, tum quia non reperitur nova arduitas in actibus reflexis, qui versantur circa idem objectum,circa quod versantur directi , tum etiam cuia aliter deberent dari virtutes in finitae ver. gr. virtus temperantiae, quae inclinat ad actus directos prosecuti vos te minperannae, aversativos intemperantiae , inclinat etiam

in actum reflexum prosecutivum honestatis sermalis quae relucet in actu directo prosecuti vo temperantiar ergo parteer virtus aversativa alicujus mali, ut Misericordia, justitia vindieativa, Poenitentia, Fortitudo&c. Iatendunt aversve in obiectum malum , ut tendant etiam prosecutive in actus reflexos relate ad idem objectum;e go nulla virtus est purae fugae.Ratio a prior eriqui quoties duo actus respiciuntidem motivum formale,vel umis est virtualiter Alter,inues uterque pertinet ad eandem vi tutem,elim eadem honestas, tarduitas repetiatur inti,iroque; sed ita se habent actus v. g. prosecutivus temperantiae 4 aversativus intemperantiae, nec non actus pria marius Poenitentiae aversativus, & retractativi is culpae,&actus prosecutivus honestatis formalis, quis relucet in retractanda culpa praeterita ergo isti actusad eandem

vita

197쪽

virtutem spectant unde Poenitentia non est virtus purae fugae.

VI. Dico 3.Dari potest virtus,quae primo,&per se tendat ad malum:unde ejus primarius actus sit actus fugae,&hujusmodi est virtus Poenitentiae, PROB. Prima pars auctoritate Angelici in dist. 4. . t ubi docet,aliquas esse virtutes is quae principalem etiam habent in retrahendo ab aliquo:& 2.2. . e .arto adsecundum dicit, principale objectum timoris este malum quod quis refugit. Idemque docet Bonav. in dist. I . hoc patet in virtute Misericordiar, quae primario aversatur & expellit alienas miserias;in virtute Fortitudinis,quae prima tib contemnit pericula in virtute Iustitiae vindicativae c.Et ratio il prior est,quia virtus,& ars, ut docet Philosephus 2 eth. s. sunt circa dissicite; ergo ubi peculiaris dissicultas, ibi potest elle peculiaris virtus, aut ars;sed potest in actibus aversativis alicujus mali elle peculiaris dissicultas ergo relate ad hos actus fugae dari potest virtus peculiaris, quae primario circa malum versetur

aversve.

PROB. Seeunda pars,qubd scilicet hiijustriodi sit Poenitentia. Haec enim virtus directe tendit circa malum nempe eirca Dei offensam,detestando,retractando,ac vindieaiado illam cum sipe veniae, non sectis ac Misericordia versatur circa malum Proximi odio habendo,&expetilendo illud ergo virtus Poenitentiae per se tendit ad malum, ejusque primarius actus est fugae. VII. OMM. I. Voluntas primario tendit prosecutivh in bonum, secundario aversive in malum, ergo similia ter habitus virtutis, eum habitus imitetur naturam suae potentiae , ergo an datur Virtus,cujus primarius actus sit fugae. Confirm. Ideo detestamur aliquod malum, puta morisbum,quia amamus bonum oppbulum,puta sanitat ergo

198쪽

Omnis virtus tu; avetiatur malum,ptimario fertur proinsecutive in bonum.

Confirm. 1. Omnis virtus intellectualis primatio AG tur in verum per assensem, & secundatio in falsum per distensum ergo etiam virtus voluntatis primario fertur in bonum: Propterea sicut scientia per hoc quod tendat in verum, impedit,&tollit erroresbia virtus moralis

per hoc quod tendat in bonum, impedit tollit pec

cata,

Resp. Habitus non imitari in omnibus naturam potentiae;sicut nec actus imitantur in omnibus naturam habitus Ore sicut dantur actus purae sagae , quindentur habitus purae fugae ta dantur virtutes morales per se tendentes perfugam in malum, quamvis voluntas primaria tendat in bonum Ratio est, quia habitus multiplicantur pro varietate dissicultatum;secus vero potentiae undecumdati possit specialis disticultas in fuga a malo, puta in retractanda,& vindicanda Dei ossensia,ideo datur virtus priarnario tendens in malum per actum sugae. Ada confirm Antecedens est falsum . praesertim

malum non sit privativum,ut ignorantia,caecitas, caren

tia brachii , c. sed positivuin,ut error, dolor bris, in sententia probabilioti peccatum. Non enim

ideo avertimur hujusmodi malum,quia amamus bonum oppositum, sed potius viceversa Ideo v.gr. amamus carentiam morbi, quia aversamur morbum iucuti comtra, non ideo amamus sapientiam, quia aversamur ignorantiam,sed potius aversumur ignorantiam,quia amamus optenriam Ad 2.Virtus intellectualis sertur tam in verum per ac sensum,quam in salsem per distensum quia tamen inteulectus non rapitur ad amplectendum falsum, sicut voluntas rapitur ad amplexum obj fini delectabilis turpis, hoc est ad peccatum ideo non datur in intellectu specialis virtu quae per se supeonat falsum , seu errorem rec

199쪽

puendumsicut datur virtus moralis. Quae per se respiciae peccatum ut expiandum. VIII. f. 1. Virtus Poenitentiae primario fertur proinsecutive in bonum oppositum malo , quod detestatur nempe in adaequationem juris Divini oppositam offensae, qua diturius Divinum; ergo actus primarius Poeniteritiae est prosecutivia'. Anteeedens Probatur tum partiae ealiarum virtutum iustitiae, obedientiae, c. quae prima rio tendunt prosecutivhinadaequatrinem juris Divinitum a priori, quia odium mali nas.itur ex amore boni

Reo uelo antecedens. Ad probationem Dispartias inter Poenitentiam, virtutem justitia,& obedientiae.&c. est,quia Poenitentia per sessipponit peccatum, sicut mile-rcordia miseriam proximi,quae proinde a D.Thom. v. a. qu o definitur ex August.quod sit Aliena miseria in tio pro corde eompassio quasipossumus obvenire compelliamur iri ideo primarius harum virtutum actus est averinsativus. Idemque dicas de virtute illa innominat . quae datur per Valent ad satisfaciendum iniuriis hominibus illatis: Sicut autem diversa est virtus gratitudinis a vir tute justitiae, obedientiae,&c quia gratitudo per se lapsponit beneficium, & respicitius benefactoris ad con pentationem, non vero jus proprietatis, aut juriflictionis , itii diversa est virtus Poenitentiae a virtute justitiae obedientiae,&e quia illa per sessipponit offensam, &iet picit jusDivinum, ne offendatur, non veto ius proprietatis, arit iurisdictionis: Clim autem detur specialis di Heuutas in adaequandis his juribus , ideo datur specialis vir

tus.

Ad rationem a priori respondeo cum Alensi, quodli

chthqnum praecedat malum,&,Hor odium, non idcirco virius eliciens actum odii debet etiam habere astum amoris primarium,cum sussiciat quod amor praecedens odi-:um spectet ad aliam virtutem: Sic exaugustino actus a. moris

200쪽

moris praecedit riatura actum timoris,nec propterea vir tus eliciens actum timoris prias elicit actum amoris.Qua re nec Poenitentia prius elicit actiun prosecutivum innocentiae & secundarib actum doloris de peccato commisso eam suisciat,si ad charitatem, seu ad justitiam erga Delinspectet,prosequi cateiitiam offensae Divinae,& ad charita ..tem erga se ipsum prosequi innocentiam ad Post; mentiam vero spectet retrati ire,& dolere de peccatis commis- :Et recurrit ratio a priori, quia scilicet ad hos actus eliciendos reperitur specialis arduitas. IX OBJIta ult. Eadem virtus justitiae , quae inclinat ad non furandum , inclinat etiam ad restituendum, seu ad reparandum jus laesum is tamen virtus ustitiae primatio tendit prosecutiv in honestatem , quaeus petitur in adaequando jure alienori ergo idem dicendum de virtute Poenitentiae,etiamsi distingueretur a virtute j

stitiae. . Coniam Eadem virtus charitatis, quae primarib tendit ad Dei dilectionem tendit aversive ad peccatum redractandum ex eodem motivo bonitatis divinae;& ideo contritio persecta elicitive est a charitate, M lum c tritio imperfecta imperatur a charitate ; ergo idem dicendum

de virtute morali Poenitentiae.

Resp. nego consequentiam. Justitia commutativa respicit diversum jus a virtutescimitentiae,Obedientiae, Reis ligioliis, c. praeterea Poenitentia supponit lentialiter latum jus Dei, ne offendatur, non secus ac gratitudo

esentialiter supponit beneficium ac respicitius , quod est in benefactore ad compensationem beneficio quod est iniversum a ure, quod respicitur a justitia, obedien-m,4 c. ideo primatius actus Poenitentiae est aversi, . Ubi duo sunt advert 1da. Primum est, idcirco non dari dare duplicem virtutem justitiae , alteram quae . primari respiciat prosecutive adaequationem juris alieni di inclinet ad non furandum, alteram . quae respiciat aversive