장음표시 사용
371쪽
ti qua si rationem habet id quod e cit bonam valetudinem, ad bonam valetudinem andem habere id quod firmam constitutionem facit, ad firmam constitutio nem. qui prima propositio es ex iis quae multis inbdis dicuntur, secunda P disserentia, tertia ex semilitudine. Tropositiones igitur eligendae sunt, quot modis in propositione explicanda diximus , Pt Ῥel omnium sententiasseligamira, νel plurimorum, vel sapientum atque eorum, vel omnium, vel plurimorum, vel eorum,in quibus valet opiniosapientiae . vel etiam
quae contrariae sint probabilibus, vel quae sunt arti singularum propriae sententiae :sed contrariae probabiliabus ita sint accipiendae,quemadumsupra diximu , Pt
non ip s sed contradicentes earum suma tur.Hoc etiam utile, in iis eligendis non solum probabiles sumere,sedeas etiam quae ad earum semilitudinem accedunt simul proferre, Ni eundem sensum in contrariis versari, quoniam etiam ars ct scientia versatur. Itemque nos cernere aliqua re in aspectum intromissa recepta, no inde eiecta emissa, quomam eodem mod9 audimus gustamra, ct olfacimus.Quod idem sit in caeteris. Iam ea
pro initio ct positi e assumenda sunt,quae in omnibus vel certὸ in plurimis rebra ita ese videσtur. Talia Gnim facili admittunt qui nihil habent , in quo mera illa non esse ostendant. Sefigendae etiam ex hi: LP ut rionibus propositiones,qus ab at is scripis sunto , d scriptiones ita facieWda sunt,ut de quoque genere separatim perscribamus:veluti de bono,aut de animatibus ac de omni genere bonoru nitio facto a definitione ΛΟ, tadae etiam sunt omnia sententiae, vi placere Empta eli, quatuor esse corporu initia elementa Dictam eonim elari hominis facilὸ admittitur Propositiones vi tem quesiones xi earu rudi Minerua numera cos, ct υ tribus ferὸ generibus continetur,partim. enim ad
372쪽
37o IS T. TOPICvitam O mores,partim ad naturae obscuritatem,pa tim ad diserendi rationem pertinent. Ad vitam mores, quales haesunt, Sitne parentibus potius pare dum, an legibus, si discrepent tacd disserendi rationem,Vtrum eadem ars in contrariis versetur' ad naturae obscuritatem,ut, sine mundu sempiternus ' eadem est ratio quaestiovum. Porro autem quaenam, O
qualia sint tria illa genera, definitione explicare dilhcile est: tamen diligentia nobis adhibenda est, ut iusi-ctione frequenti, ex similitudine exemplorum quae de singulis generibus proposivi,quod sit quodque intelligamus. Ac instituto quidem philosophorum ad veritatem: dialecticorum, ad opinionem O verisimilitudianem haec omnis de iis dirigi debet di putatio. Sumendae
sunt autem quam maxime πniuersae omnes propositiones, νna in multas distribuenda es: ut eadem arte contraria contineri:deinde aduersa,tum ea qua cum a liquo conferuntur. Eodemque modo hae in pares diui
dendesunt quoad diuidi polyunt:νt,bonorum malorum eandem esse artem, alborum nigrorum , si oris o caloris:itfmque in cateris faciendum est..Ac de propositione quidem satis multa dicta sunt.
UeI etiam qua contraria si prebabilibio. Post haec verba desunt in multis exemplaribus haec omnia vel quae sunt artium singularum propriae sententiae, is probabilibus quae tamen& a vetere interprete non erant omissa & ab Alexandro leguntur: unde ad codices Graecos restituendos desumi possunt. cap. XII.
I2 L illo autem,quot modis quidque dicatur, non si
tum videnda sunt, quae alio atque alio modo dicuntur,sed danda etiam opera est, vi rationes asserantur: veluti non solum explicandum est,bonum alio modo dici iustitiam O fortitudine, quam id quod adfirmam affectione corporis, id quod ad bonam valetudinem effficiendo valet:sed etiam illa,Mρ ipso quod assectiones
373쪽
quaedam sunt O qualitates: haec, ob eam caulom,quod vim habeant efficiendi aliquid,non quod ipsami qua
litates. Quod in caeteris omnibus vi tandum erit diuia genter. An autem specie multis modis, vel uno modo aliqua dicantur,ex his perspici potes.Primum ex con trario considerandum es, an multis modis dicantur,
me specie , siue etiam nomine discrepent. Sunt enim quaedam, quae statim nominibus aliis atque aliis disse rant, ut ei quod acutum est in voce,contrarium est gravetan magnitudine obtusum. Per*icuum es igitur id multis modis dici, quod acuto contrarium est. Quod si
hoc, etiam quod acutum est:νtriusque enim ratione a terum erit contrarium: quoniam non idem acutum obruso graui contrarium futurum est: atqui utrique acutum est contrarium. R Uum grauitati in voce contrariata est acutin sonus, in magnitudine leuitas: atagrauit, multis modis dicitur, quandoquidem Grιam eruta contrarium Itemque quoniam pulchro in animali, turpe contrarium es, in domo autem, si quod illa peccatum babetsi ut pulchrum sit bomonymum. In quibusdam cum nomina non sunt varia, tamen aperi specieι distinctio es , ut in candido fuso conti git. x enim ct candida ct fusca dicitur: itemque color candidus fuscuta. Non igitur nomine discrepant, cum interim perspicua hyeciei agnoscatur disserentia. P In enim eodem modo color fuscuta, O vox fusica appellatur. inque etiam exsensu id per pici licet. suae enim eiusdem sunt generis, eidem sensui subiectas tu de eo autem quod in νoce, O in colore es candidum, non eodem sensu iudicamus a sed hoc aspectu , illud auribus. Itemque elata quod acutum est obtusum in saporibus O magnitudinibus,non in eodem sensu iud cium es :sed buturi in tactu illius ingusu. Neque
nim im nominibus discrepant,neque ipsa per se, ηefflic
374쪽
c traria Ouippe cum obtusum in utroque sit oecontrarium. Praeterea videndum est x ne quid si contrarium, alteri nihil si omnino, Ni Voluptati quae e o time capitur,contrarius dolor estis, quemstis ad ei nat huic quae ex cognoscendo discendo capitur Arametrum lateri incomparabilem esse nihil contrarium est. Ita voluptas multis modis dicitur. Itemque animi est,contrarium habet odisse: autem vi ad. actionem corporis refertur,nihil debet contrarium : ob eam cur tam multis modis dicitur. Hoc et lato usiderandum est in iis,inter q mediatrum aliquorum sit medium, alioru nihil st: aut Sitne Ῥtriusque,nec tamen idem medium,πt inter candidum
fuscum colorem pallidus est int-:interνoc candidam ct fuscam,nibit. fortisau interie
eβ placet enim quibis dam,raucam Nocem 4se interiectam. Sunt itaque candidiim fuscum multiplicia. Praeterea hoc etiam videndum tomis plura media, aliorum νnum: ut inter candidum fuscum colorem plura smi interiecta Coloribus erum multa sunt interiecta,voci a numiraticedo In di baratis etiam videndum est, licanturne multis modis. Si enim Nntu multisunt modι, etiam contrari
multimodi erunt vis non cernere militum
tur, viro priuatum esse oculu, altero non fungi oculo irum osscio: cernere etiam multu modis dicatui necesse est. Vtrique enim significationi Nerbi non cernere alι- quid opponitur , ut non habere a1pectum Oova erec non fungi Micio oculorum, ac fungi. In in aute', contrariis quae priuantia dicuntur, idem hoc pectan dum est Namsi unum multis modis dicatur, etiam a t m, misi sentire multis modis dicatur, quia modo ad animis,modo ad corpus pertineat, etia metitus mod dicetur carere sensu,cu modo ad animii,modo ad corpis
375쪽
transse itur.Ea autem priuantia esse binc intelligi l cot, redd'animantia nata j int adsentiendatis animo Ocorpore. Iam vero in casibus haec spectanda sunt.Si iu- se multis modis dicatur, eius etiam quod iunum est, multui orunt genera. Ex utroque enim eorum quae ii sed
iunt gen re quod iustum est nominatur. Vt si iustὸ π pestetur modo ex sua sententia iudicare,modo recto:eo dem modo etiam quod iustum est appellabitur. Simili'treoq; si salubre multis modis dicatur salubriter multis modis dicetur.Vt quoniam salubre dicitur quod essciens est valetudinis quod coseruans es, O quod indicans e salubriter significabit idem quod accomodat ἡπd sanitatem, vel epcienda,νel tuendam, vel indicandam Liamque in caeleris, si alicuius multa sintgenera,
casurim etiam multa erunt: casuum multa,etiam illius. Atque etiam vi tedum est,sint ne genera calca9γiarum quae nomini congruunt, eadem in omniburi quia biis ipsum attribuitur.5 ι enim non eadem sunt, certe id
de quo agitur ambiguum est, bonum in cibo,id esse quod est efficiens voluptatis: in medicina, quod efficiens es valetudinis: in animo quale set aliquid gnificat, ut temperatii esse, vel fortem, vel iustu, itemque in homine. Hoc etiam aliquoties in categoria, Quando reperitur,ut quod in temp0re sit bonu. Bonum enim dicatur- quod opportunὸ sit O in tempore. Hoc etiam ad categoriam.Quantitati interdum pertinet,ut quod sit mo- di ἡ: Bona enim es mediocrit o. Quaprops er bonum multis modis dicitur 3 Itemque candor incorpore color appellatur: in voce quod facile Ostatim percipitur. Eodemque modo id quod acutum est: neque enim similiter in omnibus idem dicitur, ut vox acuta est ea quae cita,ut placet iis qui modos o coincentus iunumerio consectantur .angulus autem acutu is est, qui minor es recto,cz machaera,cuius es acutio angulus. Aa i
376쪽
TOT I C. Videndum est etiam, sintne genera quae eide nomini c
ueniunt diuersa, atque ita diuersa ut unum ab altero non contineatur, to cum animal, o cum vas significat. Eorum enim varia es nominis definitis O ratio Nam illud tale quoddam animal, hoc tale quoddamma esse dicetur. Sin νnum genua ab alio contineatur, non necesse es νarias esse rationes rvt corvi ct animal genitis est, ct auis. Cum igitur coruum auem esse diciamus,animal quoddam eum esse dicim-.Ita de eo viroque genus dicitur. Itumque cum coruum animal pennia
rerum bipes nuncupamus, aliem eum esse declaramus. Ita virunque genuis in coruo, eorumque ratio intelli getur. In iis autem generibuN,quorum unum no ab a tero cotinetur,bocno contingit. Neque enim cum ma china dicimus,auem dicimus, neque machina cum aue.
Nec vero in eo solum de quo agitur spectare debemra, an sint diuersa genera, quorum neutrum alterum cometinebit sed ex cotrario etiam id perspici debet. Namsi contrarium multis modis dicatur,profecto id etia quod propositum es,dicatur multis modis necesse est. Dile essetiam desinitionem verbi coniuncti,diligenter consede rare ct exquirere,ut candidi corporis O cadide vocis. Sublato enim eo quod proprium est, eadem relinqui de bet desinitio:quod in homonymis non contingit: veluti in iis ipsis quae a nobis modo prolatasunt. Superioris enim haec erit definitio, Corpus candidum, corpuύ est quod tali est colore affectum.Posterioris haec, Vox candida est vox quae facile intelligitur. Sublato igitur compore νoce,non idem in viroque relinquitur. Atqlii deberet quidem 1 3nonymum erat candidum quod tu utroque idem esse dicebatur. Et quoniam saepe in demnitionibus homo mum quod implicitum est, ignor tur,propterea spectanda etiam desinitio est. Ut si quis Udicientia νaletudinis indicantia , esse dicat ea,
377쪽
ν - La BEIL I. 373qus certo quodam modo ad valetudinem assecta sunt, non erit propterea desinendum sed exquirendum quid . tu utrisque certus ille modus quem dixit signisicet:verbigratia, dicanturne es cientia, certo quodam modo Naletudinem respicere, quia vis eorum tantast, Ni- dicere valetudinem positiit: indicantia autem quia talia sint, ut qualis sit valetudo indicare positiat.P terea illud etiam consederandum est, pinintne conferri ex maiore,vel exsmilitudine: νt vox candida, ct candida vestis: acutussapor, O Nox acuta. Haec enim nec eos modo alba ct acuta dicuntur, nec alterum alte ra magis tale. Ex quo sit, vi id quod acutum est, ct quod cadidusint homonyma: quippe cit ovonyma bnia Na-leant ad obparationem. a aut similia dicentur,aut aliud alio magis tale. Quoniam aute diuersorum gene I m, quorum neutru ab altero c5tinetur, diuersae sp cie disserentiae sunt cui animalis Oscientiae sunt diuerse disseretiae videndum est, an ea quae eidem nomi-vii subiecta sunt, disserentiae sint diuersorum generum, quorum unum ab altero non cotineatur: ut quod acutum es vocis magnitudinis. Vox enim a voce di Ieri , quod acuta sit: item magnitudo a magnitudine. Dasit ut acuti vocabulum sit in homonymis. Diuersorum enim generum, quorum unum ab altero non con-
tinetur, diuersae sunt disserentiae. Iam illud etiam spectare debemus,eorumne qus eide nomini subiecta sunt, diuersae sint disserentiae: vi coloris eius qui in corpore iness, eius qui in figuris rhetoricis,variae sunt di s rentiae illius quod valet ad separandum aspectum, O quod ad comparandum: huius non eadem sunt. Quo sit
ut color Paris modis dicatur.Earunde enim rerum eaedem sunt disserentiae. Postremo quoniam pecies nulliuis disserentia est homo enim bos non in numemodi creotiarum habentur, quum θeciei nomen Υἱmque
378쪽
obtineant videndum est diligenter, eorumne quae crudem noministi biecta sunt, γnum in specie, alterum indisserentia n=meretur:veluti candor qui accidit corpori, coloris est β ecies:qui autem in voce spectatur, disse rentia. Dissert enim xox a voce, quod sit candida. rein iis quae multis modis dictitur, haec considerandasuhiu
DIJerztias autem in iis primum quς ad unumgerares referuntur, pes icere O iudicare debemuae, veluti quid inter iustitiam o fortitudinem intersit, inter prudentiam ac temperantiam: quoniam haec ex eodem genere a Diutis nata sunt omnia. Trs terea in iis quae diversis generibus continentur ed ita,ut inter illa d sserentias inuestigemin, inter quae no νidetur m
ina distantiaimi quidsenso anientia diserat. In iis minis quae multum interse discrepant , facile apparent eorum distin57iones O di militudines. Similitudo τero in iis sic θectanda est , quae in diuersis generibus
coliocantur: ut alterum ad alterum est sc a iud ad Oliud, b c modo: suam raetionem habet scientia ad id quod scientiae subiecitum est, eandem sensuo habet ad id quodsub sensum cadit. It inque, Pt alterum in alieno est,sic aliud in alio,hoc modo stre madmodum sectus in oculo est, sic mens in animor O sicut hi mari trau-quillitas ita serenii ab est in aere: quoniam utrunquae est quies vacuit isque xentorum. Sed tu iis certὸ rebitis quarum magnae suns d mmilitudines di inctiones, haec conqLirendarum militudinum, exercitatio capie-da es maximὸ Sic enim facilius quae aliarum sint simia litudines perspicere poterimus. tique etiam ilicidJectandum est,in eane qus ad is genua pertinent,aliquid
idem conueniat:νt in hominem, equnm er canem. Si enim unum ct idem in eos cadat,hoc ipso erant similes.
379쪽
LIBEIL I. J77Meditatum autem Oin promptu habere quot quicquς
modis dicatur,magnum ad perspicuitatem assert adit mentum. cilius enim quid sit id de quo agitur, si e plavatum pit, quot modis dicatur, intelligetur. Iu eo etiam magna vis est, ut de re ipsa, non denomine tractetur largumentatio. amyi incertumst, quot modis id de quo agitur dicarum fieri poterit, τt is quia sol det is qui interrorat,non eodem animi sensuu ref
rat O intelligemiam. At si explicata sit ambigoitas, O is qui rem proponit ad di putandum suum antat sesum de re ipsa exprimat,prsefecto ridlautas sitis qui
rogat, nisi eodem omnem conferat, conuertatque or
tronem. Magnam etiam xtilitatem habet ut ne fallaci conclusione ab aliis capiamur, O ut alios captio bconclusionisgenere falla u .Si enim quot modis dic tur id de quo agitur, sciamus, non decipiemur intelli- gema sq: ei ne qui rogat,ad eandem intelligentiam
mnem conferat orationem an non: nos i quando no
bis obiiciendum est, eum qui respondeardi ignoret quot modi, id de quo aitur dicatur, fallaci conclusionepoterimus decipere:Sed huiuM rei non semper eis locus sed cum eorum quae ambigne dicuntur alia vera , alia D I a sui Λ c vero hic locus aptus est proprius diat 'sitae Itaq; iis omnib' qhi rationese verὸ disserere ν uni: hoc omnino fugiendum est, ne eorum in nomine: Nersetur di pututio O cotrouersia nisi fortὰ aliquis no bosnt aliter de re proposita di putare. Disserentiarum autem inuentio se ad ratiorinati) nes conficienda. de eodem alio vivis est, i, ad cognosceudum quid quicqr est. Conferre quidem ad ra-iliabusiones de eode alio,binc per pici potest: quodue rerum propositarum disii mritudines distinctionesque inuenerimus,facilὸ non esse idem docebimu rad peript-ciendum autem quid quit que sit, quod eam orationem
380쪽
quae vim, naturam cuiusque rei exprimat, G propriis cuiusque rei disserentiis fetornere solemu4. Simi Iium vero cognitio hanc nobis commoditatem asseret, ut argumentationes O per inductionem, per rati cinationes quae ex bypothesi, hoc es exsictione dicuntur,tractemus: O definiendo vim naturamque rerum explicemus. Argumentationes quidem per inductionem tractabimus, quia rerum singularum quam miles sunt inductione,res uniuersas concludi existimarmus. eque enim facilὸ inducere possunt ij, ut ignorat rerii inter sesimilitudines. eo autem ratiociationes quae exfictione tractantur, quod probabile est, ut res habet in uno eoru qus similiasunt,sic in reliquis habere.Ita de uno aliquo,cum disererepoterimus, i lud ante ex couentione ab aduersario accipi mws, quor
admodum in eo resse habet , ita in eo quod propositumst habere. Cum autem illud docuerimus, etia id de quo quaeritur,quas ex infinitione, cuerimm . am cu idpositumst,quemadmodum in hocst : ita esse in eo de quo quaeritur,necessaria conclusione confecta res a nobis fuit. Ad res autem definitione explicandas,quo siposiimus quid in quaque re idem sit,perspicere,non ignorabimus ad quod genu rem quam definire volumus,referre debeamu . Genus enim id essemper quod ex iis quae communia sunt maxime indicat quid quidque sit. tque etiam in iis quae multum discrepant, ad definitionem xtilis similitudinis cognitio estimi idem esse tranquillitatem in mari, in aere serenitatu, quo niam utrumque est quies, ct quod punctum in linea, id unum in numero: quia utrumque principium est. suapropter se progenere illud accipiam', quod illis est
hoc modo commune, no videbimur alienis verbis defi-medo rem explicasse.uuin etia is qui definiuiferὸ eundem modum in definiendo seruaresolet. Nam ct viij sprincia