Physicorum Aristotelis libri, Ioachimo Perionio interprete. Nunc verò opera doctissimi Nicolai Grouchij integrè restituti, limati, & emendati ..

491쪽

sum indocti est scire ct ignora re. Si enim primu planum fiat quodammodo etiam caetera perspicua sient omnia.Quapropter in his talibus,si quid discrepet, ex his elementis qus in contrariis, o conrugatis exposuimus,argumenta ducemus tque in iis etiam quae cum aliquo conferuntur, videndum est, an ad quod genus .

accommodatum est etiam ad illud aliquid relata sit forma. Vt si opinio cum eo quod opinabile est confertur,etiam opinio quaedam cum quodam opinabili conferetur. Et si res muli lex ad submultiplicem re femtur, etiam quaedam multiplex ad quandam, ct certam submultiplicem referetur, Si enim non ita explicata res est,profecto vitiosa erit desinitio.Et illud videndu, an contrarii explicata expositaque sit definitio contraria,ut sitnesimpli definitio contraria dupli definiti ni.Si enim duplum est quod pari vincit, etiam simplum

erit quod pari re vincitur. Eadem est ratio eorum co-trariorum, quae aduersa dicuntur. Contrarii enim contraria erit definitio, una quadam contrariorum inter

se connexione,hoc modo Si id prodest quod bono afficit, etiam id obest quod malis afficit aut quod bonis priauat. Alterum etiam eorum contrariorum sit eiur,quod

prius dictum est,necesse est: quod si neutrum contrariust eiu , quod initio expositum est, certὸ neutra eorum quae posteriua exposita sunt, esse contrarii desinitio distomodo potest ita ne ea quidem quae initio data, est vel Erectρfuit explicata constituta. Quoniamque corrariasuqt qsuda qus alterius priuatione dicuntur, ut inaequalitas squalitatis priuatio videtur esse:lasqualia enim sunt qua non sunt aequa oe paria: profecto id semper quod priuatione dicitur, altero contrario demnitur necessari),alterum non etiam necesse est illo quod

ex priuatione nominatur,definiri.Sic enim fieret,ut v trunque ex altero cognosceretur. Quare hoc vitium

492쪽

in contrariis animaduertere debemuου cui quis aegre litatem definiat id, quod inaequalitati contrarium est: definiendo enim aperit rem,eo quod ex priuatione appellatur.Iam vero necesse est eum qui ita definiat, ea re uti quae definiatur. Quod ita intestigetur, i cum no- . mine commutetur oratio. Quando enim nihil interest, inaequalitatem dicamo, an aequalitatis priuationem, certὸ erit aequalitas cotrarium aequalitatis priuationi: ita eadem re Uuis est. suod si neutrum contrariorum priuatione dicatur, eodίmque modo explicetur definitis,ut bonum est, quod malo es contrarium: certὸ m sim erit quod est bono contrarium. Eorum enim qus iata contraria sunt,similiter explicanda definitio est. ne rursus fiet,νt eam ipsam rem quae definiatur,adbibeat in definitione , praesertim cum insit bonum in mali definitione: ita se bonum malo contrarium es, malum autem nihil refert dicas, an quod bono est contrarium efficietur, ut bonum contrarium sit elua quod bono co-trarium est. Ex quo perspicuum est,eodem usum esse euqui ita definiat.Vitiosa etiam desinitio es, cum ita ali quid eorum quae priuantia funt, aperitur: ut cuius sit

priuatio, veluti babit ne, an iatrartis,an cuius vis, mianimὸ explicetur. Quod idem siet,si cuius aut in quo solet esse priuatio, non addatur omnino, an in quo primo soleat habitare, visi quis ignorationem priuatione esse dicat,nec addat priuationem essestientiae, aut non adiungat in quo versari soleat,aut si adiungat, non dicat

in quo primo id habitare soleat i se quis no in ea pam te animi qus rationis est particeps,sed in homine,vel in animo aliquid situ esse definiedo explicet.Si enim qui

vis horum praetermiserit,aberrabit. Eoiamque modo,s quis caecitatem non aspectus priuationem in oculis

dixerit. Qui enim vim naturam priuationu accommodatὸ viaque explicare νult definiendo, is debet, cui ra

493쪽

o cuius rei sit priuatis, O quae res priuetur expone νe.Illud etiam considerandum est, an priuatlane expliaeetur quod non numeratur inpriuantibus. Qui quidem error in ignoratione versari Ῥidetur is qui nullam p

nunt ignorationem, cuius natura ex negatione intelligatur. Quod enim planὰ scientiae non es capax id in rure minimὸ videtur: ed id demum,quod errat oe falliatur. Itaque nec res inanimata,nec pueros ignorare dicia MM. Ita non priuatione scietiae ignorantia dicitur. Iam

illud videndum est,ans libua nominis casibud similes definitionis casus respondeantnvisi id prodest, quod e sciens est valetudinis, utiliter accommodatὸ ad val tudinem e Niendam etiam quod profuit, id valetudia diem effecit. Spectandum est etiam ex idea, Ist ne vera, O propria quae data est definitio. quadoquidem in quibusdam id non reperiri cernitur. Quemadmodum Plato definit, adiungens animantium definitionibus mortale. Si enim idea est,certὸ no est mortalis, veluti ipse homo ita ideae miniis conueniet definitio. Omninoque necesse

est si addatur id quod Ubiciens est, aut patibile, in idea

discrepare definitionem. Impatibiles enim σ immut biles xidentur ides iis,qui deas defendunt.Quales rationes contra eos valent.

Itiosum etiam genuta definiendi est ,si omnium eo

rum quae ambiguae dicantur, ac nominis tantum societate coniuncta sunt, communis una definitiostatuatur. Cum enim synonyma sint ea,quorum una es nomiani congruens de initio, nulliM certὸ eorum quae nomen complectitur,propria definitio est,quandoquidem aequὸ omnibus quae homonymo continentur conuenit. Quod mitium in vita definitione reperitur, quam Dionysius tradidit,motus uniMerso eorum qIs nutriuntur generi, natura instra. ec enim sec oratio animalibra magis Cap. V.

494쪽

nest,quam iis quae e terra gignuntur: minterim vis non unum genu4sit,aliudque vitae genus animantibu aliud iis que ἡ terragignuntur,tributum esse videatur:

atque fieri potest, ut quasi de industria, sic desinitionem vitae explicemus,quasi sit syno mum verbum, num que sit genus vitae ed etiam nihil prohibet eum qui homonymiam ct ambiguum perspiciat, velitque alterius

definitionem tradere ta tamen facere,ut non propria, sed communem Nirique statuat d finitionem. Sed tamen νtrouis modo id fecerit, certὸ aberrabit. Quoniam autem quaedam homonyma obscura sunt, is qui dem qui interrogat eis pro syno mis uti debebit: non enim alteri, unius significati conueniet definitio. Ita alter quodammodo desinisse non videbitur, quoniam in omnia conuenire debet syno mum : idem auteissi est re*ondeat, ambiguum debet distinguere. Quoniamque nonnulli eorum qui rem aliivam defendune in disputationibus, ynonymum ambiguum esse dicunt, quoties non conuenit in omnia quae statuta est definitio , ct ambiguum in hynoismis ducunt, si νtrisque

conueniat:antὸ quam aggrediaris ad disputationem co- uenire debet qualia velit ea esse, qui respondet aut au- te ratiocivandum est concludendum ambiguum esse, aut synonymum,aut utrumlibet. Facilius enim concedunt j qui quid sequatur,non prouident. Quod δε non

conuenerit inter eos qui disserunt, ct aliquis synοἴ-mum ambiguum esse dicat,propterea quod ea definitio, quae data est, in hoc sicut tu illo miniisὸ intelligatur :rum videndum, ari huiu in caetera conueniat definiatio. Perspicuum est enim idono mum cum reliquis futurum: aut certe si illud set, nee tamen hoc cum aliis sononymum sit plures erunt reliquorum desinitiones e duae enim nominis desiuitiones ad ea accommodabuntur, prior quae data est, ct posterior. R. rsuasi quis

495쪽

I I B EIL VI. 693 quis quid eorum quae mulsis modis dicuntur definiat,

neque in ea omnia quae verbum ambiguum complectiatur, definitio conueniat, nec ambiguum tamen dicat, sed nomen non omnibus conuenire, quoniam ne definiatio quidem in omnibua reperiatur: contra eum assem re debemus, appellatione utendum esse ea quae O tr

dita sit , O ab omnibus recepta: nec istam aequum eo se infirmare tametsi quaedam sint in quibus a vulgi c

fuetudine discedendum esse videatur. Si autem alicuius eorum verborum quae coniuncta sunt, definitio st tuatur,detracta alterius eoru quae copulata sunt, ora tione,an reliqua ei quod reliquum est conueniat, vict- dum est. Si enim secus,profecto ne tota quidem toti co ueniet: νtsi quis hoc totum lineam finitam rectam definiat, extremum plani habentis extrema,cuiuo mediuextremis adiungitur ι finitae lineae haec desinitio est,e tremum plani quod babet extrema haec reliqua debet erecti definitior Cuius medium extremis' addatur. Atqui linea infinita nec medium habet nec extrema , cum interim recta sit i Ita non es eius quod reliquum

es, reliqua definitio. Vitiosum etiam definiendi genus est, cum id quod definitur copulatum est , esque attria luitur de nitio eiusmodi, quae aequalibus O paribus

quasi membris re*ondeat. Definitio autem paribus membris refertur, cram quot sunt coniuncta, totidemitia sunt nomina O ,erba in desinitione. In his enim talibra ipsorum nominum aut omnium aut ali quorum mutatio facienda est necessario : quandoqui dem non plura funt hoc tempore quam superiore nomiana et debet que is qui desinit, pro nominibus omnibus maximὸ: sin minus, pluribus, explicare desinitionem. Sic enim simplicia verba nunquam definiat is, qui Nembum rantum pro verbo reddit: visi pro veste tuniaram. Vebementi s etiam in desinicndo errabit, si

496쪽

verba magis dubia assumat:visi pro homine albo, te rigenam mortalem candidum. eque enim definiuis cum minus apertum oe perspicuum sit, quod ita dicta est. Atque etiam in commutandis verbis illud videnduest, an idem significet una atque altera oratio is quis

artem quae rem animo cernit,definiat opinionem, quae rem animo cerbit contemplatur. Opinio enim nones idem quod ars ct scientia quod quidem deberet, si

modo totum idemst futurum. Nam quod animo rem cernit contemplatur, in utraque oratione est: quod reliquum es,diuersum est Iams quis alterum Nerbum commutet, neque gisserentiam sed genua commutet, vitiosa erit definitio.Quod in exemplo quod modo pro tuli cernere licet, hoc enim totum, quod rem animo cernit contemplatur, verbo artis obscurius es, quoniam hoc genvi es, illud disserentia : O genrus, quo niam lati imὸ patet, omnium est clarissimum O pla-n imum.Ergo non genuis mutandum fuit,sed disserentia , quandoquidem obscurior es. fortὸ ridicula haec reprehensio est,praesertim cum nihil prohibeat dis

ferentia m noti Iimo verbo significari, genus non item. Ouae cum ita erunt, celtὸ generis non disserentiae nomen mutandum erit. Quod si quis non nomen pronomine , sed orationem pro nomine mutet, profecto

magis disserentiae quam generis explicandu definitio est: quandoquidem rei illuserandae ct cognoscendae gra tia definitio traditur, O mium nota disterentia quam genum est. Si vero disserentia definitιonem explana rit, an ad aliquid aliud desinitio transscratur, viden dum est. Vt s numerum imparem dicat,numerum qui medium aliquid habet,exponedum est, quemadmodum

medium habeat.ricam numerus in Niraque oratione est, imparis verbum in definitione mutatum. -

qui modium aliquid σ linea o corpus habent, um no

497쪽

LIBE HI. 69ssint imparia. Ton igitur propria est illa imparis de nitio. Quod si multis modis dicatur id quod medium Gliquid habet, distinguendum est, quemadmodum medici

complestatur ita aut refelletur reprehendeturque desinitio,aut vitiosa esse concludetur. Praeterea vitiosa

etiam erit,si id cuius desinitio statuitur, in iis quae sunt

numeretur,quod autem definitioni subiicitur, non ni meretur, Nisi quis exempli gratia, rem albam esse diacat,colorem cum igne permixtum. 2 eque enim quod expers est corporis,permisceri potes cum corpore. Ita color permixtus oeconfusus cum corpore nullu4 est. aliquod album est. Iam ij omnes qui non distinguunt in iis qua cum aliquo conferuntur , id cum quo conferuntur,pluraque complectuntur dicendo, aut omnino, aut

quadam ex parte, xitiosὸ desiniunt: ut si quis exempli causa,medicinam dicat artem esse eius quod est. s nullius eorum quae sunt medicina ars est,cοιὰ vitiosa falsaque est omnino definitio. Sin alicuius est, alicuius non est ars, quadam ex parte falsa est: debet enim esse omnium,siquidem per se nou ex accidente eorum quae sunt,esse dicitur:id quod in caeteris qus cum aliquo co fruuntur,per g ici licet. Quicquid enim sub scientiam cadit, cumscientia confimrtur.Eadem est caeterorum ratio: quandoquidem quae cum aliquo conferuntur, recipr cantur omnia. Omne enim quod sub scientiam cadit, iuiis est qua cum aliquo confereuntur. Praeterea si is qui non per se, erum ex accidente rem explicat, rectὸ ex plicet O aperiat definiendovion cum νno,sed cum pluribus unumquodque eorum quae cum aliquo conferuntur, comparabit. 99hil enim prohibet eandem rem, esse alba O bonam esse. Itaq; Ni cum quouis eorum

collatum quid definiat, rectὸ definierit , si modo is quire aduentitia temererem aliquam explanat, rem e

planat. Postremo haec talis definitio propria rei qua

498쪽

96 ARIST. TOPIC. explicata est data,esse non potest. Plaeque enim in dicina sola, sed pleraeque etiam aliae artes in rebM quae

sunt, versantur:ita νnaquaeque ars in eo quod est, Nemsabitur:ex quo perspicuum est, hanc ipsam nullius amtis esse definitionem: praesertim cum propria, non communis definitio esse debeat. Sed interdum non rem nudam,Verum rem qua in eo genere perfecta es definiui: quo ex genere oratoris o furis definitso est: Si oratoris est,qui quod in quaque re ad faciendam fidem valet, perspicere potest,neque quicquam eorum p termittit, .c ur is qui clam accipit perspicuum enim est,eum qui

talis est, qualem bs definitiones describunt, perfectumo oratorem furem esse i ' que enim fur es qui clam sumit sed qui νult clam sumere. Rursua vitiosa erit desinitio si id quod per se expetendum estivi ad

gendumfaciendumve impellens,aut quiduis propter a liud expetendum, plicetur. Visi iustitia cium cs- Ros,velsapientia beatae vitae effectrix definiantur. scientia enim ct conseruantia in rebuS sunt , quae pro pter aliud expetuutur.Et quaisquam nibit prohibet, id quod propter se expetitur,etiam propter aliud esse expetendum tamen in eo peccatur si quis ita id quod propter se expetendum es,definiat. Dim cum in cuiusque rei vi ct natura explicanda, optimum quicque adhibendum sit,id autem quod propter se expetitur, ei quod propter aliud anteponatur t νt illud ipsum potius manificare debeat definitio. p. VIATque etiam illud considerandum est, s ne qui alia quid desinit,hoc O illud esse,an ex hoc illo e fcian hoc cum illo esse definiat. 2 am si hoc illud e se

definiat et,ut 9νtriq; coueniat Oneutri:νtsi quis, exempli gratia, iustitiam definiat temperatiam esse in

fortitudinem. msi duo snt,quorum uterque altero

499쪽

sit praeditus, uterque neuter iunitis erit: quandoquidem ambo iustitiam habent, , uterque non habet. uod si hoc non videtur admodum absurdum esse: propterea quod in aliis quibusdam hoc contingit, nihil enim prohibet duos habere minavi, neutrum habere, ut illud certὸ perabsurdum videbitur, etsisdem contraria conuenire. Quod siet si eorum a nus temperantia Oignauia sit praeditus, in altero fortitudo intemperantia insit. Vterque enim ius litiam ctiniustitiam ha-ι bit. Si enim infiitia es fortitudo , temperantia, iniustitia etiam ignauia erit O intemporantia. Omninoque omnia argumenta quaesumipo sunt ad demonstrandum, totum non esse idem quod partes, ad emtiendum id quod dictum es, νalebunt: quippὸ cum is qui eiusmodi definitionem statuit O inducit, idem esse

partes O totum confirmare νideatur. Astissima autem omnium in hoc genere argumenta ducentur ab iis,

in quibin aperta' perspicua partium compositio est, cuiws generis est domitis, O si qua sunt similia.Perspiacuum es enim,si 'artessent,nihil prohibere non esse torum. Ita non sunt idem totum partes. Si vero res qus

desinitur non esse hoc O illud,sed ex hoc ct illo consta-i re dicatur,primum videndum erit,an unum aliquid ex iis ipsis minimὸ natura constare queat. Quaedam eniViveluti linea σ numerus, ita assecta sunt inter sese, vinihil ex eis effici positi. Deinde idne quod definitione

apertu est,in una re aliqua prima situ esse soleat:ea aurem ex quibus ipsum constare ille dixerit, non in una reprima inesse soleat, verum νtrunquc in altero. Pere spicuum est enim ex iis, nunquam illud ex iis constare posse,praesertim cum in quo partes, etia totu necesse sit existere:ita non in νna re prima totum, ita in pluribus inerit. Quod si partes oe totum in νna reprima in- sint, illud consideranda es, an non in ea se re, sed in alia

500쪽

partes, in alia totum. Tum sublato toto, an una etiam partes tollantur O intereant, Nidendum est. Contra enim effici debet, Ni interemptis partibus totum intereat . interempto vero toto, non necesse est partes di terire. Aut illud,an totum bonum vel malum est, Opartes neutrum, Nel contra,partes in bonis aut in malis sint, ct totum in neutro. eque enim ex re Nila

quae nec bona nec mala est, aliquid quod bonum sit aut malum enici potes, neque ex iis quae ipsa mala sunt, ,el bona, ieri aliquid pores, quod sit in malis vel bonis. Aut mali ne altera pars bonus quam altera malum,quod autem ex iis constare dixerit, non sit maius bonum quam malum se exempli gratia, impudentia ex fortitudine ct falsa opinione constare dicatur, quorum fortitudo maius bonum est, quam malu falsa opinio.Debuit igitur etia id quod ex illis est, ex maiore esse consequens, ct esse aut bonum omnino, aut maius bona quam malum .Qηοdnon necesse est,nisi utrunque per se in bonis malisve ducatur,quippe cum multa eocletia, per seno snt illa quidem bona,coniuncta aut e ct commixta cum quibusdam,in bonis numerentur. ia sunt contra quorum virunquvonum est, quaes colungantur mel mala erunt vel indisserentia.Quod autem po terius dictum est,facili imὰ in rebus salubribus xes pestilentiabus perspici potest. Quaedam enim medietnae eam vim habent,ut νtraque per se prosiit: si coniunctae mixtaeq;adbibeantur, mi obfuturae. Idem illud quoque viadendum es, an ex meliore O deteriore parte aliquid constare dicatur, quorum meliore totu non si deterius, deteriore praeflant ira an ne hoc quidem necessarium est,nisi per sesint ea ex quibua illud concretu est,in bonis .nihil enim prohibet in iis quae per se bona non sunt, totum in bonis non numematri: quod in iis quae modo c memoraui, perlici licet.Illud etiam eoiamne nomine

totum