장음표시 사용
511쪽
II DEIC VII. 3o9hludi non potest definitio. Nam si quaedam etiam alia
rei natura dicantur,certὸ dubium est,eane quae statuta est,an alia eius desinitio sit, quandoquide definitio ora rio est, quae quid res sit explicat. Quod etiam ex his ii telligi potest, quia facilius est unum quam plura concludere. Ac ei quidem qui euertit satis est in νnum diarigere argumentationem: quippe cum se a num qualecunque refellamus,euertimus desinitionem. At vero ei qui confirmatismnium eorum quae definitio complectitur,necessaria concursio est. Praeterea ei qui probat definitionem,de toto genere tractanda est ratiocinatio. Debet enim de omnibus definitio dici quae nomen complectitur, O praeterea vicissim, de quibus desinitio, nomen etiam dici debet , si futura sit propria quae esstatuta definitio'. At ei qui refellit, non est necesse de
toto genere monIirare. Satis es enim docere, non ve
τὰ dici de aliquo eorum quae nomini subiecta sunt, definitionem. Quod si totum oe omnino refellendumst,
eertὸ non necesse est reprehendendo reciprocari argumentationem. Sat is enim est eum qui refellit omnino, ostendere in aliquo eorum quae nomen complectitur, definitionem non intelligi: contraque non necesse est docere,de quibuta oratio no dicatur, nome quide dici quod definiatur Iam si omnibus etiam quae nome complectiatur,comieniat,non solis autem iis,desinitio euersa erit Similis es ratio proprij ct generis. Vtrunque enim eorum facilius refellitur, quum probatur. Atque id quidem de proprio,ex iis quae dicta funt perspici potest e -
τὸ enim in coniunctione explicatur proprium. Ita νno verbo reprehenso licet refellere : at ei qui probat pronium, omnia concludenda sunt necessari). Caetera autem omnia ferδ quae ad desinitione, ad proprium etiam eonveniet assumere.Eum enim oportet qui probat on.
ηibui iis quae subiecta sunt nomini, docere conuenire.
512쪽
3io A Is et . 1 OI IC. At eum qui refellit fatis est uni docere non conuenire isi conueniat omnibus,at non solis, hoc etiam pacto re' prehensum erit, quemadmodum in definitione diximus Genu autem uno modo licet probare ,si omnibus co venire doceamus, refelli autem duobus. am nul li si cui doceatur non conuenire, euersum erit. Iam eum qui probat,non satis est ipsum inesse monstrare,sed eum etiam oportet quare vigenua insit, ostendere. At eum qui refellit fatis est non inesse docere in aliquo,vel in nullo. Videtur autem,ut in caeteris rebus faciliuS esdsipare,quam disiipata O dispersa connectere, sic in
his refellere quam probare. Accidentis porro νniuerset quae stofacilius refutatur quam confirmatur. Consi mando enim docendum est conuenire omnibua: in refutatione fatis est uni ostendere non couenire. Contra qu-stio qua in parte proponitur, facilius cosirmatur quam reprehenditur. Ad probandum enim satis est alicui doricere conuenire:refutando autem nulli conuenire docendum est. tque etiam illud perspicuum est, quid ita facillima sit νna ex omnibus refutatio definitionis,plura enim quam pleraque eorum quae exposuimua, complectitur, atq; ex pluribua faciliu mitur coclusio, quo niam in multis sepius quam in paucis rebua error Ne fari solet.Praeterea ad desinitionem euertendam, ex seliis argumenta sumi possunt. Sive enim oratio non est propriasue non est genM quod datum est,siue aliquid
eorum quae complectitur,non conueniat, ersa erit d mitio At vero ad caetera refutanda, neque ea quae ex desinitionibus exigiunt, neque alia sumi possunt omnia. Sola enim ea quae ad accidens sumuntur, ei sunt cum cateris omnibus communia, quippe cum inesse conu nire omnia debeant.Si vero genua non ut proprium c ueniat,non idcirco genus euersum erit. Itemq; non necesse es proprium, ut aemu , neque accidens νt Sena b
513쪽
ve proprium conuenir Usolum conuenire. Ita serinou potest, ut ex uteris ad alia nisi ad definitiones δε- .gumenta ducantur. Perspicuum est igitur definitionis uniitis ex omnibuS O refutationem facillimam esse, Odi millimam probationem. Mim emi O illa concludi debent omnia. Siquidem conuenire illa ipsa ex quibus tonsat,docendum est, ct genus esse id quod assertur, O propriam esse orationem, O praeterea rei naturam declarari oratione,atque id praeclarὸfactum esse. Ad d finitionis hanc naturam proximὸ ex reliquis accedit proprium. Nam ct facillimum est ad refutatam,quὀdferὸ eonstet ex multis verbis, O ad probandum dis cillimum , quod multa concurrere o quasi conuenire debeant, quodque soli rei insit, cum ea reciprocetur. Omnium autem accidens facillimum est adprobandom. Cum enim caetera non solum conuenire docendum sit,fatis es ostendere conuenire O inesse accidens: difficillia meque accidens refellitur, propterea quod perpauca
complectitur: neque enim declaratur in accidente quo modo conueniat. Itaque utera omnia duobus modis refelli possunt, O docendo non conuenire ea, O non hoc vel illo modo conuenire: Accidens autem refut
ri non potest,nisi ostendatur non conuenire. Ac loci quidem ferὸ expositi sunt, ex quibua nobis ad quaque quaestionem magna
514쪽
Equitur, Pt de dispositione, ordine arygumentorum, interrogandique ratione, dιcendum esse videatur. Primum qui dem locum ex quo argumentum sumat,
inuenire debet is qui disputaturus est ,
deinde quaerere ipse perse, di ponere omnia. Postremo haec omnia apud alios tiractare eloqui. Ac loci quide philosopho cum dialectιco communis inuentio est: argumentorum autem dispositio O interrogatio, quo- ruam hoc totum,alterum qui contra disputet,requirit, propria sunt Dialectici.Philosophus enim, quiq; perseo soluta exquirit Omnia, modo vera snt oenota ea ex quibus efficitur conclusio, no laborat an qui contra disputat, vel hoc nomine maximὸ non concedat, quod i lima int oecoluncta iis qus a principio proposita sunt, edi quod prouidera, quid effici concludsque oporteat uuiu etiam dat operam, vi quam clarissima sint maxi- 'neq; coniuncta crem re,pronunciata:quippe cum ex his talibuis conficiantur quae scientiam gignunt ratiocinationes. Ac loci qMidem ex quibuta ducenda sunt ar 'mentas perioribuN libris expositisunt a nobis. 2 une de eoru dilpositione roga liq; ratione ita dicemus,se an-rὸ eas propositiones,qus prster necessario sumedae su partiamur. 2 cccssaria autem dicuntur ea, ex quibaa
515쪽
ratiocinatio constat. quatuor autem genera sunt ea et uin quae praeter has assumuntur. Eut enim induectionis fratia, ut quod νniuersum est detur: aut augendae amplificandae argumentationis: aut occulendae c. an-daeq; conclusionis: aut illi Erandae aperiendaeq; ora i nis causa omnis non necessaria propositio sumituror terea nulla. Sed eo omnis dilige tia conferenda est, ut his ipsis vel argumentationem amplisicorio, vel iri interrogando Niamur. Quanquam autem eas qAa o cultandae conclusionis causa assumuntur, tertandistudio adhibemus: eis tamen, quoniam hoc totum hhius artis munus cum altero transigendum est, uti necesse est. 2Xecessarii, igitur ex quibata conficitur ratiocin
iis , non statim proponere, sed longὸ ad summaa promcisci debemuo. on enim debet aliquis, exempli causa, contrariorum quae aduersa dicuntur, eandem cie tiam esse sumere, etiam se id νelit, sed omnino contrariorum. Hoc enim concesso ct posito, etiam . ρὐ1ers rum eandem artem esse concludet: siquidem adsersa subiectasunt contrariis. Quod si non concedat, tum per aduersorum singulόrum inductionem tractanda erit gumentatio. Nam aut ratiocinatione,aut inductio vesumendae sunt necessariae propositiones, aut quaedam ratiocinatione, quaedam inducitione.aisaq; valia per
spicuὸ ct clarae sunt, eo proponere debem ,- t irea quod obscurior est semper magisq; da in recessu, in inductione conclusis ronque mo; ipso necessariaa proponere, s quis sumere illo modo non possit, Est
maximἰ expeditum. Quae autem praeter necussario G meratae sunt, illarum ipsarum causa sumi debent, ita adhiberi:ad inducendum quidem xtasngulis a uniuersata generales,a no dubiis clarisque ad obscu- . . ras dubiasque perueniamuta inducendo Clariora autem:
sunt is sua sensui subiecta sunt , aut per se,aut cera.
516쪽
plerisque. Ad celandam autem concluso;nem ut an
fiat de iis ratiocinatio, ex quibas id quod initio propositum est, concludi et que debet. Quod ita et i quis
non solum necessariata, sed aliquam etiam earum quae ad illas xtiles erunt, concludat. Illud etiam proderit, conclusiones tacere, talique post quasi per coaceruationem omnes colligere bilogismo. Sic enim a primo proposito aberrabit longissimE. Atq; ut in summa dicam, eum oportet qui obscure νult interrogare,ita hoc praesare,υt interrogata iani tota oratione, emque con clusone, alter causa quae sit, requirat. Idq; exsupe riore loco es cietur facillimἡ. Si enim sola ultima conclusio prouunctetur, incertum erit quemadmodum est ciatur, quod is qui contra di putat:νnde cimeretur noprouideret, cum priores ratiocinationes in membra diagesis no essent. Asinimὸ autem digeritur in mebra ratiscinatio covclusionis, tu cum eiu sumptiones non enu- merantur, di ponantur,sed illa ex quibus probantur illius Iollagis sumptiones.Vtile erit etia,no continenter propo tiones sumere ex quibus ratiocinationes constant,vic imque aliam aliam in cere eonclusionem Collatis enim νnum in locum iis omnibus quae apta sunt ad aliquid concludendum, facilius quid ex eis Ubiciatur, intelligi potest Atque etiam generalis quae ' dam, ex Aefinitione non eorum de quibu agitur,sed co iugatorum semenda propositio est. Falsa enim concla
sone se si capiunt ij qui respondent,cum coniugati sumitur desinitio, quase uniuersamgeneralemque mini mὸ concedant propositionem, νγ hocsumendast,eum qui irascatur, appetentem esse ultionis , sumatur qua ira libido esse puniendi eum qui contempsisse νideatur: cerιὰ sumpto hoc, omnino quod volumua habebimu . At se quis desinitione asserat eoru de quibus agituri
γὰ=6νt is qui respondet ei resis ii, quod facilior sit in
517쪽
sis excipiendi ratio. Cuius generis illud es: Non omnes qui irascuntur,poenam appetere: nos enim parentibus irasci, neque eos supplicio a mi optare. Et quanquam non videtur vera boc loco exceptio, propterea quod nonnullis satis grauis poena est, aliorum molestii paenitetia,habet tarim aliquid probabilitatis Oauthoritatis,aut non sine caiisa propositum negatum ess videatur. Definitioni autem irae tam facila res noti potest. vraeterea is qui interrogat, ita proponere de
bet,vino ad id de quo agitur sed alio, quod affert pe
tinere νideatur Declinant enim omnes qui res ondent, ea omnia quae ad propositum pertinent.Dare etiam που ram debet, vi quam maximὸ incerta sit, utru id de quo agitur,an eius contraria velit sumere. cum enim quid ad propositum pertineat obscurum est, neque apparet, tum facillia, concedunt quod illis probatur.Ia vero ex similitudinis collatione interrogandi erunt quoniam ωer imile est, ct uniuersa re quam vult quispiam coiicludere,obscurior, occultior redditur,xelut quemadmodum scietitia O ignorat o eadem es contrariorum,scsessum eundem versari in contrariis , aut contra quando sensus in contrariis rebus cernitur,etiam scientiam. suod quidem genus sinit iuni es inductioni, nouidem tamen valet. Illic enim ex rebus singulis ad uniatiosas peruet itur, in similitudine autem non perueniatur ad νniuersas in quibus similia ontilia continentur. Ipse etiam sibi interdum debet exceptionem dare. Suis pectos enim non habent eos, qui aequi in disputando υidentur. Vtile est etiamsi dicat ea se proponere quae ν- stata es trita sunt, in omnis inque ose versatur. g que enim audet Hilata repudiare tollere,quod quid contra obiιciant non habent, O quia haec illas a stata sunt,haud periculum est,ne ea reprehendant. Ia O stu
518쪽
viilest , debemws. iis enim qui magnumstudium sna liqua re ponunt, resistunt libentiu s. Et similitudii uni eollatione proponere, quia facilius concedunt rem in alio, quam perse propositam. Magna etiam vis in edies ad probandum obscurὸ quod νοluminoi id non proponamin quod sumendum est, sed id quod illud coiis quitur necessario. Facilius enim dant concedunt illud
ipsum,quod non aeqvὸ ex eo perspici potest quid sit e mcieridum, quo tameu sumpto, etiam illud sumptum rit. Illud etiam plurimum salet, extremo loco id proponere , quos in nimis es cere ν limus. Solent enin omnes prima disputationi resistere acrius, O diligentiuU propterea quisu omnes qui disputant, ea in primis proferresoleut, in quibus maius iudium curam-.que posuerunt Quanquam apud nonnullos haec quae aerem maximὸ faciunt,prima dici debot: cuiusmodi sunt dis ciles, qui quidem ea concedunt facilias quae primi disputatione asseruntur, si modo quid1βquatur non omnino appareat: ad extremum autem, di ciles sepro teruosque praebent. Quod idem de iis iudicandula est, qui acutosse putant in resondendo :positis enim concessisque permultis, argutiis quasi praestigiis quia busdam vinii fur in conclusione, quasi ex iis qus posita sunt, minime sequatur. Illi autem facile concedunt, Osireti ingenio fio, orati nullum se irim modum co- secuturum Postremo producenda erunt oeamplifican- da interliciendaque in ara meutatione ea omnia, qu nibit ad rem pertinere videbutur. Id hod ijsoliti sunt facere qui sal in aliquid discribunt coe retineant. Nam cum multa sunt, dissicilis' est olyi diiuditatio.Itaque celant obscurant re interii H,qui obscurὰ utuntur interrogationibus ea quasi in cumulo occulta proponen- 'tes,sumet seque qγs nunqua per se ac singula darentur si que ex his locis argumcta ducenda erut,ad celanda'
519쪽
ψβimulandamque conclusionem. Cap. II. 1 2 ornanda autem amplificandis; di putatione, re-I Him fuit imarum o coniunctarum adhibenda inductio atque divisio est. Inductio quidem quid sit, facile
perspicitur. Diuiso autem talis est 't artem' arte praestantiorem esse, aut quia certior sit, aut quia in rebus melioribus versetur. Et artia i alias esse, quarum om rie opus est in cognostendo: alius quarum in agendo: aliua quarum in faciendo. Haeς enim ct ornatum asse' runt orationi,nec neces artasunt ad Obiciendam couslusionem. Dilucidam autem perspicuam argumentationem facient exemplum, similitudinisque coli uo. Exempla autem propria, . ad rem apta esse debentin eiusmodi, ex quibua res intelligatur. Cuiusmodi illa fust quae IIbinerua, non quae Choerilus commemorat. Sic enim notitis erit O clarius i quod pro ponitur. In disserendo autem, ratiocinatione utendum erit apud Dialecticos potiri, quam apud multitudianem e inductio contra magis multitudinem cθmmovet.
Ced de his gcneribuου iam dixi. In quibistam rebus facile pol est is qui inductione utitur nuenire id quod to- tum dicit urun aliis nρn faci* potes, quod omnibus pia
militudinibus non est comune nomen impositum. Quis etiam cum genra niuersum concludi debet, eand&nq; caeterorum milia rationem aluut esse, tum id profecito disscillimu est, quaenam eorum quae comemoaratasunt ritus emsint generis, quae nonsent, explicare dic edo. Ob
' iamque causη saepe di puta sies inter se di dent O haerent,dum altis miliae e confirmant,quae no sunt mmilis,alij mil non impia sint, ambiunt. Quocirca
in bis omnibus omni ratione efficiendum est, ut nomina fabricentur, ut nec ei qui respondet, num eius quod
assertur 'similis ratio, haerere liceat, nec ei qui
520쪽
rogat, calumniari, eandem esse rationem, quod multa eorum quorum similis ratio non es, eodem modo dici πideantur. Cum autem inductione multarum rerum adhibita, no dat alter,id de toto genere, tum aequu est, tin aliquo exceptionem det, pollulare. cnodsi in ali 'quibus non doceo hoc modo contingere, non erit a-qurem rogare, quorum tandem non sit similis ratio. Primum enim argumen tio per inductionem tracta da est, tum postulandum, ut excipiatur. Se postulandum est,ut adferatur exceptio, non in eo ipso quodpi qponitur,nisi forte xuum est solum eiu aeneris ut duo, sunt tantummodo parium numerorum primus. Debet enim is qui excipit,in alio enere excipere: aut certὸ dicere hoc νςl illa olum esse ex eo genere. Quod autem ad eos attinet, qui contra genus νniuersum quod ano bis propositum sit exceptionem adferunt,nec in eodem genere occurrηt ,sed in eo quod eodem nomine, sed ambiguo continetur .eluti h abere silique non suum colorem, aut petiem, aut manu, quoniam ct pictor habeat nonsuum colore , ct cocus non sun pedem) in his omni-bws,distinctione adhibita,interrogare debemu . P ams ambiguum lateat neque Veri tur,rem ad propomtionem νidebitur exceptione dare. Quod si in eo e g nere,non in ambiguo excipiensi no strum labefactet rogatum, detracto eo,in quo excipiet, quod reliquii est in toto genere valere docebimu , si quod commodum est, ecerimus. Quod in obliuionis versio o oblitum esse animaduerti potest. Ron enim cocedunt eum oblitum
esse,qui arte ami erit,eo quod casu , interitu rei eam amisit, non oblitus est tamen. Quod ergo reliquum est,
dempto ςo in quo exceptum est,commemorari debet:vt sequis romanentere, artem amisit, eum oblitum esse.