장음표시 사용
541쪽
excipere vero est multa ex uno:aut enim distinguit,aut euertit,cum ex iis quae propositasunt,hoc concedit, illud non concedit.Quoniam autem vitio sis inique dia 'sputationes cum quibusdamfuturae sun necessario, nec cum quouis di p*tationes institueme, nec quemlibet in
focietatem exercitationis recipere debemws: nam a uersu eum qui hoc unum agit,hoc eonatur,ut alterius argumeta quacunque ratione eludat,aequum est omnino,di putare tamen non semper decet. Quocirca non temerὰ cum quibusvis exercitationis causa concidendum est hinc enim maledicta.blactantumelis,hinc is cundae contentiones,concertation que nascuntur. que enim fieri potest, ut qui unum in locum discendi exercendaeque artis gratia conueniunt, sine concem
rationibuου disputare desinant Atque vr finem dicendi faciam, parata ct meditata argumenta nobis esse debent ad eiusmodi quaestiones, quibus ιractandis, quo minor copia suppetet,eo ad plura valeburitiquo ex generesunt O ea qua per νniuersi generis quaestionetis fusasunt,ctea quorum ex tempore difycilior suppediditatio O inuentio est.
542쪽
i Eso bHarum autem reprehensionibuU C dς ω,quae beciem habent reprebent caii Areuera tamen fallaces ac vitio comi honos t, u licendum .is quum mnaturam imitatin ab iis poti munifexordiar quae sunt bretio di putationis prima Hluti elementa. cc prolium 'ut si alis esse νθωπ rati impretiones:alias qMe tantum νid utur,nec sint ratiocinationes am per se propemodum est perspi Ams ἡ θης Ῥt aliis in rebu ,ita argumentationibuN propter quandam remu inter se similitudine id accidit.: Sunt enim in-rer homines alj quibM reue inest bonis corporis habitus, in aliis, aut tumor quida talis , qualis esse s liarum folet in sacris curialibuN per aemulatione curiaru: aut fictus ad eam rem ornatu bona corporis habitudianem imitatur. Sunt ite,qui sua ipsi forma pulchri sunt; ali aute,qui per sucu tantum tales videntur. ecdij similis est in rebus inanimatis ratio in quibus sunt n9- nullae,quae vi videtur, ita reuera sunt aut argentu, aut auro: Aliae cum non sint alsa quada specie iudicio βω-s1ιum videntum ut lithargyrina, annea videnture se a iaculea quaeselle tia dia sunt, aurea. Eodem plane modo
543쪽
Odo ratiocinationes, O reprehensiones 1liae sunt, aliae propter imperitiam νidentur. Sunt enim imperiti homines in propemodum similes, qui procul res pro piaciunt. Ac vera quide tum ratiocinatio est, cum ex quiabus lam positis quippiam ab iis,quae posita sunt,diue sum ob id necessario jequitur, quia ista sunt anteposita.
Reprehensio autem, cum est ratiocinatio,per quam non modo conclusiosed eius etiam Liparatu conficitur. l- laces autem in utroq; genere orationes sunt,qus idem, quodigae, efficere videntur, nec tame eoiciunt. Id quia multu quide ex causis euenit, ed unus est inter omnes vulgarissimus o lati mὸ patens locus, ex reru vocabulis Quia enim inis per se rebus in medium prolatis, constare di putatio non potest eoq; verbis, quas notis quibusdam pro rebuῬ uti cogimur propterea sit,νt idcfere usu xeniit, quod insubduce lis per calculos rati
nibus,nempe ut verborum, ac renum eandem omnino esse ratio, te existimemus. In quo nos longὸ lath; err mlinitantu enim inter illa interest, Ni verboru or rionum certud sit ac definitus numerus reru inlinitus. Vnde efficitur,ut una oratione,aut nomine multas res
significarisit necesse Et quemadmodum in subduciendis calculis qiti rudes sunt, quid suo quique loco valea calculi, nesciunt, ab iis, qui funt in eo genere periti s cij circunueniuntur ita in sermonibus conferendis,qui ignorant, quae sit verborum vis significatio, faciuhue disserant ipse sue aliorum audiant sermones, decipiuntur. Atque illa quidem mna causa es praeter aliaύ, quae postea explicabuntur,cur saepe videatur esse ratio cinationes aut reprehensiones, quae non sunt. Cap- II.
Omonia autem quibusdam illud est ingenium,ut se
operae pretiu maius facturos eximent, se sapientes vidcantur nec sint, quam Ii essent, nec νiderentur
544쪽
ue 1 . AL I S T. D E RE P REH- , est enim Sopblice simulata Onon verasapientia, sophisa is dicitur,qui ex ea quam pra β fert non ν ra,sed simulata sapientia quaestum facit Pillud profecto
ex iis persucuum est, tali ingenio natis hominibus m
sis elaborandum esse , ut sapientis emium praesare
Nideantur, quam νt faciant, nec videantur. Hi autem c mi singula cum singulis conferam sapientis in re
quaque officium, ut rogatus de iis rebu ,quarum habet scientiam,nihili alsum dicat: Nisi quem in errore Persari senserit,inum coarguat, defalsa opinione ineducat.Quorum prims in bene reddenda ratione de iis, quae interrogantur,positum est:posterius in bene interrogandosi quid sit, se quo reposcendasiit ab altero ratio, cernitur. 2 Lecesse igitur est,ut quisophisae munus probe fungi velit, illud fallacium argumentorum g nus, de quo paulo ante diximus, imprimis exquirata. quandoquidem in eo tantum est mometi, ut haec sit νna
ratio, qua sapientiae opinionem, in qua illi sunt, omnia consequi pos ito talium argumentorum facultate i structus sit. c esse quidem nonnulla huius generis a gumenta huiusmodi acultatem ab iis, quos sophia Ito appellare suemus, experti,satis explicatum est. Hunc quot sint rationum sophisticarum gemera, quis sit numerus singularum facultatum, ex quibus constat baec tota facultata: quot partes sint huius tractationis,quam instituimus, si qua sunt alia,qua
ad huius artis perfectionem pertinent,dicamus. Sunt igitur ad disserendum quatuor omnino argumentorum genera: Vnum es eorum, quae propria ad docedum funt
accommodat a,alterum eorum,qus dialectica vocatur. Tertio genere continentur ea,quae ad probandu examinandum alterum adhibetur. In quarta genere sunt,
quae contentio D. pellantur. tque illa quidem ad do celidamfunt accommodata, quae constant ex propriis
545쪽
tulusq; disciplins principiis,nec vim habent ab eo,quod
respondenti probatur.Credere enim, indubitatam mdem habere eum oportet,qui discere aliquid velit.Dialectica aut sunt, quibus Niraque pars contradictio vis ex probabilibus concluditur. Illa vero ad tentatamo examinandum alterum apta dicuntur, quae ex iis modo vim habent,qua ei probanιur, quocum disputa-m-:quaeque talia sunt qualia ignorare non positi, qui sibi alicuius rei scientiam tribuit arrogat. Qua vero ratione id sit faciendum,aliis in libris docuimus. Co rentissa autem sunt,quae ex iis, quae probabilia vide tur nec sunt, aut concludunt necessari),aut non concludunt,sed modo Nidentur.- de iis quidem, quae ad docendum O demonstrandum valent, dictum est a nobis in Anadyticis: de dialecticis autem, iis,quae ad ex minandum alterum adbibentur,insuperioribus libris. Nunc de contentiosis dicamua. Cap. III.
PMmu autem intelligendum est quot, O quae sint
ea, qua disserendo sibi proponunt, qui contenti nis modo,ex vincendi causa di putant, quae sunt quinque:R rebensio alsum incredibile, quodque sit cotra omnium opinionem, soloecismus: O quintum, cogere eum, quicum diyputant,nugari:quod est eiusmodi verbi inepta inanis repetitio. tque illa quidem sibi pro 'ponunt,ut aut reuera assequantur,aut certe νι assequi Nide tur.Hoc enim est quod primum maximJ contendunt huiusmodi homines, ut coarguere respondentem videantvir r secundo loco falpum aliquid volunt concludere tertio ducere eo aduersarium,ut admirabile aliquid in contra opinionem hominum dicere cog tur: quarto ut eum se possint, cogant soloecisenum committere , quod es aduersarium νi rationis adductiιm
rideri non posse effugere , quin barbare loquatur:
546쪽
ducat. Sunt antem reprehensionuingenerales duo m
di: unus in verbis,alter extra dictionem,id est in rebus ipsis. Atque ille quidem modus, in quo vas captionis ex verbia oritur, in sex partes distribuitur, quae sunt: Vocabuli multiplicitas, orationis ambiguitas,coniunctio,divisio, accentus, forma dictionis. Ese autem tot, nec plures partes,no modo inductione doceri,sed etiam ratiocinatione non una quidem fortasse, sed hac certZ demonstrari aperti mὸ potes, nempe quia non possit praeter illos modus alius reperiri, quo non idem semper iisdem verbis orationibus dicamus. Ex nominis
multiplicitate hae omnes captiones ducunturi. Juae memoriter ab alio recitantur, ea grammatici μανθανουσει
ergo qui docti sint μανθα ι. Homo mum est μανθα νειν interdum enim ide valet quod intelPigere rem aliquam, interdum significat ide quod discere. Quod qutaque facere oportet,id bonum est: scpe autem Uuuenit, Ῥt mala nos si bire oporteat adum igitur aliquod bo--m est. Oportere duobus modis accipi potest: Vno modo pro eo, quod necessarium est: quae ignificatio ad malas e pertinet: sunt enim quae licet mala sint, nobis tamen necessario subeunda sunt. Altero modo quod bonum es, ossicioque consentaneum,hoc Nerbo intellia gitur. Qui surgebatistat, O qui conualescebat, valetratqui surgebat sedens, O conualescebat aegrotanssat igitur sedens, ct valet aegrotans. Aegrotantem fac re aliquid, aut pati, non habet unam tantum signifca honem :sed interdit huius generis parιicipia signifcant eum, qui nuc aut aegrotat,aut sedet:interra vero
qui aegrotabat prius,aut seaebat.Illud tame verum est, cum, qui conualescebat, aegrotantem etiamnum fuisset qui autem valet, non est aegrotans,nisi ita accipias, νιeumsignifice qui prius aegrotabat d ambiguitatem
547쪽
brationis haec omnia sunt referendaruo die rem me ho-jies capere. Item illud: Quod quisq, cognoscit, illud ipsam cognoscit. Haec enim oratio vel ad cogno centem vel ad rem cognitam referri pol est. Item illud: Quod quis videt,illud ipsum videt : columnam autem videt qui pium: columna igitur videt. Quod esse dicis, tu
illud ipsum dicis: lapidem autem esse dicis tu igitur il- S lud ipsum,lapisscilicet, dicis. TUremo illud quoque lieet omambiguum est. γωντα proloqui: ramen hoc dupliciter nino no
accipi potes no modo,ut significet loqui aliquem qui P a
taceat: rem, ut de rebuου multis loqui aliquem decli '' fet. Sunt autem tres potissimum modi,quibuC omnis bo meri quamonymia amphibolia continetur. Vinus est, quan id tum pati aut oratio,aut vocabulu propriὸ ac perse multa audi, xv l xi' scat, vi aquila,canis Alter est quando ex usu loque di multiplicitas nascitur:Tertius, Cum verba coiriun- Giaecunim multis modis accipi possunt, separata smplicem ha proxibct significatione: quale est illud,scire litoras. Vtehim -ςςς multiplicia nou sint singula haec νerba, literas', q/ 'coniuncta tame multis modis accipi possunt. Aut unim significant i ad literas scientiae capaces esse,aut vero
literarum cognitionem habere alterum. Ac modi quidem, quibuS homondimia, aut amphibolia cotinetur hi funt quos exposuimus iunc de toniunctis, ne dacamus. ad quam hacpertinent omnia Posse sedentem ambula re,posse non scribente scribere. Et enim haec duo no idem dignimant, ci est coniuncta, ct cum est diuisa oratio nis sententia Ea autem huius orationis, posse non scriabente scriberesententia coniuncta, cum signi cat eum, qui no scribit,po se, cum non scribit, scribere: diuisa aure, cum eam νim habet posse eum qui nisi se nonscribit.
postea scribere. Est etiam illud ex conprectio se dum scuas scis literas modo didicisti eas. Ite illud: Quod ν- solum pote erre, multapore erre. diuiseione N m
548쪽
autem tua dicuntur: Quinque sunt duo, tria,atque ita paria, ct imparia. It em illud: Maius dicitur, quod tantum est quantum alterum, aliquid amplius: ergo quod maius est, tantum erit,quantum alterum, itaque aquale. Uque enim idem valet oratio,ctim illius sententia modo diuisa, modo coniuncta accipitur: qualia sunt baec.Ego te seruum feci liberum. Quinquaginta hominum centum heros liquit Achilles. Ex accentu autevix oritur captio,nisi si descripto sit controuersia: 2 si inscripto poemate e locum babel. Quo modo liberatur eorum calumnia Homerus qui apud illum diacunt absurd)scriptum esse,ουκαταπυθduus 90ω. Dicunt enim malὸ accipi accentum illiu particula ου, quae non Urcunstexodied acuto notari debet hoc modo ου.Ite cum ille lacus Homeri reprehenditur, ubi desominio Ag memnonis agitur,ita occurrunt, ut dicant non esse illa
accipienda quasi Iouis verba: δίε οἰ εἶχος ψέ- δεμ ,sed is verbis imperare Ioue somno,νt det in omnus Agamemnoni illud, ut fiat fui voti compos Agamenon,ita ut διέ- ἄν pro δέο φιμ accipiatur. Ac de accentu quidem bactenus.Ex forma autem dicedi tum duci intelliguntur captiones:quado alterivi verbisscete false in iis eandem esse rationem interpretamur, in quibus non es eadem ratio veluti cum masculinu adsi,nineugenus trafferimus, aut contra foeminea ad maj
culmum, aut vero cum neutrum genua male accipiamu . Et cum ad qualitatem transferimua, qualitatem, aut contra, ex qualitate facimua quantitatem. Et cuni
id, quod facere significat, in patiendi significatione accipimu .Denique cum id,quod certam quandam assectionem declarat, pro actione sumitur, eodίmque modo in aliis omnib' categoriis, quomodo superioribus libris αnobis diu sui Illud enim usuuenire interdit, vi quoae
actiorie non significati tantum specie νocabuli spectri
549쪽
sta accipiatur, quasi acere aliquid Retrimet, vel hoe exemplo intelligi potes alere dicendi forma simile ei
his verbissecare,aedis care tamen illud qualitatem O certam quandam assectionem significat, haec actionem: nec dissimilis es in aliis ratio. Cap. IIII. AC de locis quidem, ex quibus ductae ex verbo cap-IAtiones eruutur,satis. Sequitur, ut defallacibus c3 elusionibus,quae in rebus continentur, dicamus , quorum septem suutgenera:Primum est ex accidenter secildum ex eo, quodsimpliciter aliquid dicitur, dies non plicite ed cuni aliqua adie mone,aut partis,aut loci aut temporis,aut assectionis ad alterum: tertium est ex ignoratione reprehensionis quartum ex conseque
ii quintum ex eo quo umitur illud ipsum, quod iani inde a principio in quaestione positum est. sextum ex eo quod pro causa ponitur, quod minimὸ est causa es tiamum ex eo quod quae multae sunt interrogationes pro una accipiuntur. Ac fallaces quidem ex aclidente conclusiones tum ducuntur, quando rei subiectae, O auia denti eadem omnia attribuuntur , quia enim multa sunt in eodem subiecto, quae elua modo sunt accidentia, propterea non necesse est eadem omnia rei subiectae conuentre, O omnibus rei subiectae attributis: is xeliamuis fateri omnia,quaesunt,esse eadem quemadmodum sophistae dicunt. In quo vel hac ratione utuntur : Si est diuersus ab homine Coriscus, est a seipso diuersus: Coriscus enim homo est. vel tua: Si es diuersus a Socrate Coriscussi autem Socrates homo,diue Uum esse Cori cum ab homine necessari)fatendum est. Haec autem est huius captionis occasio, quod ita fortὸ accidit, ut is,4 quo diuersus est Coriscua, homo esset. eo aute, quod
omnino acsimpliciter esse dicitur,id quod νerὸ dici potes hoc vel illud esse, aut quod ex parte modo aliqha
550쪽
non proprie, tum Nitiosa nascitur concluso, quan A ild occipitur quod ex aliqua tantum parteverum est, quas omnino ac simpliciter verum e et . Velutise quis aut ex eo quod res,quae nou est, opinabilis est, xellet comi ι ere e 1 e rem, quae non est: neque enim idem valet rem esse omnino , quod esse aliquid tale 9 aut contra rem aliquam, quae sit, non esse, quia de illa vegetur alia quaedam res: verbi gratia, quia verum sit rem illam non esse hominem. Multum enim interes dicas, rem nou esse simpliciter C sine ulla adiectione,an vero non
se boc,aut illud. Sed quoniam se verba modo spectes, maxima est a Initas oeconiunctio inter ista,esse quippiam, esse, itemq; non esse quippiam, non esse, i circo sit, ut distingui ha inter se non videantur. Vuod
autem dixi, in eo quod non omnino esse, sed cum adi ctιone tale aliquid esse dicitur, idem intelligendum est, quando id, quod in parte modo, aliqua quodam modo Nerum est, ita accipietur, quas simplicis er omnique ex parte verum esset: exempli causa i Inditis aliquis, cum sit toto corpore niger, dentes albos habeat, erit igitur idem albus, ct non albus. Item se pars una sit viis
colore uncta, alteraq; altero, inerunt igitur in eodem subiecto duo aduersa. Porro autem harum captioniam
causa in quibusdam facilὰ perspicitur: meluti se postqua
sumpseris nigrum esse et biopem,roges,num sit albus deutes: cri poetae loquuntur tum eo sumto ad extremum omni absoluta interrogatione, putes te necessaria eonclusioue essecisse,nigrum esse eundem no nigrum. In aliis quibusdam scpe viuuenit,τt si di dicitis explicatio, idque ex duabuis potissimum causis: Trima e II, quando ex eo, quod cum adiectione alicuius partis dieitur,simplex objoluta pronunciatio rectjsequi Didetur: altera cum ita alteri conueniunt alia, ut sit dis sicilὰ persticere, xtru ex iliis simpliciter ac omnino dici thesi-