장음표시 사용
531쪽
sic enim virum occurrendo , ratione o consilio ii
missitntine,intelligetur. . Eo enim positio oe concesso propositum primum. in euertitur. HGraecis codicibus permultas legitur, α γαρ ,:.ν cum legendum sit, ἔγα -ου περιεπος, τὸ om cap. IIII. Mpediri autem argumentatio potest,ne concludatur, I quatuor modis .Primum id ex quo Disum est, rese
tendo.Secundo,otauri endo ei qui interrogat. Sspe enim non explicato edi dissoluto argumento,tamen is qui r gat , progredi non potest longius. Tertu,refellendo rogatum .Fit enim laterdum, Ni ex iis quae quaeruntur, non q-d volumus consequamur , propterea quod vi
tiοιὸ interrogatum est, quibusdam tamen appositis e fici potest conclusio. chi vitra progredi is qui rogat non potest, occursum erit roganti: sin potest, rogato uuartum genus resinendi, O deterrimum id est,quod ad te in refertur. Nonnulli enim in refellendo ea afferunt quae ad disserendum pluta temporis desiderant; quam patitur di putandi consuetudo. Ac resiluendi quidem quatuor, τt dixi, gelier uni : ita prima una euomnibu4 dissolutio est, caetera impedimenta sunt quingdam conclusionum. R prehensio autem argument
tionis non eadem ex eius natura, ct ex' interrogandὶ
ratione nascitur: ferὸ enim sit culpa eorum qui rogan tur, ut non rem tractetur argumentati, qi I non concedat ea quae magnani facultatem si ggDahyal ide ciendum quod quaeritur. Vsque enim in alterutr, solum positur' est, Ni communis res recte ad finem eae tumque perducatur. Quapropter interduim qui alla stir pondet refellendidis est necessario, omittendum ipsum propositum: tum denique cum is qui respondet,m- structus calumniis,parati, venit ad contraducendia Itainiquos se praebentes,disputationes non dialecticaab ea
532쪽
concertationum plenas instituunt inuehunt. Et toniam exercitationis veluti examinis causa non eruditionis,hae tales di putationes comparatae sunt,pros
'cto non modo vera sed etiam falsa tusicis denda funt: x et ex Nerissemper,sed interdum etiam ex falsis. Vao plerunque vero ad disputandum proposito, is qui contra di putat, refellere debet: ita sit necessario , ut sint proponenda falsa: falsum quod positum est, in- ter dum fasis euerti tollique debet, cum praesertim nihil prohibeat falsa alicui magis quam Nera probari. Ita si ex iis quae illi probantur,progrediatur argumen
ratio persuasuri potira quam adiutus erit. Sed omnes pugnacit ei traduceresuefalsum,sive veru sit id quod conclud itur. Quae autem sint dialecticae ratiocinatiο-n supra expostum est. Ut autem in rebu4 Uuuenit, ωt socius iniquus sit is qui rem communem impedit: sic in disputationibus in quibus etiam commune quiddam propositum es νtrique, praeter quam iis qui certandi sudio disputant. Neq;enim utrique eorum licet eundefinem consequi, pr sertim cum plures νno mincere non posΠnt. trum autem in respondendo,an in rogando, id diciant,nihil interest. amo qui certandi studio rο-
Bon concedit neque dat quod videtur probabile, neque intacit in animum audire, quid tandem velit is qui interro at .Ex quo perspicuum eIt,non eodem modo argumentarionem, per se consideretur, reprehendendamem, eum qui eam rogando tractat. 9hil enim prohibet, Nitiosam argumentationem esse: cum interimis qui laterrogat , quam poterit accommodari imὰ,
533쪽
nem regumentationes. Quoniam autem incertum est,
quando contraria homines sumunt, O quando id quod
a principio positum est in quaestione: csaepe enim ipsi
secum, O soli cum aliquid loquuntur, repugnatia dicunt,negatoqueprius aliquo,concedunt postem lin. Itaque cum rogantur cfaepe repugnantia, ct quod primo loco propositum es, concedunt eo vitiosas argumentationes necesse est effici. Culpa est icta eorum quirsondent, qui quaedam non concedunt, alia eiusdem generis concedunt, Ex quo etiam per*icuum est, non eodem modo reprehendendos esse eos qui interrogant, O ipsam argumentationem. Argumentatio autem quinque modis reprehendi solet. Primo,cum ex iis qus rogata sunt, O quaesita, nihil concluditur omnino,nec quod ad rem pertineat: quod falsa sint, νel non probabilia omnia, aut certὸ ilurima eorum, ex quibo conclusio efficitur: O quod nec detractis quibusdam, nec additis, nec aliis detr*ctis, aliis efficitur concluso. Secundo, si tractetur per ratiocinationem, qua ad
rem non pertineat argumentatio, ex talibus eo modo quod insuperiori dictum est. Tertio ,si additis quia busdam conficiatur ratiocinatio, sed qua deteriora sint quam quae rogata sunt, minusque probabilia conclusi ne uuarto,si detractis quibAsdam id e contingat.Interdum enim plura sumuntur quam necesse est, ut non ex eo quia haec concessa sunt eniciatur coclusio.Postremo,s ex minus probabilibus, ct credibilibus efficiatur, quam sit conclusio: aut si ex veris,sed quae di milius maiore negotio quam id quod quaeritur, ostendi possunt. Ique vero id postulandum est,ut omnes quae de propolo instituuntur, aequὸ probabilessent ratiocinationes, aequὸ valeat ad facienda faec Eoru enim quae exquiruntur,partim prima facie faciliora natura Da,
534쪽
paratim difficiliora toris quibusque yrobabilibres p
sint, concludetur, rectὸ conclusa videantur. Tolyi' cuunnesi latur, non eodem modo argumentationem ii
dicandum ess e vitiosam, cum ad quaestionem refertuo cum per se exquiritur. Vibilenimρωbibet urgu imentationem per se vitissam esse a quae si ad quaesto HEm reseratur, Nera erit, Nitisimque xera per se coii si rata, cum quaestione collata, Pitiosa esse potest, H factu ex multis probabilibud, veris qus illi quaesti mi tradiandae sunt accommodata, ef i potest quod νο-
Iumus. Fit autem inte=dum, ut argumentatio etiam
quae concludit ea qus non concludisset eterior,cum isela ex iis quae miclus probantur concludit, ehm quae lis' proposita in eo genere no sit,hac aurum talia requirit. quae probabilia O vera sint, nec ex iis quae assumpta funt,argumentatio es. eq; οὐ ij qui refulses νού sucludunt ure reprehendi possunt, cum petfertini, θ' necesse semper assum ex falses, O licear interia vexum exsi s concludi: quod ex analyticis per*ki po test. tam autem argumentatio qua exposita eis, alisu iss rei demonstratio erit , s quasi alia propositio qt,
eum conclusione nullam habeat coniunctionem, Ex ea non e cietur cocluso. Sin specie prsse ferat coniunctionis, fallax erit concluso noli necessaria. Eu etiam φιλοσοφημια ratiocinatio demonstratius Epicherema autem ratiocinatio dialectica. Sophisma autem ratiorinatio contentiosa, ἀπορημα ratiocinatio dialectica ad
νtranque partem contradictionis adhιbita. chod si xtraque propositione probabili aliquid osendatur, neque aequὸ probentur, nihil prohibet id quod demon stratum est, magis qu)m ν tranque probari. Aty υ-na si probabilis, altera n utro modo: aut si haec pro belur,illa non probetur id quidem similiter sit, tu rivaequo probabitur no probabitur,quod demo rationes
535쪽
concluditaris sint altery magis probetur, magis etiam probabitur atqης ηὐμm in tractandis argumentati nibus per ratiocina em mccatur, cum aliquid pluribus ostenditur, qu pausioribus potest,quae etiam in argumentatione repeiriuntur, cuius generis illud esquodsumitur ad protandum,opiuiouem aliam alia m. Hus dici opinionem. Si quis poscat bania tin sciationem,
quicquid apndatur cum accessone pro minis ipsisnc illud est quodin eo genere id ipsis hi quod est. Egi autem opinabile aliquid, quod 'iamerici pinabile, appellatur ipsum opinabur: ex quo sequitur illud ipsum chm Qx ὸst, aliis qνibu a essemagis
opinabile: porro autem omne quod gis esse dicitur, alterius coparatione dicitur magis. Esi vero opinis iam aliqua verg quae accessione pronom ris , inli opianio appellari potest: quae aliis quibo da cistior est. Hic igitur summum est, xeram esse aliq*- opinionem. quracces* pronominis psa opinio inretur.Πenique illud tau omni genere illud esse maxime tale quod per accestoncm pronominis, sum, mi inatur: quiabus siequi ipsi .upinioncm q- ma iis Nerax est, ' eam essὸ.qνε maxima. νeri aiωἰ opinionis homine Ῥοcatur. Sed quod vitiis in bac curatiocinatis e ob ea causonet , quo is sit vi causa ex qua ratiocinatis conficitur,ignoretur Cumentat is aure perspicua es uno modo qui maxime in populi orbπerfatur, cum ita coclusa est,umam Mila sit opus interrogatione. t ro,qui etiam crebru Uurpat Germonibus, cum sium-ptasunt aere quibus esseneresse est quod cois inditur,
sunt autem ea ex aliis coclusionibus collecta, pristerea
Alsa autem dicitur quatuor modis orai sis via Our concla&ren Τὸ concludit, quae Potnux co
536쪽
clusio, ct ratiocinatio captiosa contentiosa. Et cum efficit illa quidem aliquid,sed quod minus ad rem per tineat: quod iis contingit maximo , quibus incommodo alii urgentur. . ut aliquid concludit, quod ad id quod agitur pertinet , sed non propria accommodataque ratione,id est,si ea quae non est medicinae propria, videatur medicina esse , auigeometrarum, quae non est, aut
dialecticorum quae non est, siue verum, siue falsumsit quod es icitis. Alio modo falsa est argumentatio, cum falsis concludit, cuius generis erit alia falsa, alia vera conclusio. N im O falsum femper ex falsis, σνerum interdum exfalsis, ut supra dixi, concluditur. Oratio quidem quod falsa sit, culpa est eius qui a
sumentatione tractat potius, quam argumentationis.
2Dec vero culpa est semper disputantis,sed tum deniq; cum falsa e aliquam argumentationem tractasse, μgnorat quandoquidem saepe alsam orationem O pro positionem, cum animo aliquiu per nos ipsos tracta- mu magis quam multo veras approbamus praeser tim cum ex iis quae maximὸ videntur probabilia, alia quid eorum quae vera sunt, farefellit:nam quomodo ea sit semper culpa disputantis,tam saepe ad res vero demonstratione concludendas huiusmo i ratiocinationes ex falsis adhibeantur' quippe cum aliquid eorum qua posita sunt,falsum esse debeat omnino,νt id demo-stretur in xer uises, ct valde absurdis veram con- Eludat argumentatio, multo certὸ deterior iis futura est quae falsu concludunt. Cuius generis azumentatio, etiam fassum concludere potest. Perspicuum est igitur
primum videndu esse, an concludat argumetatio: dei
se, verumne an falsum, tu ex quibM. Nasi ex falsis sed qua probabina sint, tollerabilis erit, O non aspernanda ratiosn ex veris,sed quae nori probentur,vitisΘsa: si O falsa, quae malde improbentur, profecto
537쪽
ritiosa erit aut omnino,aut in re de qua Misar. 'em admodum autem is qui interrogat, id quod initio pta, pustum est, ct contraria petat ad veritatem expositsi, est in analyticis,quemadmodum ad opinionem,nunc dicendum est. Petendi autem id quod initio in quaesione fuit, quinquefunt genera.Primum clarisiimum siquis id petat , quod demonstrandum ipsi est; quod q dem in eadem re non facili ignoratur,in synonymis autem iisqueomnibus quorum nomen, oe desinitio idem declarant,magis. Alterum, cum id quod in parte demonstrari debet,in toto genere aliquis petit; νt si quis
probans contrariorum quae aduersa dicuntur , unam esse artem , petat contrariorum omninis nam esse,
videtur enim quod per se probari debeat, id υηὰ cum aliis ituribus petere. Tertium, si quis sita ilatim petat,quodpropositum est ad demonistrandum iutoto genere,vis omnium aduersorμm esse propositum sit,aliquorum petat, m νidetur bis etiam quod. cum multis erat docendum, id petere pcr se acsepara-.rim. I ursu si quis adhibita diuisone,id de quo agitur petat: visi demonstrandumst,medicinam est alώbi tu,
contrariorum,separatim petat virunque. Aut sit quis alterum petat eorum, quorum alia aliis cons iquuntur necessario:νt utus cum diametro componi noposse,cum probandum sit, diametrum mis latere non p se. tr ria etia tot modis quot γ qus initio in quς sione posituunt,petuntur. Prim si contraria petat aletia O negantia.Secudos aduersa eo modo qho sunt, inter se repugnantia,ut bonum malu esse idem. Termius quis omnino o totiιsumpserit, in partepetat quod repugnat, risi quis hoc sumpto,aduersorum Ῥna esse artem,petat salubris insalubrium aliam rapa- lium artem auis hoc posscriore petito, de totogenero, pugnantiam sumat. irsu ,s quis contrarium peta
538쪽
336 ARI SIT T O PIC. eiuriquod ex positis o concessis esscitur necessario. I
tem si quis contraria ipsa non sumat, duo autem petat eiusmodi, ex quibus repugnantia sequetur.Sumere autem contraria, petere id quod initio positum est, ho disserunt,quod huius error in conclusionem incidit, cillud enim hyectantes peti id dicimus quod initio posit
esto contraria autem in propositionibus cernuntur, quod inter se quoda- modo assectae sunt. Vt autem xercitatio ct meditatio in argumentationibus eiu ο-di paretur,primum assuescendum est argumentationes conuertene.Sic enim maior nobis ad disputa dum argumento suppetet copia, in paucis multo a umetationes tenebimus conuertere enim est, unum eoru Dr data sunt refellere, nutata in suam oppositam con-ςlusoue,eaque eum altera simplion: m accepta. 2 smy tollatur coclusio una aliqua propositio tollatur necesse oti quidem positis iis omnibus, recesse sit coclusione
mi. edomne vero propositumultu valet, in hancillam pretem argumenta inuenire, quibus solutio Erica quaerenda est Sic enim't: νι simul O in qu rendo, O in respondendo exercitati simu , O si nemo alius se quo cu disputemu , Veraniuueque haec ipsa,nobis cci tὸ per ses in nobiiscum licebit. Sunt etiam compara da inter se argumenta,quae Piramque in parte plurimipνalent Hoc enim o ad obfirmandumse, ad refelle .
dum multum valet .cum alicui magna argumentorum
copia in Graiique partem digerendi suppetit. γ' ad retrario partes et tutior. PossZqὲ ante peripicere Operspexiste,quid νtranque quaestionem, O causam equaturion paruum adiumentum a eri id cognitione,pbilosophiaeque rationem. Relinquetur enim, Ni eorum
γesia eslteram sequamur.Sed ad id efficiendum ingeniuoρ' est resti que ingenia, ct indoles meo est, vi posis Nerum recto qui O declinare fastitis: quod q iidem
539쪽
quibus acumen ingenii, O indolem natura largita' est, praeclard efficere possunt. Cum enim amant, ct oderunt quod affertur proponitur,vere de eo quod praestantissimum est iu icant. Cum verδ ad juaestiones quae saepsimὸ in dissutationem incidunt, parati instructi
argumentorum copia venire debemis, tum maximὸ ad
eas quibus capita prima proposita, quae sionesse nerales di*utantur, quoniam in his ferὸ ij qui remondent omnia fere quae vulgo recepta sunt respuere solet. Iam definitionum nobis magna vis suppetere debet eaque in promptu habere debemus maxime, quibuπ ea quae probantur, in quae prima sunt declarantur cium praesertim ex iis ratiocinationes constent. Danda est etiam opera,vt ea in qua alia argumenta incurrunt te reamu .Vt enim in geometria utile est elementa, ct initia exercitatione parata oe meditata habere, ct innumerorum ratione,prima quaesi capita in promptu habere maguάque in hoc ipso vis est, vi alium etiam nu-νωrum multiplicatum cognoscat cin argumentationiblis,principia tenere V propo tiones' in ore habere Quemadmodsi enim in memoria exercitatione loci co toratio di*ositi statim faciunt ut redeant rei nobis iu temoriam ita haec ipsa magnam nobis ad disperetia copiam iugeret, qu)d loci ipsi certi sint, quos θectemus Sed locus cρmmunis potius quam tota ratiocinatio memoria mandandus est, quippe cum difficile sit, mediocrem principiorum propositorum vim ac numerum suppetere. Praeterea argumptorum virum in multa distribuere assuescendu est nobis:ita tamen ut id ob- .scursim ρ facere videamur. Puod ita et i quis lagT- ἰsmὸ aberret a vicinitate eoru de quibres agitur. Ea au- te argu Ieria in hoc genere plurimu valebunt, quae de toto genere id maximὸ emere pinsint. Cuius sene in il Ad si μὴ esse vi a multarum rerum arIea adc cbim
540쪽
ratio es eorum quae cum aliquo conferuntur, O. costrrrariorum quae aduersa dicuntur, coiuatalum. At que etiam rationes quas ab aliis accipimuri,quasi ni uersales accipere debemus, etiamsi in parte sint tractatae.Sic enim ex una multas etia facere licebit. Quod fieri in arte rhetorica de eni0mematibus eodem modo iudicandum est.Is vero qui respondet hoc quantum poterit declinabit,ne ad totum genus reuocζtiir dolitatio illique hoc videndum Uisemper,qn de pluribua cρ- munibus rebus tractetur facta ab alio argumentatio. Omnis enim quae de parte est,in uniuerso genere conti
netur ii seque in priuata O si gulari causa τniuersi generis expositio demonstratio, quo sine νniuersigendiris locis nihil concla fi potest.IUM autem ar ume, lationum earum quae perinductione tractρntur ad rudes O ignaros . earum quae per ratiocinationem ais peritos transferri accommolarique .lcbet initendumque e si,ut ab iis qui argumentationes per ratiocing ionem
tractare possunt propossitiones:ab iis qui per inducti,
nem,similitudirium collationes comparationesque Acci piamu . Sunt enim utrique in hoc genere exercitati Omnino is qui exercitationis gratia disi utat, con debet utilitatem illam ex diJutatione confessiri ut aliquam inde referat aut ratiocinationem a aliquadprobandum,aut propositionem,a tbootionem, aut ex γptionem Dus instantia πη Io appellatur. Et τι notet. bene an perpera, aut aliua disputauerit oe qua ratione utrunque euencritaex bis extim tota haec facultas constat rexercitatio autemfacultatis gratia suscipitur.S c ex iis omnibus quae dixi,maximo quaerenda sunt propositiones o exceptiones. Dialectici enim νθ maximὰ cernitur in proponendo, excipiendo. Hi autem proponere νnum fasere ex maltis: qttan oquidem mirum