장음표시 사용
151쪽
CiCERONIS tius, quorum tu praecepta oratoris facultate compi cleris y quae et semper, et sola libera eSt, quaeque, etiamsi corpora capta sint armis, aut constricta vinculis, tamen suum ius, utque omnium rerum impuni
tam libertalem tenere debet. Quae vero addidisti, non modo Senatum servire posse populo, sed etiam debere, haec quis philosophus tam mollis, tam languidus,
iam enervatus, tam Omnia ad voluptatem corporis dot remque reserens, ut probare possit' Senatum servire
Populo, cui populus ipse moderandi et regendi sui Polestatem, quasi quasdam habenas, tradidisset y53. Itaque haec quum a te divinitus ego dicta arbitrarer, P. Rutilius Rufus, homo doctus, et Phili sophiae dedi ius, non modo Parum commode, sed oliam turpiter et flagitiose dicta esse dicebat. Idemque Sertinere eenses an auctores sunt libi, dicunt, pronuntiant, posse seri titvirius serτiat, et non sit libera' Ociv.
ceronis Paradoxum, ruitis hace est inseriptio: Omnes supientes liberi, Omnes sititii se l. Pavis. Iraea quis philosoMus tam mollis . tam languidus - reserens, til P - re Possu) In vulgata loetione hoemuis Philoso mus Irim mollis , - ferens probare possis vacillat e n- struetio. Illiid enim tam ter repetitum non habet quo reseratur. Disitit , quod excidit, restituas. Denique re reposui pro unig. hoc, quia praecedit quae Dero addidisti. Idemqu/ Ser iam Gialbam Nullae edd. veit. habent idem O. Seriistim Gothom. Cod. GDeis. B, Benh q. Ser- Oilium Gliam, eod. C. Idemque
Galba Ilispanam provinetam, post exactum Romae praeturam , obtinuit Is . Liasitanis ad ho millia contra interpositam suem partim intersectis, partim venditis, aerusci tu . eius nomen deserente L. Seribonio tribuno Plchis, perorante contra illum Ccit ne, quum invidia et odici populi Premeretur, et poenas uideretur daturus, C. Sulpicii Galli, propinquisui, viri popillo accepit imi nuper demortui . illium adoleseontem in medium protulit . eum duobis, si iis suis, quos populi tutelae flens et quasi
moriturus commendavit. C. Sulpicii Calli recordatio, pia pilli orbitas. ac puerorum aspectus ita populum ubodio od miserieordiam traduxerunt, tit iudicio ae perieulo Galba liberatus stierit, anno V. C. 6 5. anie
Christum iέs. Liuius lih. XIIX. Valer Maxim. lih. Vill, cap. I. De Galba plura apud Tullium in Moso
152쪽
DE ORATORE LIR. I, CAP. 53 1 45
vium Galbam, quem hominem probe commeminisse se aiebat, pergraviter reprehendere Solebat, quod is, L. Scribonio quaestionem in eum serente, populi misericordiam concitasset, quum Μ. Cato, Galbae gravis atque acer inimicus, aspere apud Populum romanum et vehementer esset loquutus; quam orationem in originibus suis exposuit ipse. Reprehendebat igitur Gal- .
ham Rutilius, quod is C. Sulpicii Galli, propinqui sui.
Q. pupillum filium ipse paene in humeros suos extulisset . ut patris clarissimi recordatione et memoriadstum populo moveret, qui duos filios suos parvos lutelae populi commendasset, ac se, tanquam in pro
. Commeminia,O Erat enim inmadole oris Rutilius, quum Gatha go
Commeminissa) Sie Iunt. Ald. lumqtie NM. Peareii eomplurea, quibus ac utini Erl. Guel . B. C. In multis erat nosse et eommeminisse; additamento inepto. Originatis a Litae hie Dit M. Catonis, euitia inscriptio haee erat. Origines . qtita in eo libro agebat da originibus urbi is , et Populo in Italiae. vide Cieeronem in Bruto.
non sane sie reseribendum hoe quem tactamus t eo opinatus essat, ue -- eris Harissimi recordatione et memoria selum mpti o mo eret, qui se mire duos silios suos pamos linei F. R. eommendasset. Scilicet Galba primum Sulpicii stium piipillum. i ipse totor erat constitutus, et enigrave ae durum erat post Patrem etiam ttitore orbari, deinde etiam Mosi mitis filios adhthisit ad miserieordiam populi commovendam. Elitim Q. mpillum Iune verborum ordinem, quem Lam hin s prae luit, servare debebant , ii ii post eum Ciceronis opera edidere. litiuus Onimeoneinne in aliis legitur: Q. mpultimstium. Iti Brato e. M. filius absqua
Tanquam in procinerti ) Milites romani pugnam commissuri, tribus pluribusve eommilitonibus anclientibus, heredem nominare solebant. tit, si eaderent in proelio , testamentaeondito morerentur, hoc est in re einerti testamentiam faeere. Vide Gellium XV. a . Quint. inst. Oe. Γh. XII, e. 3, Meunit is Proctinem saare,
153쪽
cinctu testamentum saceret, sine libra atque tabulis, populum romanum tutorem instituere dixisset illorum orbitati. Itaque quum et invidia et odio populi tum Galba premeretur, hisce eum tragoediis liberatum s rebat; quod item apud Catonem scriptum esse video,
nisi Pueris et lacrymis usus esset, Poenas eum damnum
fuisse. IIaec Rutilius valde vituperabat, et huic humilitati dicebat vel exsilium fuisse vel mortem antep nendam. Neque vero hoc solum dixit, sed ipse et sensit et secit. Nam quum esset ille vir exemplum, ut scitis, innocentiae; quumque illo nemo neque integrior esset in civitate, neque sanctior, non modo Supplex
et OVidius de Potito lib. I. ep. 8, ait:
IIaec in prociniati Ormina Iacta puta sid est, siue inulta meditatione , et stitisi ex tempore saeta. DEABe.' Sim fibris, atque tritatis Aliud erat testamenti genus per similiae mancipationem, quo paterfamilias imaginaria venditione itis omne suum, ne bona transferebat in alium. Is porro ritus erat: Quinque testibus. ae libripende praesentibus, suturus heres imaginarii pretii nomine nitin-rnum aeneum dabat patrifamilias,
pronunciahat: mitis ego familium ,
quae mihi empta est hoc aer , aeneiaque libra , itire Quirilium . meam esse aio. Deinde nete percutiens li-h m. illud ara dabat patrifamilias, qui ium hereditatis adeundae ius emptori eoneedebat. Is autem, qui emehat, voeahatur emptor familiae: eaque lestamenta in tabulis scribe-hatitur. Tertium testamenti genus ealcitis eomitiis in populi concionesehat. Consule Gellium lib. XV.
nem IIeusingerus eruit e vestigiis eodd. Gueis B. C. In altero est i que eum trago diis, in altero tisque. Vulgo minus bene λιs tie eum tris odias. Duehae Mel exilitim Nempe homo Sioletis, qui allectus omnes ex hominum animis sublatos vellet, aeservilem hune agendi modum a sapientis dimitate, et libertate vehementer abhorrere eensebat. D v . Non modo stipplex iti ἀ-tis esum it, sed ne ornatius quidem in Sie Cueis B, C, rectius, quam ut vulgo scribitur, non modo - notat . Nam iapartietilis ratin modo non altera negatio supprimitur, sequonte ne quidem. CL Iletisingeri not. ad orat. pro Ros
Non modo sum P. Rutilius Rufus orator, iii riseonsultus, philoso phus , et historicus. quaestor in Asia anno V. C. 633, stite Christum ias. quuin a putilicanorum iniuriis Asia nos defenderet, in inψidiam et odium equestris ordinis, qui litis itiAicia exercebat, quo ex ordine piiblicani
reptiuudaruis, damnatus, et tu ex
154쪽
DE ORATORE LIB. I, CAP. 53 i 47
iudicibus esse voluit, sed ne ornatius quidem aut liberius causam dici suam, quam simplex ratio veritatis fere hat. Paulum huic Cottae tribuit partium, disertissimo adolescenti, sororis suae filio. Dixit item causam illam quadam ex parte Q. Mucius, more suo, nullo
apparatu, pure et dilucide. Quod si tu tunc, Crasse, dixisses, qui subsidium oratori ex illis disputationibus, quibus philosophi utuntur, ad dicendi copiam, petendum esse paulo ante dicebas; et, si tibi pro P. Rutilio non philosophorum more, sed luo licuisset dicere , quamvis scelerati illi fuissent, sicuti fuerunt, pestiferi
cives supplicioque digni; tamen omnem eorum impo tunitatem ex intimis mentibus evellisset vis orationis tuae. Nunc talis vir amissus est, dum causa ita dicitur, ut si in illa commentitia Platonis civitate res ageretur. Nemo ingemuit, nemo inclamavit patronorum , nihil cuiquam doluit, nemo est questus, nemo rempublicam
imploravit, nemo supplicavit. Quid multa ῖ pedem
silium missus est. Vicie Brutum.
' Liberius li. e. solutius, aut Pluri-hus cum ambagibi S. Ratio Deritatis Sic Ald. Irint. Pearcius, Ernesti; it. cod. Erl. Vulgo male oratio Meritatis , quod ostendunt
etiain Guel . B , C.' Tribuit με tium Oratores et patroni alii erant primarum Partium, qui principem causae locum, ac de-knxionis habebant, qui prini i dicebant. vel de rebus prnecipuis, aliis
seeundarum , alii tertiarum , etc.
Quod si tu tunc Vulg. quid si tu
nunc, male et contra Aensum. Illud autem iam Pearcius restituit e Com
pluribus MM. et Edd. Sequutus est
' Meserati illi Sed. illi iudices
equestris ordinis , qui Rutilium iniuria damnaverant. Nompe sententia haec est: quamvis scelerati suissent, sicuti fuerunt, illi iudices, quos
scimus suisse Pesti seros cives et suPPlicio dignos, tamen vis orationis tune estucisset, ut ista tanta importunitas ex intimis eoru in mentibus evelleretur , invitiquo cogerentur Rutilium absolvere.
Ita diei ur, ut si Non diei tueornatius, ac liberius quam simplex ratio veritati; serat; nullis excitatis assectibus, nulla quaesita commiseratione etc. id quod seri Plato vo- lehat in sua illa ficta rep. quam Bdministraudam tradidit philosophis, exterminata omni elegantia dicendi, et copia. PRUST. Pedem nemo Volet pedis stipplosio , ut Cicero monet, in couuu-
155쪽
CICLBONIS nemo in illo iudicio supplosit, credo, ne Stoicis renun
tiaretur.5έ. Imitatus est homo romanus et consularis veterem illum Socratem, qui, quum omnium sapientis-εimus esset, sanctissimeque vixisset, ita in iudicio capitis pro se ipse dixit, ut non supplex aut reus, sed magister aut dominus videretur esse iudicum. Quinetiam , quum ei scriptam orationem disertissimus orator Lysias attulisset, quam, si ei videretur, edisceret, ni ea pro se in iudicio uteretur, non invitus legit, et commode scriptam esse dixit: sed, inquit, ut, si milii calceos Sicyonios attulisses, non uterer, quamvis e sent habiles et apti ad pedem, quia non essent viriles; ic illam orationem disertam sibi et ornatam videri, sortem et virilem non videri. Ergo ille quoque damnatus est; neque solum primis sententiis, quibus ta tum statuebant iudices, damnarent, nil absolverent, Sed etiam illis, quas iterum legibus serre debρbanti Erat enim Athenis, reo damnato, si fraus capitalis non esset, quasi poenae aestimatio; et sententia quum iu-tionibtis aut incipiendis, ast finien .dis. Si fuerit erehrior, inepti hominis est, ut docet Fabitis. ID. Seriptam orationem) Veii tum olim Athenis suit. ne quis ad suam desensiouem oratorem adhiheret. Igitur Lysias. orator tum optimus, scri hebat orationes, quas eloquentiae rudes, quia pro se ipii dicera iube-huntur, ediscerent, ae prouutitiarent. Ea causa fuit, cur scriptam orati nem obtulerit Socrati. ID. Si ei inuere r) Elegantius forsan Omitiatur pronomen.' ωο - - Sieyon urbs Peloponnesi . in Graecia, Coritillium inter et Athenas. Hic olim muliebres evili ei Heamtissimi conseiebantur. Pav T. Disertam sibi et ornaram Mideri Sic rescripsi, quum vulgo inscelescriptum ait ἁιaeream siti et O ut ream Mideri. Seeundum Diog. Laert. lib. II. Soerates dixi it καλού. Ac γος, an ουν αρ- tDv m .' Quas uertim eie. Quibus de Poena statuerent, et aestimarent quam gravis deberet esse. Id autem 1 ebat, quum fraus eapitalis noti erat, suuquum crimen capite pleetendum nouelati Alioquin graψioribus delictis erat poena capitis legibus eonstituta. Bis igitur sententiam iarebant iudices, semel unum damtiabant reum; iterum, quum poenam eos tituebant
156쪽
DE ORATORE LIII. I CAP. dicibus daretur, interrogabatur reus, quam Comm ruisse se maxime Confiteretur; quod quum interrogatus S rates esset, respondit, sese meruisse , ut amplissimis honoribus et praemiis decoraretur, et ut ei victus quo
tidianos in Prytaneo publice praeberetur; qui honos
apud Graecos maximus habetur. Cuius responso sic iudices exarserunt, ut capitis hominem innocentissimum condemnarent. Qui quidem si absolutus esset
quod mehercule etiamsi nihil ad nos pertinet, tamen propter eius ingenii magnitudinem vellem , quonam modo istos philosophos ferre possemus, qui nunc, quum ille damnatus est, nullam aliam ob culpam, nisi propter dicendi inscientiam, tamen a se oportere dicunt
Quam commeruisse se maxime conis
Iteretur Vulgo i quam quasi aesti
mationem se maxime commeruisse
constaretiar. Sed illa verbia quasi a stimationem temere ex superioribus a grammatico quodam, qui non intelligeret, quam eommeruisse referri ad antecedens Poenam, repetita delevi. Non enim aesti mutionem P nae aliquis commeretur, sed Poeuam aestimare dicitur, quam commeritum se putet,
M ut amylissimis honoribus et Praemiis . eo restir, et ut ei invitis quotidiantis in Prytaneo Publιce Praeberetur ; qui honos Uud Graecos maximus
habetur Nullus dubito, quin verba
h. l. uneis inclusa ah inepto quodam glossa ore inculcata sint, eui honos τῆς erieneneoc in Prytaneo nondum sat magnus videbatur, nisi etiam istam laciniam do amylissimis honoribus et mnemiis assuisset, de quibus
apud Platonem in Apologia Soe. alium est silentium. Quin potius ibit. δε , Socrates simplieiter dieit: δ. - κατα το δικ - της
' silerrogatus Socrates esset Hinc
eolligitur iudiei hus id primo propositum fuisse, ut Soerates non rapitis reus multa aliqua lautum assiceretur. Et vero narrat Laertius, sic intere gatum Socratem respondisse , se dr
ehmas viginti quinque soluturum Itumultuantibus autem iudicibus , dixisse, se dignum qui in Prytaueo ale
Potaneo Locus Allieuis , ubi publico sumptu alebantur ii, qui derep. optime meriti essent. IDEM.. . Promer disendi insesentiam γIn dicendo tantum valuit Socru tes , ut, quemadmodum in apologia ipse sibi ab adversariis obiectum te statur , deteriorem eausam oratione meliorem essiceret , et in libris sequentibus dicitur rebus omnibus , omnium iudicio quamcumque se in Par tem dedisset , felle PrincePs. Immo
ipse, teste Antonio paulo supra, ita pro se dixit, ut uod supplex, aut
157쪽
peli praecepta dicendi ' Quibuscum ego non pugno ,
uirum sit melius, aut verius: tantum dico, et aliud illud esse, atque hoc, et hoc sine illo summum esse
55. Nam quod ius ciuile, Crasse, tam vehementer amplexus es, video quid egeris. Primum Scaevolae te dedisti, quem omnes amare meritissimo pro eius eximia suavitate debemus; cuius artem quum indotatam esse et incomtam videres, verborum eam dote locupletasti et ornasti. Deinde quod in ea tu plus operae laborisque consumseras, quum eius studii libi et hortator et magister esset domi, veritus es, nisi istam artem Oratione exaggerasses, ne operam perdidisses. Sed ego ne cum ista quidem arte pugno. Sit sane latita, quantam tu illam esse vis. Etenim sine controversia et magna est, et late patet, et ad multos pertinet, et summo in honore semper fuit, et clarissimi cives ei studio et olim pra suerunt et hodie praesunt: sed vide, Crasse, ne, dum novo et alieno vestitu velis ornare iuris civilis scientiam,
reus, sed magister , aut domitans videretur esse Huli eum. Conciliandus igitur secum ipse Antonius hoc modo. Noluit mentes iudietim S eruies permovere, quia id nefas puttivii r artem vero, quam ui illieitam noti ulliuit, dieitis est nesciuisse. ID.
Vt,leo quid egeri, Nihil vidi ineptius . quam quod hie vulgo adiici
tiir: ltim quum diectas Oide M. Glos scina iam Heusingerus odoratus est. Itaque expunxi.
Indo vitam esse optimo iure re- Metiit Deuteius verba, quae hic vulgo annecti Dine . item in Guel . B , C .
Bruto. DRusT. Ei etiarissimi eloes ei sttiuio et olim Praeserunt , et hodie praestini Ita Victor. aliique et elarissimi eiυes ei studio etiam hodie praestine. Iu ed. Omni b. et estirissimi cises ri si is et semer praestiertine et hodie praestini. In quo reliqua servavi, pro a Per autem . quod h. i. ex anteeessentibus repetitum est, dedi olim. Alieno Destim Melis ornare ) Vulset alieno ornatu Delis ornare, quomodo Ciceronem seripsisse nemo si hi Pe suaserit. Quod rescripsimus, e si matur Brut. e. 95: sed ea veiunitas
158쪽
DE ORATORE LIB. I, CAP. 56 1 5 1
8llo quoque eam Concesso et tradito spolies atque denudes. Nam si ita diceres: qui iurisconsultus esset ιesSe eum Oratorem , itemque qui esset orator, iuris eundem esse Consultum; praeclaras duas artes constituere S, atque inter se pares, et eiusdem socias dignitatis. Nunc vero, iurisconsultum sine hac eloquentia, de qua quaerimus, fateris esse posse, fuisseque plurimos; Oratorem negas, nisi illam scientiam assumserit, esse posse. Ita est tibi iurisconsultus ipse per se nihil, nisi leguleius quidam mulus et acutus , praeco a Clionum, Cantor formularum, auceps syllabarum; sed quia saepe utitur Orator subsidio iuris in causis, idcirco istam iuris scientiam eloquentiae, tanquam ancillulam pedise- quamque, adiunxisti. 56. Quod vero impudentiam admiratus es eorum patronorum, qui aut, quum ParUa neScirent, .magna profiterentur, aut ea, quae maxima essent in iure civili , tractare auderent in causis, quum ea neSCirent,
nunquamque didicissent; utriusque rei facilis est ebpromta defensio. Nam ne ine illud est mirandum, qui,
quibus verbis coemtio fiat, nesciat, eundem eius m .
quia semper eandem sormam reti nent, et ex iis insormantiar lites, ideo sormillae appullantur: interdum etiam dicuntur carmina. PRUST.' Auceps sy llabarum Qui syllabas
et interpunctiones omnes, puta legis alicuius, testamenti, et expendit. aCvelut nuceps aviculas, obserunt, et Persequitur. IDEM.
' Quιbus rebus coem 'tio siat Coemptio fuit sormula quaedam matrimonii contraliendi, qua intilior teste
Varrone assem uuum tanquam emen
di causa, marito dare solebat: verhisque quibusdam solenmihus uti, qui bus coempέι em fecerit. PEAncI S. restitu illo orationis, quo consumerat,
' Lemnitιs Is est qui legum apices , minutasve sormulas iuris callet, et sequitur. PRYST.' Praeco actionum Qui deniint intim peritis iuris, quando agi lege, necne possit , quo genere actionis suum quisque ius persequatur: qui sic interest uctionibus et litibus , ut Praeeo auctionibus ac venditionibus. STREB.' Cantor formularum Qui iuris
formulas recitat. Formulae autem sunte cepta verba . quibus vel patroni, vel iudices ut uutur in foro: quae
159쪽
I O a CICERONIA I ieris , quae coemtionem secerit, causam posse desen dere: nec, si parvi navigii et magni non eadem est in gubernando scientia; idcirco qui . quibus verbis erctum cieri oporteat, nesciat, idem herciscundae familiae Causam agere non possit. Nam quod maximas centumvirales causas in iure positas protulisti; quae tandem earum causa suit, quae ab homine eloquenti, iuris imperito, non ornatissime potuerit diciῖ quibus quidem in causis omnibus, sicut in ipsa M. Curii, quae abs te nuper est dicta, et in C. Hostilii Mancini controversia, atque in eo puero, qui eX altera natus erat uxore, non remisso nuntio superiori, fuit inter peritissimos homines summa de iure dissensio. Quaero igitur, quid a iuverit oratorem in his eausis iuris scientia, quum hic iurisconsultus superior fuerit discessurus, qui esset non suo artifieio, sed alieno, hoc est, non iuris scientia, sed eloquentia, sustentatus. Equidem hoc saepe audivi, quum aedilitatem P. Crassus peteret, eumque maior natu, etiam consularis, Ser. Galba assectaretur, quod
Nee, si paret naingit et magni nonendam eri in stibarnando aetentia) Mixtim est, neminem adhue animadveris. isse in vulgata lectione: nec . at par iis Misi. misgni eadem ase in stibar nnnao scientati . omissam e se negandi parti iam totamque sententiam inepte corruptam esse. Supra c. 38 dixerat Crassus: itia Dero daridanua Progantia est . in minoribtis titiingitar em asse sa eo Aeri , quin e
Mid Asa. Ad hune loeum re pleiens Antonius, etiamat verum sit . ait, parvi navigii et mugni Nos eandam esse in gubemansso scientiam, ideiri timea assemari nequit, qui . quibus vothia hetelum eieri oporteat. ne heiat, eundem heret eundae familiae
Ciausam ageτe non Posse. Viderat Lenesti, anteeedens in hae seu tentia naeai m i ete. non eonsentire cons
quenti ; neque lamen dissietilia emffecte expediit. Heremm t vulgo emtam eieri Ereisei, sive hereisei. vectum vetus, signi at Ai.idere : hereisenndae sa- miliae iudiei iam illud est , qti si in rei, vel peeuniae hereditariae d visione. Erettim , ut ait Donatus eitatus a Servio in MI Aeneid. heredi tatem signiscat, et ei vim diuisionem.
160쪽
Crassi filiam C. filio suo despondisset, accessisse ad
Crassum consulendi Causa quendam rusticanum; qui quum Crassum seduxisset, atque ad eum retulisset, responsumque ab eo verum magis, quam ad Suam rem
accommodatum abstulisset; ut eum tristem Galba vidit, nomine appellavit, quaesivitque, qua de re ad Crassum retulisset. Ex quo ut audivit, commotumque ut vidit hominem, Suspenso, inquit, animo et Occupato Cra sum tibi respondisse video; deinde ipsum Crassum manu
prehendit, et, Heus tu, inquit, quid tibi in mentem venit ita responderet Tum ille fidenter, homo peritis-Simus, confirmare, ita se rem habere, ut respondisset; nec dubium esse posse. Galba autem alludens varie
et Copiose, multas similitudines afferre, multaque Pro aequitate contra ius dicere. Atque illum, quum disserendo par esse non posset quamquam fuit Crassus in numero disertorum, sed par Galbae nullo modo ) , ad auctores confugisse, et id, quod ipse diceret, et in P. Mucii fratris sui libris, et in Sex. Aelii commentariis scriptum protulisse; ac tamen concessiSSe, Galbae disputationem sibi probabilem et prope veram videri. 57. Attamen, quae causae sunt eiusmodi, ut de earum iure dubium esse non possit, omnino in iudicium vocari Don Solent. Num quis eo testamento, quod paterfamilias ante fecit, quam ei filius natus esset, hereditatem petitῖ Nemo; quia constat, agnascendo
Uenso animo-et occupato Haec similia Iuidem . non tamen ProrS Seadem sunt. SusPensus animus est in
aliud quid attentus, adeoque ab eo, quod proponitur, abstractus ue --- status autem, pluribus cogitationibus
distra trifia' Pro ae*utate contra ius Aequitatis nomine intelligitur σπιεικεeae, henignitas, qua lex scripta mitiga
tur . ratione habita rerum , Perfiona rum, ac temporum: ius autem, ut hiesrimitur, est exacta et severa legis ad verbum interpretatio. P VST.' Agnascendo rumsti testamentum γ