장음표시 사용
181쪽
quod scribo, lioc novuin nam iam tum ex me audi has ), mihi illum ex multis, variisque sermonibus, nullius rei, quae quidem esset in his artibus, de quibus aliquid existimare possem, rudem aut ignarum esse visum. Sed suit hoc in utroque eorum, ut Crassus non tam existimari vellet non didicisse, quam ii Iadespicere, et nOStrorum hominum in omni genere prudentiam Graecis anteferre: Antonius autem probabiliorem hoc populo orationem fore CenSebat suam , si omnino didicisse nunquam putaretur: atque ita se uterque graviorem lare, si alter Contemnere , alter ne nosse quidem Graecos videretur. 2. Quorum consilium quale fuerit, nihil sane ad hoc tempus. Illud autem est huius institutae scriptionis ac temporis , neminem eloquentia , non modo sine dicendi doctrina, sed ne sine omni quidem sapientia, florere unquam et praestare potuisse. Etenim ceterae fere artes Se ipsae per se tuentur singulae: bene dicere autem, quod est scienter et partite et ornate dicere, non habet desinitam aliquam regionem, cuius terminis septa teneatur. Omnia , quaecumque in hominum disceptationem cadere possunt, bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse prositetur, aut eloquentiae nomen relinquendum est. Quare equidem et in nostra civi
Prolabiliorem hoem lo) Peareius eorrexit huia popuIo, et plane sie est e. 36 htitus libri: a mper mo existimaνiitio diorem et proinhil orem htile ρο- mlo Oratorem fore. Ferri tamen potest hoc IΛyrulo , nempe ut significetur, quum populum hune talem habeamus . id quod recta vidit Etuesti. Etate Gueis B. C.
Quod est scienser et Pia te et Ornate dicere ) Vulgo sesemer es peritae. o. u. insceta lautologia. Itiimo coris xigendum fuit mrιιte, quo verho utiliae Oral. e. 28. Similis est loetitio I, i5: prudenter et compositis et ornata di re. Quod Holso in mentem venerat, Proprie, id est ab hoc tot alienum. Cuius t minis semis teneatiar Ex ratione grammatica deberet esse se-νωm ; quod Lamhinos et Peareius probaverunt. Sed anim Ernesti .isl-galum septis, quod habent etiam Cueis. B. C. sie defendit, ut e superiuribus
182쪽
DE ORATORE LIB. II, CAP. 2 375 late, et in ipsa Graecia, quae Semper haeC Summa duxit, multos et ingeniis et magna laude dicendi sine
summa rerum omnium scientia fuisse, fateor: talem
vero existere eloquentiam , qualis fuit in Crasso et Antonio , non cognitis rebus Omnibus, quae ad 4 tam prudentiam pertinerent, tantamque dicendi copiam, quanta in illis suit, non potuisse confirmo. Quo etiam iaci libentius, ut eum sermonem, quem illi quondam inter se de his rebus habuissent, mandarem literis: vel ut illa opinio, quae semper fuisset, tolleretur , alterum non doctissimum, alterum plane indoctum fuisse; vel ut ea, quae existimarem a summis oratoribus de eloquentia divinitus esse dicta, custodirem literis, si ullo modo assequi complectique potuissem; vel melle cule etiam ut laudem eorum, iam prope SeneScentem, quantum ego possem, ab oblivione hominum atque a silentio vindicarem. Nam si ex scriptis cognosci ipsi suis Poluissent, minus hoc fortasse mihi esse putassem laborandum : sed quum alter non multum , quod quidem exstaret, et id ipsum adolescens, alter nihil
Multos et ingeniis, et magna Iaude dicendi Disse Epitheto caret ira- sentis . ut illustribus vel eximiis; nisi sorte magnis intelligendum est
απω του κοινου, ex eo quod sequitur magna laude.
Quistis fiat Sic. IIS. Erl. recte. Vulg. qualis fuerit , quod exhibent etiam Guels. B, C.
Qtiae ad cantam Prudentiam P rti
Ald. aliae, qtiae in tantam Prudentiam Pertinerent. quod probare mihi visus est IIcusingerus , ProPterea quod comparavit locum de Nat. Deor. II, C. SS, ubi diciantur Menue in Omnes Pamι corPoris Pertinere. Sud b. I. alia
ratio est; nam cognitae res nou P sunt in Prudentiam Pertinere, b. e. dilluudi, sed res Pertinent ad Prudentiam , i. e. requiruutur.
Quanta in illis suu Ita Gueis. B. C. Vulg. fueris. Sud iudicativo opus
V l mehercule etiam Lambinus delet etiam ; haud inepte. Alteν non mullum Pauca exstahant Crassi scripta et aliquot Partes orationis pro Licinia virgine ; oratio de colonia Narbonensi deducenda; oratio pro lege Servilia; et Pauca
183쪽
CICERONIS admodum scripti reliquisset: deberi hoc a me tantis hominum ingeniis putavi, ut, quum etiam nunc vivum illorum memoriam teneremus, hanc immortalem redderem, si possem. Quod hoc etiam spe aggredior maiore amprobandurn , quia non de Ser. Galbae , aut C.
Carbonis eloquentia scribo aliquid , in quo liceat mihi fingere, si quid velim, nullius memoria iam refellenter sed edo haec iis cognoscenda, qui eos ipsos, de quibus
loquor, Saepe audierunt; ut duos summos viros iis, qui neutrum illorum viderint, eorum, quibus ambo illi oratores cogniti sint, vivorum et praesentium me
moria teste commendemus. Nec vero te, Carissime
frater atque optime, rhetoricis nunc quibusdam libris , quos tu agrestes putas, insequor ut erudiam : quid enim tua potest oratione aut subtilius , aut ornatius esseῖ sed quamquam, sive iudicio, ut soleo dicere, sive , ut ille pater eloquentiae de se Isocrates scripsit ipse, pudore, a dicendo, et timiditate ingenua quadam refugisti, sive , ut ipse iocari soles, unum putasti satis
omnino oratorium reliquisse Antonium, en ius tamen supererat libellus
de ratione dicendi, de quo in Bruto e. 44. IDEM.
Carboue, dicetnr in Bruto. IDEM, Nullitia memoria iam refellente Ita elegantius quam ut vulgo: iam mare tiente , quod habent MSS. Erl. Gueu. B, C, cum editionibus primis fere, et Pearcio , a qua discessit
Ernesti. Sed quamquam sise iudicio , ut so
leo dicere Ernesti: α duplicem , inquit . hic correctionem sine libris iu- vexi . sed fidenter, ut nemo rePrehendere possit I primum quamquam Pro quoniam; tum quia hie non causa commemoratur , sed aliquid removetur; tum quia sequitur tamen; deinde soleo Pro soles, ut iam aliis c uominatim Peareto visum ς uam de Quinto est post ut lyse iocari soles. se iudicat superiora de aliis esse ζqui sunt primum Cicero, deinde
Isoerates. Ceterum in MS. Erlang. quoniam abest, scriptunaque sed sit e etc. quod sortasse optimum. . Hactenus ille, et hic quidem suffragau libus , ut opinior , omnibus. Sisee in ille stater eloquentiae de se Isocrates scrimit 'se Malim: aruaue ille pater eloquenlias Isocrates se scrimit ψso, non solum ne his in membris continuis recurrat φse, sed etiam quod imo hic aptius est. Isocrates enim in Panathenaico , Cuius
ad exordium h. l. respicitur, scribit t
184쪽
DE ORATORE LIB. Il , CAP. 3 esse non modo in una familia rhetorem, sed paene inlota civitate: non tamen arbitror tibi hos libros in eo re genere, quod merito propter eorum , qui de dicendi ratione disputarunt, ieiunitatem honarum artium
possit illudi. Nihil enim mihi quidem videtur in Crassi
et Antonii sermone esse praeteritum, quod quisquam summis ingeniis, acerrimis studiis , Optima doctrina . maximo usu cognosci ac percipi potuisse arbitraretur; quod tu facillime poteris iudicare, qui prudentiam rationemque dicendi per te ipsum, usum Rutem per nos percipere voluisti. Sed quo citius hoc, quod suscepi
mus, non mediocre munus conficere possimus, omissa nos irri adhortatione , ad eorum , quOS PropOSUimuS, sermonem disputationemque veniarnu S.
3. Postero igitur die , quam illa erant acta , hora sere secunda, quum etiamdum in lecto Crassus esset, et apud eum Sulpicius sederet, Antonius autem inambularet cum Cotta in porticu, repente eo Q. Catulus senex cum C. Iulio fratre venit. Quod ubi audivit.
βούλομαt Ουυ προδιαλεχθqvora πεοι τι ἐμαυτο0. Arbitraretur Io. Ηeur. Vossius teste Holso in versione huius librigerin. emendabat arbitretur; recte. si praeteritram ad Ciceronem reseratur; ain ad Crasstim et Antonium,
omissa nostra adhortatione Quaesiverit sorsan aliquis , quaenam sit illa adhortatio . quam se dicit omissurum. Cui respondeamus licet, Ciceronem respicere ad illa , quae supra dixerat: omnia bene esse ei dicenda , qui hoc se Posse Prosiιeatur.
Poterat igitue hoc loeo ad similem adhortationem uti, qua libro I. c. b
ratri usufi erat, ut iuvenes admonerui
de magnitudine eloquentiae , et stu-
diorum ad ean eonsequendam ne-eissariorum varietate.
Hora Iere seeunda Secunda acilicet post solis ortnm. Apud Romanos enim prima hora diei erat ea, qua sol oriebatur; duodeclina et ultima, qua oecidebat. PRUST. Q. Catulus cum C. Iulio fratre Quorum , ut et aliorum , quorum hieobiter fit mentio, characterem describit Cicero tu Brutis. IDEN. Cum C. Iulio fratre Nempe uterino. Sic etiam de Ostie. I a , Catuli frater appellatur, ubi Io. Mich. Heu singerus , uterque , inquit, C. Iulius Caesar et Catulus Popilia matre natus erat, cui mulieri defunctae pri-mnm contigit in urbe publiee laudari.
185쪽
commotus Crassus surrexit, Omnesque admirati maiorem aliquam esse causam Porum adventus suspicati
sunt. Qui quum inter se, ut ipsorum usus ferebat, amicissime consalutassent, Quid vos tandem p Cra EuS, numquidnam, inquit, novi'
Nihil sane, inquit Catulus; etenim vides esse ludos; sed vel tu nos ineptos licet, vel molestos putes
quum ad me in Tusculanum heri vesperi venisset Caesa ide Tusculano suo, dixit mihi, a se Scaevolam hinc euntem esse Conventum , ex quo mira quaedam se audisse : te , quem ego toties omni ratione tentans ad disputandum elicere non potuissem, permulta de eloquentia cum Antonio disseruisse, et tanquam in schola, prope ad GraeCorum consuetudinem, disputasse. Ita me frater exoravit, ne ipsum quidem a studio audiendi nimis abhorrentem, Sed mehercule Uerentem, ne molesti vobis interveniremus, ut huc secumvenirem. Scaevolam enim ita dicere aiebat, bonam partem sermonis in hunc diem esse dilatam. Hoc situ cupidius factum existimas, Caesari attribues: si familiarius , utrique nostrum. Nos quidem, nisi sorte molesti intervenimus, venisse delectat. 4. Tum Crassus, Equidem , quaecunque CauSa vos huc attulisset, laetarer , quum apud me viderem homines mihi carissimos et amicisSimos; Sed tamen, vere
Commottis C istia ) Veritus nimirum , ut eatisa gravior aliqua eos repente. ne prima loce venire eompulis,et : et vero lum in rei'. vehementer turbabatur oh senatorum eloquitum dissensionem, de qua meminitiit initio lihri superioria e. 3. PR.m me se re exoraint, ne ipsum idem a sttiuis nudiendi nimis abhor.
B, C, et Peareii auctoritas Inee est quod de eius veritate dubite inus. Olim edebattiri Da me fristem
exorarie me imum, non quidem vis tidio stidiendi nimis aώhorrentem a vel iit Lam hin. ira e ma frater exoraria, non Omm irim a se. a. M. abhorrentem ι vel, ut Gothois. ita fratre exora it me Φstim, non quidem Λ xttidis audisndi nimis abhorrentem. Fenesti Peareitim sine causa deserena
186쪽
dicam, quaevis mallem fuisset, quam ista, quam dieitis. Ego enim ut, quemadmodum sentio, loquar nunquam mihi minus, quam hesterno die , placui magis adeo id facilitate, quam alia ulla culpa mea contigit) ; qui dum obsequor adolescentibus, me Senem esse sum oblitus, fecique, quod ne adolescena quidem feceram, ut iis de rebus , quae doctrina aliqua continerentur, disputarem. Sed hoc lamen cecidit mihi peropportune, quod transactis iam meis partibus, ad Antonium audiendum venistis. Tum Caesar, Equidem, inquit, Crasse, ita sum cupidus te in illa longiore ac perpetua disputatione audiendi, ut, si id mihi minus contingat, vel hoc sim quotidiano tuo sermone contentus. Itaque experiar equidem illud , ut ne Sulpicius , familiaris meus, aut Cotta , plus quam ego apud te valere videantur, et to exorabo profecto, ut mihi quoque et Catulo tuae su
vitatis aliquid impertias. Sin tibi id minus libebit,
non te urgebo , neque Committam , ut, dum vereare , tu ne sis ineptus , me esse iudices. Tum ille , Ego mehercule , inquit, Caesar , ex Omnibus latinis verbis huius verbi vim vel maximam semper putavi. Quem enim nos in tum vocamus, is milii
ipsum qiauem a studio audianai non nimia ahhorrerilam. Otiam ditaria mue teletionem eo l. Guels. B. p obauit Hensiugertis. CLqnae ea et tis silii praelatione ad Cie. Ossae. atipta ad I. Ir exscripεimus. m. quemadmodum saratio. loquar salticulam tae omittit Goets. B. Et lane potarat eadem ratione abesse , qua e. O lih. I d iam sti tatis πα- ρε- et ponitur. Sie et Dree di mpaulo ante h. l.
F iqua a Vulgo fe γε ia. Guel B, C,Ieci e hoc Vlatimque autem ulet hoe reellux omitti viAit Ileusingeriis. Videantur ) Reeenitores rideatur. Antiquam vero ieetionem de sententia Ileusingeri ad Cie. de Diue. I. 4i Ira revocavi. Nam ibi quoque post aut pluralis ponitur: in si quid Sm
Tu na sis in m Gueis. B. C. it. vleloe. ne tu a s ineptas. Sed vis op-Positionis, pronomen ut praepotiatuteoniunctioni . l. si ilati alutie sic in edd. vett. ut Oinuiboni aliasque.
187쪽
videtur ab hoc nomen habere ductum, quod non sit Utus: idque in sermonis nostri consuetudine perlato patet. Nam qui, aut tempus quid postulet, non videt, aut plura loquitur, aut se Ostentat, aut eorum, quibuscum est, vel dignitatis, vel commodi rationem non habet; aut denique in aliquo genere aut incon innus, aut multus est, is in tus dicitur. IIoc vitio cumulata est eruditissima illa Graecorum natio. Itaque quod vim huius mali Graeci non vident, ne nomen quidem ei vitio imposuerunt. Vt enim quaeras Omnia, qu modo Graeci ineptum appellent, non reperies. Omnium autem ineptiarum, quae sunt innumerabiles, haud scio, an nulla sit maior , quam, ut illi solent, quocunque in loco, quoscunque inter homines visum est, de rebus aut difficillimis, aut non necessariis, argutissime disputare. Hoc nos ab istis adolescentibus facere inviti a
. 5. I iam Catulus, Ne Graeci quidem, inquit, Crasse, qui in civitatibus suis clari et magni fuerunt, sicuti
tu es, nosque omnes in nostra republica VolumuS esse,
horum Graecorum, qui se inculcant auribus nostris, similes fuerunt; nec tamen in otio sermones huiusmodi,
disputationesque fugiebant. Ac si tibi videntur, qui temporis, qui loci, qui hominum rationem non habent, inepti, sicut debent videri; nuin tandem aut locus hic
' Non reperies Et vero frustra sunt qui totam huius verbi vim expressisse putant vocabulis αναρμοστος,
πιτεδειος idoneus , commodus , cui si iungatur ae privativum , idem fere significabit quod apud lutinos inmitis.
' Quam , ut illi solent Sic recte
Liruterus edidit e eod. . Dulati. Cur id Ernesti manifeste vitiosum e e pronuntiaverit, equidem non BSs quor. M. s. l. et a. Med. Lips. hahent, idque revocavit Ernesti, quam illartim , qui solent.
' Horum Graecorum Graeci per- multi Romae philosophiam, et bonas artes doeebant : sed , quia pleriquo
188쪽
non idoneus videtur, in quo porticus haec ipsa, ubi inambulamus, et palaestra, et tot locis sessiones, gymnasiorum et graeCarum disputationum memoriam quodammodo Commovenit aut inopportunum tempus in tanto otio, quod et raro datur, et nunc peroplato nobis datum est' aut homines ab hoc genere disputationis alieni, qui omnes ii sumus, ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus t 6. Omnia ista, inquit Crassus, ego alio modo interpretor , qui primum palaestram et sedes et porticus, etiam ipsos, Catule, Graecos, exercitationis et delectationis causa, non disputationis, invenisse arbitror. Nam et seculis multis ante gymnasia inventa sunt,
quam in his philosophi garrire coeperunt; et hoc ipso
temPOre, quum omnia gymnasia philosophi teneant, tamen eorum auditores discum audire, quam philoso-
Vbi inambulamus . Guel . B, C,
Probante Heusin gero. Et iam id ediderat Victor. Vulgo, tibi ambulamus.' Palaestra Locus est patens et apertus ad exercitationes corporis , tumum, luctationem, etc. idoneus. Interdum philosophi, maxime in Graeeia, in eiusmodi locis adolescentes docebant. ac disputationes habebant. Palaestra idcm fere significat qnody mnasium, ατο τηε παλης, a lucta tioue, dicitur palaestra. Consule notRs in superiorem librum C. 6. PRVsT. Qui omnes ii stimus Sic legendum; non , ut vulgo : qui omnes hi sumus. itaque e. 6, tibi ad h. l. respieitur: Nam quod addidisti tertium , Mos eos
Gnel . B, hahent ntillam Mitam esse dveamus servant NSS. Hari. t , Caut. Nov. Gonv. et tres vetustiasimae editiones. Nec aliter Cicero solet loqui. De Amic. c. , 3: sine ami
euia Dicam essa nullam sentiant: deos te. II, 4 : sine quibus inta omnino nulla esse Potuisset. Per verba , ut sine his attidiis Mitam nullam esse H eamus , intellige , ni arbitremtir , nos non posse suaviter et iucunde vitam agere sine his studiis; ita enim seq. . P. Crassus vocem ΝvLLam intelligit: Mos eos esse, qui Mitam insua em sine his studiis putaretis. Eodem modo loquutus est Plato lib. I de Rep. ubi
querelas senum commemorat, quibus perierunt omnes adolescentiae volu
Cicero de seneci. e. 3, sic imitatus est: quod DoLmalitas carerent, sine quibus intam nullam 'labant. . Hactenus Pearcius.' Discum audire Discus est moles serri, vel plumbi, vel etiam Iapidis
189쪽
CICEno Issilium, malunt; qui simul ut increpuit, in media oratione de maximis rebus et gravissimis disputantem phi
losophum omnes unctionis causa relinquunt. Ita levissimam delectationem gravissimae, ut ipsi serunt, uti Itali anteponunt. Otium autem quod dicis esse , a sentior. Verum otii fructus est non contentio animi, Eed relaxatio. Saepe ex Socero meo audivi, quum is diceret, socerum Suum Laelium semper sere cum Scipione solitum rusticari, eosque incredibiliter repuera- Scere esse solitos, quum rus ex urbe, tanquam e vii Culis , evolavissent. Non audeo dicere de talibus viris, sed tamen ita solet narrare Scaevola, conchas eos et umbilicos ad Caietam et.ad Laurentum legere mu- Suesse, et ad omnem animi remissionem Iudumque descendere. Sic enim se res habet: ut, quemadmodum
Ios ieetitasse.. tibi Pighius e e d. et Cieeronis loco et umbateos edere maluit. liliai autem ut Salmasitis ad Soliniam p. 496 doetiit, sunt parviae rotundi lapilli tinihi lici sputa -- tuberantes. Similiter oeotiatos dixere leuios in formam ocelli factos. vel oeuli modo lueentes. Idem laudat teloria loeum de Caligula. tibi nar rat . Caligulam millies conchas vin-hilleosque in ora maris Oeeani legere
iussisse. Latironium 4 Gueis B, Laὐernum A. Latirentium. EA. Camerar. Meri-ntim . Mil. laeum; quod sane non est aspernandum.
Sie enim se res habet Gueis. Λ . B. Sie enim res arae habet. C, Sio
enim sese rea habet. m. quemadmouiam Dotierea Diu
mus -Εrnesitis post Lainbinum Deindueendum esse prilavit. Peareitia neinnitatem hule loco restitui dii lius modis posse iudieavit, vel de lendo tii eum Lambitio, vel legendia qliam iuvenes eertatim ultra metam aliquam, et sinem constitutum, alius alio longius, proiicere eonabantur.
. Quod ludi genus eleganter deseripsit Homerus Odyss. lib. VIII. Diseum, quam philosophum audire malle non sine proverbii specie dicitur de eo, qui ad ineptas voluptates propensior est, quam ad utilia. PavsT.. I laetionis e sa Nempe qui inpulaestra Aiseo aut lueta se exerce-hant, oleo antea intingebantur. Quare I , e. 38 componuntur Pialaestra ea
Melas eos et umbiliam Valer. Nax. Vill. 8: αPar uetae amieitiae cistissimum Scipio ei Laelius . tum timoris vinetilo . lum etiam omnium virtutum inter se iuncti foetetate . ni actuosae vitae iter aequali gradu exsequebantur, ita animi quoque re missioni eommuniter aequiescebant. Constat namque eos Caietae et Lati- retiti vago. litoribus eoachulas et cad
190쪽
mlucres videmus procreationis atque utilitatis suae causa fingere et construere nidos, easdem autem, quum aliquid effecerint, levandi laboris sui causa passim ac libere solutas opere volitare: Sic nostri animi sorensibus negotiis , atque urbano opere desessi, gestiant, ac volitare cupiant, vacui cura ac labore. Itaque illud, quod ego in causa Curiana Scaevolae dixi, non dixi secus, ac sentiebam. . Nam si, inquam, Scaevola, nullum erit testamentum recte factum , nisi quod tu scripseris, omnes ad te cives cum tabulis veniemus, Omnium testamenta tu scribes unus. Quid igitur Z in
quam: quando ages negotium publicum ' quando amicorum ' quando tuum y quando denique nihil ages t is I iam illud addidit u Mihi enim liber esse non videtur,
qui non aliquando nihil agit. η In qua permaneo, Catule , sententia, meque , quum huc veni, hoc ipsum nillil agere, et plane cessare delectat. Nam, quod addidisti tertium, vos eos esse , qui vitam insuavem sine his studiis putaretis, id me non modo non hortatur ad
gestiam. et eripione. Et nobis quidem posterior hie modus veri r elegantiorque videtor. Nam in tali Mn- structione tit habet vim non eomparationis, sed eausae seu consequentiae, et muttineti Wum regit. Exempla ex ipso Cieerone attulit Pearetiis. Qui-htis noe alia addere possumus. Nat Deor. III, 3 : She enim se res Aialet,ia ad preveram a resam is soritinam . qualis sis . aut quemadmo minxeris ni ui intorsit. Fin. II, 3α1 Marea se trimen sis hahel . iar nimis impinimi tilosophi sit Oetare meminisse. d. Orat. II, 36r Ese m Ritas i H rima philosophi miti tradant m-e ma die u . Ihid. III, 52 loeua est linie. de qtio agimus. grminus et
. Tum denique nobis hie orator itaeon emanaus est et vethis et senten tiis, ut, quemadmodum, qui utuntur armis alit palaestra . non solum,ihi vitandi titit sesiondi rationem
esse hahendam putent, sed etiain. ut eum venustate moveantur . sic verbis quidem ad aptam compositionem et deeentiam. sententiis vero ad gravitalem orationis utatur . Hic primum vTresertur ad coniunctis lim ultitur tquemadmodum vero et sic comparationi in inruitant. Consortitue etiam I. O. 11 Maetentis Wittetibaebius Bibl.