장음표시 사용
211쪽
rhetorum reperiantur Z In eodem siIentio multa alia oratorum ossicia iacuerunt, cohortationes , ConSOlationes, Praecepta, admonita : quae tractanda sunt omnia disertissime ; sed locum suum in illis artibus, quae traditae sunt, habent nullum.
x6. Atque in hoc genere illa quoque est infinita silva, quod oratori plerique ut etiam Crassus ostendit duo genera ad dicendum dederunt: unum de
certa desinitaque causa, quales sunt, quae in litibus, quae in deliberationibus versantur; addat, si quis volet. etiam laudationes: alterum, quod appellant Omnes serescriptores, eXplicat nemo , infinitam generis sine lempore , et Sine persona, quaestionem. Hoc quid , et quantum sit, quum dicunt, intelligere mihi non via dentur. Si enim est oratoris, quaecunque res in sinite posita sit, de in posse dicere; dicendum erit ei, quanta sit solis magnitudo, quae forma terrae; de mathemalicis, de musicis rebus non poterit, quin dicat, hoc
onere SuSCPpto, reCUSare. Detiique ei, qui prositetur esse suum, non Solum de iis controversiis, quae temporibus et personis notatae Sunt, hoc est, de Omnibus
forensibus, Sed etiam de generum insiti itis quaestionibus dicere, nullum potest esse genus Orationis , quod sit exceptum. Sed si illam quoque partem quaeuionum
Quod oratori Horique Gucis. Λ,
B, C , quod oratorcs Pleriquc. Laudationes Sic necessario cum Peareio MSS. auctoritate Scitheudum. Antea lavdacionis.' Si enim est oratoris etc. In infinita causa versari nos posse oruto vem , prohat inductione plurimnrum artium, quae infinitus coutinenl qnae. stiones ab usu oratorio remotissimus. Λstrologia solis magnitudinum, ge metria terrae siguram investigat. alindaliae artes inquirunt; quorum Plurn
que Oratorie , hoc est, si se et ornate tractari non Possunt. PRUST. Dicendum crit ei, qtiantia su soLis
esse primus vidit Lainhinus; idque Pearcius sirmavit duobus locis in Partitionibuε oratorii, c. I 8 et 3o.
212쪽
oratori volumus adiungere vagam et liberam , et late patentem , ut de rebus bovis aut malis, expetendis aut
fugiendis , honestis aut turpibus , utilibus aut inutili bus , de virtute, de iustitia, de continentia, de prudentia , de magnitudine animi, de liberalitate, de pietate, de amicitia, de fide, de ossicio, de ceteris virtutibus, contrariisque vitiis, dicendum oratori putemus; itemque de republica, de imperio, de re militari, de
disciplina civitatis , de hominum moribus : assumamus eam quoque partem, sed ita, ut sit circumscripta modicis regionibus. Equidem omnia, quae pertinent ad
HSum Civium, morem hominum, quae versantur in consuetudine vitae, in ratione reipublicae , in hac societate civili , in sensu hominum Communi, in natura, in moribus, Comprehendenda esse oratori puto ; si minus , ut separatim de his rebus philosophorum more respondeat, at certe , ut in causa prudenter possit intexere ; hisce autem ipsis de rebus ut ita loquatur, ut ii, qui iura, qui leges, qui civi lates constituerunt, loquuti sunt, simpliciter et splendide, sine ulla serie
disputationum , et sine ieiuna Concertatione verborum. IIoc loco , ne qua sit admiratio, si tot tantaruinque rerum nulla a me praeCepta ponentur, sic statuo: Vt in celeris artibus, quum tradita sunt cuiusque artis
Vt in ecteris artibus ete. Totum hunc locum de Lam hini et Heusin- geri sententia ita consormavi, ut in finitivi myse, esse, tu vcrba recta muturentur. Victorius edidit: Vt in ceteris artibus, quum tradita sunt iusque artis disicillima , reliqua , quia aut faciliora, aut similis sint, tradi non necesse ESSE; ut in pictura , qui hominis vectem pingere Perdidi cerit , PosSE eum cuiusMis Mel Io 'mae , Mel uetatis, etiamsi non didicerit, ycn-Scre : neque Es3E Periculum , qui leonem aut taurtim Pingat egregie, rac
idem in nititiis aliis quadria 'edibus Ia-
ullia , in qua omnia , quae illa armoessici possunt, a doctore tria lanitir psed qui Primarum et contariam rerum genera ipsa didicerunt, reliqua Persequuntiar; similiter arbitror etc. Εditioves Victorialia antiquiores eandem
sere lectionem exhibent, hic ibi ta- mPu corruPtiorem. elut Uinni bovi
213쪽
difficillima, reliqua, quia aut faciliora, aut similia sunt, tradi non necesse est; ut in pictura, qui hominis spe ciem pingere perdidicit, potest eum cuiusvis vel formae vel aetatis, etiamsi non didicerit, pingere; neque est periculum, qui leonem, aut taurum pingat egregie, ne idem in multis aliis quadrupedibus facere non possit ; neque est omnino ars ulla , in qua Omnia , quae illa arte enaci possunt, a doctore tradantur ; sed qui
primarum et Ceriarum rerum genera ipSa didicerunt, reliqua per se non incommode persequuntur: similiter arbitror, in hac sive ratione, sive exercitatione dicendi, qui illam vim adeptus sit, ut eorum mentes, qui aut
editio sic: Vt in ceteris artibus quum radita si ut cuiusque artis dissicillimo, reliqua quia aut suciliora ut similia sunt cuiusque artis tradi non1 ecesse esse; ut in Pictura, qui hominis speciem pingere perdidicerit,
IUSSe cum cuiusvis vel formae vel
netoris sic) etiam si non didicerit
Piugere , neque esse Perieulum, qui leonem aut taurum Pingui egregie , hie idem in multis aliis quadrupedi hiis sacere non possit ; neque est Ouni illo ars illa , tu qua omnia , quae illa urte essici possint, a doctore tradantur. Sed velut qui primarum et CEterarum rerum genera ipsa didicerunt, reliqua Porsequitiatur: Similia arbitror. - Pearcius ins nitivos
rasE periculum - praetulit, In in in hac lectione conveniant edd. Mediol. Veu. Ase. Steph. Maim t. Strob. item NM. Cant. Mend. Wag. Hari. duo Gon v. Nors. Nov. Bal. Bod. et Ioan . scripsitque postea ex couicctura Lam-
hini neque enim ροι - reliqua non
incommode Persoquvntvr, ita ut haec verba Pareti ilicscos siquis includeret. Eaude in rationem tenuit Ernesti, nisi quod tu verbis neque est Omnino arsulta , particulum LN M suppressit. Illii autem infinitivis opus lauium esse videtur in apodosi similitudinis, et verba sic statuo repelli utur in si militer arbitror ita , ut priora illa: ut
in ceteris artibus, - ut in Picturu neque est omnino ars ulla Cicero Pro
certis et indubitatis habeat, reliqua se statuere et arbitrari dicat. Itaque ut in his recte insultivus ponitur, προαPlus quaesiturum esse; in illis oratio recta ac desii ita scriptoris consilion ptitis respondet. Ceterum quod Pearcius similem putavit Constructioncm in illo loco c. 3έ : ut quum ira
sole ambulem , etiamsi ciliam ob causam ambialem , feri natura tamen,
meam- colorari; id secus est; hic enim utroque pars similitudinis necessario Pendet a vcrho sentio. Quod
reliquum est, Guelsurbytani B, C, nam in A est lacuna ab initio capitis ii que ad verba similiter arbitror has lectiones ostendunt. Iu utroquo
est quum tradita sunt - non necessct οἷν - neque enim est omnino.
214쪽
DE ORATORE LIB. II, CAP. I 7 aD 7 de republica, aut de ipsius rebus, aut de iis, contra quos , aut pro quibus dicat, cum aliqua pia luendi po
testate audiant, ad suum arbitrium movere possit, hunc de toto illo genere reliquarum orationum non plus quaesiturum esse, quid dicat, quam Polycletum illum , quum Herculem fingebat, quemadmodum pelialem , aut hydram fingeret, etiamsi haec nunquam separatim facere didicisset. 17. Τum Catulus : Praeclare mihi videris , Antoni, posuisse ante oculos , quid discere oportet eum , qui orator esset futurus , quid, etiam si non didicisset, ex eo, quod didicisset, assumeret. Deduxisti enim hominem in duo solum genera caUSarum, Cetera innume
rabilia exercitationi, et similitudini reliquisti. Sed vide, ne in istis duobus generibus hydra tibi sit, et pellis,
HerCules autem, et alia opera maiora, ne in illis rebus, quas Praetermittis, relinquantur. Non enim mihi minus operis videtur de universis generibus rerum, quam de singulorum causis, ac multo etiam maius de natura deorum, quam de hominum litibus dicere. Non est ita, inquit Antonius. Dicam enim tibi, Catule, non tam doctus, quam, id quod est maius, ex Pertus. Omnium ceterarum rerum Oratio, mihi crede, Iudus est homini non hebeti, neque ineXercitato, neque
mne in toto illo genere reliquarum rationum non Plus quaesiliarum esse
quid diem Sic rescripsi pro vulg. hians de toto illo genere; inepta enim est haec lectio, quia orator non quaerit, quid de genore orationiam dicat, sed in aliquo genere orationum Potest quaerere quid dicat. Deduxisti enim hominem Vulgo, deduxisti enim tottim hominem; in quo ineptum illud totum resecui. Quievim deducitur aliquo, uou PDlust dimidius deduci. Lectio nonnullarum editionum diduxisti aioli Diacet.
Seu seide Sic Guel L B, C; bene.
cclerarum rerum ratio. C , celerantim ratio. I inve inexercitato neque communitim literarum ) G eis. B. ρι. i. iam omnitim licerarum. Guuls. Λ , neque in eaervitatione communium titerarum.
215쪽
communium literarum et politioris humanitatis exper- .li; in causarum contentionibus magnum est quoddam opus, atque haud sciam, an de humanis operibus longe maximum; in quibus vis Oratoris plerumque ab imperilis exitu et victoria iudicatur; ubi adest arrnatus adversarius, qui sit et feriendus et repellendus; ubi saepe is, qui rei dominus futurus est, alienus atque iratus, aut etiam amicus adversario et inimicus tibi est; quum aut docendus is est, aut dedocendus, aut reprimendus, aut incitandus, aut omni ratione ad tempus, ad causam oratione moderandus; in quo saepe benevolentia ad
est utendum Hunc locum ita malim
constitnure : re in causarum contentio inuibus magnum est quoddam ΟΡuS,
atque haud sciam, an de humanis operibus longe maximum ; tu quibus vis oratoris plurumque ab imperitis exitu et victoria iudicii tur; ubi adest armatus adversorius, qui sit et serieudus et repellendus; ubi saepe is ,
qui rei domi uus suturus est, alienuSatque iratus nut etiam amicus adversario et inimicus tibi est: in quo saePebene olentia ad Oditim , Oditim autem ad ben olentiam deducendtim Est pqui quum docendus est, aut dedocet indus, aut reprimendus, aut incitandus: Omni ratione ad tempus, ad causam est ratio modorianda; quum autem ttin quam machidatione aliqua tum ad Scueritatem, tum ad remissioncm animi, tum ad tristitiam, tum ad Itielitiam est contorquendus : omui seu tentiarum gravitate , Omnibus ver horum Ponderibus est utendum. is Hoc modo verba: tibi sue 'e - tibi est; in quo - dodiacondum est, pertinent ad exordium ; qui quum docendias - I moilcranda, ad narrationem et conii ranutioncm : deniquo illa, quum πιι- - eac titimiam , ad Perorationcm : nique ita tribus illis membris tria oratoris osticia, iudico in Coucili audi, docendi, permovendi conti- uentur. Praeterea conciunitas huius verborum comprehensionis longius Excurrentis multo quam antea maior exsistit, sic enim duo ultima membra Prolas in et apodosiu habetit similiter
Qtii rei domistis summus est Dcsi gnantur iudices; singulari pro plurali posito. Aut etiam amicus Guel L B, C .
Is est, aut dedocendus Haec Guel LA in margiue habet, B ldane omittit.
Atit omni ratione ud lemyus, clacaustam Oratione moderandus V-hemeuter dubito, an recte dicat iriu
Quare legendum arbitror, Mi su Pradixi: omni ratione aut lemytis , raucausam est Oratio moderanda , ita ut linec verba opodosiu saci aut Prota seos: qui quum Gut docendtis est inciliandia c. De oratione apte ad Causam et nil tempus moderatida diligentissime praecipit Quintilian. Iust.
216쪽
DE ORATORE LIB. II, CAP. I 7 aD 9
odium, odium autem ad benevolentiam deducendum est; liai quum tanquam machinatione aliqua tum ad severiatatem, tum ad remissionem animi, tum ad tristitiam, tum ad laetitiam est contorquendus; omni sententiarum gravitate, omnibus Verborum ponderibus est utendum; nccedat oportet actio varia, vehemens, plena ani
mi, plena spiritus, plena doloris, plena veritatis. In his operibus si quis illam artem comprehenderit, ut, tan-
cendum est. - Iam Eruesti senserat, haee verba hic loco non suo Poni, putabatque post contorquentitia lΗ Iacuitu. Ego vero post inimicus tibi est collocanda puto; quod vel initia membrorum ubi fame, - in quo sae-m. Produnt; magis autem intimusoruli uis uexufi confirmat; in utroque enim melabro ngitur de benevolentia iudicis per exordium eoncilianda.
Qui quum iamquam Guel f. Λ, quitit tanquam. - Hinc Hensingerus legendum opinabatur: Quum autem do caeradus - aut eat tinna machinationa- Contorquensia: omnium etc. Multo concinnius autem si membrum sic enuntiatram: quum autem tanquam machinatione aliqua - Ponderibus est tirendum. Sic Pondera ita apodosi aptissime reseruntur ad machinati nem in prolusi. Pro omnium sententiarum graMitate, omnium Mer rum Ponderibus, rescrip8i omni s. q.
seu lentiis , aut omnibus verbis in ratione locus.' Machinatione Vt tormentis machinisque bellicis quatiuntur muri, ei Pilantur arcea , sic an ectibus comis motis animi expugnantur. PRUST.' Actio -ylena animi -Pleua --ritat s Actio est Pronuntiatio et ς altis ; lianc ait ease de here plenam animi la. E. nou lenem, ncque lentam, sed animulam et incitatam ue plenam.
virifus, qui sustinere possit vocis in eadem continuationc verhorum Plures contentiones ac remissiones; Plenam doloris. h. e. quae animum oratoria tristitia, indignatione, misericordia commotum Prodat; Plenam Meritatis , quae ostendat, hos animi motus in oratore vero . nou fictos uni simul tos esse. Villinum hoc Marcius il
stitui. Orat. ubi histrionum allectus ut Ioa vocat, oratorum veros , addi que, nec agamus rem quasi alienam, sed assumamus ultim dolorem , com-
Partiri praeterea iubet Cic. de Oratae. 4 5 , 46 , έ huius libri. Itaque minime admittenda est lectio ea. Omnis
In his operibus Glossam sapit. ni fallor, veribus. Aptius enim in
his refertur ad eatisartim contention
bus , in quibus modo demtinstratu erat magulam quoddam opus esse, et de humanis operibus lovge maxi
' Si quis etc. Huius loci sententia est: Quemadmodum artifex, si quod est pruecipuum ac disticillimum possit enicere . et statuam veluti Ponere. de Sinitiae ornamentis, ac levioribus operibus non laborabit: ita orator, fit, quod tu arte sua maximum ebi, RAM- qnutus fuerit, reliquu facile compit. liviulcb. I'n SL. ε
217쪽
quam Phidias, Minervae signum emcere possit; non sane quemadmodum, ut in clypeo idem ille arti sex, minora illa Opera facere discat, laborabit. i 8. Tum Catulus: Quo ista maiora ac mirabiliora
fecisti, eo me maior exspectatio tenet, quibusnam rationibus , quibusve praeceptis ea tanta vis Comparetur rnon quo mea quidem iam intersit neque enim aetas id mea desiderat, et aliud quoddam genus dicendi nos
sequuti sumus, qui nunquam sententias de manibus iudicum vi quadam orationis extorSimus, ac potius Placatis eorum animis, tantum, quantum ipsi patiebantur, accepimus ) ; sed tamen ista tua, nullum ad usum meum, tantum cognoscendi studio adductus requiro. Nec mihi opus est graeco aliquo doctore , qui mihi per vulgata praecepta decantet, quum ipse nunquam sorum, nunquam ullum iudicium adspexerit. Vt peripa
teticus ille dicitur Phormio; quum Hannibal Carthagine
Phidiis, Celobria ebore sculpeti
i liniti, lib. XX XI, . e. s. seeit ei ex ebore Minervam. Floruit Olbini itide 33 , aut e Chii luin annis 64s. lib.
suis emti opus . singulari arte perse- cerat ; quare quum hane arte in tene rei. Non ei erut latiorandum alqtie udaudum . quomodo minora illa ia-gna, quae in clypeo inscialpenda erant, absolver i. Itaque verba tit in operi idem uti artimo reserenda stitit ad Iacere, non ad uisent nee ad α ι hire et tota sententia ita est accipienda : non laborisba uti num iam maia nora alia 'ω, a Iiaceris discis. M Deo Phau,tis Lia, uti is, uti madmiatim mi tiri a ilia ligna in ebmo Vtier a. se rot. Sie de Polieleto supra c.
218쪽
al IDE ORATORE LIB. Il, CAP. I 8 expulsus Ephesum ad Antiochum venisset exsul, proque eo, quod eius nomen erat magna apud omnes gloria. invitatus esset ab hospitibus suis, ut eum, quem dixi, si vellet, augiret, quumque se non nolle dixisset; loquutus esse dicitur homo copiosus aliquot horas de imperatoris ussicio, et de omni re militari. Tum, quum ceteri, qui illum audierant, vehementer essent delectati, quaere
bant ab Hannibale, quidnam ipse de illo philosopho
iudicaret. Hic Poenus non optime graece, Sed tamen libere respondisse sertur. multos se deliros Senes Saepe
vidisse, sed qui magis, quam Phormio, deliraret, vidisse neminem. Neque mehercule iniuria. Quid enim aut arrogantius aut loquacius fieri potuit, quam Hannibali , qui tot annos de imperio cum populo romano
omnium gentium victore certasset, graecum hominem, qui Hunquam hostem, nunquam castra vidisset,
nunquam denique minimam partem ullius publici muneris attigisset, praecepta de re militari dareῖ Hoc mihi facere omnes isti, qui de arte dicendi praecipiunt, videntur. Quod enim ipsi experti non sunt,
id docent ceteros. Sed hoc minus fortasse errant, quod non te, ut ille Hannibalem, sed pueros, aut ado
19. Erras, Catule, inquit Antonius. Nam egomet
adiecit scriptor repetitum dicitur. Ceterum apud Stobaeum Serm. I.II, bioteus dicitur philosophus fuisse, quein Hannibal riserit, quia solum api eutem imperatorem esse οτι o πος μογος στρανγος ηυ conteu-
' Anti hum Syriae regem. qui motus ah Annibale, Romanis hellum intulit anno V. C. nsa, ante Christum 32 . ac triennio post a L. Cornelio Nipione eonsule, eiusque se tre legato P. Cornelio Scipione Africano iugenti strage profligatus, Pucem iniquis cotiditiovibus redemit. L tis etc. ID. Loquutus esse dicitur Guel . A abest diei ur. Vt ilia Hannibalem Sic Pearcius ε 3IS. Nov. Beeto vulg. ut munibalem. Quod etsi Εmaesti ad Anto
nium refert, q. d. te tariquam aliquem Hannibalem in arte oratoria . illud tamen aptius M simpliciuε est.
219쪽
2 l a CICERONisin inultos iam Phormiones incidi. Quis seniti, est istorum Graecorum, qui quemquam nostrum quidquam intelligere arbitretur ' Ac mihi quidem non ita molesti sunt; facile omnes perpetior et perser . Nam niat aliquid asterunt, quod mihi non displicent: aut emciunt. ut me non didicisse minus poeniteat. Dimitto autem eos non tam contumeliose, quam Philosophum illum Hannibal, et eo fortasse plus habeo etiam negotii; sed
tamen est eorum doctrina, quantum ego iudicare possum, perridicula. Dividunt enim totam rem in duas partes, in causae Controversiam, et in quaestionis. Causiam appellant, rem positam in disceptatione reO
rum et controversia: quaestionem autem, rem IMsilam
in infinita dubitatione. De causa praecepta dant: de al-
In cratisae controfersiam et in quae
in quaestionem. rat est in MSS. II ea d. et Hari. a. in Guuls. Λ, B, C est
quaestiones 3. Errnhut uulcm, quum Pntahat controwersiam de quaestione infinita non dici. Num pe hoe voca hulum muli D ersiae modo tutius, modo angustius usurpatur. Uuum laliors Acusu ponitur, tam de cutisa
Proprie hic dictu, quam de injinita aestione adli ibi tui : ut Cic. Rhetor. sive de Iuv. I , 6. Sed fortus e h. l.
dia imisi Mis ιERT AZM 1 ι- α - Dir ersia. Sic .icero Austra. C. 36, hoc senus ita dc,cripserat: unum de certa defuitrique causa , quules sunt, quae in litibus, quae in deliberationibus Versantur. Idem genus appellatur lib. III. c. 38, desinitia contν-ersia cERTIS temporibus ac reis. Rursus idem gemis, quod causa appellatur Topic. e. ar dicitur cΕnTis personis, locis, temporibus, nctioniblis, negotiis CCrtii. Postea mihi Placuit Pro rerum legere reorum ἰ rei onim sunt liti-gRutes Seu ii, quorum causa est. Idque Eruesti in MS. Erl. ropcrit. Ne- qne vero id abhorret a Ciceronis Consuetudine. ln n enim e. 43 diser
De ultera Purae dicendi γ Lumbi
220쪽
DE ORATORE LIB. II, Ch P. I9 ai a
stra parte dicendi mirum silentium est. Denique quin que faciunt quasi membra eloquentiae, invenire quid dicas , inventa disponere, deinde ornare verbis, post
memoriae mandare, tum ad extremum agere BC pronuntiare; rem sane non reconditam. Quis enim huc non sua sponte viderit, neminem posse dicere , nisi et
quid diceret, et quo ordine, et quibus verbis diceret, haberet, et ea meminisset y Atque haec ego non reprehendo; sed aute Oculos Posita esse dico, ut eas item quatuor, quinque, sexve partes, vel etiam septem quoniam aliter ab aliis digeruntur), in quas est ab his omnis oratio distribula. lubent enim exordiri ita, ut eum qui audiat, benevolum nobis faciamus, et docilem et nitentum; deinde rem narrare, ita ut verisimilis Narratio sit, ut aperta, ut brevis ; post autem divideronus delevit die Q. pearcio place-hnt dii ixionis , quod vocabulum hinc
aherrasse pulvbat in locum alienum inter in insinua et diabitatione. Ernesti dieondi vel delendum, vel ad raeemla daret trnnsponendum , censetitit. Equidem litiue lectionem non ait sim dum nare. Quidni enim recte dientur partes dicendi , ut genera dicendi . vel Dinis die ui extrum silentium est Gneis. Α , B omittitur est.
Viderit olim in edd. pr. Mideret. Sed Miderit est in Erl. Guelit . Neminem Posse dicere Sic edd. ea. Mediol. vl. Et multi lineareii e d.
Recte. Gueli. B, neminem posse veracdicere. Gueis. C , neminem Posse rete
Nisi et quid diceret, et quo ordine et quibus Merbis diceret Admisi truus- P.Sit iuuetu, qualu Pursoldus suusit. Vulgo et ovibras Merbis et quo Ordine
diceret. Vt eas item quatuor, quinque, Sex-
- Partes , Vel etiam se tem Eru sti illud quattinr hic alienum esse putabat. Nam statim Cicero sex Purtes enumerat , ut de Inu. I. exoidium,
narration m . divisionem, confirma tionem, resutationum, Perorationum.
Alii, qui septum partes faciebant, addebant di gremionem , Dntequnm peroraretur. Lorum, i hi quinque partes succrἰnt, rutionem Cicero non magis hic exemplum Posilit quum eorum, qui quatuor. Itaque Ernesti m. observulio non eo utilet, ut qiutiuoreiicinimis; eadem enim ratione Pos Aet omitti quinque. Cetorum in qua trior Partes orationem dividit Cicero Purtili. ortitore. c. 8 excirilium Acit.