장음표시 사용
241쪽
latione atque meditatione paratos, atque expeditos habere debetis. Longum est enim nunc me e li Care, qua ratione aut confirmare, aut infirmare testes , ta bulas, quaestiones oporteat. Haec sunt omnia ingenii vel mediocris, exercitationis autem maximae: artem
quidem , et praecepta dumtaxat hactenus requirunt, ut certis dicendi luminibus ornentur. Itemque illa, quae sunt alterius generis, quae tota ab oratore pariuntur, excogitationem non habent dissicilem, explicationem magis illustrem perpolitamque desiderant. Itaque quum haec duo nobis quaerenda sint in causis, primum, quid; deinde, quomodo dicamus: alterum, quod totum arte tinctum videtur, tametsi artem requirit, tamen prudentiae est paene mediocris, quid dicendum Sit, videre; alterum est, in quo oratoris vis illa divina,
virtusque cernitur, ea quae dicetida Sunt, Ornate, C piose, varieque dicere. Quare illam partem superiorem , quoniam semel ita vobiS placuit, non recusabo, quo minus perpoliam atque Conficiam quantum Consequar, vos iudicabitis); quibus ex locis ad eas tres res, quae ad sidem faciendam solae valent, ducatur oratio, ut et concilientur animi, et doceantur, et moveantur. Ea vero quemadmodum illustrentur, praesto est, qui omnes docere possit, qui hoc primus in nostros mores induxit, qui maxime auxit, qui solus effecit. Namque ego, Catule dicam enim non reverens assentandi suspicionem , neminem eSse oratorem paulo
lationst Para os , atqucti e editos elf. Α, multa commentatione Prae- Imratos, atque ex editos. Sane h. l. atque medisatione glossatori deberi videtur.
Naeuit. Guelf.B, Haetiis, omisso MMes.. Eι moi eantur Ineptissimum a b liustae alicuius additamentum haec sunt enim tria numeret iam ah Ernestio damnatum et uncis inclusum re-
242쪽
illustriorem arbitror, neque graecum, neque latinum, quem aetas nostra tulerit, quem non et saepe et diligenter audierim. Itaque, si quid est in me quod iam Sperare videor, quoniam quidem vos, his ingeniis homines, tantum operae mihi ad audiendum datis , ex eo est, quod nihil quisquam unguam me audiente egit orator, quod non in memoria mea penitus insederit. Atque ego is, qui sum , quantuscunque sum ad iudicandum, omnibus auditis oratoribus, sine ulla dubitatione sic statuo et iudico, neminem omnium tot, et tanta, quanta sunt in Crasso, habuisse ornamenta dicendi. Quamobrem si vos quoque hoc idem existimatis, non erit, ut opinor, iniqua partitio, si, quum ego
hunC Oratorem, quem nunc fingo, ut institui, crearo, alia erin confirmaro , tradam eum Crasso et vestiendum, et Ornandum.
29. I um Crassus: Tu vero, inquit, Antoni, perge, ut instituisti. Neque enim est boni, neque liberalis parentis, quem proCrearit, et eduXerit, eum non et vestire, et ornare; praesertim quum te locupletem esse negare non possis. Quod enim ornamentum, quae vis, qui animus, quae dignitas illi oratori defuit, qui in causa peroranda non dubitavit excitare reum Consularem, et eius diloricare tunicam, et iudicibus cicatrices ad-
His ingeniis immines Gueis. A, eius ingenii homines. In memoria mea Gucis. B, C,
Atque ego Gucis. A , itiaque ego. Si Mos quoque hoc idem Gucis.
' Reum consularem M. Aquilium, qui post servile ibellum in Sicilia consectum de repetundis pecuniis causam dixit. Quum iudicum miseri cordiam implorare nollet, M. Antonius, qui Pro eo Perorabat, tunicam ab eius pectore discidit, ut honestarueicatrices bello acceptas ostenderet. Quibus conspectis reus absolutus est PavST.' Cicatriees adseersas Quae in Pectore , vel alia Darte auteriori, accipiebantur,vulnera d icebantur ad yss, in aulque gloriosa: ut contra Mema
243쪽
versas senis imperatoris, ostendere' qui idem, hoc accusante Sulpicio, quum homin in seditiosum, furiosumque defenderet, non dubitavit seditiones ipsas ornare, ac demonstrare gravissimis verbis, multos saepe impetus populi non iniustos esse, quos PraeStare nemo possit; multas etiam e republica seditiones saepe esse lactas, ut quum reges essent exacti, ut quum tribunilia potestas esset constituta; illam Norbani seditionem, ex luctu civium , et ex Caepionis odio, qui exercitum amiserat, neque reprimi potuisse, et iure esse confla-iam 8 Potuit hic locus tam anceps, tam inauditus, tam Iubricus, tam novus, sine quadam incredibili vi ac fa
cultate tractarit Quid ego de Cn. Manlii, quid de Q.
Regis commiseratione dicam ῖ quid de aliis innumerabilibus' in quibus non hoc maxime enituit, quod tibi
Omnes dant, acumen quoddam singulare, sed hae ipsa, quae hunc ad me delegare vis, ea semper in te eximia et praestantia suerunt. Tum Catulus: Ego vero, inquit, in vobis hoc maxime admirari soleo, quod, quum inter vos in dicendo dissimillimi sitis , ita tamen uterque vestrum dicat, ut ei nihil neque a natura denegatum, neque a doctrina non delatum esse videatur. Quare, Crasse, neque tu
Qui idem Gueis. B, qui quidem.
Vt quum tribumtia potestas Gncis. B, C, abest ut; haud incommode. Sino incred bili Mi ac facultate Vulg. additur dicendi, quod abest Gueis. B, probante Heusingero. Ac sane ins aescultas h. l. non ad di
ctionem , sed ad artem animos commovendi refertur.
' Cn. Manlii A Cimbris Cn. Iuulius ct Q. Servilius Gaepio proconsules victi proelio , castrisque binis exuti anni et octoginta millia militum occisa , calonum ne lixarum quadraginta millia. Livii epitome lib. LXVI l . Ea clades incidit iu Au num V. C. 649. PRUST. In quibus non hoc maxime enituit GueIL A, in quibus hoc maxime non enituit. Guel L B, C, in Q. nora
Ea semper De hoc pleonasmo pronominis ea vide IIeusingeri Pi ve- fat. ad Cic. Ossici P. 44.
244쪽
DE ORATORE LIB. II, CYP. 3ο 237lua suavitate nos privabis, ut, si quid ab Antonio aut
praetermissum, aut relictum Sit , non explices: neque
te, Antoni, si quid non dixeris, existimabimus non potuisse potius, quam a Crasso dici maluisse. Ilic Crassus, Quin tu, inquit, Antoni, omittis ista ,
quae proposuisti, quae nemo horum desiderat: quibus ex locis ea, quae dicenda sint in causis, reperiantur rquae quamquam abs te novo quodam modo, praeesareque dicuntur, sunt tamen et re faciliora, et praece piis pervagata: illa deprome nobis, unde afferas, quae Saepissime tractas, semperque divinitus.
3o. Depromam equidem , inquit Antonius, et quo facilius id a te exigam, quod peto, nihil tibi a me po
stulanti recusaho. Meae totius orationis, et iistius ipsius in dicenta facultatis, quam modo Crassus in Caelum verbis extulit, tres sunt rationes, ut ante dixi; una conciliandorum hominum, altera docendorum,lertia concitandorum. Harum trium partium prima lenitatem orationis, secunda acumen, tertia vim desiderat. Nam hoc necesse est, ut is, qui nobis Causa in adiudicaturus sit, aut inclinatione voluntatis propendeat in nos, aut de sensionis argumentis adducatur,
aut animi permotione cogatur, Sed quoniam illa pars, in qua rerum ipsarum explicatio ac defensio posita est, videtur omnem huius generis quasi doctrinam
Ea quae dicenda sint Gueis. A, B, C , ea quae dicenda sunt. Distinctir Gueis. Λ, dicentur, non
petam Meae totius Orationis , et istius
ψsius in dicendo Iacultatis Gueis. A, meae totius in dicendo rationis, et istius limitis facultatis . Gueis. B, C, meue ιinius in dic do orationis, et istius ipsius fumitatis; ex qua lactionis varietate colligere Possis, ver-ha in dicendo e gloma fluxisse. In caelum Merbis extulit In Gueis. B abest in caelum , in C omittitur
Aditidieritianus sit Gueis. B, C,
adiudicarurus est. Aut animi Permotione cogatur γVerbum cogatiar non hene servat te. uorem metaphorae tu verbis νιον -
245쪽
CiCERONI sconlinere, de ea primum loquemur, et pauca dicemus. Pauca enim sunt, quae usu iam tractata, et animo quasi habere notata videamur. Ac tibi sapienter monenti , L. Crasse, libenter assentiemur, ut singularum Causarum defensiones, quas solent magistri pueris tradere , relinquamus ἔ aperiamus autem ea capita, unde omnis ad Omnem et causam et orationem disputatio ducitur. Neque enim, quoties verbum aliquod est sori. hendum nobis, toties eius verbi literae sunt cogitatione anquirendae; nec quoties causa dicenda est, toties ad eius causae seposita argumenta revolvi nos oportet; sed habere certos locos, qui, ut literae ad verbum scrutiendum, sic illi ad causam explicandam statim occurrant. Sed hi loci ei demum oratori prodesse possunt, qui est versatus in rebus, vel usu , quem aetas denique a Dsert, vel auditione et cogitatione, quae studio et diligentia praecurrit aetatem. Nam si tu mihi quamvis eruditum hominem adduxeris, quamvis acrem et acu tum in cogitando, quamvis ad pronuntiandum expeditum, si erit idem in consu tudine civitatis, in exemplis, in institutis, in moribus ac voluntatibus civium suorum hospes, non multum ei loci proderunt illi, ex quibus argumenta promuntur. Subacto mihi ingenio Opus est,
sp Ita in liheis de arte orat ita eriptis, tibi singulartim cati rumargumenta explicantur. Via istiui irino. et emitutione, ae studio et diligentia per rν ι -- α em diem se iistim aetΛΑ assert et longi temporis exercitatio. Adolescetis titilem studio ei diligotitia audiendioi eogitandi id supplete potest. quod
246쪽
DE ORATORE LIB. Il, CAP. 3I 2oc ut agro non semel arato, sed novato et iterato, quo meliores laetus possit et grandiores edere. Subactio autem est usus, auditio, lectio, literae.
3I. Ac primum naturam causae videat, quae nunquam latet, factumne sit, quaeratur, an, quale Sit, ari,
quod nomen habeat; quo perspecto, statim occurrit naturali quadam prudentia , non his subductionibus , quas isti docent, quid faciat causam, id est, quo subluto Controversia Stare non possit; deinde, quid veniat in iudicitim, quod isti sic iubent quaerere: u Inter secit Opimius Gracchum. Quid facit causam ' Quod rei publicae causa, quum ex senatusconsulto ad arma vocasset; hoc tolle, causa non erit. At id ipsum negat contra leges licuisse Decius. Veniet igitur in iudicium: Li. Cueritne ex senatusconsulto, servandae reipublicae cauSa. η Perspicua sunt haec quidem, et in vulgari prudentia sita; sed illa quaerenda, quae ab accusatore et defensore argumenta, ad id, quod in iudicium venit, spectantia, debeant assurri. 3a. Atque hic illud videndum est, in quo Summus est error istorum magistrorum, ad quOS liberos nostros mittimus, non quo hoc quidem ad dicendum magnopere pertineat, sed tamen ut videatis, quam Sit genus hoc eorum, qui sibi eruditi videntur, hebes atque
I Subaeso Translatio ducta abngricultura. Vt ager non sumet aratus, sed iterum ae tertio Proscissufi P test meliores Et grandiores fructus uiserre: ita perdomitum et excultum inuenium et plura et meliora Pr ducit. PRUST.' Literae i. e. usus et exercitatio seribendi Sub Melionibus Guel . Λ, suba
Gracchus seditioso tribunatia' acto . qutim AMentinum armata quoque multitudine Oecυραν isset, re L. Opimio Gonsule , ex senatusfonstitio M aco ad arma Romio, Ptilsus, inter Pius est. Λ uno consequente, L. inimius ac saltis aPuci PDytitam a Q. Deciolrιbuno plebis , quod indemnatos ciMes in euimerem coniecisset, liberaltis rae
247쪽
CICERONIS impolitum. Constituunt enim in partiendis orationum modis duo genera causarum. Vnum appellant, tu quo sine Personis atque temporibu S, de universo genere quaeratur; alterum, quod personis certis et tempori bus definiatur: ignari, Omnes controverSin S ad universi generis vim et naturam referri. Nam in ea ipsa Cnusa, de qua ante dixi, nihil pertinet ad Oratoris locos Opimii persona, nihil Decii. De ipso enim universo genere infinita quaestio est, nurn Poena Fideatur esse a Gsciendus, qui civem ex senatusconsulto patriae Conservandae causa interemerit, quum id per leges non liceret. Nulla denique est causa, in qua id, quod in iudicium venit, ex reorum personis, nou generum iPSOrum universa dubitatione quaeratur. . Quin etiam ira iis ipsis, ubi de sacto ambigitur, ceperitne contra leges Pecunias P. Decius, argumenta et Criminum et de sensionis revocentur Oportet ad genus, et ad naturam universam: quod furti tuosus, de luxuriae; quod alieni appetens, de avaritia; quod seditiosus, de turbulentis et malis civibus; quod a multis arguatur, de genere testium; Contraque, quae pro reo dicentur, Omnia necessario a tempore ab
Nulla denique me cavsa Nulla est causa, tu luit Antonius, in qua id quod in iudicium et controversiam vocatur , quaeri debeat ac iieti ex ipsis Horum Personis, scd omnio reis serri debent ad universum genus. Sic in hac ipsa, quae modo Proposita est CauSa, ad oratoris locos nec opimii nec Decii persona Pertinet ; nou ex ipsis deducenda sunt argumenta, Sed ex ipso facto, quod scucratim SPe
Cererit ne contra leges Pecunias Gueis. A, B, ' C, Peritne Pectineas contra leges, ordiue conciuniore.' Quod sumptuosus A usatur U. g. Decius, quod sumptus uimion sinccrit 7 argumenta defensionis et accusationis petcuda erunt e communi genere et loco, de luxuria: quodnlienas opes appetiverit Z de avaritia. etc. ΡR ST. Luxurie Sic A. Vulgo luxuris. Heusingorus observat, illa in terminationem Ciceronis aequali hiis familiariorem suisse, quam mcdii ne vilibrariis.
248쪽
DE ORATORE LIB. II, CAP. 32 a 4 I
qua homine ad communes rerum et generum summas revolventur. Atque haec forsitan homini, non omnia, quae sunt in natura rerum, Celeriter animo comprehendenti, permulta videantur, quae veniant in iudici utri tum, quum de facto quaeratur : sed tamen criminum est multitudo, non defensionum aut locorum, infinita. Quae vero, quum de facto non ambigitur, quaeruntur, qualia Sint, ea si ex reis numeres, et innumerabilia sunt, et obscura; Si ex rebus, valde et modica, et illustria. Nam si Mancini causam in uno Man. cino ponimus, quotiescunque is, quem paterpatratus dediderit, receptus non erit, toties causa noUR DRSCetur. Sin illa controversia causam facit: Videaturne ei,
quem paterpatratus dediderit, si is non sit receptus, postliminium esse: nihil ad artem dicendi, nec ad argumenta de sensionis Mancini nomen pertinet. Ac si quid affert praeterea hominis aut dignitas, aut indignitas,
extra quaestionem est, et ea tamen ipsa oratio ad universi generis disputationem reseratur necesse eSt.
Sed tamen eriminum est multitudo, non de/ensionum otii locorum in i
mendatio: sed tamen hominiam est multitudo , non eriminum aut deum si tim me Deoriam institia; nisi qui d brevius etiam scribere praestet: sed iomen est hominum nitid ιmdo, non erimintim arae d sensionis Desertim ins nitia. Stetit paulo ante dixerat: argumentia ea re mintim ea defensionis 'Moeriri o Deere ad gentis et ad naturam tiniDersam. Nam eriminum multilocliuem infinitam esse Antonius, si sibi ipse eonflare vellet.
dicere haud poterat, qui PPe qui
panto post dieturus erat. multitudi-uem causartim esse itisiuitam, si in personis Pontitur. sin autem ad ge-
nerum universas quaestiones reserantur , modicas et paucas PME.
Mancini eatisam ) Quam expli- euimus lib. I de Oral. e. 4 . Eodem Ioeo exponitur, quid sit palerpatra
Nempe ea, cuius exemplum sequitur; Cicero enim pronomen ille saepitis ad sequentia , quam ad antecedentiare ei. Recte autem Ileusingerus eonis tr ortiam h. l. dici quaestionem eon tr emam annotauit. Niliit igitur opus est clam Ernestio reponeret Sinin ιIIa eon P ersia cati iam Dei .
Et eri tamen ipsa oratio γ Sie etiam Gueis B, C, at in Λ est oratiane, quod Peateius praetulit. Recte au
249쪽
CICERONlS242. IIaec ego non eo consilio di Apulo, ut homines eruditos redarguam; quamquam reprehendendi sunt, qui in genere definiendo istas causas describunt in personis et in temporibus positas esso. Nam etsi incurrunt tempora et personae, tamen intelligendum est, non ex iis, sed ex genere quaestionis Pendere causas. Sed hoc nihil ad me. Nullum enim nobis certamen cum istis esse debet tantum: satis est intelligi, ne hoc quidem eos consequutos, quod in tanto otio, etiam sine hac serensi exercitatione, emcere potuerunt, ut genera rerum discernerent, eaque paulo subtilius explicarent. Verumhoe, ut dixi, nihil ad me. Illud ad me, ac multo etiam magis ad vos, Cotta noster, et Sulpici. Quomodo nunc se istorum artes habent, Pertimescenda est multitudo causarum; est enim infinita, si in personis ponitur; quot homines, tot causae; sin ad generum universas
equitur in verbis: μ nun ntine saete. Quare Iv.a eius eum aliis post Oiei eoli signo distinxti; qtioa tamen ratin est nocessaritim, si incido prouomeli tutiu recte de eo, quod sequitur. ita telligas. Eit enim infinita, si in Personis ram
Disi eorrigas Pontintur, quia etiarn in altero memiuo Ditirtilis est. refertin-mr. Ttim iiis Θleganter subiicitiir.
vulgata sistinctio perinepta est :Mnititudo erat sartim pertimescenari est; est etiam insentia. Al hoc sitiae-xohatur, et erat demonstrandum. i. im-ctentis illo. Nos vero etsi Eritis ii interpunelionem. iit concinniorem, amplectimur, iidem tamen volgatam D rineptnm esse liniad concedimus. Quomodo ntine se istortim Motorumiar es harunt, itiquit Autonitis . Pre
250쪽
DE ORATORE LIB. II, CAP. 32 243
quaestiones reseruntur, ita modicae et paucae sunt, ut eas omnes diligentes, et memores, et sobrii oratores, percuriaS animo, et, prope dicam, decantatas habere debeant; nisi sorte existimatis, a M. Curio causam didicisse L. Crassum, et ea re multa attulisse, quam Obrem, POStumo non nato, Curium tamen heredem Coponii esse oporteret. Nihil ad copiam argumentorum, neqUe ad Causae vim ac naturam nomen Coponii aut Curii pertinuit. In genere erat universo rei negotiique, non in tempore ac nominibus, Omnis quaestio: Quum scriptum ita sit: SI MIHI FILIUS GENITUR , ISQUE PRIVS ΜΟRITVR , et Cetera, TUM UT MIHI ILLE SIT HERES; si Datus filius non sit, videaturne is, qui filio mortuo insti-
timescenda est multitudo cuusarum. Est enim scit. ex eorum ratione infinita. Aiam si in Personis Ponitur
ut illi suciunt , quot homino, tot
causae erunt. Itaque ex vi Ignia ver
horum coniunctione idem sensus emsicitur, quem Ernesti requirehat; tantum abest, ut ea Perinepta sit. Verumtainen altera rntio concinnitatem habet clegantiorem. Potiuntur autem inulto hic aptius est, quain vulgatum Ponitur. Eias omnes γ Hunc ordinem verborum Praeeunt complures Pearcii codd. item ed. Lamb. Steph. Vulgo Omnes
Et , Proye dicam Vulg. et Pro e. Illud hene restituit Ernesti e MSS. Gron. et Erl. Λccedit Gueu. A. Nisi forte existimatis, a M. Curio
eausam didicisse L. Crassum, et ea re multa attulisse - Lam hin iis ingeniose corrigendum censuit: nisi Iorte existimetis , a M. Curii nomine causam duxisse L. Crassum, et ea re multa attialisse. Hoc euini optime con-
argummiorum neque ad causae Mim
ac naturam NOMEN CDyonii aut Cutarii Pertinuti. Vulgi tam vix aliter defendere possis, nisi saltem pro vi ere e m. a. lcgaS: et ex ore estis multa attulisse; hoc sensu: nisi sorte exi- Stimatis, quem.idinodum in quibusdam causis a reis deferuntur tabulae. testimonia, sic Crassum causi m illam a M. Curio AEdicisse , et ex eius o multa attulisse, quue scit. ad eius uomen et perwnam pertinercnt. Ex re pro ea re scriptum invenit Penrcius in eod. Mil. unde ille suspicabatur eliciendum ex re .
Tum tia mihi ille sit heres Prono- mea ille hie inservit incertae PerSO-nae designatiotii ut italice dicimus, ιι tale o la tale ; Praestariun vicem nominum siclorum . quibus in eiusmodi formulis ICti uiuutur; ut