장음표시 사용
371쪽
quoniam est ulentium aliquando, nonnianquam etiam scribendum; vel ut P. Tuberoni Africanum avunculum laudanti scripsit C. Laelius, vel ut nosmetipsi, Ornandi uin, GraeCorum more, Si quos velimus, laudare PO simus; sit a nobis quoque tractatus is locus. Perspicuum est igitur, alia esse in homine Optanda, alia Iaudanda. Genus, forma, Vires, opes, divitiae, Ceteraque quae fortuna dat, aut extrinsecus, aut Corpori, non habent in se veram laudem, quae deberi virtuti uni putatur; sed tamen, quod ipsa virtus in earum rerum Usu ac moderatione maxime cernitur, tractanda etiam in laudationibus haec sunt naturae et sortunae hona : in quibus est summa laus, non extulisse se in potestate, non fuisse insolentem in pecunia, non Se praetulisse
aliis propter abundantiam fortunae; ut opes et copiae non superbiae videantur ac libidini, sed bonitati ac in derationi facultatem et materiam dedisse. Virtus autem, quae est per se ipsa laudabilis, et sine qua nihil laudari potest, tamen habet plures partes; quarum alia est alia ad laudationem aptior. Sunt enim aliae virtutes , quae videntur in moribus hominum , et quadam comitate ac beneficentia positae; aliae, quae in ingenii aliqua facultate, aut animi magnitudine ac robore. Nam clementia, iustitia, benignitas, fides, sortitudo in periculis communibus, iucunda est auditu in laudationi hus: omnes enim hae virtutes non tam ipsis, qui eas in se
Quarum alia est alia ad laudatio
rum alia est ad Divltitem utior. Manuti iis recte edidit: alia est alia ad laudiationem ammiri Sic III. x 4. Sed lamen est Uecies alia magis alia fr-mOsa es illustris.
Non tam Usis, qui eas in se habent Gueis. B, C , non cum ψsis, qui eas
Non nquam eciam scribendum Ernesti suspicatur excidisse ad ante aer ibendum , q. d. interdum nobis est utendum hoc genere etiam ad seribendum , noti ita odo ad dicendum.
Virtus autem quae est Gueis. Λ,
372쪽
habent, quam generi hominum fructuosae putantur. Sapientia et magnitudo animi, qua omnes res humanae tenues et pro nihilo putantur, et in excogitando vis quaedam ingenii, et ipsa eloquentia admirationis habet non ininus, iucunditatis minus ; ipsos enim magis vid tur, quos laudamus, quam illos apud quos laudamus, ornare ac tueri. Sed tamen in laudando iungenda sunt etiam haec genera virtutum. Ferunt enim aures hominum , cum illa, quae iucunda et grata, tum etiam illa, quae mirabilia sunt in virtute, laudari. Et quoniam singularum virtutum sunt certa quaedam officia ac munera, et Sua cuiqtae virtuti laus propria debetur, erit
explicandum in laude iustitiae , quid cum side, quid cum aequabilitate , quid cum eius inodi aliquo officio is, qui laudabitur, fecerit. Itemque in ceteris res gestae ad
cuiusque virtutis genus et vim et nomen accommodabuntur. Gratissima autem laus eorum factorum habetur, quae suscepta videntur a viris sortibus sine em lumento ac praemio; quae vero etiam cum labore et
periculo ipsorum , haec habent uberrimam copiam ad haudandum; quod et dici ornatissime possunt, et audiri facillime. Ea enim denique virtus esse videtur praestantis viri, quae est fructuosa aliis, ipsi aut laboriosa, aut periculosa , aut certe gratuita. Magna etiam laus, et admirabilis videri solet, tulisse casus Sapienter adversos,
halerit. Id imitati sunt Lambinns et Pearcitia. At Gueis. A, non tam ipsis, omissis reliquis.
ac pro nihilo. Quam illos , apud quos lati mus )Ηaee verba in qtiatuor Codd. a Crisia
ero collatis aberant; et anne eleganistius absint, propterea quod verba apsos enim magis ridetur, vos liatiκα-mtis , ornare ac tueri, Leile inulligimine ex iis, quae prae esserunt omnes enim hae vir talea ncin tam ipsis , qui eas in se tabent, quam generi hominiam Irtivitiosae Pisantur.
si avi Iaboriosa Sie Gii Is A. ipsi vitilem aut laboriosa Guels C. Ernesii edidit: ipsi autem liaborioavi ;quod non displicet. E. T. Magna elium latis Sie GueIs A.
C. lgo magna etiam illa latia. Tulisse casus ramenter adfersor
373쪽
res, decreta virtuti praemia, res gestae iudiciis hominum Comprobatae; in quibus etiam felicitatem ipsam deorum immortalium iudicio tribui laudiitionis est. Su
mendae autem res erunt aut magnitudine praestabiles, aut novitate primae, aut genere ipso singulares. Νoque enim parvae , neque usitatae, neque vulgares, ud mirutione, aut omnino laude dignae videri solent. Est etiam cum ceteris PraeStantibus viris comparatio in Laudatione Praeclara.
8S. De quo genere libitum est milii paulo plura,
quam ostenderam , dicere, Hon tam propter usum 1b-
Lam hin. ttitisse casua patienter adoreissos I minus eleganter: nam qui sapienter sert emus . etiam pntienter seri; pcitientia antem non semper est cum sapientia coniuncta.
Deerela Dirtuti praemia Vulg., mutis, quod Pearcius defendii ad versus Lainhiatim , qui correxit λι- mii. Res me magni tidine pria statiles etc. Egregium aliquod laetum ad scitidem amplificaudi Aristoteles in Ithiis Rhetorieortim in rationes aperit. I. Si quis solus rem gesserit. a. Si quis I rimus. 3. Si quis eum paucis. 4. Si quis praeeipite. 5. Si qtiis tempore opportuno. s. Si qhis metito. 7. Si quis ideo nou s h no res adeptus sit. S. Si quis ita comparetur rtim viris illustii hus, tit praeferatur. PRUST.' comparatio ) Quam eloquenter Ahi huit itieerius auctor panegurici
riam arma Molia tera, et Asiatieris DP an. res mulare aer Miltiam rem fossis P
Iii unius mentur tibi Dineenui erant milites, pro nefas 3 patito ante Romani . armis omnιbtia more Primae eius sis armuli, et Pro Dianorum e meienistia numqtiam nisi morta cessuri. Aliquando etiam heroes eum diis com- purantur: An quem modum e -- tus institutiιsquo sis, maea calo in illo Iunite, in illa lissimartim seda Ie gionum , inter dis ratis streritiae λ-
374쪽
DE ORATORE I. IB. II, CAP. 86367
rensem , qui est a me in omni hoc sermone tractatus , quam ut hoc videretis, si laudationes essent in oratoris ossicio, quod nemo negat, oratori virtutum omnium cognitionem , sine qua laudatio effici non possit, esse, necessariam. lam vituperandi praecepta contrariis ex vitiis sumenda esse perspicuum est. Simul est illud ante oculos, nec bonum virum proprie et copiose laudari , sine virtutum , nec improbum notari ac vituperari, sine vitiorum cognitione, salis insignite atque aspere POSSe.
Atque his locis et laudandi et vituperandi saepe nobis
est utendum in omni genere causarum.
86. Habetis, de inveniendis rebus, disponendisque quid sentiam. Adiungam etiam de memoria, ut labore Crassum levem , neque ei quidquam aliud, de quo di serat, relinquam, nisi ea, quibus haeC exornentur. Perge vero, inquit Crassus. Libenter enim te cognitum iam artificem, aliquandoque evolutum illis integumentis dissimulationis tuae, nudatumque Perspicio, et quod mihi nihil, aut quod non multum relinquis, Per- commode facis, estque mihi gratum. Iam istuc quantum tibi ego reliquerim , inquit Antonius, erit in tua potestate. Si enim vere agere volueris,
Propria Iloe idem est, quod sequens insignite i nempe qui aliquem
proprie laudat, is laudes suas ex ipsis eius. quem Iaudat, moribus haurit; qui insignita vituperat, sic vituperatitit liomitiis vera ae propria vilia tan si auditores intolligatit. Insigniae ) Hoe uniee verum. Vi
eri . quatis re s. Et sie victor. Si rebus plaeeat, serihendum est, nisi
atra non mulliam . verius sortasse.' Si enim Dere agere Molueris, --
nia tibi relinquo Ηtiud reele ista cepit Strebaens, quasi Antonius dicere voluerit, se aut nihil dixisse , quod recie probeque dieium sit, uti saltem quod non multo melius astit Crassus. Imo vero hoc signiseat ille Si vere agore volueris i. e. serio et pro reriam dignitu e , omnia tibi re linquo , quia multo maius et dissici . Ilus est de elocutione Piuecipere ,
375쪽
ClCERONI somnia tibi relinquo. Sin dissimulare, tu quema amodum
his satisfacias , videris. Sed, ut ad rem redeatra, non sum tanto equidem ingenio , quanto Themistocles fuit, ut oblivionis artem, quam memoriae, malim et gratiam-
quo habeo Simonidi illi Ceo, quem Primum ferunt a
tem memoriae protulisse. Dicunt enim, quum Coena
ret Crannone in Thessalia Simonides apud Scopam, sor-
quam de inventione, dispositione .m moriR , BS Partes tractandas sibistim fieret Antonitis. Non stim tanto ego , inquit, inge
sane, cur illud hic repetatur, video. An Cicero scriΡ,il: non sum tanto equidem ingenio' - Valde arridet Iiaec coniectura , et collibere me nequeo , quin eam in textum recipiam. E. T.
Simonidi Simonides poeta Lyrieus, oriundus ex Cen , Iliae maris Aegaei insula Euboeam inter et Boeo. iam sita est, noruit, Eusebio teste, Olγmpiade 6r, anuis ante Christum 53o. PRUST.
none in Thessalia Simonides a d Seo am) Quintil. Inst. or. XI, 2,
tr et Arcem autem memoriae Primus ostendisse dicitur xmonides, cuius
mnino carmen. QMole commui Mictoriribus solvi, mercede Pacta serpsisset.
abnegata ei Pecuniae Para est, quod more Poetis sequentiasimo digressus . in I des Cassoris et Pollucis exierat; π Pter Pariem ab iis Pelere , quorum Iacta celebrasset, iubebatur; Myerses, erunt, ut traditum yst. Nam quum esset grande conset tiam inhonorem eius m Mictoriae, iatque adhibutis ei evenae Simonιdus, nuntio esι eaciis tus, quod eram drio tu enes 'quis red-νeoli , desiderare maioDem in moaum dieae ncur . Et ιllos quidcm non in Denit, Iisisse tamen Smulos ergia se os, exitu eram et D. Num s cx colimen egresso , triclinium illud stiyrac Pisas cor mit, atquc itia cortit it . ut non ot a mndo OHyress mam. sed membra etiam omnia requirentes redsepulturam Pruinqui mula nota Posin sent discernere. Ttim Simonides diacitur memor ordinis, quo quisque discribuerat, so ora mis reddidisse. Est stitem magna inter auctores dissensio.
Glauconi Carystio, an Leocrati , an Agatharcho, an Sco ne scriPlum sit id earmen; et Pharsali ferit haec domus, in Wse quodam Ioco signifieare Simonides 4vdetur, atque Mwllodo. rus, et Eratosthenes , et Eumorion , et Larisaeus Eury mlιιs eradiderunt. an Cranona , tit Maollas Callima chus , quem sequutus Cicero hane fa-btuam Iatius Iudit. Scomm nobilem Thessalum Periisse in m conMeVio constat ; adiicitur sororis silius; Pinaneel Ortos Plerosque ab illo Se a, qui maior aetato fuerit. Quamquam mihi tritiam de Tyndaridis fabulosum inἀε-sur ; neque omnino huius Dei mκmintiusquam Poeta Ffe. PD9 ἔρο non laet- rurus de tanta sua gloria. Ceterum scripturam Cranone meliorem esse
docvit Draxenborchius ad Liv. lib. XXXVI. c. lo.
376쪽
lunatum hominem et nobilem, cecinissetque id carmen, quod in eum scripsisset, in quo multa ornandi causa , Poetarum more, in Castorem scripta et Pollucem suissent, nimis illum sordide Simonidi dixisse , se dimidium eius ei, quod pactus esset pro illo carmine , daturum ; reliquum a suis Tyndaridis, quos aeque laudasset, peteret, si ei videretur. Paulo post esse serunt nuntiatum Simonidi, ut prodiret: iuvenes stare ad ianuam duos quosdam, qui eum magnopere eVOCBrent: surrexisse illum, prodisse, vidisse neminem. Hoc interim spatio conclave illud, ubi epularetur Scopas , concidisse : ea ruina ipsum oppres,um cum suis inieriisse. Quos quum humare vellerat sui, neque possent obtritos internoscere ullo modo , Simonides dicitiar ex eo, quod meminisset, quo eorum loco quisque cubuisset, demonstrator uniuscuiusque sepeliendi fuisse. Haelum re admonitus invenisse fertur, ordinem esse maxime, qui memoriae lumen afferret. itaque iis, qui hanc partem ingenii exercerent, locos esSe Capiendos, et ea, quae memoria tenere vellent, effingenda animo atque isi his locis collocanda ; sic ire , ut Ordinem rerum locorum Ordo conservaret, reS autem iPSaS rerum effigies Dolaret, atque ut locis Pro cera, SimulacriS Pro literis uteremur.
87. Qui sit autem Oratori memoriae Ductus , quanta
' oti ridis A Tyndaro Oeha liae rege, coniuge Ledae , Appellati sunt Tyndaridae Pollux et Heleua,
exclusi ex ovo, quod ex Iove Leda conceperat: item Castor et Clytemne-Stra . ex altero ovo excluAi, quod es-dem ex Tytidam conceperat. ΡRVST. Ad tantiatu Gueis. A , ad tumreis.
PDo cera In lubulis cera obductis scribere si lehatit Romani. Certa loca animo designata, V. g. Rededi. templum , Porticus etc. errant nobis pro tabulis et papyro: rerum imagine', v. g. PugnH, funus, Statua ebra erunt Pro literis et characteribu,. PR.
377쪽
CicΕROXIS utilitas, quanta vis, quid me attinet dicere ' tenere quae didiceris in accipienda causa , quae ipse cogitaris t
omnes fixas esse in animo sententias y omnem descriptum verborum apparatum ' ita audire vel eum , unde discas , vel eum, cui respondendum sit, ut illi non infundere in aures tuas orationem , sed in animo videantur iuscriberet Itaque soli, qui memoria vigent, sciunt, quid, et quatenus, et quomodo dicturi sint, cui responderint, quid supersit: iidemque multa ex aliis causis aliquando a se acta, multa ab aliis audita meminerunt. Quare confiteor equidem, huius boni naturam esse Principem , sicut earum rerum, de quibus ante loquutus suin, omnium : Sed haec ars tota dicendi, sive artis imago quaedam est et similitudo, habet hanc vim, non ut totum aliquid, cuius in ingeniis nostris pars nulla sit, pariat et procreet, verum ut ea , quae Sunt orta iam in nobis et procreata, educet atque confirmet. Verumtamen neque tam acri memoria sere quisquam est, ut, non dispositis notatisque rebus, ordinem verborum aut sententiarum complectatur : neque vero
lam hebeti, ut nihil hac consuetudine et exemitatione
aliique unde dieas. At enim hoe nee aliumn est. et sensu satis apto caret; da d eas resertur ait reum , cuius usa erat. Rei enim solebant tabulas . de eis. responsa ad Oratorem deserte. u , 27 : Oratores autem , ut Antonitia solehat ll. 24, operam da-hant , ut de sua re quisque se ipse doceret. Idem hoe ipso capite nomina. it dirare in actapienda causa. Suebaeus tamen lectionem tinis dicas sie ioterpretatur: ita audite tuum litigatorem sedentem in subselliis. et tuos monitores, qui causam sugge runt a tergo, et advocat is, qui interim consilium subministrant primus habenti ae residenti in media eausa, dum audiuntur laudatores reorum, dum literae mellantur . dum monit res et iurisperiti nonnihil luteil quiliatur.
B, C. Vulgo quιὰ responderint. O. dinem Derborum ae semon tartim Guel . A . ordinem Merbortim arar Aominum arae sentantiarem. In m. Nas. leste Peareio . it. io Edd. Ven. Nediol. legitur Mer rum arque sententiariam,
378쪽
adiuvetur. Vidit enim hoc prudenter sive Simonides, sive alius quis invenit, ea maxime animis assigi nostris, quae essent a sensu tradita atque impressa ; acerrimum autem ex omnibus nostris sensibus esse sensum videndi; quare facillime animo teneri posse ea , quae Per ciperentur auribus aut cogitatione, si etiam oculorum commendatione animis traderentur; ut res caecas, et ab aspectus iudicio remotas, conformatio quaedam, et imago, et sigura ita notaret, ut ea, quae cogitando complecti vix possemus, intuendo quasi teneremus. His autem formis atque corporibus, sicut omnibus, quae sub aspectum veniunt, admonetur memoria nostra atque excitatur; sed locis opus est. Etenim corpullintelligi sine loco non potest. Quare ne in re nota et pervulgata multus et insolens sim, locis est utendum multis, illustribus, explicatis, modicis intervallis ; ima -
x in marg. idque iure recrpit Pearis citis. Guel f A . B, C, stagi , quod non est admittendum. etsi eat in plexisque edd. Nam h. l. non agitur de imaginum in animis efformatione . ed de imaginibus sie animo imprimendis , ut memoriae inhaereant , nee saeile oblivione deleantur. Frustra igitur Eruesti leetionem stagi defendit. Ea , quiae perciperentiar - ώ et iam ) Guels A. at ea, quae percι-
C , recte. Vuls. non Psssemus. Otiae sub aAsmeum Deniunt sed locis ortis est) Verha admonetur m moria nostra atre ociliatur, in mulistis edd. omissa, ex antiquioribus restitvit Ernesti, qua in laetione tam npartietila ainem inter his et formis baud satis eou venit antecedentibus. Quum enim iam antea de vi imaginum ad memoriam dictum e et, exspectabatur, ut sie oratio continuaretur : His sutir formis, non his aurem
Qnamquam ne Aldi quidem lectio.
quam Peateius aliique tenuerunt. aspernenda est: Us autem Iormis alis a corporilus, si I omnibus, quaastissi ad,metum veniunt, secles Utis est Nietolius postrema verba sic reseri sicut omnibus rebus, quria aut iaspe etiam Meniunt, sedes Ootis est: alibi autem: si I Omnahias rettia , quiae a. adspeetum Oeniunt, sede DFus est. are nae in re no a et Umiugata multus et insolens sim CDelsa B. quaru in re n. et P. ne mulitis et ina lens sim. eis est 'ossint 3 Huee exseripsit Quintil. XI, a, A
379쪽
ginibus autem agentibus, acribus, insignitis , quae o Currere, Celeriterque percutere animum posSint. Quam facultatem et exercitatio dabit, ex qua consuetudo gignitur, et similium verborum conversa et immutata casibus, aut traducta ex parte ad genus notatio, et unius verbi imagine totius sententiae informatio, piactoris cuiusdam summi ratione et modo, sormarum varietate locos distinguentis. 88. Sed verborum momoria, quae minus est nobis
edd. mititiliani nonnullis XI, 2 I-gittit imaginibias aliwid agentibus; et
auet. ad Herenn. Ill, a a praecipit, ut non murus nec Magas . sea M. Magentes imagines ponam . Attamention est quod h. l. aliquid pro autem Teponamus. Nam agentes h. l. idem est atque acrumae, in aliqua actione
euitatem ad recordandum notatio et animadversio verborum similium. quorum unum alterius memoriam re
vocabit propter similitudinem: meminisse vis hominis qui voratur Leoptionem feram animo essinge. Nem xiam item exellat easuum in eisdem verbis varietas, ut ipsum legumeri et Piso uir eonsulatis. Nee non verba, quae partem signiscunt, totum ex hibehivit, ut eleer Cieerotiem, laeLaetantium. Species genus repre nenlahit. ut eauia animal. Denique tinius verbi imagine totius Mutetitiae recordatio recurrit. Imago terrae menti impressa revocare poterit versum hune integrum: Terra malos homines nunce cisti atque Pusillos. PRusT. Pistoris evius m summi rationa )Gueis. A. EA. motoria mitisdam stim-ma ratione; quod placuit Eruestici. etsi vix diei potest, quid hic summa lis sisuiscet. - Ηoe loco usus est
Wielandus. summorum Poetarum n atrorum iacile doctissimna. ut demonstraret, artem, quam dicunt mramini am. noti ah omnibus quidem Graecis pictoribtis ignoratam . sed la men eam seientiam summorum tantum pictorum fuisse. Vid. eius Ope rum a Goeseianio lue lentissime typis editorum tom. VI Supplem. P. εν. Quod etsi illo ingeniose et acute,
ut solet, exposuit. mirum tamen est qti id Ciceroni in mentem venerit, ut rationem illam axiis mnemonicae ima ginibus per loca dispositis, eum aris pictoris sormarum varietate locos distinguentis compararet. Exigua re te est inter utramque artem similitudo, et quo maiorem summorum pietorum artem animo complectaris . eo frigidior videtur eius eum arte illa memoriae eollatio. Verbortim memoria maiore imagi- m Maria Ie Hstinguitur 3 Suspeetum est mihi vestum distinguimr. D pote non satis aptum, et librarii
sorsan errore ex antee dentibus repetitum. Aptius h. l. esset desinitur . vel designiam SM Derborum memoria ete. Vt hune loeum intelligamus. Observandum est, imagines aliud quiddam significare se simulacra et similitudine. . don enim necesse ebi, ut ima
380쪽
necessaria, maiore imaginum varietate distinguitur. Multa enim sunt verba, quae, quasi articuli, conia clunt membra orationis, quae formari similitudine nulla possunt; eorum fingendae nobis sunt imagines, quibus Semper utamur. Berum memoria propria est oratoris reas singulis personis bene positis notare possumus, ut sententias imaginibus, ordinem locis comprehendamus.
Neque Verum est, quod ab inertibus dicitur, opprimi memoriam imaginum pondere, et obscurari etiam id, quod per se natura tenere potuisset. Vidi enim ego summos homines , et divina prope memoria, Athenis Charmadam ; in Asia, quem vivere hodie aiunt, Scepsium Metrodorum; quorum uterque tanquam literis in cera, sic se aiebat imaginibus in iis locis, quos haberet , quae meminisse vellet, perscribere. Quare hac exercitatione
gines semper similes sint iis rebus, quas ad memoriam adiuvandam repraesentant. Dicet igitur Antonius, millia verba, it adverbia, Praepositiones etc. similitudine nulla significari posse. Si igitur eorum meminisse velimns. necesse est in Promptu habere quam plurimas quasi arbitrarias imagineS, quae, quamvis nihil simile habeant, longo tamen usu per est taeea verba, quibus opus est, ob oculos
nostros Pollant. Hunc nutem vernm esse interpretationem Confirmaut ver
ba Quint. lib. II, c. 2: Mitto, quod quaedam verha ntillis simulacris significari possune ; habeamus enim
saue, ut qui notis scribunc, certas ima sines omnium etc. PLARC.
Fingendae nobis sunt M. Omnib. stagendae sun nobis. Eam singulis Personis bene res lis etc. Personae in hoc loeo significant imagines, lacies fictas. Sic Lucret. I , έ. il , 29. PEABC. Quod Per se natura tenere Potuis
ra ipsa tenere mitiisset. Quare hac exereitatione non eruenda memoria est, si est nulla nuttira
tis ; sed certe, si Iacet, eDocanda est Quoniam emere semper apud Cicer nem est, id quod latet iuvestigare, et in lucem protrahere, i flendi aliquis hic possit verbis non eruenda memoria est, qui meminerit saprae. 87, p. 37o, vs. t 3 sqq. Cicer
nem dixisse : Sed haec ars lina dicendi , sta e artis imago quaedam est et similitudo, habet hanc Mim, non vi torum aliquid, cuius in ingeniis nostris PaΠs titilla sιι, Pariat et Procreet,
Merum ut ea, quae sunt orta iam in nobis et Procreata, educet atque m
firmet. Bene tamen se habet h. I. emendi verbum. Sicut enim recte dieeretur: Fodιendo eruenda non sunt metalla, ubi nulla sunt; sic li. l.
exercitatione hac non eruenda mem
ria est, si est .lla naturalis; q. d. ineptum esset axercitatioue eruere