장음표시 사용
431쪽
CICEROX Issi ina communione voluissent. Sed ut pontifices veteres, propter sacrificiorum multitudinem, tres viros epulones esse Voluerunt, quum essent ipsi a Numa, ut etiam illud ludorum epulare sacrificium iacerent, instituti: sic Socratici a se causarum actores et a communi philosophiae nomine Separaverunt, quum veteres dicendi et intelliuendi mirificam societatem esse voluissent. ao. Quae quum ita sint, paululum equidem de me deprecabor, et petam a vobis, ut ea, quae dicam, non de memetipso, sed de oratore dicere putetis. Ego enim Sum is, qui, quum Summo studio patris in pueritia doctus essem, et in forum ingenii tantum, quantum ipse .sentio, non tantum, quantum sorsitan vobis videar, detulissem, non possim dicere, me haec, quae nun CComplector, perinde, ut dicam discenda esse, didicisse; quippe qui omnium maturrime ad publicas Causas aCCeSSerim, annOSque natus unum et viginti, nobilissimum hominem et eloquentissimum in iudicium vocarim; cui
Promiscue haurire possent; sed salva est vulgatu, minio post mutuarentiar ellipsin verborum ex fonta, vel ex rhesauro admiseris facile supplendoxum. Sic ne excidisse quidem non Nulla cum Pearcio suspicuudi Iocus.' Vt ροntisces Deteres Alio eXem-Plo , quemadmodum discidium illud factum sit, ostendit. Epulones initio tres dumtaxat creati sunt, ut prodit Livius lib. XXXIII, Pomponius Laetus duos postea ait suisse vili urictos, ut quinque essent. Postmodum deuique ad septem DervetiisSe Cerimn ctit. Plerumqtie enim septemviri epul num couMnemoriantur. Quavavi Vcro de causa, et a quo sit uii merus isto adauctus, incertum est. Munus illorum fuit publicis epulis Praeesse , quae scilicet in ludis publicis praebebautur, ut ex Ciceroue de Haruspicum responsis colligitur. PETAU. De me deyraeabor Male Peareius me dure bor praeferendum duxit. Nam de recari aliquem dicitur de eo, eui delicti veniain a iudice expetituris :de quo hic.non agitur. De me potius h. l. est qtiod ad me attinet. Quaratum forsiIan Dobis Midear Male post quantum repetitum imo vero Ernesiit arbitrio delevimus. Eodem iudice repetitum tantum mulius absuerit. Videra triae autein Pro Midear nora placet. Annosque naitis unum et oiginti Auctor diat. de causis corr. Eloquis c. 3έ . ait id tactum esse uonodecim L. Crassi antio. Vcrior inmen videtur Ciceroniana temporis notatio. For-la,Se uoui decliuo tinuo primum ad causas Publici A nccesserat Cras,u et tiletiuio Post Carhouem aecusi vit.
432쪽
disciplina suerit sorum, magister usus, et leges et itistituta populi Romani, mosque maiorum. Paulum sitiens istarum artium, de quibus loquor, gusiavi inuae
stor in Asia quum essem, aequalem fere meum ex Academia rhetorem nactus, Metrodorum illum, de Cuius memoria Commemoravit Antonius; et inde decedens, Athenis: ubi ego diutius essem in Oratus, nisi Atheniensibus, quod mysteria non referrent, ad quae biduo serius venerlam, suCCensuissem. Quare hoc, quod complector tantam scientiam vimque doctrinae, non modo Non pro me, sed contra me est potius non
enim, quid ego, sed quid orator possit, dispulo); atque
hos omnes, qui artes rhetoricas exponunt, perridiculos.
Scribunt enim de litium genere, et de principiis, et denarrationibus. Illa vis autem eloquentiae tanta est, u omnium rerum, virtutum, Osificiorum, omnisque naturae, quae mores hominum, quae animos, Pine Ui
tam continet, Originem, vim, mutationesque teneat; eodem morem, leges, iura describat, rempublicam regat, omniaque, ad quamcunque rem pertineant, ornate, copioseque dicat. In quo genere DOS quidem versamur tantum, quanti m Possumus, quantum ingenio, quantum mediocri doctrina, quantum usu valemus:
' Magister usus , et leges et instituta re ulι Romani , mosque maiorum Vix crediderim , leges , iustituta, morem a Cicerone magistros oratoris dictos esse. Nam liacc omnia discere debet ortitor, non ab iis tanquam n magistro erudiri. Fortasse SCripserni uucior: ctii disci lina sitierit frum, magister usus, doctrina leg s et
ysteriti Athenis mitiora quido merant Cerstris, minora ProserDitiae: quorrim sPretnnui cupidissimuA UrRS-sus, quum bidura ante exiribita esserat,
non potuit ab Atheniensibus obtine
re, ut ea referrentur. PRUST. At*ιe hos omnes Nempe post atque ex verbis contra me est Potitιs vel tacite repetendum contra, vel hic iterum scribotidiam. Eiadem morem Sic Icgendum est, scit . moncm maiorum , non ut vulgis mores, nam hi tum autea nominat
Ad quamcunque rem I ortineant Hoc Ernesti dedit ex ed. s. l. et a. Tu ed. Ascens. Vulg. Omulia , quae ad vitam. nque rem Pertiueiarat.
433쪽
neque lamen istis, qui in una philosophia quasi labem
Daculum vitae suae collocarunt, mullum sane in dispulatione concedimuS.
2 r. Quid enim meus familiaris C. Velleius afferre Potest, quamobrein voluptas sit summum bonum, quod ego non copiosius possim vel tutari, si velim , vel refellere ex illis locis, quos exposuit Antonius, hac dicendi exercitatione, in qua Velleius est rudis, unus 'nisque nostrum versalusῖ Quid est, quod aut Sext. Pompeius, aut duo Balbi, aut meus amicus, qui clam Panaetio vixit, M. Vigellius, de virtute hominum stoico possint dicere, qua in disputatione ego his debeam , aut vestrum quisquam concedere' Non est enim phi-Iosophia similis artium reliquarum. Nam quid faciet iii geometria, qui non didicerit' quid in musicis' Aut laceat oportebit , aut ne sanus quidem iudicetur. HaeCvoro quo e sunt in philosophia , ingeniis eruuntur , ad id, quod in quoque verisimile est, eliciendum acutis
atque acribus, eaque excogitata oratione poliuntur. Hic noster vulgaris orator, si minus erit doctus, altamen in dicendo exercitatus, hac ipsa exercitatione communi istos quidem verberabit, neque se ab iis cor
rita. naee -- quae sunt in philosophia, geniis. Me. Id est . in eeteris artibus tantisin id seimus. quod didiei-mris r elementa vero, sive principia ph;l ophiae nntura uobis inserit iqni ingeniis aeutis et aeri hiis praseditiarant, sueste quae probabilia sunt in philosophia invenient, e . si i idem in virendo exercitati sunt, ea oratione ornabunt. PLAnc. E tie excogitaris, oriatione polianis tur Noe est, qutam fierint exoriolata,
s. quo verbo paralis ante usus erat . . MNA em a. oratione poli nitidi Vtalg. qua exercilina orati ne potiuntur , in quo exercitata non soIum, qui statim nequitur ex re ulti aere.- ratio e . auribtis grave est, sed etiam vix istinuin exerellata oratio. I inque sine haesitatione eorrexi excogi vita.
434쪽
DL ORUPDRR LIR. III, CAP. 2 1 427 temni ac despici sinet. Sin aliquis exstiterit aliquando,
qui Aristotelio more de omnibus rebus in utramque sententiam possit dicere, et in omni causa duas contrarias orationes, praeceptis illius cognitis, explicare, aut hoc Arcesilae modo et Carneadis, contra omne quod propnsi tum sit, disserat ; quique ad eam rationem adiungat hunc rhetoricum usum, exercitationemque dicendi, is sit verus, is perfectus, is solus Orator. Nam neque sine rensi hus nervis salis vehemens et gravis, nec Sine varietate doctrinae satis politus et sapiens esse Orator Potest. Quare Coracem istum vestrum patiamur nos quidem pullos suos excludere in nido, qui evolent cla-stms prorsus ineptum eiecimus, quod iam Emestius liticis inclu it. Respicit Stoicos . quod tanaen intelligi hic duhet, non scribi. y erberabit Suspectum mihi est
hoc verbum, nipote pro sentcntia ni-inis sorte. Aptius esset urgebit. In uti iamque sententiam Vulg. in utram e Partem senteutiam. Rectius
Hiane rhetorιciam usum, exercitati
nemque dicendi Vulgo post ustim additur moremque, quod, ut supersiuiam glossema , Lambino nuctore expunxi.
Quid ' quod verba quoque hunc rhe-
oricum vix a Cicerone prosecta sunt.
Nam non de declamatione in schcilis rhetorum, sed de usu frensi dicendiloquitur, quod cap. 2O et Σι conti-ntium attentius legen i Deile patebit.' Gracem istiam Destrum u Non fiatiS mustat, quo sensu dicatur illud
Mestrum I nemo enim eorum, qui aderant , Coracis Praecrpta sequebatur ;Antonius I, 2o, vocarat eum' Coracemne cio quem , quibus verbis plane signiscat , Oracem nullo apud ipsum honore suisse: uul igitur delendum videtur Mestriam ς aut legendum Rhel rem, vel, ut placuit cuidam amico meo, Velerem et nam qraia omnium rhetorum primus suit, iure potuit Meltis ποeari is Haec Peareius ad li. l.
monuit; in quibus Rhetorem addi minime placet; si quid mutandum sit . malim Mestrum deleri, quod tameta Ernesti sie deseudit, ut sit i. q.
Pacem heri a Mobis commemoratiam.
ara Coraeem lsrum Corax illa rhetor , et quem merito cum Graecis ρερ γυμov aPPellares, hoc est dignum fiuo nomine, corvi scilicet garrulitate similem; rhetoricae etiam invenior dicitur apiul Suidam. Sed eximiam
hane laudem obscuratam fuisse necesse est, quum n, eo natum sit, e . dem teste dictum illud e κακου χορακος καχον ωου. tali corvi malum ovum.
Coracis meminit Aristoteles lib. II
Rhetor. et in epist. ad Λlexandrum , quae operi rhetorico ad eum scripto Praesigitur, rahi sese duo volumina mittere ait; unum a se, aliud a Corace scripti m. ΡΕTAU. Excludere in nido, qtii et olent Lambinus excludere, e nι. qui e --
435쪽
CICERONI sinatores odiosi ac molesti; Pamphilumque nescio qirem sinamus in insulis tantam rem, tanquam pueriles delicias aliquas, depingere: nosque ipsi hac tam exigua disputatione hesterni et hodierni diei totum Oratoris munus explicemus, dummodo illa res tanta sit, ut omnibus philosophorum libris, quos nemo rhetorum istorum unquam attigit, comprehensa esse videatur. 22. Tum Catulus, IIaudquaquam hercle, inquit, CraSSe, mirandum est, esse in te tantam dicendi vel Vim, vel suavitatem, vel copiam; quem quidem antea
natura rebar ita dicere, ut mihi non solum orator summus, sed etiam sapientissimus homo viderere; nunc
intelligo, illa te semper etiam potiora duxi Sse, 'lude ad Sapientiam spectarent, atque ex his hanc dicendi
copiam fluxisse. Sed lamen, quum omnes gradu S aetn iis recordor tuae, quumque vilam luam ac studia con-
Sidero; neque, quo tempore ista didiceris, video, neC
magnopere te istis studiis, hominibus, libris, intelligo
deditum. Neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, te illa, quae mihi persuades maxima esse adiu-
ἐent. quod sane non est aspernandum.' Dummodo illa rex tanta sit, ut omnibus Philosomorum libris - comprehensa esse rideatur Recte Pear Cius ex posuit: modo illa res credatur tanta emo, ut non minori spntio,
quam Omnibus philosophorum libris Comprehendatur. Nempe hic aliis verbis exprimit eadem, qrine SuPra m P.
zυ Sic enuntiaverat: illa Dis emtem eloquenIiae tanca est. Τιt omnium Te Tum , Mirtutum , ostiatomum , omnisquenalia ae - - Originem, Mim , mutationesque teneat.' Quos nemo rhetorum istorum al-
esu Nempe qualis Corax , Tisias ,
Pamphilus alii trie suere. Non enim dubitavimus Pear ii emendatiouum recipere, quum vulgo legeretur Dra torum , quam lectionem frustra defendit Ernesti, quasi hic de discipulis
Gracis, quos paulo ante clamatoresul pellavit, agatur. Nanifestum ver PSt, Crassum de Praeceptoribus artis Rhetoricae vulgaribus loqui, Prorsus ut 1, I9 : haec autem esse Penitus in media Philosormia abdita et reirrisa, quam isti rhetores ne Primo ibus dem labi is attigissent.
Intelligo deditum. Neque tamen Recte sic interpunxit Ernesti. Nam
in neque lamen novae est sententiae
initium: 'non tertium n liquod superioris periodi membrum, quod illa
436쪽
DE ORATORE Lli'. III, CAP. 22 429 menta, potuisse in tuis tantis occupationibus perdiseere;
an, si non Polueris, posse isto modo dicere. Hic Crassus, Hoc tibi, inquit, Catule, Primum persuadeas ve- Iim, me non inulto Secus sacere, quum de oratore disputem , ne sacerem, si esset milii de histrione dicen. dum. ΝΡgarem euim POMe eum satisfacere in gestu , nisi palaestram, nisi saltare didicisset; neque, pa quum dicerem, me esse histrionem necesse esset, sed sortasse non stultum alieni artificii existimatorem. Similito Dunc de Oratore, veStro impulsu, loquor, summo scilicet. Semper enim, quacunque de arte, aut facultate quaeritur, de absoluta et perfecta quaeri solet. Qua rosi ia ira me vultis esse Oratorem, si etiam sat bonum, si honum denique, non repugnabo. Quid enim nunc sim inopius y lla me existimari scio. Quod si ita est, sum-
natis lumen certe non sum. Neque enim apud homines
res est ulla dissicilior, neque maior, neque quae Plura adiumenta doctrinae desideri t. Attamen quoniam de oratore nobis disputandum est, de summo oratore dicam necesse est. Vis enim, et natura rei, nisi perseclaniate ocul OS ponitur, qualis, et quanta sit, intelligi non potest. Me autem, Catule, sateor, neque hodie in istis Ithris ot cutia istis hominibus vivere; nee vero, id quod tu recte commeministi, ullum unquam habuisse sepositum tempus ad discendum, ac tantum tribuisse doctrinae temporis, quantum mihi puerilis aetas, forenses
aci. Ac si quaeris, Catule, de doctrina ista quid ego
setitiam, non lautum ingenioso homini, et ei, qui sorum, qui curiam , qui causas, qui rempublicam Spe-
437쪽
Ctet, opus esse arbitror temporis, quantum sibi ii sumserunt, quos discentes vita defecit. Omnes enim artes aliter ab iis tractantur, qui eas ad usum transferunt; aliter ab iis, qui, ipsarum artium tractatu dele inclati, nihil in vita sunt aliud acturi. Magister hic Samnitium et summa iam Senectute est, et quotidie com
mentatur. Nihil enim curat aliud. At Q. Velocius puer addidicera L Sed quod erat aptus ad illud, totumque cognorat, suit, ut est apud Lucilium ,
Samnis in ludo, ac rudibus cuivis satis asper;
sed plus operae soro tribuebat, amicis, rei familiari. Valerius quotidie cantabat. Erat enim scenicus. Quid faceret aliud y At Numerius Furius, noster familiaris,
nus lioris tantum svhcisivis incumbe hal. PRYST. Est , et quotidie commentatur Guel L C, est. Quoti lic commentatur , minus bene. Ceteruin commentaων de studio exereeudi urtem ludicram armorum, sive gladiatoriam.
At Q. Velocius Guel L B , atque
Puer Melocius. Sic , ictor. Ernesti Ve- ιυuius praesert, omitiuoque h. l. sic legendum putat: Atque ea Q. Velo
sed , Devrcius inulebiit et. Neii atri PlAcet. Particula sed h. l. idem valet, quod sed tamen, aut attamen.
ttis ad illuιι Scilicet nego tium, artem rudibus hi tuendi.' Samnis in ludo Bene monet Erinnestius, Samnitem hic non signiscares indiatorem proprie dictum, sed ho
minem in arauorum arte ii dicra Alcexcrcitatum, ut cum quovis gladiatore coii tondere posset.
Cuisis sutis ita re lane lectionem eum Linestio Praeserendam ut bilior Magister hie Samnitium et summa iam senectυte est Gueu. B, C, melius omittitur ec ante summa. Ernesti illud
addidit ex edit. Waldars.' Magister hie Samnitium Quantum ab iis, qui artes transferunt ad usum, distent qui in earum cognitione conquiescunt, triplici probat exemplo. Primum est duorum lanistarum, qui tunc temporis celehres erant. Alter quidem, quem apprime novistis, magister Samnitium : id est, gladiatorum magister Samnites euim, teste Festo, gladiatores totus in arte Suis occupatus, aliud nihil cogitat: alter, Q. Volocius, quantumvis artis
numeros omnes calleret, et pugnando cederet nemini, tumen operam soro impendebui, amicis praestabat obsc-quium, et rem familiarem curahat. Secundum exemplum est Valerii Qt
Furii, musicorum; hic interdum, ille quotidie cantabat. Tertium est Q. Tu heronis et Africaui, qui philosophiae dabant operam: Trabero im Pallescebat illis studiis, quibu, Atticu-
438쪽
DE ORATORE LIB. III, CAP. 23 43i
quum est commodum, cantat. Est enim paterfamilias. est eques Romanus. Puer didicit, quod discendum fuit. Eadem ratio est harum artium maximarum. Dies et noctes virum summa virtute et prudentia videbamus , Philosopho quum operam daret, Q. Tuberonem. Ateius avunculum vix intelligeres id agere, quum ageret tamen, Asricanum. Ista discuntur tacite, si et tantum Suma S, quantum opus sit, et habeas , qui docere side
liter possit, et scias etiam ipse discere. Sed si lota vita nihil velis aliud agere, ipsa tractatio et quaestio quotidie ex se gignat aliquid; quod cum desidiosa delocia
tione vestiges. Ita fit, ut agitatione rerum sit insinii a cognitio , scicilis , si usus doctrinam confirmet, mediocris opera tribuatur, memoria studiumque Permaneat. Libet autem semper discere; ut, si velim ego tulis opti ine ludere, aut pila, studio tenear, etiam scarlnSSE, si assequi non possim. At alii, quia praeclare faciunt, vehementius, quam causa postulat, delectantur, ut
alteri cisis satis asster, quam defendit Lipsiuς Leci. Arat. V , 3. Philosopho Panaetium signifieari idoneis argumentis docuit vanLInden in diss. de Panaetio Pag. 51.
Iud ob conseeutionem modorum cum Ernestio recepi. Ut hic est si nihil Melis - - sa gignat, sic Paulo post: si Melim ego - studio tenear. Rast, vi agitatione rerum sit in sinita omnitio , Iacilis, si usus doctrinam confirmat Vulg. facilis usus doctrinam consumet, nec ad sensum Opte, nam quid est facilis ustis' nec vero superioribus convenienter. Autea enim dixerat: Iscia disciantur se cile , si et lanium sumas, antiam DPus sit, et habeas, qui docere sideli-ur 'ν οιι , eι ainuo etiam ψ,e viace c.
His igitur respondent illa: Deilis cest
cognitio harum rerum P, si ustis δε-ctrinam confirmet, et quue Eessuriu-lur. Ad illa cantiam sumas, quamum ias est, reseruntur haec: mediocris
vera tributitur; ad illa habeas, qui docere fidelitre Possit, rcfertur doctriisna; deuique illa et scias etiam ipse
discere respondent verbis usus, memoris , studium. O, si Melim ego talis optime Itidere , aut Pilia, sindio tenear, etiam Ioris rasse, si assequi non Possim Volgo ι pilas studio tenear, qtiod nox una 'orationis Pervertit; in sitidio tenearenim est apodosis relata ad si Melim. Ergo emendavi atii Pila, studio leneur. His verbis sinino tenear clari firmat Oct. quae Paulo ante dixerat: libet utilem sem'r ἐσυς c.
439쪽
Titius pila, Brulla latis. Quare nihil est, quod quisquam
magnitudinem artium eX eo, quod senes diSCunt, Pertimescat. Namque aut Senes ad eas accesserunt; aut
usque ad senectutem in studiis detinentur; aut sunt lardissimi. Res quidem se mea sententia sic habet, ut, nisi quod quisque cito potuerit, nunquam Omnino POS- sit perdiscere.
Iam , iam, inquit Catulus, intelligo , Crasse, quid
dicas; et hercule assentior. Satis video tibi, homini ad Perdiscendum acerrimo, ad ea cognoscenda, quae dicis, fuisse temporis. Pergisne, inquit Crassus, me, quae dicam, de me, non de re putare dicere ' Sed iam, si placet, ad instituta redeamus. Mihi vero, Catulus inquit, placet. Tum Crassus, uorsum igitur haec spectat, inquit, tam longa, et tam alte repetita oratio' Ηae duae partes, quae mihi supersunt, illustrandae orationis, ac lotius eloquentiae cumulandae , quarum altera Ornate
dici postulat, altera apte, hanc habent vim, ut sit
quam maxime iucunda , quam maxime in sensus eorum , qui audiunt, influat, et quamplurimis sit rebus instructa. Instrumentum autem hoc Drense, litigioSum, acre, tractum ex vulgi opinionibus, exiguum sanealque mendicum est. Illud rursus ipsum, quod tradunt isti, qui profitentur se dicendi magistros, non multum est maius , quam illud vulgare ac forense. Apparatu
non omnino ucrum esse, quotidiana experientia comprobatur. PRUST.' me duae partes Supra dixerat
Cra ras quailior esse dotes orationis,
eism e,se debet e littinam, dilucidum , .mulum, et si tani: de duabu, Pituit. disputaviti reliquas deinde Derseque
440쪽
nobis opus est, et rebus exquisitis, undique Collectis , tircessitis, comportatis, Ut tibi, Caesar, iaciendum est ad annum; ut ego in aedilitate laboravi, quod quotidianis , et vernaculis rebus satisfacere me posse Iiuic populo non putabam. Verborum eligendorum, et collocandorum , et Concludendorum facilis ost vel ratio. vel, sine ratione, ipsa exercitatio. Rerum est silva magna, qunm qu uin Graeci iam non leuerent, Ob eamque causam iuventus nostra dedisceret paene discendo, etiam Latini, si diis placet, hoc biennio magistri dicendi exstiterunt; quos ego Censor edicto meo Sustuleram ; non quo ut nescio quos dicere aiebant , acui ingenia adolescentium nollem, sed contra ingenia obtundi nolui, corroborari impudentiam. Nam apud Graecos, cti Ius modi essent, videbam tamen esse, praeler hanc exercitationem linguae , doctrinam aliquam ,
emendavi vulgatum: tie rediis ex i- siris undique et crati tis . arcessitis . conripor euris. Nam exquisitae r auratorva metita pertio a. rara. et liatidutilaarin i linoe ah a dili hiis vel diuturnia studio eo figunttir , vel ex dis i. is ue peregrinis locis arcessuritur. vel Qq pliaribus locis mutuo sumis
riri utina est ad anntim spieit ad aedilitatem, cuius annia, Cae-xati e lege annuli instahati ad euius ludos ei munera, iit sutissieret popu- etiam diu ante erunt pr videnda. 4riae ornarent si illustrarent illa mu