장음표시 사용
121쪽
. Dacius, Masurius 2Esopus, qui dialogos fingunt, &pcr- sonas imitantur,ic actiones, maxime sunt poetae. Platoque que poeta erit dum personas loquentes imitatur , &Philosophiam discutielites praesertim in Symposito, de Timaeo, &in Atlantico. item parabolae Euangelicae poemata erunt, non autem scripta Petrarchae, &Horatij. N cc recte Petrarcha Iuvencum, qui legem Euangelicam Carminibus expressi, dc Aratorem qui actus Apolorcm, socias vacat. Nec Vida doctus qui Christe id. im desci ipsit: nec qui Angeloidam. Omitto plurimos qui Carminibus S. scripturam condiderunt. Et qui hymnos, ut Amb. 8d Thomas, de Hilarius, Prudentiu S. de Sedulius
fcus Baberinus exuperati it. Quid dic cinus ad haec λ erunt hi non pocmatum scrorcs, scd vcrtificatorcs, recipi c- imusque pro pocinatis A modis degallia. Amadis de Gre- ιcia, Splicia mundo, Paliner in Doliua, ii Real De Dan Za, la Tauola Rotunda, ii Meschino, α consimiles F hulationes nugis plenas, de Mendaciis, quae tamen imitationes rei irificae videntur, ad coque Verisimiles ut a multis pro Veris habeantur, qui historias non nouerunt Praeterea Alexandcr abs re querebatur, quod Homerum alterum qualcm habuit Achilics, ipse non haberet, quisita vera caneret gesta: quando quidem impossibile est Veracem inuenire poetam. Item si facta Caesaris de Pompei j conficta essent, non Vera, Lucanus, Utique poeta foret: nunc autem quia Vera sunt, poeta non est Videtur, praeterea ista fabulandi liccntia, quae pro arte habetur, adco excreuisse, ut nemo poetis vllam det fidem amplius. Imnio ipse antequam legerem historias, dubita ui an Ortandus, & Carlus Magnus in mundo fuerint un- quana, tantae de illis fabulae circumferuntur. Itaque m elius
consultum videtur bonis viris, si nulla de ipsis poemata si ant. Nam ipsorum gestis, & virtutibus per poema fides detrahitur. Cumque poema sit ad gloriam bonorum, & Rei p. Vtilitatem, iam in contrarium versu na esse videtur. Proptereaque inuenit subtilis ille ociosusque
122쪽
Monach. poemata Maccarronea,& Chaos Ditreperuno, ut intelligeremus Ludibrium esse pocsim, non artem Rei p. utilem. Vt quid ergo poetae vocantur vates, &Aratus a S. Paulo vocatur pocta, & Epimenides poeta Cretensis Propheta Vocatur, &poesis Prophetia pata sim dicitur a doctissimis viris, si Iocus est poetica, dc nugandi Ars 3 equidem vereor David cum S. Hieronimo nuncupare poetam, Ac lamentationes metricas Ieremiae, elogias, si poeta est qui fingit, non qui vera canit. Multa polimata de sacra scriptura fecit Apollinaris: & S. Gregorius NaZian Zenus Tragediam de passione Christi, de alia Carmina multa, & Boetius de consolatione Philosophica. Qui cum sint sapientissimi, S: Veracissimi, ante.
ponendi sunt Aristoteli. Narra erunt m hi in qai fabulationes,ait Daulid Hed non ut lex tuautem historiam Iob, Tragicomediae adeo rc spondentem, ut multi heretici,& Ra
byni pro pocmate ficto Aristotclico ipsam habeant, de
cripsit Moyses summa cum v critate iuxta patrum sententiam, & versibus, & personis decorauit, noc tamen non pro Vate habetur, quia ver.i Catiit. Haec omnia Arist. doctrinam euertunt, nunc vcrba ipsius cxaminemus. iiDisiligod by Cooste
123쪽
Cap. IV. IUVaturum esse Artem Dei panicipatam , idearum eius
imitatricem: Artem esse naturam extrinsecam, eiu seque imitationem: omnes artes esse imitationes I form-que naturales habere pro ideis. Ergo non esse propriam poetae disserentiam essentialem, neque maximum in poemate esse; de qμatruplici imitatione , quae sint
vocaliis, aemulatis , Moralitas, excmplatior quae
omnes adpo tam hectant: sed ultimam serum ab Arist.
agnosci; nec recte poni dissereniti m propriam poemaris; cum dispositio illius, Metrum adhuc δε-
fidere Lia. A R T. I V. OMnis Ars imitatio est naturae, Natura autem est Dei Ars rebus indita , palam est enim quanta arce Ficulnea tolia emittat, ut lcgat fructus a sole & gelu: ficos, ut in illis perpetuetur, undo nascuntur aliae ficulneaerfaciunt & spinas nonnullae arbores quibus se se defendant. Et sicuti in Ficianea est ais, ita in sc mine: ideircis sicuti vestiarius non nisi vestes, & ferrarius nonnisi ferramenta faciunt, quoniam in illo ars Vestiaria & non ferramentaria inest . in hoc vero ferramentaria, non vestiaria, aut lignaria, sic in natura est. Nam in castanea ars castanearum formandarum, gignendarum, & nutriendarum, non autem ficuum incit: & in Pyropy rorum, non
autem ficuum, nec castanearum.Sunt tamcnin quantum
artes,similes, in quantum hae, dissimiles; quia a dissimilibus Idaeis de Mente Dei prodierunt; quos in suis operibus imitantur. Sicut ergo Natura est imitatio Dei, sic ars nostra est extrinseca natura, & illius imitatio. Facimus enim naues instar pectoris & alarum & caudae auium, quibus volitanus per aquas, sicutrilla nauigant per acra. Et vestes instar corij, &serras instar dentium, &c. qu
124쪽
rabola membrorum &ventris,plcbem & senatum. Meia. Agrippa figurauit: hic modus diuinior est, quoniam docci ctiam uolentes: de huiuimodi de causa inuentus vi detur. De quibus iam diximus hic & in praecedenti libro. Omnes quidem sunt imitationes plerumque simpliccs.' Poeta vero imitationes imitationum quoque facit. Nam non modo res voce,& opus opere, & mores moribus, sed etiam res rebus, voce imitatis, imitatur. At quidem de orator & dialogorum scriptores utuntur parabolis,& p ersonas imitantur, & mores, vii de dc Plato Cebetem The. bano more iurantem per Iouem, non modo Cebeticis
modulis loquentem, introdncit in Phedone, & Critia. Arist. ergo posuit fabulam differentiam constitutivam
poematis: at moralitatem, qui est tertius modus, & vo
calitatem, qui est primus: itemque aemulationem, qui
est fecundus, & Proprie imitationis nomen meretur, e X- clusit. Nos autem omnes pcrtinere huiusmodi imitationes ad poetam dicimus : nec tamen proptere. a esse poetam, nisi metrum addas, ouo motum spiritus imitatur, & persicit, adiuuat. Nec tam on omnes in omni poemate hasce imitationes requirimus, sicuti metrum requirimus. Addenda insuper&Dispositio, quae formae est iustantia, ut poema sit sicuti a principio dicebamus: dispositio autem regulatur: sicut gladii forma a fine, qui est pugnare, fit acuminata,& viri irque acuta.
In duobus maxime errare videtur Arist. primo quod Finem poetae ignorat:secundo quoniam idem facit finem,ia essentiam rei.
125쪽
1os Ttima Campanesiae Poetitarum
Imitationem fabulosam non esse Finem Quo, neque Gratia ius, ipsius :ω ; sed tant m finem quo poematis alia fando , non semper: quoniam paramus poema imia tando: O' quoniam forma instrumenti non est misagentis causae, inquirendum fuisse Aristoteli hunc mnem. Neque potis instrumenta parari ab artifice instri rarali , cuias usum ignorat; vela principali omnium 'non accipiat. Ergo ulterior I ncm poematis a
pe, vel a legistatore Re . praescribi; a tali fine formam poematis accersendam: ergo poetς Aristotelici e rane prorsus a scopo.
Α R T. V. OMnis quidem Ars aliquem obfinem inuenta est. finis autem non reperitur in arte, neque in instruis mento, sed per illud acquiritur. Vt finis nauinctiuae est nauigatio, linis belli est victoria, quae bellum subsequitur. Quapropter Aristoteles dum finem poetae imitationε
esse docet, errat valde. Nam v ci voluptas vel doctrina, quae inde sequitur, aut aliquid aliud ponendum erat. Si vorti finem ipsam formam, qua ad fir cm peruenimus, sicuti vocant finem navifactoris ipsam formam nauis, quae ad ulteriorem finem, qui est nauigatio, respicit, nam Manimam Tragediae fabulam vocat; utique magis errat. Non enim Artifex considerat finem quo, nisi ob finem gratia cuius. Ergo imitatio non propter se expetenda est, sed propter aliud. Hoc autem aliud est maximum, & optimum, ad quod imitatio respicit. Igitur errat tripliciter, quoniam imitationem Vocat maximum in Poesi. Et quoaniam non considerauit finem ultimum, cuius gratia Poeta sic laborat, & fingat: & quoniam putat poema repertum propter imitari: quod omnibus artibus est commune. Et finem communem ponit pro essentiali differentia,
126쪽
qui propriam ponere deberet. Praeterea dato quod imi.
tatio sit linis,&forma,non tamen est Artis sed instrumenti. Poema enim est instrumentum poetae ad aliquod operandum , sicuti oratio est instrumentum Rhetoris ad persuadendum. Forma autem inltrumenti noncst finis agenistis principalis, sicuti neque forma gladij est finis gladiatoris, sed praeliatio: neque forma ligonis est finis fossbris, sed fossio, & cultus telluris ; neque forma cytharae
est finis cytharae. Sunt quidem aliae artes quae instrumenta Parant, seruiles non architectonicae; de hae quidem non
habent finem quo, nisi formam instrumenti, ut finis finis facientis frenum est forma freni, & Fabri cythararum est forma cytharae. Quapropter posset quis Aristotelis
excusationem dicere, quod poeta est fictor instrumen. talis formas instrum euii tantum confiderans, non finem qui est usus. Verum si quis ita dicat, non feret poeta vllus iniuriam istam. Si enim oratoris finis non est orationis forma, sed usus, S persuasio, &tamen ipsemet sit biformam sui instrumenti eme it, sicut& Medicus, praesertim Galeni tempore, formam medicinae .non Pharmacopola, Vti nunc, componebat, nec tamen illa forma erat finis , Multominus poeta, qui nobiliorem se prae illis iactat. Sunt quidem multae artes, quae instrumenta sibimet parant, ut ferraria, oratoria , i Criptoriae praesertim proxima fini. Praeterea si artifex instrument .ilis es et poeta, nihilominus poema parare debet suo fini idoneum. Ideo finem praenosse debet, alioquin parare iacia iret. Si cuti Fictor specillorum oculis apta specilla facit, & frae-nifactiva equitantibus accommoda ad regendum equum: de vestiarius aptas usui, dccorpori utenti, vestes conis
suit. Miru ergo quomodo Arist. poeta nescit cui usui poc ma pangit, quasi asinus, & bos ignorantes, cur aratro tellurescindunt, aut sutor lignorum ignarus, ignine, an scamno, an lectulo materiam parat: quoniam nimis a longe finem respicit. Praeterea id si poeta finem nescit, tamen faciet poe na iuxt1 regulam alterius, finis finem
curantis: sicuti frenisa,agr henium facit ea forma, oc
127쪽
figiara , quam praescribit eques: & ferratius gladium, qua IcN quomodo poscit miles Milcsauic praeliatur, quo pacto ordinat Dux: Dux aut cm autem ordinat exercitum idonee ad victoriam. Sic ergo Pocta faciat poemata est opus, prout a superiori artifice iubetur, finem curante. Dicat nunc mihi Arist. S: Horatius, cui nam curanti finem poeta pareit Profecto legi natori, dicant oportet. At cum legissatoris finis sit ciues bonos ac beatos facere per leges : utique legibus poetina deseruit ad ipsarum fi- 'nem,non ergo pocta est adulator nec vitiorum sator,n c mendaciorum v c ditor, quales sunt Homerus, Catullus , Martialis, & alij Rci p. perniciosi : qui vero a fine poe is dossediunt animos in ruinam; licet imitentur, ILcci tabulentur, licet Aristotelia ent quantumui S:pOct aeno sunt, sicuti non est pharmacopola, qui medicinas non ad medici prescriptum parat pro salute Egrorum, sed suo arbitratu venena conficit, inutilesque syrupos,& pharm Ca, non prout expedit Conducitque.
Rememoratio Superioris Seoinnis quod voluptas non
OVi autem voluptatem esse fincm poetae docent,quatum errent in superioribus sermonibu , declarauimus, ubi voluptatem a natura instillatam docuimus in rebus, ut nos ad bonum laboriosum alliceret: nec reperiri voluptatem nisi ut scnsum boni. Nec esse artem qui de illa curet scorsum. Item rpsam sequi finem, qui bonus est semper optimusque. Plurimumque errare qui delectini, ut delcctcnt,non ut prolint: & incetiuum ad Donuin,quod praelibamus in medio i praeripiunt in medio, non expe- .ctant ut fruantur in fine;& ut dicit August. fruuntur uteridis, utuntur irvcndis contra ordinem naturae. Dahis su p.
128쪽
Non inspexisse Arist unde votivm tigilationis oe deceptam
m ineartem videri. SI vero ex imitatione addiscere velit quis, ideoque
gaudere, bene quidem dicit: quoniam docere verum & suadere bonum, est finis poetae. At hoc Arist.
non agnouit, nec agnoscere Voluit. Sed tantum dixit imitarionem esse insundam, quia addisicere est iucundum. ALdi rimus autem imitatione. Idcirco cum videmus depictum Dracon m , quem verum vιde; amus, dicimus,loc est .ssid: ne formatum. Et Ac ratioc/namur. Ratiocinatιo a ιι messalicere, est. Vbi salic hallucinatur mirifice. Quoniam non ponit discere quid nouum , sed quod scicbamus verum, nunc scimus depictum. N cc lolcrs suit, ut penetrarct, quod voluptas non est in ilIa collatione vi uictim depicto: sed in agnitione artis, hominum conseruatiuae. Scri. sus autem conseruationis Soboles cst voluptas: quod ipse ignorabat. Praeterea veram Voluptatem, quae non inimitatione, ut nos dicimus, neque in collatione, ut ipse dicit, sed in exemplificatione veri & boni, quae eximitatione elucelait, consistit, ipse non agnouit ; agno Dcendam quidem, si finem artis considerare debct, qui artem tradit, ut ipse facit, praeceptaque poclis. Praeterea 'pictura exemplar poeticae, non habet pro fine imitatio- nem , sed pro functione. Finis autem est repraetcntare, & mbuere sensus, memoriam, S affectu statuentium: er
go, &c. Iterum errare Arist. quoniam poeta a bonum, non σrerum imitationem, tribuit: is poetas ruit ex '
ERrat praeterea Arist. quoniam poetam actiones tan
tum fingere vult: cum etiam res ipsas fingat intc dum, ut diabolos & Angelos, aligeros; di virtutes 5c vi-
129쪽
tia corporea facit: & haec imitatio non tabula, sed alle. goria. Sic Ariostus silentium, de discordiam depingit,& ipsorum domos, de actus. Ouidiusque inuidiam Praetcrca cum pro fine fabulam statuat, fabulatores & mcndaces dignificat: sicut qui pictores illos tantum putaret, qui imitantur figmenta, de chim eras, & centauros, de Briareos, non autem qui veras res, ut qui Caesarem pingunt, Petrum & Paulum. Et quid cm ibi licentia maior, hie Ars melior. Praetcrea cum fabula necessitate cogente sit inuenta, ubi desunt exempla vera, quae magis mauent quam ficta, unde &Tragedia non nisi ex historia illi texenda videtur: ipse tam euex electione fabulam in . troducit. Nihilominus ubi incidimus in res, quae fabulis sunt similes optatis, poeta, ait, non discedit ab arte si illas conscribat, quanis quidem inquiens in fine cap. 7. ex his quae gesta seunt aliquά qmdem et modi esse nihil proh bet, cuiusmodi vel extitUse verisimile sit, vel certe eri ρει--risI: fecitndum quae fan horum ρceta fuerit , sec. Qirious in verbis res similes poeticis, hoc est fabulosis. concedit
pocli. Nos autem conuenientcS po si acceptamuS : convcnientes autem dicimus, qua ' fini poesico congruunt. Quapropter gesta Caesaris canomus salubrius qua Achilli, fabi Ios: vcl Alcxandri vci i: quoniam aptiora sunt ad suad cndhim virtutem mitificuli,5 ignauiam 5 vitia detest indu II.
Renonso ad Aristotelicorum argumenta posita in cap. 2 arti . ''olentium absque Iabuti non es pol m.
A L T. IV. AD i. Arist .axioma Resp. elegorum fictores esse poetas: & cum negat propterea quod non imitentur, dicimus quod de si non imitentur fabulose, imitamur tamen vocali de morali, re operaria imitatione. Sεque ipsos ponat, vel id quod deflent loco fabulae, id est, exem- '
Fh iuxta quod dicit David , suas sum ubi in rara pum.
130쪽
Nam fabula est gratia exempli. Nil refert autem virum verum , an fictum ut exemplum. Vnde Xenophon Cyrum non factum posuit pro parabola, licet ubi opus fuit aliquid de illa Paxit. Nos autem hab muS Veras lancto iarum historias, quos imitari debemus moribus. Nec licet singere, nec opus est, sicuti in Cyro S in Achille, vir
tutes 5 gesta magna, quae historia: dc fuerunt: nam sunt in nostris dc virtutes 5 gesta magnifica: cuiusmodi Arator, M Iuuencus scribunt. Ad r. cum negat Empedoclem csse poetam & Lucretium, negatur. Nam Florat.'alij contrarium sentiunt. Cum addit, non nisi Carnacia habere de poctico, Δ hoc negamus: nam & dispositioncm haberni, Simitationem vocalem 5 moralcm, ut dicemus postea, quamuis 'non sitit in Emped. de Lucretio. Et licet hae imitationes conueniant etiam oratori ex pa Ite, tamcn δέ fabula conuenit dialogistis S oratoribus, parabola legi statoribus r& omni arti, quae per exempla declarat artis arcana. Vn-- de ipsemet Arist. nil referre, ait, utrum vera vel ficta . sint exempla etiam in phyfiologia, dummodo declarent. Dantur enim non quod ita sint , sed ut a disienus inustiganti 'Ad s. de fine Poctae supra rc spondimus. ' Ad 4. quod urget exemplo picturae, diei mus quod
non currit. Nam tabulam colorare non respondct ad historiam narrare, 6 ad moralem imitationem: sed tantum ad loqui sine significatione, ut cum dico bus bas.&c. nil enim coloratio significat: distinctio autem figurae
significat: & sc omne poema & omnis oratio morata. Sed cum veras res depingunt, similes sunt poetis, res v ras canentibus ipsi pictores: cum falsaS, Vticent alarum,
hydram, sunt similes poesis fabulantibus. De fabula
autem postea dicemus. Ad S Resp. quod historia Herodoti carmine expressa non est poema dignum quoniam formam poematis super materiam non suam imprimit cum enim poema sit id ara excellens, vii de exemplum vivendi, & fortunae dc morum accipiamus, habet electionem materiar non vagam.