장음표시 사용
141쪽
r a Thoma Campanelia Poetiarum '
M po M praestantiam requiri Potentiam G Sapientiam O. Probitatem ;-de eius naturali potentia ,
ctant, Potentia, sapientia, de Amor, siue cius obiectum, quod cst Bonitas. Potentia alia est natu talis secundum quam dicitur quis aptus ad poemata, sicuti alius ad currendum , alius ad pingendum. bi enim inaturalis inuenis vis, &aptitudo ad aliquam defecerit artem. t nam alii ad alios Dei iussu nati sumus, sicuti partes cor-ooris ad sua quaeque ossicia, ut mutuis colligati ossiciis Lmp. unam formemusὶ nequaquam excellet in arte, nec aliau do addiscere poterit. Videmus quidem aliquos sic natura fictos, ut non nisi canere, di carmina pang dire uuaerant. Suidquid unisiam dicere, versus erat, ait Oui
dius de se ipso. Alios vero nec unum epigramma in anno. quamuis artem calicant, probe com ponere posse. cum tamen de carminibus non indocte iudicent. Imitari autem personas, & affectus exprimere, versatilis ingenia esse videtur, spiritus nimirum ssexibilis, sobtilis, lucidi. Iocosique, cum propria luce sese oblectantis, facileque mobilis Spiritu, autem Mcnti subminiurat.
142쪽
Sidera m Naturam dispositive, intelligentias persuasi
ue, ω' Suggestiue, Des m etiam Pusice aliquando appellare poetas. Et de triplici
genere vatum bonorum cr praxorum. Amm vero eos perpolire tantum cr
is V. Gentiles , Montanistas, in hoc errasse.
ART. III. SEcundum Astrologiam nascuntur poetae, quibus Do
minus morum est Mercurius, configuratus vel com
mutans dignitatem cum venere in bono situ ad solem Mad mundum i maxime autem in signis humanis, & bi corporeis. Adde 8c in nodis. Fiunt enim versatiles ingenio valde, si eut in Astrologicis docuimus. Maxime autem si horum alter est dominus opificij, &a maleficis non impeditus. Quoniam vero poeta vates est diciturque Nam poetae gentium quasi sim ij Prophetarnm diuina. bant, & oracula dabant, aemulando Prophetas, putat Ptolomeus, quod si luna a solis congressu properat ad mercurium, dummodδ medio caeli dominetur, vel loco significatoris opificiorum, facit homines furore percitos; coniectatores, in Libra, Ariete, & Leonet in Virgine Verb & Scorpioiae, futurorum consultos,& praescita ed'-ctos. Item ubi Mars de die, & Saturnus de nocte assiciunt, vel alter, Mercurium, & Lunam, dominos morum in loco veneris, furorem diuinatorium, & poeticum essiciunt. Vtrum autem haec ita se habeant dubit mus adhuc. D.Thom. χ, Pol ieet. 13. inclinationes mora. les &affectus naturales a stellis scire nos posse docet: via demus melancholia poetas affet, & solitudinem appeterer ω quasi morbo percitos nonnunquam ad carmina uex surgere. Nec tamen ista constellatio est ininrobanda.Rationes alibi attulimus. satis est nolle, quod stes,
143쪽
dae habent in dicationcmi upcr mores de animam dispositive, quia bilem, atram, flavamque flegnia, & sangui-
'mem variis disponunt modis, unde Varia tempcrics,& spiritus a san guit c geniti oscctioncs trahunt, seu propen- ssiones a temperamento. Unde Gai. docet mores animi sectari oorporis temperamentum. Sed falsum est omni in parte. Potest enim anima assentire, &disIentire passio iliabus ex temperamento excitatis. A calore ira aestuat. Uidcinus tamen iram modcrari, qui rcligioni te se dedunt, aliisque oppolitis effectibus. Vbi non sunt vehementes, qui spiritum ad insaniam rapiant, cui anima frenum imis ponere non possit. Tunc enim nulla est culpa animae, quoniam ad impossibile non tenetur. Siclias igitur petaccidens, disponendo videlicet corpus, moreS,&potentias naturales largiri clarum eit. Quod citam S. Tho m. in 3. coni. Gent. probat. laudatque illam Ptolomei, potius
autemHermetis, propositionem,uidelicet. Mercurius Dad mo Saturni in bono esse, intestgentiam rerum medullitas,
Et declarat, di spositiuE. Angelos vero persuasiue in animam posse, de dispositive dum applicant res mutantes temperiem, quod faciunt demones, dum phantasias immutant, & furorem inducunt. Deum vero physice S
Plato vero poetas, S sybillas, furore diuino amatos
putat, quoniam supra vires clementorum est diuinatio,& carminum compossitio. Quod & sybillarum, de Pythiarum rcspondentium in oraculis, clarum facit. enamque mirifica loquuntur carmine, diuinantque dum furore illo tenentur, cuiusmodi S: Cumana apud Virgialium: abeunte vero furore, nesciunt quid dixerunt, nec
quomodo i igitur externavi assicinatur QMd etiam Sanctus Iustinus in uaest. contra Gen ostendit ex sybillarum carminibus de oraculis sic esse. Arist quoque in poeticae c. I . asserit versatilis ingeni, vel furore perciti .poeticam esse. At quoniam demones M Angelos ext re negat, Deumque primo orbi includit, nil inferiora curantem, putat intemperie naturali furorem, poeticum
144쪽
poeticum, & diuinum accidere, sicuti ex vino alij suis
rores, ut patet in scct. 3O. Probi. Vbi quaerenS,cur praestantissimis viti atrae bili morbis inicitati fuerunt. Ait. Haracus Drac anus poeta Frofantior erat , dum mente alienaretur , se ait. mibus permulta er calida inest atrabilis , y perciti, er in emosi, amosj, prope stad omnem excandiscentia , o cupiditatem , non-Alli e Iam sequaciores. Muin etiam propterea quod iLe calor siet Mentis in vicino est, morbis vesanra immaκtur, μιι Ancia 4mphatico Inffusunt, ex qώobbita iunior, o Balchae, cui diurnospiraculis. Hara creduntar , cum sithcet id non morbo, sed naIuram intemperae atri. dit. Deinde docci calorem eundem remissum in atrabialiosiis efficere prudentiore S, non tamen in memoratis ex cedentes. Gal. similiter dc morbis non vulgaribus to
quens, consimilia docet. Hipp. in lib. de Carn. Calorem vi sentiendi, intelligendi & progilosticandi donat, nedum poetandi. Nos autem experti, ac ratione ducti: non posse elementa Arist. & Galerii insensata, diuina tionem dare, nisi forte dispositive praesertim atra biliosis, quorum fuligines impediunt dii curi um,& calor auia sci vim exhalandi, non diuinandi, quamuis diuinus enset natura, ut Hi pocrates in periarchon scribebat: Dicimus ab exterioribus intelligentiis siue bonis siue malis fieri carmina S diuinationes in nobis, dum utuntur spiritu nostro tanquam instrumento, auferuntque animae augurandi functionem. Et propterea non meminisse Pythias, &Sybillas. Quod Vii g. & Plato recth considera runt. Vbi autem naturaliter faetibilia quaedam in eis appareant, putamus exhalante spiritu illo loquaci, nec relinquente suam affectionem successori spiritui ex san. guine genito continue, prae vehementia, &. tenuitate velociter, dum Habitur, fieri, ne recordentur. At ubi illa mirifica canunt, non nisi ab exteriori potcstate fieri credimus. Vt multorum experientiae resiantur : Qui
carmina fundunt , cum sint idiotae, & pollicitationes accipiunt varias. Experimentum dedi in Antachit, de , qui metrice responsa accipiebat, enm esset i dicta
145쪽
vt Mahometes. Apparci & multis Demon in habitu corporali. Idcm S. Hieronim. docet contra Montamina, qui prophetiam Maximillae & Quintillae furiosam celebrans, non memini Ile Prophetas nec sui compotes e sic doccbat. Hoc falsiissimum est. Quoniam Deus menti Prophctarum primo illabitur, eamque illustrat, non impedit a tui ope ratione: spiritus autem inalus inanimales spiritus grassatur, S humorcs, quibus infestat animum. Vnde in pleniluniis, quando uragis commouentur sympathia caeli. S: in atrabiliosis, demon amigit magis, quoniam humo .ribus utitur sic agitatis, ut docci Olige n. de S. Thom.& expcrientia. Vel ut se ipsum occultet, tribuaturque malignitas lunae& naturae, non autem sibi. Sic latro, cum aliis potest culpa tribui latrocinatur libentius. Apollo igiatur ille Virgilianus, diabolus erat. Sed quis suadebit Athe istis nostri temporis, qui at lcm & rationem omittunt, & experientias, ut propriam opinionem sectentur 3 Vide Metap S lib. de Scnsu Rerum. Quapropter alios dicimus poetas diuinos, alios diabolicos, alios humanos. Piimi intclligunt qua dicunr,
seque a Deo doceri: pio runtqt: C sobrie oracula: secundi non inrclligunt, & furio Sc prosi unciam : nisi ubi exterius docemur. Tertii natur 1 habilcssunt ad mensuraS metrorum , 5 mOrcs imitando S: accedentc qiκ studio, excellentes evadunt ea ratione, qua Horatius, & Ouidius,
Et Catullus. Et hi ex prae inciaitatione loquuntur. Naturalis potentia ad pronunciandum,&imitandum mores, quando ipsi sua recitant carmina, & memoria item requiritur. De hia locuti sumus in anteriori libro, quoniam & oratori sunt Communi a. Sed poeta non re citat, nisi ubi natura aptus est: vel a Deo sublimatus, ficut David psalmos canebat cythara psalterio. lndigent & voce & arte canendi poetae peritiores. Quoniam Carmen a musica ortum habuit, sicuti diximus: & noli nisi canendo antiquitus pronunciabantur. Deinde cum
poemata grandiuscula facti essent, ut Epopaeia, &Tr baediai de Comedia, recitari coeperunt, solum imita o
146쪽
mores. Virgilius tamen dum sua recitabat carmin. a, quanis dam hypoclysim in dicendo habcbat, & venustat cm, ita ut gratiora viderentur in suo quam alic no ore, vel scripto. Recitauit de Arator acta Apostolica carminibus a se descripta coram Senatu Cardinalium , & Populi Romani, summa cum laude bis. Sed hoc tempore sa tis videtur si poeta poemata recte pangat, aliis decan
Nρη mod i scientiis Rhetori necesseriis , poenim renatum esse oportere, sed em multis, CV quibus. Nec holum exrrinsectis, ut Ptito potat, sed
Voniam poesis est flos scientiarum. Qui enim docet
modis tam miris res utiles, S: abstrus as . callere debet optime artes, de quibus loquitur. Maxime autem Gyssiologiam, & Ethicam , Npolyticana: Vt morum ra.
tionem noscat, & qualiter quibus suadore potest. Omnia quae de Rhetoris diximus scientia, poetae sunt necessaria; quia de passionibus animi, & quando moueantur ibi dictum, insuper de bono iucundo in hoc libro, quod deerat, addidimus, nil opus est repetere. Sed praeterea addimus, oportere poetam peritum esIc Theologiae praesertim symbolicae, mysticorum sensuum, moralium, alle. goricorum, anagogicorum. Item historias callere, &Cosmographiam, praesertim qui Haeroica canit facta. Τandem poetarum libris assis escere debet ,& quid bene, quid male fati sunt,iudicare.Praesertim vero qui scientias callent. Sunt enim hi sieuti pictores, qui naturam imitari nesciunt, sed M. Angeli figuras; iste vero naturae. Propterea nunquam meliores veteribus, Vel rarissimi sunt moderni. Uantes videtur omnes excessisse, quoniam naturam secums, non poetas, & poetas superauit. Qui autem scientias, & res, & hominum status, de mores, ' T
147쪽
let, & praemia, penasque, vitiis, virtutibusque debitas,8c euentu S rerum, hi facile verba 6c carmina mirifice pangunt. Vnusquisque autem sua artis scientias scire de . bet. Ut Coinicus mores populi &l enum Sc Iuvenum, Ἀ- minarum, seruorum, Cauponum, S artificum 'rationem vivendi in Rep. Tragicus principum historias, fori nas, mores, & affectus. Elcgorum fictor in mi Ieriarum schola docetur: Alias nil dicet cxcellent cr. Heroicus. poeta omnia scire tenetur praedicta, dein super quae Lyricus, & quilibet alius poeta: Rem p. militarem tractar. Et de variis negotiis omni uni fure perionarum, & bella& situs urbium, & Mundi descriptionem. Plato tamen iudicat, sicut pictor ne icit hominis naturam, nec fraeni, - & tamen depingit frenum , & hominem extrinsecus, sic
poetam artes exterius scire oportcre tantummodo. Nec
Homeru in equestri & militari id nauali edoctu, quamuis de istis canat quam multa Hoc vcrum dico de poetis vulgaribus, est e, non autem de cxcellentissimis. Nam licet hi artes has non tractant, tamcn ire qua ratione tractentur, & cui usui sunt in Rep. . nosse habet. Sed Politi cam, moralcm, physicam, S symbolicam si nesciat nequaquam poeta dici praeclaru S unquam poterit. Proptereaque Virgilius longe exuperauit Homerum, quia inscientiis versatus fuit magis. Unusquisque tamen finem suae artis scire debet, ut rectc ad finem incedat: alio
quin aliorsum trahet populum de sciemiam.
148쪽
Ad po api obitatem requiri, 't plus Totum quum parri
tem amet: hinc sit, vi religionem, legem, oe bonos mores, viros, amabilia faciat: prauos autem in
vitia, impietatem, execrabilia populo reddar: sit speculum Gr dux populorum: Et qhid Christiani poeu plus iam peccem quam gentiles infinitione sua.
o ad tertiam Primilitatem, oportet poetam essσvirum optimum: cum enim sit magister ic dux populorum: salutem ipsorum sitiat, admoneat, de armed contra vitia, & contra tyrannos; aperiat latentes verita. tes, & fraudes hominum, vituperet scelcstos , laudet bonos. Non mentiatur, nisi ossiciose uti in Rhetorica .dic bamus: neque mentiendi mente, sed docendi. Fabula enim est vera, quando non in suo sensu, sed alieno liqguratur. Leges suade it, religionem amplificet, animos ad sydera tollat ab imis: Amores nefandos 'detestetur , pudicos canat. Amet denique plus totum, quam parterincrgo plu4 genus humanum, quam regnum Vnum , plus regnumquam ciuitatem: & plus Patriam . quam te ipsum, qui est particula illius. Qui aliter est affectus, non peinta, sed corruptor hominum existimari debet', & historiarum& morum. Licentia poetarum corrupit orbem Christianum : ex cantilenis incepit haeresis G crmanica, &Gallicana: & Comediis & Tragediis nutritur. Poesis est calix Babilonis, in quo propinatur impietas, teste Ori-gnae. Est & calix Ierusalem, in quo pictas, si quis re cte utatur. Ipse Horatius agnouit, quod nemo poeta potest afficere alios nisi prout ipse est affectus. Affectiones piae virtutis plenae Dauidis in pselmodia adhuc vivi- dae sunt, afficiuntque auditores, qui medullam penetrant , . amore Dei, virtutum, & hominum, exhilarant, speciebus bonis implent, demunt tristitiam 4 Maiorum S -
149쪽
sta memorant, legem amabilcm faciunt. Flaec sic nostrorum poetarum probitas. Exul et Homerus Coi fictor& Arca mendaciorum, adulteriorum, impietatis & prauitatis. Sit Iuliani apostatae Propheta, cum caeteris eiusdem farinae. Et tamen Homerus minus vituperandus vi detur, quam poetae Christiani, qui veritatem edocti, ad fabulas de Deos Graecorum confugiunt: & cum fingunt, non quales debent esse personae, sed quales contingit, more Homerico, qui Achiilcm auar Lm . de implacabilem, Agamemnoncm, S alios in ptos, stultos, & etroneos undique pingit Dcos adulteros, scclestos ri xantes facit. Quo nil peius. Nam non quales csse possunt,&solent, ut Arist. & Hom. volunt, sed quales debent, ut sint nobis exemplo ad imitandum, fingendi sunt: secus vero, qui ad cauendum, auersandumque, nos i struunt.
POETICAE MAGIAE. Poema oririere esse admirabile, Iucundum, a natu ra, Gr ab arte, O ex materia, ex 'ma. Et
quia AElam est de Iucundo, de Admirabili iam dicen dum es
Poema instrumentum magicum duo requirit Admirabilitatem, & Iucunditatem, ut trahat ad se audito res, propinaque Velinuitis,& inaduertentibus, utilita- tein. Hoe autem ex parte materiae, de ex parte formae
sortiri potest, de utrisque igitur dicamus. Materia poematis siue sit actio siue res, siue euentiis, ni fiea esi. debet, vel fieri per fabulam. Neque enim
150쪽
bonus est poeta, qui formam poesis in materiam non suam introducit, quamuis versus elegantissimos faceret,& admirabilis esset ingenis. dicit Horatius ser. I.
t. . etiam contra sis. -- fuim concludere versus,
Dixeris esse satis: neque s ques strabat, uti nos
Qaa propter S carminis vena docta facilisque, & ingenium diuinum os magna & mirabilia sonans, poetae conueniunt : proptereaque dubitat, num coma dia sit poeim, quando quidem nil mirabile diciti & quasi excludit ipsam a poematum honore, cum humilia imitetur. Verum enim vero potest in vilibus Admiratio, & iucunditas inueniri ex nostro ingenio, non ex rei natura, ut in mirifica peripetia , de agnitionec unde & Plautus deos introducit, ut comedias mirifizet suas, & cuentus incxpectatos, Zc actiones in excogitabiles, quales n Menechmis, de in Caριiora id Ze consilia industriae audacissimae plena. Unde idem Horat. in epist. ad Agust. tanto plus oneris, quanto minus veniae Comicis tribuit.
De Admirabili muhiivgo ex parte materia secundum naturam, euer secundum nos : Homim quelam elivandos esse ad venum
ET quoniam diximus de Iucunda, de admirabilibus
dicendum est. Admirabile est omne magnum s cundum naturam, vel secundum nos, primo sol, dii, stellae,mo astra, lestrigones, Cyceopes, Gigantes: secundo artificia noua, ut inuentio noui orbis, bombardarum, noui caeli, re planetarum per Galileum amicum: constI