장음표시 사용
131쪽
Sicuti ghulius instrumcntum bellandi non ex ligno fit ne- ue ex puiro, sed ex Drro. Si autem fiat ex . ere, suo
ni aegre aptatur. Sic non omnis historia est materia poeniatis, licut non omne metallum gladi j sed ea, quae est excellentis exempli. Ubi autem dcest excellentia nos pcrfabulas ipsam confingimus, & inuenimus. Et quia exemplum indiga dispositione & mensura, non tota Liui; hi -' storia fiet poeina, hec Herodoti. Sed pars redacta in corpus exemplare Rei p. militaris, ut in Epopaea,vcl fortunae alicuius ut in Trage dia. Ideoque poema requirit unitatem, & breuitatem, ne excedat exempli rationem: in quo tota docti ina breuiter, de clare id satur. Et quia exemplum id saest, licet singularis, tamen in representando, de monendo est univcrsalis: idcirco poeta vcrsatur circa uniuersale. Nec disteri ab historico ut putat Arist. propter hoc, quod historicus singulare tractat: nam illud idem singulare est utriusque interdum materia : sed quia
ab historico describitur, ut res, a poeta adaptatur ut CXQ-plum. Exemplum autem unum cit lia essendo, uniueriale que in repraesentando. sicut dictam cst prius: idcirco historicis fingere vetit uni, quoniam ipsorum munus est nos informare de factorum veritate: poetis conccisum etiam
Ad 6 dicimus scholam Salerni non esse recrna, quia
caret dispositionc; Δ formania non in sua matella vel non
praepa: ata sibi exprimit. Sicuti qui gladium ligneum finger t: aut in serri Scobibus impuris qui suo fini omni ex
parte non descruiat, scd aliquo pacto. Valet enim ut memoriae mandetur medicina, S con seruetur. Sicuti Si scientiae carminibus expressae, ut breuiter, de suauiter hauriantur, & memoria conferueatur. Inque his est sola imitatio vocalis, & operaria. Sciunt quoque Philosophi talia poemata sic disponcre & ornare, ut oleant voluptatem, animosque imbuant. At cum allagorice traduntur, tunc ma Xime poemata sunt qualia Pythagoricis sunt in usu: de quibus poste 1 considerabimus.
Ad p. dico Poetam idem esset quod fictor latine, sed
132쪽
non quod mendax: unde & qui vasa componit ex argilla figulus dicitur,id est, compositor, ut S. Gregorius exponit. Et qui pangunt carmina fingunt. Et qui exempla Vera, aut simulata efformant parabolice, vel historico, poetae, sunt, si inspicias unde nomen impositum est. Sic & orator pictor est poeta. Sed si ad quod imponitur, qui carmine docet, suadetque, poeta erit. Ad 8. nil probat Modaernorum auctoritas, qui comi dias profa describunt. Non enim poetae sed dialogistae . sunt. Sicuti neque Luciani dialogi nec Boccacch Fabel- sunt poemata. Erunt poemata in materia, non in forama, habent dii positionem poematis, quae est forma partis, non tamen totius & vltima. Sicuti Embryo, & an
mal in ventre mulieris, non est homo; donec rationalis. ι nima infundatur. Actis in scena adeo viva est, ut carmen parum attendatur. Oculus enim auribus praefertur. Sed in legendo, carmen requiritur. Sic in entitate hominis aliquando Ratio , aliquando lenius magis euidens est, dominaturque.
Fabulas admittendas tantum, quς historias non deprauanπ er sensum alterum habent utilem , vel quem promit in exemplo , unde doceamur Ufugere mala, e bona con
sequi: is oui poeω acceptandi , qui expellendi, sunt de Rep.
R Ariones nostrae quoque contra Arist indigent cor-
lectione. Prima non valet, cum dixi, fabul.im ess . . mendacium , alloquin nec nobi ς liceret fabulari men- dacium est contra mentem ire, ut qui dicit, quod non habet pro vero in mente sua, sed ut fallat. Quindo autem quis texit parabolam, aut fabulam, non Ut cre
datur fabula sic esse, sed illud quod fabula deinde: significat, nequaquam mcntitur, sed figuratc loquitur;& cum dico, ego in ponu navigo: Volens significaro non .
133쪽
quod sin inportu, sed iiuod in tuto negotium meum posuerim. d docte Origenes, de S. Thomas decim rant: Nam cum Deus in forma ignis, aut Columbet spiritum sanctum missit, non mentitur rebus his pro vociabus utendo, quoniam non ut doctat spiritum esse ignem aut columbam, sic facit, sed ut igne & columba eius eia ficaciam & puritatem declaret. Haec est parabola in oculis, sicuti quae narratur est parabola in auribus. Fabula autem quae exemplum est sine allogorii, acceptatur, fili istoriae & moribus non obest sed prosit. Arist. tamen qui mendacia ad voluptatem conecdit, nil ista considerat S fabulatorc2 spurcissimos, S qui historias deprauant, introducit in Rem p. unde nil veritatis ex Graecorum historiis certum haberi potest. Quoniam non imicllexerunt cuius rei gratia concissum est fabulari. Vide quantum mali faelat historiae Centuriatorum in Ecclesia: & fabulatorum. Virgilius omni vituperio dignus, Duilonem pudici amam per fabulam facit meretrice. odsi poetis ista licent, bonos calumniari, prauoS laudare, historias corrumpere, eelebrare Deorum adult cria dulcissimo carmine, prosterile tur Virtus, & veritas, auge-
Bitur ignorantia, scelera,& impietas. Et tandem Albeis. mus grassabitur ubique. Rccte Plato Homerum de sua Rc p. expellit quanto magis de Christiana, quoniam
mendacia, & Deorum improbitates magnificat. Eiiciemus Si nos Tibullum, Catullum, Martialcm, Ouidium, B crniam, Arctinum, Virgilium, non tamen Georgica. Et quicumque impictare & vitia introducunt. Nec pro poetis habemus Bocca c.& Malat. nisi in forma eos tamene Re p. exulare utillimum est: oninesque huius farinae honi ines. Quod cu Papa facit legem naturae a I latone deci ratam,& ab aliis, necdum C hristianam implet facit. Taceant haeretici, qui hoc Dirinum decretum, ut impietas
ipsorum foueatur, calumniantur. Terentius Choream ex stupro Danaes , per Iouem, in aurum conuersum , COm- mist b, animatum ad stuprum introducit Dantes Fran.
Ariminensem cum Leutro ex lectione Lancilliati cum
134쪽
Botta nos vero quod&ipsi poetae damnant, amplexabimur λ Ex incestiuus Deorum Biblis N Myrrha in Ouudio sua crimina recte excusante imitari enim Deos sanctum est. Tanta est poetarum potentia in ,ternando la des & vituperia, quod Plato amicitiam eorum captanda ni
censet. Cum enim ait in libro de legumlato Minose set virtuosissimus & honoratissimus, a poetis Atticis infamia uxoris bestialiterTauro subactae, alii: que vituperiis perpetuis cospurcatur. Sed Ariosius introducit S. Iohan. dicentem, quod neque Augustus fuit ita bonus, ut Virg.
canitinec Nero malus,quantu scriptores dicunt. nec Graecos victores S Troianos victos, nec Penelopem castam, ut Hom. canit. Sed e contra. Vnde Dion Chrysostomus contra Homerum scribit, Graecos victos, Troianos victores: ptaeualet tamen suave eloquium Homeri. H go si tanta est poetae potestas, coercenda est. Graeco
ru mendaciis fit, ut historias & chronologias falsas habeamus. Sunt quidem poetae do ctores populorum, non Architectonici, ut legistator, de Rex, sed instrumentales, si excrementa Rei p. meritoque rc leganda, csse nolint. Neo modo linguam politam docent, ut Plato ait, Homerum Graeciam loqui docuisse; sed leges, veritates abstrusas, artem vivendi, declinandi tyrannos sublimandi principes bonos, di virtυosos, laudandi Deum, laetificandi conscientiam , et cuandi animum ad superOS,
detestandi vitia, timere inferos, aniare consortium angelorum. Non quidem porcst sic doctus populus sustinere
tyram nidem, nec in captiuitatem redigi, nec impictatiassentire. Qui aut cm secus populum . informant, ex pomnunt illum praedae exterorum , dc diabolorum,'reddunt-quet ignorantem. Neque enim potest per nares trahi quis quocunque velis, nisi prius ipsum efficias bubalum. Cumisque populus scientiis vocare non possit, indigat doctoribus vulgaribus, Si dulciter instruentibus. Recte queritur Isai. In captiuiiatem ductus olfopulus meus, quia non habuit scientiam de Hier. vere mendaciam operatio est Sylus ocriaiax mendax Acribarum, & conqueritur saepe con
135쪽
tra Pseudoprophetas, quod populo pacem & bona,quamvis prauo, polliceantur, de blanditiis decipiant. ι sicant Ierusaum ,seducunt te. Quales autem vere erant Pr mctae apud Hebraeos, tales proportionaliter poetae in Gentilis ino: qui & suam religionem a poetis: probant: & qu . Ies ibi Pscudoprophetae, tales hic Pseudopoetae: quibus Alist. patrocinatur. Quapropter do inuentione poeticae
consequi, cr a mensara operationis spiritus anima . lis inuentu esse in ipso Mundi exordio. Attamenpoe- a non haberi ante Mus a nobis. Gentili se poetas esse quasi degeneres prophetas. Et qua ratione σ causis, oc onibus, carmina pangere , in bi; tum est. CAP. V
A E. T. I. ARbitror metrum una cum. humano genere natum cssh, sicuti dia cantus. Naturale est auibus nedum honii ni se ipsum cantu mulccro, sonos cilcre, qui spiritum ad sui opctationcm inuitant, uti prius dicebamus. Cumque loquentes quandam monsuram, quae spiritum suauiter allicit, pciciporent, ex illa metrum facere didi-ccrunt, silcuti ex sonis cantum musicum. Praeterea cum vellcnt .il quid naci uorabile postoris mandare, numinoso scrinone dicendum putarunt, antequam scribendi Arsi vcnirctur. Et nim& nunc in villis, & pagis, ubi script rcs non sunt, ipsi rei stici quando noui aliquid accidit in cantionc ponunt, &altcr alteri concinunt, pueri addis Cunt,&policiis successione commendatur. Videmus praeterea
quod cum aliquid mirum, aut ui cessarium dicimus, illud
136쪽
in proiierbio ponimus, & cadentibus Consimiliter naeni-bris orationis enunciamus. Et Rusticis hoc fimiliare est , quoniam melius imprimitur animo musice d etum, faci-huique rotinctur, diutilisquo; similc cnim suntlis cxcitat
memoriam, ubi praesertim concurrunt cunique delectationem haberct metrum, de vim aeternandi sermoncm,
usi sunt illo prisci sacerdotes in laudibus Dei, di in gratiarum actionibus, dc in commendatione beneficiorum eius, B operum mirabilium. Credo cquid cm ante dfluuium in-uciatum csic ut testatur Moyses dc inuentore muscae. Scd post, memoria nulla prior extat cantico Moysis, vel Mariae sororis eius. Postquam enim tam miraculoSe mare pubium sicco pede populus Hebraicus tiansiuit, insequentibusPharaonie 5 AEgyptiis, necatisque in codem vado recedentibus aquis, cxhilaratus cst populus, & in laudoin Dei pro
tanto bencficio exclamare caepit, compositumque mctricum cst Canticum ; quod Maria cum mulieribus ducentcschoros, & tympana pullantcs, cecinerunt. Rclictumque est posteris adlatae rci iracmoria decantandu in ore pueroru. solent quippe homines quidquid mirificum accidit canti ne commetarc.Extat S canticum Moysis mirificum,quod totam linem commendat, & beneficia De , & populum docci, ne diis alicitis Vnquam adhaei eat, plotcstturquc mala ex hoc nascitura. uapropter ipsi legissatores pib mi usi sunt carmino, ut lcgem commendarent,&breui rent, dc memoriam excitarcnt. Idcirco & Solon carminibus leges exprcssa Athcnis. Et Arist. scet. I9. probi. 28. quaercns cur lcgcs cantilenas vocamuS, respondet, quiaam tequam scirent homines scribere , liges cantabant, ne obibuiscerentur. Dc schola Moysis prodierum prophetae, qui mirifica carminibus describcbant. Vtcbantur omnibus suguris poeticis, maxime autem metaphora,& prosopoparia, α allegoria, & periphrasi, numquam tamen fabula. Inbmo 'ruch deicitatur fabulas, & in domo sapientiae Dei solam veritiatem admittit, decoratam tamen eloquiis: dulcibus , & ficuratis. David vero nullum poematis genus sua in psalmodia non docuit, sicuti de ipsis agentes docebi-
137쪽
mus. Quaproptor eriat Arist. qui nouellis G:aeculis originem poesis, & carminum assi cribit: cum sit vere prophetanim quaedam degeneratio poetica gentilium. N ec Plato illi consentit: qui amplioris & altioris scinpetconsiderationis extitit. Gcntiles vcro carmen, siue ab Hebreis, siue a Chaldeis, siue ab AEgypto antiquissimum habent. Et in America reperta est aliis licet mcnsuris exspirituum varietate; sicut apud nos alij hexametris, alij I-bicis, alij saphicis, alij aliis delectamur metris. Fabidam a parabola: parabolam ab allegoria: allegoriam a metaphora, metaphoram a rerum similitudine, necessitate vocabulorum propriorum, aut honestorum, aut perceptibilium mos, ortum din se inprimordiis Mun
di. Nec fabulam a Siculis, cir cyraecis, ut Arist. putat, inuentam esse, sed prius m legislatonbusfus, se in 'su: CV 1μare.
A R T. II. INuciationem fabulae arbitror ab allegoria ortam csi Alli goriam vcro a metaphora. Mctiphoram a similitudine rerum. Vbi enim deficit iacmon proprium nobis, Vclauditoribus illud non placet, aut non cst pciceptibile, mutuamur a simili. Sic dicimus prata ridcru, quia qui ridet aperit labia, & ostendit hilaritalcm, sic florciis pratum aperitur, &suas delitias palcfacit. Cum vero processeriant
ut omnes voces in una oratione mutuatas ponerent per me taphoram non intcrruptam, fecerunt Allegoriam.Mox didicerunt & sermonem mutuari, ne dum voces, & sic DCCrunt rarabolam, quae per se patet alterius gratia fingi. Mox ita finxerunt, ut nec fingere, sed vera proforre viderentur, & sic fabula orta est. Puto fabulas ante Moysen
fuisse. Siquidem AEgyptij seruiebant idolis, & per fabulas in Deitatis honorem intrusis. omneque mendacium,
quod Mn unoscitur, mula est. Quamuis nos fabulami '
138쪽
triligamus In poemate, quae alterum sensiim habet, sed in Virgilio fabula de Didone non habet alium sensum.
sed in mendaci narratione tantummodo amorem Iasei-uum reprssentat, de causas fictas odij inter Romam α Chartaginem,&cum Fabula utilis sit. Ens rationis, fabula inutilis vel noxia, est ens irrationalitatis vel deceptio. nis activae vel, passiua,vel utriusque ut docuimus in primologicorum. Arist. fabulas inuentas fuisse in Sicilia abAE
picharmo,& Athenis a Crate scribit: sed hi recentes sunt. Nec est verisimile, cum antiqv issimi Hebraei utantur alle goriis ,&AEgyptiorum fabulab damnent, prius non extitisse. Praeterea Baruch filios Agar querentes prudentia quae de terra est prophetice fabulatores introducit: unde Ma comet. fabulis & metro leges suas descripsit Agarenus prudelia de terra semper fere in sacra scriptura pro politi-
Ca ratione, quam Vocant accipitur: maxime ab
Apost. Paulo: ina propter videtur a legislatoribus prodiisse. Et licci Isocrates Homerum laudet, quod cum videret populum veris poetis aurem minime dare, fabulas & personas introduxerit post Phocili dem, & Theognidem , qui abique fabulis per similes Horatio extiterunt, deversiculi ipsorum a Platone saepe citantur, sunt enim dita
positae instar prouerbiorum Salomonis: nihilominus 'nec ab Homero, nec a praedictis recentioribus fabulas inuentas affirmat, sed in usu positas. Sicuti nec musica Pythagora ex ictibus malicorum excogitatam dicemus, quae a filiis Cainante diluuium, &cum ipsa nastura in-cchit. Putat Varro utiliter introductas esse fabulas, ut i stillatores pro Diis haberentur, & populus leges obseruaret reuerentius. Sic PF thagoras cum Diis inferis duos latens annos Iocutum se finxit, dans leges nostrati s. Seque suisse Euforbium, & Thaidam, ut transmigrationem animorum suaderet. Enniusque se Homerum fuisse iam recordari fabul. itur. Sic Zamoixis Scythisserens .eges in antro cum Diisse negotiari mentiebatur. Et Minos duodecim annis cum Ioue, se loqui simulauit in antro, & lescs ab eo accipere, quas Radamantus pro-
139쪽
mulgabat. Credo equidem ut os sic simulasse, quoniam putabant Moysen, & Aaron in ferendis legibus ante se timiliter fixis equod & Plinius & Quintilianus opinantur, nc scientes aurum ab auri calco sc cernere. . Similia ter patrcs Romani Romulum a diis translatum, cum OC-cidi ii ent, pr dicauerunt, & Numa Pompilius leges fe- , rebat cum geri a Dcas, in nemore fingens cu Uiis se tractare. Possunt dea diabolis delusi esse, qui sibi cultum
diuiuum procurabant, unde sacrificia diis complurimis institue iunt; omnes intam teste David. Nam & Maho melius. Agarenti Siuxta proph. Bar. J Videtiti mihi non potitisse filigore tam fibulos illima mendacia, & ingentia, cunctisque quaestionibus per fabellas tam subito satisfacere, nisi in antro, ubi cum Gabricle se loqui putabat, a diabolo deceptus filii set, qui de linguae eius semper adhaerobat. Nam quasi arreptiuus loquitur, si quis cius ex antineti cripturas. Et Dionysius Chariusianus hoc idem olfecit. De quo in Metap. plura disputauimus. Sunt aut cm plurima experimenta ommerci j diabolorum cum hominibus; ut in Antimi chiaucllis modiximus. Fingunt te Deos, de quaerunt honores diuinos sibi praestari. Pol phyrius& Platonici. de innumerae e P perientiae contestantur. QSias ob res fabulas mcdaceSper-nπiola q te a diabolo ituro ductis agnosco q)tasi cntiar itionis activae, at deceptaonis p..ssiuae, vilege, idolatriae stabiliret. Vnde Petrus Apostolus cum suae fidei rati nem reddit, Non doct. Ο inquit sicut illi fabulas secuti no r/m f. cimus vobis Chrasti prae rentiam sed si culatores magnitudinis eius essetis, oc. O audiuimus cum Isio inmsn e savcto vocem de eao, se a Morem basemus 3 phetic ermon quod videliaci minime decepti fuerimus. Nam & ante hoc prophctatum fuerat. Et David, narrauerunt m hi aitὶ iniquι fabulationes , sied non ut lex tua.
Rectissime Pontifex Rom. fingentes mira uia saniit rum & Christi, ignibus adiudicat, ne videamur fabulis sicuti& aliae nationes inniti. Quapropter quoniam om-
vis poetica sive vera,sivo falsa, a legislatoribus originem
140쪽
habet: & hi a natura nc sibi parare instrumenta didicerunt; quae ad poetam, quae ad auditores, &quae adpo eisma spe runt, declarare nunc Oporter. DE III SE AE AD POETAM PERTINENT.
Poetam non modo animos, obiecta assectuum proponendo , oe assectus suos communicando , cr rationibus ligando figuratis , vim eror: sed etiam exemplatis oe iucundo metro propinatis; idcirco dicendum esse 'de his, quae ad poetam,stad instrumentum poeticum, oe' auditores spectant, γt perficiatur Papoetica.
A R T. I. OVoniam perfectissima pars vocalis magiae est poetica, animos ea ratione, sed longe potentiori quam Rhetorica, sicuti in praecedenti libro dictum est, immu- irans, proponendo affectibus obiecta, & proprias asse- 'ctiones communicando, & insuper rationibus ligando,n0n quidem simplicibus, uti Logicus, neque solum figuratis, uti Rhetor, sed etiam exemplatis in re, quae ante oculos ponat, & maxime assiciat auditores metro insuper ideoque propinatis ; consequenS est, Vt quae ad poetam pertinent, quae ad potaaa, quod instrumentum est magicum, tum quae ad auditores, quibus propinatur pharmacum, consideremus Nam de modo, quo immutant, satis in luperiori sermone, & in praecedunti libro iuxta doctrinam traditam in CommcntaIlla nostris de Sensu Ratun , pertractatum est.