장음표시 사용
161쪽
laudes canuntur, & omnis hominum generis exempla contexuntur. Nam&sacerdos, &miles, &consiliarius, di latro, & Tibicen, & Nauta, & dux: & ipsorum ex virtute, non ex fortuna ,'gesta considerantur, in una actione& Resp. militaris, & pacifica eonscribitur. Et quoniam fortitudo heroica est duplcx alia in agedo,qualis in Ach.lle, alia in tolcrando, qualis in Ulyile, propterea duplex poema heroicum fecit Homerus, iliad. Oc Odysi. At Vir.
gil. de Ariostus coniunxere Utrumque. Octauo Quae ex fortuna accidunt etiam nosse prodest, non tantuni quae ex nobis. Fortuna autem est occulta Dei prouidentia. Et ex hoc duo poemata nata sunt. Nam vel principum & regum fortuna repraescntatur, sic fit Tragedia. Qua Tyram nos admonemus, ne dominatuiti fo tunae praeienti confidant; Reges vero nec propriae virtuti : quoniam iuxta Dei ordinem res geruntur, & Voluntatem. Pulcrumque ostendimus pro Deo, de virtutibus pati. Turpe vero pro vitiis. Et quid distet bonorum finis a malorum fine sp cistamus. Nono Sunt alii ςuentus populares, qui eirca vilium, aut mediocrium vitam implicantur; maximeque in m trimoniis, in re familiari, in carcerabus, in rixis considerantur.Et de his facta cst coniedia, unde mores plebis, Lenainarum,&seruolum,&senum, & aliorum artificum docemur, id euentus varios, qui . ccidunt praeter spem ex laetis, Vel ex turbulentis negotiis, addit cinius. Et quais ratione & fiducia vivendum rite intelligimus.
Decimo Elogia dum quis miscrias proprias, aut amicorum neces deplorat, Sicuti David Saul, & Ionathan. quae non nisi in mirificis, dignisque ploratu communitieri debet, ut si Iepte filiam plores, aut Ierusalem desolationem cum Ieremia.
Undecimb Sunt & Epithalamia in nuptiis ad hilaritatem carmina, imprecationes faelices apud Catullum. Fiunt alia in festiuitatibus. Et quidquid memorabile accidit, poemate dignum est. Aleinanus canit Tybris, inunisationem, Fracastorius morbi venerei originem, Ε-Nec ratione vacant i laec autoritate. Eteoin
162쪽
memorabilia metro canere,naturale est rusticis,bubulcis,&pastoribus, & pueris: Seque ipsos ita exhilarare vAm nere. Autoritas Dauid maxima est, quae de cunctis cucntibus psalmodiam iacit: & quaecumque nunc poemata Cnumerauimus in lib. psalmorum & prophetarum comperimus. Pocma sacrum habes in psalmo. 8.&88. &in Ioa. 5 in cunetis fere, ubi Dei lavdcm lai,git,& gratias agit. Poema legale in Psal. ii 8 ubi legem laudat, & ad illam
nos animat, virtutesque cius docct. Neque est versiculus in quo Icκ aut mandatum, aut tu stimonium, aut iustificatio, aut verbum Dci non nominetur, in gloriam Dei, varie seminper loquens de eadem re, ut non satietatem, scd affectioncm iucundam generet Si iuxta alphabeti litoras d.stinctus cst: sicuti Homeri odylsea. Morale poema habes in primo psalmo,&in Iri. 5 in 36.& aliis in multiS. . Phyliologum vero in Psal. Io3. ubi disputat de caelo Zeterra, mari, de montibus, fontibus, angelis, animalibus, haerbis,&stellis, & de singulis creaturis, quomodo ad Vlum hominum crota sunt, & describit ea suauissime abiaque physica duritie, solum causas finales, oc agentem indicans,interdum Z maiorialem propinquam.Nos in cauticis nostris talem psalmodiam imitati sumus stibilitas, non suauius, ne cincetuosius. Quis enim diuinum vatem hu-nus aequet 8 in Psal. I 8. habes naturas rerum inuitatas ad crcatoris laudom, sicuti & in Daniel ca tribus pueris.
Et haec proprie est Phy siologia utilis, facilis, & popularis ad
- cognitionem, & amorem primae viae nos conuertcnS, Cuius gratia physiologizare debemus, si finis coram, de non mcdiorum primam habemus. Sunt alij psalmi non pauci qui physiologiae particulas tractant, Vt I 7. dc 146. dc I3 .ec Astronomiam, ut pi aedicti, dc I 8. ut Videas de cunctispocmatis factam esse ideam in psalmo dia. Dc Buccoli ca dc Georgica Lxempla particularia non vidco; attamen saepe David uti amque arim celebrat in ni n oratis psalmis. Et ubi se ad regnum de pastoraliaric assumptum Iemmiscitur. X δ
163쪽
Satyras in David contra peccatores diras inuenies, praec1erti in in Psal. Io 8. & in12. 68. de in 3 . de. 9. & contra talsidicos poetas in II. Hymnodia vero plenus est liber psalmorum. Sed in i . habes exemplum commune dc in I s.&in Ti. &in III. Epopsae, in qua gesta maiorum narrantur, habes exempla in cantico Debborae, di Iudith, ubi etiam fabula sit .muin interseritur in exemplum. Similiter in Exod. Is de transitu maris rubri. De quo David inpiat. Ii 3. magnificum poema texit, plenum coloribus poeticis, maxime protopopeis,&Apostrophe, & metaphoris, cum insultatione contra Deos Gentium, glorificatione Dei sui. Non legi in Mundo tam suave. ac mirificum carmen; Vtinam in sua lingua & metro audire ipsum possem, ut magis ex hilararer in domi sis. Item habes consimile exemplum.
epopeis in Psal. 77. ubi epilogat omnia miracula Dei facta in aegypto pro populi Israelitici liberatione: & gesta.
patrum in deserto, & antequam in terram sanctam intra .rent, labores, errores, remedia . ut nihil desideres. Idem 5: Iactantius facit in Psalm. Io . & Io 3. tanta Cum eloia quentia defiguris, ponens magnalia patrum, erroresqueti Dei auxilia antet oculos, ut quasi videns ea non legens
sibi videaris. Repetit historias has in io6. sed alia figura loquendi longa suauiore, post quotlibet septem versus illud repetendo ; ciamaserunt ad Almnum cam triba larentur,.de nece S tui; ι seoram tiberauit eos, sicuti in Psahr3s semper repetit hoc GEoniam in siculum misericoνdia eius. Ex his aecepit Virgilius fortasse eas repetitiones in Eglo ca Ducite es υrbe domum mea carmina, ducite Daphnim. Et qaidem videtur mihi hoc prius fuiste pocma heroicum, historias texere breuissimis S elegantissimis, S: affectu sis verbis, ne ad legcndum totam patrum historiam popuIus insufficiens, remaneret absque exemplis, sed h; beret omnia in epilogum redactas. Poterantque sic plures actiones coordinari ad unum finem pandendi mirabilia Dei, Ut poema haberet unitatem. Nunc autem Graeci extenderunt exemplum historicum unum per episodia,'
N Υ Enaἔrationey, fecerunt due poemata nescio Ψ sis
164쪽
'miliai Nam licet plus assiciant ob moras quibus loguntur,& varietates, non tamen plura in uno habes acta, exemplariue.Hora ius viis cur in laudibusCaesaris &Dtu.
Petrarctat hi triumpitis 'mi i fi e twlactat huiusmodi ratione vitas Philotophorum ; de Herόum, & Pudicorum, Ee Amantium Commemorans. Exemplar Tragediar non habeo in Dainc sic elegiae, quae est bleuiata Tragedia, , t in a. Psal. &in 8 . habes & Tragicomoediam in Psal. Io I.&in Ioba Moyse descripto versibus, de personis, Se
linguarum imitatione ex parte, non penitus, sicuti Plautus Mercatorem punicum punice Ioquentem introducit, uti ad monet S. Hieron: Historiae Tooiar, Esther licet si momhtro, exemidar praebent huius poeseos. Extat elegia & Ttagedia in Psal: P . in I 36. I. Epithalamium extat H Psal. .mirificu, in Salomone,& v More, dicunt Iudei, sed falso: quoniam sponsus ibi Lese Deus vocatur il Deo. unctus in Regem, ut agnon eas Deum filium incarnatuti accipienteni uxorem Eccle- siam, a patre Deo unctuim, spiritu Dei, Deo. Sunt de canticum graduale cum de Babylone in Ieru . salem ludet reuertentes diraeuidentur. Sunt de in cunctis festiuitatibus varia carmina.Ncc poteris inuenire nouum,
quod non in Davide prsecesserit. Recte Ambrosius docet, quidquid poetae Gentium mirifice dixerunt, & allegorice, prudenter, ab hebreis accepisse. Nam & ssuuios butyri, & risellis, & cocytum, aliaque huiusmodi habet in Iob. Item figuras caelesteS Arcturum, Oriona, pleiades, & alia huiusmodi, quae fabulosi mendaciter non salubriter Graeci suis nouellis heroibus fictisque tribuerunt : ridiculi etiam Platoni, qui ab AEgyptiis longe ante omnia haec inuenta tradidit, testimonio Solonis illuc peregrinati. AEgyptij autem ab Abraham & a filiis Noe, ν Philb&Iosephus testantur, & historiarum eursus admonet. Quamobrem neque a DorierisIbus neque aMegarensibus manavitComoedia,Tragediaque ut Arist. putat. Habes enim in Iob utramque: Comoedia vero maxime in cantic' Salomonis , ubi sponsus, M sponsa, N.
165쪽
ues Thorara: Campanen Poeticorum
Adolescentulae Dramatice inti Oducuntur. Neque enitis antiquitus plures personas capiobat comaedia Grecorum sub Tespide dc Eschilo. De d Ibirambis nil inuenio in psallitodia secundum formam extetjoriari sed secundum sensum, nil, deest. hunt enisti ver*Sex v 'cinulis duobus integri: graecis cnim fingere voces connectereque dabatur. Adest tamen exemplam in illo Versu coχω aprbansar constantinopolitant,sc. εc in Ariosto Inaauedinamen. re nianifesto, sec. Et in Danie Miser ordiosi ima mente, dic.
Fiunt varij generis epigrammata, quando aliquid Io pidi, vel mirifice iuxta nostram*ffectiqnem occurrit: Quibus res dondent vulgares Son ti, & Madrigales, MBallatae, variis pedibus .cifi cti, sicuti m latina lingua Phalench versus, Asci piadet, Δ: Sapphici. In quibus . licentia rostringitur, Ars limatur valde: & serueturae graues, aut lepida: concluduntur, ut toeticum salem sta piant. De quibus suo loco. In Pisalnus vero haec omnia nabes, sed tamen ad Dei laudem directa. De quibustis. Nunc ad poematum formas particularcs sermo ver
Poema sacrum aut assiatu spiritus fit, aut deuotione humani. Illud non subiicitur regulis humanis, sed poetae spiritu Dei in dicendo regu ur, sicut David,
udium sinquit quidloquatar in mesitit s Deti Sunt e go sicuti organa. Mouentur tamen a spiritu secundum attemperationem huriianam. Nam Amos armentarius loquitur exemplis sumptis de carro onusto, de uncino pomorum, de trulla cimentarij. lsaias vir nobilis de tem plo, fumo, Vinca electa, de dromadariis, equitibus is ritus enim Dei species in anima ex sensibilibus acceptas ordinat adsignificandum, ut S. Thom. cum Hier. aduer-
166쪽
xime in cantico Salomonis, ubi sponsus,& sponsa, Miunt. Cernere est in his omnes vitalitates sermonis, &Mutuationes, S 'Affi Eurationes, de quibus in lib. praecedenti: nec ullari fabulam fabulose introductam, sed aliquando exemplariter, si Theodoreto credas, ubi David Aspidis I. ι, obiurantis a res suas, quae nθn
exaudiat vacem incastantis, oci putat enim secundum lia
teram fabulosum esse, quod Aspis sic faciat. Allegatur fabula Titanum in cantico Iudith. Vnde S. Ambr. er Bat posse uti Theologum fabulis tanquam sermonibus vulgatis ad exemplum. De allegoriis&Methaphoris ita palam cst. vi nihil magis. Non enim possunt diuina exprimi nisi humanorum similitudine, vel analogica, vel Metaphόrica, vel mista. David autem fatetur se poeta
rum morc loqui. Dum ait,inclinabo inparabolam aurem meam,
aperiam in sesterio ro stionem meam, or. Et alibi dum ge-ua parentum introduCit. Aperiam in parabotis os meum, i juar propa=tiones ab initis. Sunt enim umilitudines futuroram omnia praeterita: & humana diuinorum: idcirco qua-tfuplex est scnsus huius poematis, S parabolarum , literaistis, Moralis, Allegoricus, de Anagogicus. Primus est communis historicis. Secundus etiam poetiS: Vt mores eXemplo informent. Tertius est per figuras rerum praetet itarum futhris similium, & est proprius prophetis in prophetia imaginaria. Neque enim Allegoria verborum nuda , sed rerum est. Quartus est proprius sublimioris prophethe, qua ex praesentibus futura in alio saeculo post moris rem figurantur Ad haec non transcendit poeta humanus, Ufi rutando dicta diuinorum. Poema vero sacrum ex deuotione imitatur Propheticum. Sicuti enim magnes per se trahit ferrum: ferrum vero aisticatum illi, trahit aliud ferrum ivt Plato in Ione admonet; sic poeta dcuotus prophetis, eorum imitatione diuina canit. Sic Diuus Thomas de Eucharistia hymnos mirificos fecit, in quibus se ipsum exuperauit. Et S. Ambrosius multiplices scripsit . dc Sedulius elegantissime. Sed insuper imitantes ex parte humanos ex parte diuinos,
Trasedias spirituales fecerunt, ut GreSorica
167쪽
nus ; & Epopeas, ut Idier. yida Christeidam. Et Iuuenc Eicingeticani historiam cecinit. Et Arator acta Apostol ium. Alij alios libros. Vt Petrus Rigatorum S. scripturamearmine descripsit.Apollinari autem ex parte. Verum enimvero formam imi tae non suae introduxerunt. Exemplum est poema nou historia, &scientia. Cantica Salomon1s r cte cani possunt: Iob & Tobiae historia utiliter rcpraesenistari possunt ut mos est Hispanorum. His neque certas de regulas: quoniam si Tragediam pangunt, regi dis Tragediae utentur; ii hymnos hymnodiae. Quo negotio bonus est
Horatius. Non tamen omnia dicemus, n: si mitificentiora gesta, & transcurremus alia. Nec excusationes longas
nostri adducemus, ut Encas sylvitus in hymnis S. Cath rinae. Si cnim spiritu bono non viges, & doctrina, noli te immiscere. Imitare psalmographum, & prophetas: qui Ubi regula sunto. Nec tam metri curanda cst regula, quam sonus auribus gratus ,-doctrina rccondita, bene restricta de destillata. Si S. Thomas mensura inspexisset, non sicabate locutus esset, mirabili leporc doctrinam prosi dissimam exprimendo. Nec mirum: imitatus cnim cst cantorem hymnorum de passione Domini: in quibus historia tam docte, Ec eleganter, & esketuose canitur, figuris elocutionis, de affectionum conspersa, ut nihil melius. Affectuose Beria nardus canit, non tamen ari ficiose. Artificiose Ambrosius, Bd affectuose. Boetus me liocritcr. Poeta autem nisi excellat, haud satis probatur. In caeteris artibus acceptatur mediocritas. In poetica non ni si excellentia. Quid cnim te colitosic unam Nouissime Masseus Barb. ad antiqua Dan id , Mosi Lini, Orphsi, M isti, Poetican, condit ita uoc. que POCniaca, iprceis regulis Arist. & Pedsiccorum
168쪽
Poemata legalia iam cessarui, qualia fecit S olon & A
rabulegifer,& Amph. & Orph. si Horatio credimus. Attame Itinencus legem euangelicam versibus expressit, ipsique legum glossatores, ut memoria tenax sit multarum&abstrularum conditionum, & legum, versiculos pan- gunt. Sic logici modos syllogigandi metrice ponunt. Et
omnis Artifex. Validissimum enim carmen memoriae adiumentum , d aeternitatis custos. Leges quidem omncs carmine comprchendere usi ut sormam vagae materiae imprimere. Potes in uno viro lancto totius legis obseruato in
re excmplum legis facere , Δ: hoc minime poeticum est. Quod ex parte facit David in ptaim. i . & aliquis invita S. Basilij. Totam quoque legis summani calatico comprehendere, sicut fecit Moyses incipiens, Andiu caesi, qua loquor, oc. laudabilcest. Ipsam legem, & utilitatem , narrabis. Et Dci latoris gloriam, Si voluntatcm doc bis : paenas temporales & aeternas transgressoribus min beris : praemia di laudes obseruantium docebis. Proteis staberis. Intro doces Deum mortales alloquentem , Nprouidentiam ab origine rctum eousque patefacies. Vbctores vitiorum, &hostium. S diabolo tum per legem ostendes: victos vero qui non auscultabunt. Et quamuis propheta non sis, haec tamen prophetia semper vora est secundum naturae & Dei institutionem. Huius carminis autor sapientia plenus, & amore generis humani esse de- , bet. Sermo non erit longus, qui in hora vix una recitari possit, & ab omnibus populis memoriter addiici. Conis
ueniunt illi hexam ctra grandiaque Carmina. Semitretra Moralibus doctrinis conueni ui , t prouerbiitque: quaesimiliter cadant, vel finis anteriorἱs, mcdio sequentis congruat, Vt memoria teneatur. Qualis cantilena Petrarchae t Ionon vopiu cantar, comesolcua.
169쪽
De Poemates hilosophico, mutnplicitersom. dili.
Poema philosophicum triplex esse potest. Aliud enim
ad laud cm prirnae rerum Causae fit, quem ex utilitatibus nostris amare incipimus. Et hoc fit principia rerum, gubernationcs & Mundum dc Mundi partes caelestes terrenasque diccndo, ipsarumque vius in se, ad nos,& ad Dei honorem, sicuti David in psal. memoratis fecit: causas sin .les Δ agent cin physiologiae solum canendo. Vagum erit carmen, graue, ostensi uis asscetibus plenum, animos ex rerum contemplatione mirifice ad Deum attol. lens. Nec cxccdet hora narratio illius; possit ut ab omnibus audiri, S memoria teneri: quoniam lex naturae prior est quam sci ip ta : εἰ prius ad diici debet. Nos triplicem psalmodiam scripsimus de rerum natura: in prima caelestia, S: incolas, in sc cunda terrestria, in tertia hostiinem cecinimus, di Dci laud cs ex his, S gratiarum actiones expressimus. Fecimus poemata metaphysica, unu in desumma Potcntia : unum in tribus cantilenis de lumina Sa. sic mia: unum de primo Amor c. Duo dc summo bono. unum de pulchro potius excitant s ingenia lepidiora, SI quae minus Occupata iunt inuciationibus grauistimis, ad pocii in villum, quam delcctationem propinantes, nisi his tot te, qui mirificar 1apientiae affectione tenentur. Aliud est pocma de rerum natura fabulos um, quale in Metamoris
pholibus Oilidii passim habes. Vt de Amore Apollinis,
de syringae, Si cum Clitia ec de Dearum colentionibus,que sunt virtutes: & de Phaetolis casti. Et de ratione qua boreales a Meridionalibus superati queunt, in fabula Iasis nisa nobis politice exposita. Sunt 8c transformationes, quae affectionum nostiarum vim indicant. Sed ubi de
chaos distinctione loquitur,& ubi Pythagoram suam philosophiam declarantem introducit, clarius philosophari docet. Et esse melior inodu . Ille allegoric
170쪽
oue parum utilis. Qui autem totam philosophiam allegoriis dicat, non videbis, sed quaedam arcana tamen. Sicuti Salomon amores sacros in canticis allegorice expressit.
Aliud est poema igitur clarum totam philiologiam coprehendens. Hoc unitatem habebit ab ipsa natura cunctis rebus dicendis communi. Magnitudinem iuxta scientiam quam tradit. Nec de medicina dicet, nisi in alio volumine. In alio Astronoiniam, in qua nominare sidera licebit, & fabulas facere, quonia clarum est non vere assiris mari, sed sensum alterum continere: nili Graeci ex prioribus sensibus ad tua deliri a fictaque graecanica detorsissent narrationcs. Distii guc S pcr libros, ut alius de princi piis, alius de congressibus princi porum, alius de es cmeniatatis primis , alius de lincundis, alius de homine, S qu sequuntur contineat sermonem. Et in principiis refocilletur animus lectoris aliqua moralitate, & commendatione
doctrinae ut Lucretius labit. Artostus licentcrin his quae per se suauia sunt, vel non grauia, his utitur exordiis, quiabus Homerus&Virgilius abstinent; ne citcntes libros alterum ait cri, quoniam illos recitabant: nec cursu na his otiar abrumpere debebant. Proprietate Verborum gau- det physiologia, &vbi dciunt vocabula, non uteris metam phora, sed finges noua, ves a proxima lingua mutuaberis. , Italicus a latina: Latinus a Graeca, Hispanus Abarabica,& latina. ubi vero res ipsos non doces, licet uti metaphoris. Vellem in formam poematis redigi phisiologiam,meliorem ae Lucretius fecit, introducendo causam primam Deutn, executores Angelos, dc Ideatores, effluxum idea. Tum, gubernationis ordinem. Haec enim mirifica sunt ex Theologia accersita,ut poema candiant. Sed cum Lucretius essct epicureus contra Rcligionem inuectus asbLidi. ctione iucunditatem, S admirationem pro Curat, Zc sterilescit. Melius Plato Timeum loquentem introducit, de Philosophiam altius tractante. & oujdius Pythagoram. Hac ratione personis introductis dispositionem poema
propriorem habebit. Arbitror nostrae physiologiarcpilogi simu in aptissime nil immutatum poste versibus cantari. .