장음표시 사용
151쪽
omne jus gentium referendum dictat ratio & sequitas naturalis, & eo sensu Manumissiones quoque juris gentium esse, inquit Ictus Ulpianus.
Manumismnes quoque juris gentium seunt. V autim manumisso de manu missio; id es, datio libertatis: nam quamdiu quis in servitute est , manui er potesati suppositus es: manumissus liberatur potesate.
uua res a jure gentium originem sumpsi te utpote cum jure naturali omnes liberi nascerentur ; nec esset nota manumisso, cum semitus esset incognita. Sed poseaquam jure gentium servitus invasit, hequutum estheis elum manumissionis: γ' cum uno naturali nomine homines appellaremur, jure gentium tria genera esse coeperunt: liberi, er his contrarium serti,
er tertium genus liberti, id es, hi qui deserant esse
servi.' auremissiones quoque juris gentium sint. Iuris gentium
esse dicuntur, quoniam fere apud omnes gentes moratiores dictamen rationis pro norma & regula agendorum se-qucntes receptae sunt & invaluerunt. Si Manumissionis originem indagemus , inveniemus eam admodum antiquam esse,& stante Hebraeorum Repub. in usu fuisse, uti patet Exo ai: 1. Sacri textus haec verba sunt: di emeris servum Hebraeum, sex annis serviet tibi: at in septimo egredietur liber gratis. Id est, manumittendus , adeo ut Ebraeus Ebraeum in servitium redactum , non potuerit invitum detinere sex an nis servitii exactis, verum hac lege alligatus erat dominus
152쪽
DE IusTI TIA ET IURE . eum manumittere, idque nullo accepto pretio, gratis. Adeo ut indignetur Deus Jeremiae cap. 3 . id non servari humanitatis erga servos a Dominis, quod praeceptum erat Exodi cap. a1. Manumissionis autem tempus duplex fuit ι unum quoli- libet septennio ι aliud anno Jubilaeo, quippe tum temporis
manumittebantur, etiam qui annum unum duntaxat, aut paucos menses inserviissent. Nec facultatem habebat Dominus ultra illud tempus servum detinendi ad libertatem proclamantem, quin divinam in se iram provocasset, uti statim anno ravimus. Cum enim ab aequitate alienum sit, hominem natura liberum usque ad supremum vitae diem servituti addicere, cavere hac lege voluit summus legissator, ne servo Ebraeo, qui ejusdem cum hero suo cognationis erat, eorundemque sacrorum particeps , durum hoc servitutis jugum invito in perpetuum imponeretur, verum aliquando ad statum libertatis, qui status naturalis est, tanquam jure postliminii reveristeretur, interveniente Manumissione. Summa itaque haec lex nititur aequitate, quamobrem apud alias quoque Lentes rationis dictamini obtemperantes Manumissiones invaluere, uti
statim annotavimus, cum enim natura inter omnes homines,
cujuscunque nationis & gentis , cognationem quandam constituerit, adeoque ut pietatis, humanitatis & necessitudinis officia in se invicem conferant, rationis dictamen exigere videatur, sane ab omni humanitate & aequitate alienum esset, si ruis, fatis ita ducentibus, statum libertatis cum servili conisitione commutare necessum habuerit, ipsi nullus omnino ad primaevum & naturalem statum , qui fuit status libertatis, pateret iterum aditus. Quod cum maxime iniquum & inhumanum videretur, ut libertati faverent, Manumissio introducta, cujus definitionem tradit Ictus, cum inquit: Est autem Manumissio, de manu missu , id est, otio libereatis; nam luamdiu quis in servitute est, metnui is potestati su Vosiatus es: ζυ manumissus tiberatur potesate. Desinit Ictus Manumissionem, quod nihil aliud sit, quam datio libertitis radeoque manumittendo servus, qui in Justam servitutem Iure gentium erat redactus, recuperat pristinam libertatem.
que servitutis acerbitati objecta est manumissionis be
153쪽
ria Ex ERCITATIONES IN TIT. Dici.
qua ad priscae pristinaeve libertatis dignitatem velut postuli minio rediretur. Manumissio appellata est , quod dominus, cujus in manu dc potestate erat servus manumittendus, tenens caput aut aliud servi membrum quem volebat Iibertate donare, dicens hunc hominem tiberum esse viavi, eum manu sua emittebat. Quamobrem Plautus manu emissi dixit, igitur orabo , ut manu me mittat. Autal. idem in Penuia
D. Ego, si istud lepide faxis , te hodie emittam manu. Et in
Curcul. I Iea ancilia libera ut sit, quam ego nunquam emis manu. Athenaeus lib. 6. scribit, apud Lacedaemonios eadem ratione appellatos μητας servos manumissos, atque etiam αδ---,
utpote alterius dominio liberatos. Quemadmodum mancipia servi olim appellabantur, quod manu, id est, vi capti fuissent: sc a servitute liberabantur, cum e manu, sive potestate emittebantur, & sic manumittere recte dicuntur, qui vi repotestate liberantur. Festus lib. I 3. sermonem habet de alia quadam, quae apud veteres in usu erat, Manumissione, scit. quae sacrorum causa fiebat, eratque species oblationis , sic dicta, quod quae Deo dicantur, e noltra manu & dominio exeant. Lusitando Accursus inquirit, quomodo Dominus possit dare libertatem ρ Et quidem suam non dat, nec alienam : atque utcunque det, verius detegit eam , quae est in servo jure naturae, ut qui spicas tritici excutit, i. 7. s. r. f. de acquir. rer. domin. Verum alii negant. hoc ita sese habere, quum servo omnino libertas extincta fuit jure gentium, quod naturale quoque dicitur , & rursus alio jure naturali omnium excellentissimo, id est, ratione, ut servarentur capti bello potius quam mactarentur, atque ita jus naturale civili
hon tollitur , sed alio jure naturali potiore, praeterquam quod dominus dat libertatem & suam retinet interea, ut cum suam jurisdictionem dat Proconsul, quasi lumen accendat de lumine sne jactura: uti quoque in aliis rebus incorporalibus idem evenue annotant Icti, ut cum quis larvitutem in fundo constituit, nectillam in suo habet, cum res sua nemini servit et novum quippe non est, ut ad alios transferamus, quod nostrum non est, L 63. F. de usust. Accedit, quod potius habet dominus jus dandi libertatem , quam habeat id, quod
154쪽
DE Jos TITIA ET IURE. 113dair ut cum Praetor dat judices & tutores. Manumisso est igitur missio de manu, id est, potestate, manus enim nihil aliud est quam potestas, I. z. Is de orig. Iur. ubi Pomponius, omniaque manu Regis gubernabantur , id est , potestate Marbitrio; passim enim apud auctores quoscunque verbo manus --ψο- significatur potestas & arbitrium. Omnes, quorum
in aeterius manu vita Ata es, saepius illud cogitant , quid posuesit is , es s in ditione S potesate sunt, quam quid debeat facere. Cic. pro Suint. & Seneca 3. controυ. Nemo sores alium i sua manu ha re , sua ipse in aliena es. Tacit. 1. Annat. Neque paenitere, quo in i orum manu es. Hoc sensu etiam in sacris litteris quandoque occurrit; uti Deut. 33. Dilexit ρ mos , or omnes fructi in manu illius sunt. Itaque verbo manus significatur potestas modo regia, modo patria, modo herilis, aliam adhuc vocis hujus significationem elicere possit mus ex verbis Ulpiant Icti, cum inquiti. 33.m de V. S Plerumque Ius es in manus stretis quam in re. Quippe hoc loco manum, pro arte, artificioque artificis posuit. Saepe enim fit, ut artificista ; materiam ipsam pretio longis superet. Huc pertinet Ovidii,
Materiam Aperabas opus, nam Mustiber illic. t Marora celarat medias ringentia terras.
Modestinus dicit manu emissam, pro data cautione manu n stra conscripta, L Is. U. de probat. Ex iis autem, quae missequuntur, satis manifestum est, Ulpianum per manum denotare potestatem, Nam quamdiu, inquit, quis in servitute est , manui Spotestati suppositus es. Quamvis verbum manumi tonis ad servos potissimum referendum videatur, scuti ad liberos emancipatio ς attamen hoc discrimen ste pe confunditur, ratio est, quod olim eundem manumissionis modum Veteres in liberis Observabant, quem in servis, nam a patre naturali venditi manumittebantur tanquam servi ab imaginario emptore. Quamobrem Marcianus ι. 2. F. de Me. Proco . inquit, gud Proconsules manumitti pose tam liberor quam servos. rius enim filium ad servilem statum reducebast imaginaria
155쪽
Farente quis fucrit manum. Annotat quidem Accursius ad LI. 1. verbum idem manumissionis proprie & improprie simul accipi , sed verius videtur aliis , verbum manumissonis, ut adoptionis esse genus & speciem. Quippe proprie tam filii quam servi manumittuntur, sed eadena mox secatur in manuia misonem dc emancipationem, quae proprie filios intuetur, La 8. f de adopt. I. i. g. . m. quaud. de pecul. annal. M. Ubi Ulpianus interpretatur edi hum Praetoris, & merito emancipari filios solum dicit, & servos manumitti; quia Praetoris edictum verbo manumissi & emancipatι utebatur, cum alterum prorsus suffecisset, uti dicimus mulierem & vir nem, tamen virgo quoque mulieris nomine venit. Rerum quippe dive sitas cogit verba idem significantia alio atque alio traducere, uti inquiunt juris Romani periti. .. Effectus autem Manum onis est, uti inquit Ictus, quod δε- heratur potestate manumissus. Per manum sonem igitur ex pellitur servitus, quia libertini sunt, qui excutiuntur a justa seu vera servitute, quippe privatio non potest fieri ejus quod non extitit, quamobrem ingenuus, qui Putatur servus, non manumittitur, g. sin. Inst. de ingen. ubi ait Imperator, Cum autem angenuus ahquis uatus sit, non osscis ei in servitute fulse, S pobsea manumissum esse; saepseme enim constitutum est, natalitus non incere manumisonem. Ita ut qui ingenuus natus sit, si status sui ignarus servierit, & deinde manumissus fuerit, ingenuitas ejus per manumissionem non laeditur, I. a. SI. uis. Coae de ingen. manum. Ingenuitas enim is splendores, ut si qua servitutis Futativae nubes praetendantur ac vetat ei submovenda, maxumi ris , tanquam patroni futuri votantas operetur, is, qui taciter Decto non etiam jure servivit, noque ob id manumissori tanquam patrono esse disetur obnoxius, nec ob eismodi serum ingenuitatis suae furitatem obscurasse videbitur, ut inquit Catiuncula parap. in Inst. Compluribus enim consitutionibus rescriptum es , ut inquit Imperator, natalibus non oficere manumissionem. Extat quoque praeter Justuuam constitutionem alia Gordiani l. a. Coae de ingen. --
156쪽
DE JUsTITIA ET IURE . in suam. ubi constitutum , neque nutrimentorum sumptas , n
que servitutis obsequium ingenuam natam faciunt ancilia iam, neque manumseo obertinam: ad quam ingenuitatem, etsi olim post quinquennium manumissicinis proclamare non liceret , nisi speciali gratia & favore , I. a. s. I. f. Is imgen. esse dic. hodie nulla temporis praescriptione hujusmodi proclamatici tollitur, I. uis. Cod ubi causa flat. Huc etiam referri potest, quod Plinio rescripssit TraJanus, de iis, qui cum liberi nati essent , expositi , dein a quibusdam sublati, & in servitute fuerint educati, quos proprie appellabant
προπυ. . iis Imperator noluit denegari assertionem libertatis &ingenuitatis. Huc etiam videtur pertinere quod scribit Ulpianus I. LI. I. I. f de capi. SposiI. bello civili captos &venundatos, posteaque manumissos , supervacuo a Principe repetere ingenuitatem, utpote quam captivitate illa non amiserunt. Excipiundus tamen ingenuus, qui patitur se manumitti, ut forte emciatur libertus locupletis viri, atque hac ratione firmat, quod antea nullum & Irritum erat, I. I I. V. de injusf. testam . uti quoque R is, cui prius competebat libertas fideicommissaria, quam manumitteretur, f. de actiou. empti. quoniam in ejus arbitrio est, utrum malit ex manumissione , quam ex fideicommisso liberari. Efectus autem
mavum,sionis , ut inquit Jctus , consilit , quod manumissus liberatur potestate, manentibus tamen aliquibus adhuc prisinae hujur potestatis vestigiis. Quippe intactum atque salvum manet antiquo domino jus patronatus, quod a nostratibus Jchistanti fit, ut aestimari non posse dicatur, I. I. ult. f. procr. - . & vi cujus possit Patronus ingratum libertum in servitutem revocare , I. a. Coae de liberi. S eor. IV. hujus autem
manumissionis beneficium juri gentium adscribit Jctus , &merito ex eodem jure profectum amrmandum statuimus.
Luae res a jure gentium originem sumpsit. Utpote cum δε-
re naturati omnes liberi nascerentur , nec nota esset manumissis, eum servitus esset incognita. Sed posteaquam jure gentium fervitus invasit , secutum est beneficium manumissonis. Manumissionem ex jure gentium originem sumpsisse , paulo ante demonstravimus , scit dictamine rectae rationis, & ea. Q. 3 Iein
157쪽
tenus quoque ex jure naturali 1 jus enim gentium non opponitur juri naturali, nec vice versa; verum pro diverso humani generis statu, Sc conditione, alia quoque appellatio juri naturae imposita, descendens ex applicatione juris naturalis ad praesentem statum: eodem quoque sensu servitus jure genistium invasisse dicitur. Quemadmodum enim auctore sumiamo Grotio de iur. bel. S pac. quaedam Iuris naturalis dicuntur antecedenter ad hominis voluntatem , quaedam,Rus juris sunt, quae humanae voluntatis actum consequuntur, quae hujus generis sunt, & voluntas humana praeeunte dictamine introduxisse videtur a causa proxima, luris gentium esse clicuntur , quamvis ex eodem juris fonte, scit. jure naturali, quatenus dictatum rationis Ius naturae constituit, Procedat; atra men quatenus non immcdiate, id est, citra voluntatem humanam existunt, nec alio sensu Ius gentium a jure naturali
recedere, nec a J cto ab eo distingui mihi videtur, nisi quod
Jus naturale vel constitutum S introductum citra voluntatem humanam per se de ab lute absque ullo consensu de voluntate humana obligans ad id, quod dictante ratione rectum est, vel quod tacite quasi gentium consensu interveniente & accedente receptum atque approbatum , ex dictamine rationis profectum. Rique ab hac disterentia derivanda juris gentium denominatio, adeo non dissert jus gentium a jure naturali absolute sic dicto, nec origine, nec essentia, ut ita dicam; verum duntaxat quoad recipiendi & introducendi modum , tum etiam status ac conditionis mutationem, cujus ad conservationem & usum applicandum atque referendum dictabat naturalis ratio. Adeoque cum jus naturale, quod in statu naturali viget, in quo homines sibi aequales jure dc conditione natalium, sic ut alter in alterum nullum habeat jus, nec potestas aut dominium hominem servituti addicat, nec alterum alterius imperio sive potestati subjiciat, eo jure vel statu semvitus erat incognita , &. proinde nec manu mi illo nota, ut. Ote quae supponit servitutem, quae per manumissionem tolitur atque expellitur, uti annotavimus. Natura enim cuique libertatem tribuit. Servitus fortunae, non naturae nomen est.
Homines natura liberi nascuntur, id est, sui juris, quippe,
158쪽
uti statim diximus, cum homines , quia ejusdem status acetinditionis participes, sibi aequales , alter alteri servire nequit. Quamobrem status hominis naturalis recte vocatur sta tus libertatis, quia ibi nec personalis nec civilis servitutis nomen obtinet, nisi quatenus liberi parentum imperio subjecti iverum & illud evanescit, postquam ad provectiorem aetatem pervenerunt liberi, & egressi domo patris sibi ipsi familiam constituerunt, vel saltem victum de amictum propria industriadi labore quaerunt. Adeoque merito celeberrimus Putandor sus rejiciendam sententiam eorum existimat , qui imperium herile fle servitium actu a natura constitutum autumant. Qua misvis quorundam hominum natura ita comparata sit, ut quid ex usu sibique utile sit , citra aliorum ductum parum perspiciant , inviti tamen hanc ob rationcm in servitutem redigi nec possunt, nec oportet: Nequaquam enim aptitudo naturaliae ad imperandum alicui statim dat imperium in eum , cui a natura est ingenium aptum s nam homines libertate ex aequo gaudent; tuis jus diminutionem ut patiatur , necessum est , ut iborum consensus exprestis vel tacitus aut interpretatruus accedat, aut aliquod ira rum factum, quo atris jus facit quaestium, eundem ves invitis eripiendum, ut inquit Puffendors de jur. vat. ω gent. IV. 3. cap. I. g. 8. Nec refert quod Aristoteles eos, quibus ingenium ita hebes est, uti statim diximus, natura servos vocat, quippe non eo sensu mentem Philosophi interpretamur, quasi
natura eos actu in servitutem redigeret, citra eorum consensum, verum quod ipsis magis consultum sit, quando libertatis naturalis jacturam facientes aliis serviant, quam proprio Marte rem gerant. Haud quidem negari potest, eos, qui ingenio de prudentia pollent, a natura quasi manu formatos videri, ut ceteris, qui hebetioris sunt ingenii , imperent atque dominentur, verum ex eo nullum jus ipsis natura tribuit, quo sibi utaodi imperium vel dominium vindicandi in alios jure de conditione pares & aequales, potestatem & facultatem arro gare possunt , nullo interveniente facto humano. Quamobrem merito statim allegatus auctor d. l. Cum natura omnes homines aequales Pro xerit 3 flemitus autem citra inaequalitatem
159쪽
Q3 Ex ERCITATIO MEs 1N ΤIT. DIG. Luertatem autem non requiritur habere inferiorem, sed δε eis semperiori non esse subjectum) ideo omnes homines naturaliter, eitra antegressum factum liberι esse inteuiguntur. Habilitas autem n ruralis , seu praesentia estum qualitatum, quae ad statum aliquem requiruntur, non confestim aliquem in eo satu eouocat. Non mistim Rex est aut Nax, qui impι io tractando dignus es. Nam isti itaque jure quisique liber nascitur , ut inquit Ulpianus noster, cum quo consentit Quintilianus Deciam. I 3. cim inquit: Quid non liberum natura genuit 8 Taceo de servis, quos bellorum iniquitas in praedam victoribus dedit, ii em legibus, eadem fomtuna , eadem necessitate natos. Ex eodem coris Diritum trahunt ιnee narura illis, sed fortuna dominium deit. Quamobrem cum in statu naturali, in quo, uti annotavimus, homines sibi de 3ure dc conditione ac statu aequales, ita ut alter in alterum nullam potestatem nec ullum sibi possit vindicare dominium, eo statu quoque incognita servitus, cum autem servitutis sequela sit manumissio, haud ea potuit obtineri incognita servitute. Verum quamvis natura liberi nascamur, attamen non
repugnat juri naturali, ut quandoque statum naturalem, id est, libertatem cum servitute vel personali vel civili commuis remus, vel per spontaneam subjectionem vel violentam, justam tamen & rationi convenientem : natura quemque liborum genuit, verum hoc naturae beneficium nullam necessit tem imponit, qua adit ringimur libertatem, quam natura cuiaque largita est. in perpetuum conservare: pollunt enim quandoque casus incidere, quibus magis expediret libertati renu clare, quam illam retinere, imo ipsa naturalis ratio, necessitate exigente , servitutem recipiendam suadet atque dictat. Cum enim jus naturae quemque sibi maxime commendet, &proinde sui conservationem imperet, dictat quoque, si quis
semet tueri vel conservare haud potest, nisi forte cum libe ratis naturalis jactura, rationi magis conveniens esse, ut ei renunciet, quam ut eam tuendo sui curam abjiciat. Quamobrem si de servitutis origine disputamus, eam non duntaxat ex bellis originem sumpsisse, verum ex spontanea subjectione eum Pussendorfici ex illimo. Necessitas atque indigentia iueaussa fuisse videtur, cur nonnulli tenuiores ad se iustenta
160쪽
. DE IUSTITIA ET IURE . rasdum, vel etiam quod aliorum auxilio atque consilio indigebant, a locupletioribus & solertioribus invitati ad operas sibi locandas Hulmodi praestare servitium , tanquam sibi quoque
utile & commodum, non recusare voluerint. Cum autem
utrique illud.commodum experirentur, paulatim hosce adductos, ut litorum sese familiis adsungerent, hisce conditionibus, ut hi quidem vitae necessaria, illi vero ministeria circa rem domesticam, eX eorum praescripto curandam, sibi stipularentur, uti disserit Celeber. Pussendorfius d. I. Adeoque prima servitutis origo ex spontanea submissione hominum tenuiorum deducenda, interveniente contractu innato, do ut facias, scilido alimenta perpetua, ut vicissim praestes perpetuas operas. Ex ejusmodi conventione vel contractu nascitur ultro citroque obligatio, qua alter ad operas praestandas, alter ad alimenta & vitae necessaria tenetur: ideoque domino
facultate mi& jus tribuit servis quascunque Operas injungendi , ad quae praestanda & exequenda idonci atque apti sunt. Quid si eas praestare recuset, vel susceptas dolo malo vel la. ta sua culpa perperam, & eo quo decet modo, eX equi negligat ρ Potest Dominus eum corrigere, & asperioribus rein mediis coercere, iis frustra tentatis, domo expellere: in ejusmodi enim servum, qui spontaneam ejusmodi servitutem suscipit, non tam ampla potestas competit Domino, quam in servos jure belli in servitutem redactos, adeoque jus vitae ac necis Domino in servum sponte servituti addictum haud concessum arbitror, imo ne quidem invitum aliis vendendi facultatem habet Dominus: illa enim obligatio, qua se devinxit potius suo Domino quam alteri, personalis est, ac ejus Personam non egreditur, adeo ut nisi ipsius servi consensu accedentesin aliam familiam transferendi Dominus habeat facultatem. Revera enim Mus conditionis servi habendi tanquam perpetui mercenarii, qui durante isto ita tu omnia Domino adquirerent. Et sifcrte extra Jamiliam4atrox aliquod del.ctam admiserint, siquidem intra iacis termanos, quos iuximus, eorum Dbjectio constiterit, non videtur Dominis jus vitae 2 necis tam- Ietere, statuit statim allegatus1 auctor. Potestas ex spontanca suriectione sive, servitute Domino delata non extra men-R tem