장음표시 사용
201쪽
defigendorum ritum describit Siculus Flaccus. Cum Terminos disponerent, ipsos quid cm lapides in sblidam terram collocabant proxime ea loca, quibus, fossis factis, des xuri eos
erant , & unguento velaminibusque de coronis eos coronabant. In foliis autem, quibus posituri eos erant, sacrificio facto hostiaque immaculata caesa, facibus ardentibus in fossa cooperti sanguinem instillabant, eoque fruges & thura jactabant , favos quoque &.vinum , aliaque quibus consuetudo erat Terminis sacrum fieri, in fossas adjiciebant. Consumptisque omnibus dapibus igne, super calentes reliquias lapides collocabant, atque ita diligenti cura confirmabant. Iuejus tutela fines agrorum positi credebantur, ac proinde sacraei fieri solita X. Calend. Martii, id est a o. Februarii, quae Terminatia dicta sunt, arque a Numa Romanorum Rege originem habuere, qui, teste Dion Isio, constituit unum quem e circumscribere fundos suos, sacrosque finibus lapides apponere, lapidesque ipsos sacravit Jovi Terminali: atque decrevit sacra quotannis supra eosdem scriba contincntibus. Plaec Romani Terminalia a termonibus vocant, finesque ipsos unius literae mutatione a Graeca lingua proferentes, Ierminos appellant. i. Fellus, Termon m Enatius Graeca consuetudine dixit , quem nunc Terminum h'c modo. . ,, ingenti vadit cursu, qua redditus termo est. is Quod si quis usmodi terminos occaluitat, vel transtulisset, sacrum eum esse Dei lege statuit; ita ut cuicunque volenti eum occidere liceret tanquam sacrilegum. semplum Termini, in quo colebatur, dc super patens foramen habebat, quia nefas duxerunt Terminum Deum
pacis & justitiae custodem sub tecto conspici. Fuit autem juXra aedc in Jovis Opt. Max. primum a Numa constructum, cui sacrum festis Terminalibus in agris , sexto ab urbe miliario sub divo feri solebat, in quibus ex lapide silice vel molari,
nonnunquam ex truncis oleagineislsacri sicalibus Terminus eripebatur. Diximus quotannis mense Februario sacra Deo Terii ino seri. Nihil vero cruentum illi Offerebatur, verum liba cercalia , frugumque Ciferebant Primitias, quod nefas esse putabant cruentari hos lapides. I id. Dionyl. Halicarnass.
lib. a. Plinc Iuvenallis M. i 6.
202쪽
Aut fiscrum est odit medio de limine saxum , Luod mea cum patulo coluit puti annua libo.
Verum procedente tempore agnam aut lactentem porcam intermisso more prisco in sacris Terminalibus caedi servatum fuisse ex Horatio Sc Ovidio discimus.
Ne autem quisque temere eo procederet audaciae , ut cum proximi & vicini damno veteres & ant iii s lii nites & terminos removeret vel transferret, apuu Omnes fere gente, teri exiscandescit in eos, qui violant terminos agrorum , atque in usmodi facinoris I eos animadvertandum omnes pene legislatores consentiunt. Nec leve hoc crimen statuendum, cum jure divino inter enormia peccata atque crimina recenseatur,
Deut 27: I7. Alaloiectus enim, qui movet Dimitem proximi fui.'Nec perperam ejusmodi fraudulenta terminorum transia latio dicitur species furti: proseruntur enim limites tui cum proximi damno; tantum enim proXimo furtim aufertur, quaniatum alteri accrescit vel accedit Et quamvis lex divina quia dem prohibeat translationem terminorum fraudulentam, pCenas autem in foro humano nullas decernat, attamen ejusmodierimen Magistratui vindicandum c0mmittit, qui pro ratione circumstantiarum illas: et exasperandi vel minuendi libertatem habet. Praeterquam quod & graviter vindicandum Deus voluit, cum.& ipse maledictionis hujus criminis reum subjicit Z.I. cujusmodi maledictiones & temporales & aeternas poenas continere, atque stante Repub. Hebraeorum lapides terminales transferentes verberibus caesos fuisse Theologi statuunt Vid. florentissmumsTheologum Francis. Bur mannum in Pentateuch. Deut. cap. I9. Romulus olim statilit, ut
Spartitur G communis Terminus Guo , Nec quaeritur , Iactius cum tibι porca datur.
203쪽
I71 Ex ERCITATIONgs In ΤΙΤ. DIG. qui vicini terminos usurpasset, is, cui voluiuet erIpere, totum agrum usurpantis in mulctae locum acciperet, & ad eum justo titulo pertineret, teste Plut . strobL Numa vero Pompilius graviori in eum poena, qui statuto saxum terminalem dimovisset loco, animadvertendum statuit, uti statim notavimus.
Extat enim lex ab eo promulgata, qua sanctum, Quei Termi- non exarassit, ιbus is bovis sacri sunto. Huc pertinent, quae apud DionγL Halicar. legimus, Terminos si quis transferre ausus Difer, aut toHere, lege Terminali caput ejus Tris Terminalibus Numa devovit, interfectori sius tauquam sacri igii unitate permissa. Constantinus Cassar Romuli legem retinuit in termino moto pendente controversia finium, & ante definitum sententia negotium, uti perspicimus ex L 2. Cod.
Theodos tit. 26. M. regunae quam in suum Codicem transtulit Justinian. I. 9. Coae eod. tit. s dii flualem , inquit, intulerit quaesionem , s priusquam aliquid sententia terminetur , rem sibi alienam usurpare voluerit, non solum id quod male petebar.
sed lite superatus, tantum agri modum, quantum diripere tentavit, amittat, ut quirique contentus suo, non expetat quo j ris es alieni. Theodorus Rex apud Cassiodorum 3. Uar. 2O.
Decernimus ut si Faustus ea, quae Castorius possidebat , vel titulis ingravavit, vel privata usurpatione detinuit, mox et prae- - , cum alio ejusdem meriti a serva ore reddatur. Nec dubium quin apud omnes fere gentes saltem moratiores in terminorum violatores poena conmtuta fuerit. Forte apud Sc Sthas cum agros non colerent, adeoque nec terminorum
msitio cognita , poenam quoque in eorum violatores statui necessum non fuit, uti nec Tartari, nec extremi Finmarchi agros limite signare solent. Anton. Mattheus de crimin. lib. 67. tit. cap. I. Apud Romanos vero a Reipub. fere incunabulis , uti mox annotavimus , haud impune quis vicini terminos & limites usurpabat. Quamobrem & in Juris corpore titulum habemus de termino moto, dictantem poenam in eum constitutam, qui crimen termini moti contraxit, qualis ille, qui terminos finium causa positos propulit, avulsit, eXaravit;
aut finium cCnfundendorum causa faciem terrae convertit ex
arbore arbustum, aut ex stiva novale, vel aliquid ejusmodi Diui red by Cooste
204쪽
faciendo, I. 2. S 3. f. de termino moto. Fines intellue, inquit florentissimus Jestus Antonius Mattheus , quinque pedum
atrum , quod inter confines agros relinqui liberum lex Maniana voluit ad circumducendum aratrum. I. pen. Od. I . reg. l. 3. 4. Suit. C. Theodos eod. In componendis L L. XII. Tabb. Decemviri judicarunt utile esse inter confines vicinorum a.
grorum , spatium aliquod medium relinqui, quod semperesset liberum lc commune, ut eo ire, agere, & aratrum etiam circumvertere sine alterius incommodo uterque Dominus posset, atque spatium illud intermedium quinque pedum definierunt, quod nec usucapi poterat. Unde apud Cie. lib. I. de A. in controversia de finibus usucapionem XII. intra quinque des esse noluisse, idem lege Manilia post Decemviros lata
kncitum. Diximus mox crimen termini moti contrahere qui confundendorum finium gratia faciem terrae convertit, ex arbore arbustum , aut ex sylva novale faciens. Per arbustum vero statim allegatus Ichus monet, non intclligendum pumiliam arborem, ut Barbari interpretantur 1 sed vitem arbustivam, seu vineam maritatam arboribus. Vid Plinium lib. i . cap. 23. Colum. Iib. de arboribus cape i6. Novale est terra nunc primum praecisa, & uno nomine vervactum dicitur I. 3o. st . de M. S. Plin. lib. I 8. eap. 19. Iusta vere semel aratum est a temporis argumento vervactum vocatur. Proprie igitur ager novalis, qui nunquam proscissus. nunquam cultus, uti Plinius alibi agrum novalem vocat, unde vetus sylva excisa est. Verum usu auctorum jam vox traducta ad agrum, qui anno cessavit, altero anno iterum seritur. Et est, ut ait Festus, ager novae retictus sementi: noυHe quod alternis annis serithr. Isidorus, μυalis ager esi primum proscissus, sive qui alternis
vacat, novandarum sibi Nirium cause novitia enim semel eum erant, S semel vacua. Poena , quae in eos, qui cri-ermini moti admittunt, statuitur pro conditione personaeente facientis, vel aggravatur vel minuitur, ita ut splenis
didiores quidem, si juvenes sint, longius relegentur, senes vero recisius. Si vero alii negotium gesterunt, & ministerio functi sunt, castigantur, & ad opus biennio dantur. si per ignorantiam aut fortuito lapides finales furati sunt,
205쪽
EXERCITATION Es IN TIT. DIG. verberibus coerceantur, I. r. V. de term . mot. Porro lege agraria C i Caesaris contra terminorum Propulsores poena pecuniaria statuta est, & quidem so . solidorum in singulos terminos, quos Decerint locove moverint, fisco inferenda, ad quam quilibet ex populo agere potest, L 3. V. eod. antequam scit. Monarchia constituta suit, mitius agendum putavit Cae- . sar. Panormitanus in c. ex literas I 3. de probat. hanc poenam, .cxolevisse putat, & corporalis pro ratione personarum infligi, si dolo malo termini transferantur. Verum alii non in- : simi subsellii leti contrarium verius putant, quorum in nume ro Tholos. Syntag jur. Enivers. I. 39. cap.:IJ. n. 9. WisIen bach. disput. 32. lib. 7. ad tit.' de term . m t. Anton. Matth. de crim. Ab. 7. tit. I . cap. a. n. 2. Qui cum Cujacio statuit, concurrere actionem popularem cum accusatione, nec per hanc antiquatam esse illam. Quod autem, inquit, Modestinus in l. r. iff. de term ., mOt. Ie1 minorum a horum noumulctam pecuniariam esse ,sed pro conditione admittentium coercitione transigendum , id minime movet; particuia enim non, sed , usurpatae sunt pro imis non tantum , sed etiam.) Quae ratio loquendi nec insolens auctoribus nec infrequens I chis est, uti ex Livio perspicimus lib. 27. & in I. as. f. de hereae petιt. I. s. f. de servit.' Med. urb. aliisque II. ibidem allegatis. Atque eodem modo usum Modestinum in I. I. d. t. Et Graeci de utraque poena Pecuniaria S extraordinaria loquuntur. Vid. Eclog. A G. Iib. s8. tit. de term. mot. Harmenop. lib. 6. tit. 9. Meyerus in Collegio Argentorat. ad Panae determ. mot. u. 8 quem ad h. t. allegat Joh. V t. comment.
ad Panae verbis Modestini hunc dans sensum, quod quidem permissum fuerit ex lege agraria mulctam persequi, sed si quis
extra ordinem agere vellet, judex non potuerit tunc in mulctam arbitrariam eum condemnare, sed castigatione, relegatione, verberibus debuerit punire. Dynus in c. ex literis, 3. de probat. contra Panormitanum , arbitrio relinqui censuit judicis, quas velit nummarias vel corporales pinnas imponere
reo , adhibitis circumstantiis facti & personarum. Quam opinionem probat statim allegatus Ictus Tholosanus d. l. Jus Carolinum art. II . dolose terminos sive lapides agrarios ad
206쪽
dominiorum distinctionem collocatos immutat, loco movet, vel plane evellit, pro qualitate criminis vel delinquentis vel corporali supplicio, uti illigatione , vel mitiori poena, putarc legatione , in carceratione, vel etiam mulcta pro ratione faculta sum. assiciendus. Quamobre in perperam statuit Sthan. ad Cc sena b. dich. articulum qii Osdam commentatores interis pretari de poena capirali , quia aliud est f
nem vitae, qualis in dicta conlii tutione Carolina art. Ir . illis, qui hos crimen admiserunt non statuitur; verum dunta
at corporis poena amictiva imponitur, prinlith am sitibsit trast burdens quae tamen a poena capitali differt. Im a
vero nullam rationem video, cur non ad capitale s upplicium imponendum procedere posset jude X Lb circumstantias, quae hoc crimen ad coaaggravare possent, ut capitis poena locum habeat.ZQuid si enim dolo malo toti Provinciae ac regioni per ejusmodi amotiones aut aversiones damnum singulare &mpat, h'ccasu, quin P na capitalis locum. h beat, nudium est dubium, L pen. f de extraorae crim. I I. C. de Nil. a Xer. non riam'. ubi vivi comburio ruptores plectuntur. Vid. Eierit Z. not. ad Carol. V. conss.crim. cap. II 4..Hachman de Iure agSerum cap. 18. tas seqq. uar poena haud extend cnda ad ruptores aggerum minorum, quia privatis fiunt. Menoch. de arbitr. cas. 386. Jure Saxonico, qui ignorans amovet, 3 o. solidis mulctatur: in scientem gravius animadvertitur pro qualitate delicti. Factis dist jur. Civ. S Saxon. 6s. Re in hard . di . 2. p. S. Moribus hodiernis constitutas hasce poenas de termino moto non obtinere ait Groenevi. de L L. abrog. ad tit. de term. inst. Bugn. de L L. a N. tib Σ. Oct. I 6. Ill. himus Provinciae Ordines constitutione adversus colonos statuerunt , ut , qui terminos apri conducti obscuraverint , prima vice damnandi in aestimationem ejus portionis, quam finibus obscuratis intercipere annisi sunt, iterum convicti, praeter aestimationem in exilium perpetuum mittendi, quandoque & ultimo supplicio assiciendi. malitiose fluminis aliculus Vid.
207쪽
Vid. Anton. Matth. d. l. Const. Ord. vulgo Inattaat im
Non satis autem consultum videbatur generi humano pro vitae tutela ac disciplina , sentes etae discretas & per familias ante dispersas in cietatem coaluissse , regna esse condita,
dominia rerum distincta,& pro dominii cujusque distinctione
in praediis rusticis, agrum unius ab alterius terminorum positione disterminari; quae omnia ex jure gentium di manant atque descendunt. Verum ad majorem securitatem atque tutelam cum universae societatis, tum cujusque privati, ratione dictante, aedificia collocata; quamobrem Jctus ab eodem jure gentium aedificiorum collocationem originem habere assirmat, cum inquit ex hoc jure quoque sic a collocata. Pulchro dc notando ordine post terminorum positionem AEdificiorum collocationem recenset vel enumerat inter ea , quae ex iure gentium descendunt; quia prius fuit de agris dicere, quam de aedificiis: illos enim natura divisa, hare autem hominum vis constituit, ut inquit Forca
tutus comment. de in s. U Iur. Verum ratiM cur schus prius de agris quam de aedificiis sermonem habet, ea mihi esse viis detur, quod postquam gentes dispersae te in diversas societates coluerunt, ad varias reces tere regiones sive orbis terrarum plagas, easque Occuparunt inhabitandas, occupatas vero singulis familiis, quae gentem sive societatem componebant, terrae, cujus sibi per occupationem dominium atquepos essionem acquisiverunt, suam allignarunt portionem, atque hac ratione dominia distincta, & ne confunderentur, terminis quibus libet agris assignatis , terminos posuerunt;, assignata autem cuique portione sua, facultatem quisque nanciscebatur fundo sive agro, cujus dominium per ejusmodi assignationem acquisiverat, in aedificandi. Quamobrem oportuit agrorum divisi nem & d isti nctionem praecedere , antequam aedificio collocata. Utitur Jctus nostor verbo collocare, uti quoque Holoander& Goth redus. Verum vulgata habet collata, quam tuetur Coras. comment. ad tit. p. 9 jure. conferre aedi scia, est . comungere , qua conjunctione fit urbs , castrum M villa.
208쪽
Quemadmodum in una eademque societate conjungi coeperunt, ita quoque conjunctim cohabitarunt, dc quisque aedificium suum conjunxit aedificio alterius, ad societatem eo melius colendam, de sibi, mutua necessitate exigente, praestandum auxilium. In hanc rem convenit elegans Ciceronis auctoritas, in orat. pro Sextio, cum inquit: Quis nostrum ignorat , ita naturam rerum tulisse , ut quodam tempore homines. nondum neque naturali veque civili jure descripto , sussi per agros dispersi vagarentur, tantumque habereut , quantum manu Uviribus per c dem aut vulvera aut eripere, aut retinere potuissent λ Qui igitur primi virtute S consitio praesavii exstiterunt, ii, perspecto geuere humano, docilitate atque ingenio di patos unum in locum congregarunt, eosque ex feritate illa ad justitiam atque ma uetudinem transluserunt y tum res comwuveis utilitatem coniatiuentes , quas publicas a pellamus , tum conventicula hominum, quae postea civitates vomiuaverunt , tum domicilia convancya, quas urbes dicimus , invento 2 divino S humano jure, moenibus serunt. Haud dubitandum , quin vetustissmi mortalium ante de post diluvium usque ad dispersionem gentium, dissipati lemsim habitarint, neque sub dio vel Jove frigido, verum sub tectis, non quidem arte constructis, verum ad coeli in uriam quodammodo ar ndam idoneis.
Et dea s frutices, bunme cortice virgae.
Uerum postquam coetus celebrari coeperunt, &. in societatem coaluerunt mortales, domus quoque collatae, quae cuique tu tissimum essent refugium atque receptaculum cum adversu Scoeli intemperiem, tum contra facinorosorum hominum insultus atque pravas machinationes. Quamvis in societatem coluerint mortales, ut sibi mutuo auxilium praestare possent; attamen cum ejusmodi societas composita ex multitudine hominum, qui non omnes vitae integri, sed mali mi X ti boni , propria securitas de tutela suadebant, aedificia exstrui pro corporis humani. receptu ac bonorum & rerum custodia de conservatione. Ab ejusmodi vero aedificiorum collatione sive .
209쪽
conjunctione in uno eodemque i co sive territorio, quod ceratus hominum cccius si ve multitudo in unum corpus vel soci tatem coalita occupavcrat, petenda denominatio urbis. vel caltri seu villae . t pia vero hominum congregatio sive iscina, tas seu coetus & cohabitatio proprie civitas nuncupatur. Inco enim differt civitas ab urbe, quod Civitas denominatura ciuibus de dieitur ipsa hominum civilis societas, ut alibi de . monst ravimus Distrat. de org. societ. civ. Urbs autem aedificia amplectitur, adeo ut multa collata aedificia urbem efficiant. Alibi in Comment. ιu Histor. Pomp. de ore. Inr. annotavimus, Urbem esse dictam ab urvo, aratri curvatura , ptopterea quod antiqui junctis bobus tauro & vacca more Hetrusco, in urbibus excitandis atque condendis interiori aratro circumagebant sulcum , & muri ei sulco in aedificabantur, qui urbem, scd. aedificia complectebantur. Unde tirhis appellatronem raratris
iri, inquit Paulus Jotus I. a. V. G V. S. quod tamen de omnibus dici nequit. Quid enim de his, quae muris haud
circumdatae Sparta moenibus carebat, Xenophon lib. 6 rer. Graee. Quamobrem immunitam Spartam dicit Ovidius δελio. Metam. ira quCque Syracusae muris non cingi anturi quorum tamen stum Cicero meminit in Verr. 8. de extremis aedis diis intelligit appcllationem murorum. Atque, ut annotavit Alber. Gentil. comment. ad tit. de V. S. id est, quod Paulus Ictus in L . sθ. V. de pex. ια . urbes sere omnes muro tenus niri dicit, fere omnes. Secundum Craginem quidem vCcabuli , quae linc muris stini, urbes non dicentur ι cas tamen usus urbes appellat. Urbis autem vocabulo proprie aedificia ipsa significantur. Virgil. Q Getae.
Urbs nutirua fuit, Urii Iouere coloni, Curtiet . Civitatis vero nomine intelliguntur ipsi Cives , atque ipsa
hominum ccii gregatio & cohabitatio proprie civitas nuncupatur. Quamvis nCnnunquani confundantur,wita ut urbs quan-dGque pro civitate ponatur ,-uti apud Virgil. 2. Cinneid.
210쪽
DE IUsTITIA ET JURE. Invadunt urbem, Fomno vinoque sepultam.
' Et sic aliquando civitas pro urbe apud Senecam: Luum ploratae civitates viderimus terrae motu funditus coua os . Attamen hoc interest inter civitatem & urbem, quod Civitas a. . civibus dicitur, & ipsa hominum sub uno eodemque summo imperio civilis congregatio & coetus. Urbs autem, ut diximus, aedificia complectitur. Quae disserentia convenit Solo nis sententiae apud Lucianum in Anacharsi, ubi inquit: Nos Civitatem, non aediscia illa est 'exi mansus , cujusmodi sunt mari, delubra S alia , sed haec tanquam corpus quoddam Isr-mum esse atque immobdo ad receptum V securitatem hominum I bem in Iotium. Hancque disserentiam probat Cicero G. I. de Repab. cum ait: Quam eum locis manuque se sent, ejusmodi co unctionem tectorum , oppidum ves urbem apsellarunt , de abris distisdram, spatiisque communibus; omnis ergo popuIus, qui es talis coetus multaruinis , qualem exposui, civitas est Ex quibus perspicimus civilem ipsam hominum societatem ia coetum Civitatem'nuncupari, Urbem vero aedificia ipsa collata sive coniuncta. Verum, uti diximus, aliquando altera pro altera accipitur , 8c maxime . constat exemplis statim allegatis. Frequentius tamen apud probatos linguae Latinae audiores, Livium nempe, Ciceronem aliosque classicos saepius.Civitas pro Urbe ponitur. Noster vero Jctus, cum de aedificiis collatis termonem habet, proculdubio de urbis aedificatione intelligendus. Quippe hominum congregatis , quam priusiadωriplit juri gentium , praecessit urbis aedificationem. Primum enim discretae fuerunt gen es , uti post diluvium occasione aedificationis turris Babylonicae a se invicem ad diversas regiones recessisse annotavimus, x in societates coalitae, antequam fixas habuerunt sedes, atque aedificia conferre & coojungere potuere. Ex quorum conjuncti ne fit urbs, castrum de villa, uti diximus. Itaque antequam homines coetus celebrari coeperunt, non urbes, non Oppida fuisse dicendum, atqui nec ante nec post diluvium genus h manum in Cintus & societates, verum in familias divisum, ut alibi notavimus, usque ad confusionem labii, sequitur post Z a . di-