장음표시 사용
291쪽
26ci . Ex ARCITAT IONEx IN TIM DIG. Magistratus, quae vocabatur obnuntiatio, hoe sensu, inquit Cicero PKI p. 1. cap. 32. Nos enim de Auguribus tim nem habet, ipse enim Augur erat, nuntiationem uelum habrimas Augures , id es, jus tantum nunciori δ fagistratui, de eo quod visum es. Consules habere S spectionem, quam NAugures habebant, S obnuntiationem, quam Augures non Minoe ant. Musmodi obnuntiationem Magistratus non duntaxat post, sed etiam ante auspicium facere poterant, qua divinarent, uti aliquid in auspiciis futurum.. Cic. Philipp. h. Diotib. 39. Adeo ut Magis tibin obstruatio signorum non esu necessaria, quippe ita obnuntiabant, quasZadversa signa semper sient, uti notavit Rosin. antiq. lib. 6. cap. 7. Contra Augures nuntiabant, postquam auspicati essent. Sin autem ninil sinistri vel adversi obnuntiabatur, ipsa fiebat rogatio, atque qui legem rogaturus erat, hac solenni utebatur formula, Vs
ci TIs IUREA Tis QUIRITES HOC ITA UT DIXI ITA Vos
QUIRITES ROGO. Deinde is, qui legem ferebat, ut omnia rite&absque confusione agerentur , dicebat, SI VOBIS v IOETUR DISCEDITE QUIRITES. Quo facto quisque in suam Centuriam vel Tribum discedebat: discedere enim hoc in . ioco, uti annotavit Asconius Paedianus, ut in suam quisque tribum discedat, in qua suffragium esset laturus. Ita enim
inquit: zuum id Dium superest , ut populus sententiam ferat,
jubet unumquemque is, qui fert legem, discedere, quod verium bie non si e niseat, quod in communi eo uetudine es de eo loco , ubi lex fertur, sed in suam quisque tritum disicedat, in qua es suffragium Iaturus: populus enim confusus. ut semperatias, sic in concione. Alioquin ejusmodi formula, uti apud Romanos in comitiis obtinuit indicebatur, ut Quirites e concione discederent, & domum abirent i quemadmodum Perspicimus ex Cicerone ais oratis in Catilinam , quam habuit ad uirites, Hos Luirites, quoniam jam nox; veneramini jam Iovem tuum custodem hujus urbis ac Tyrum, atque in tes fave a dissedite. Postquam de concione jussi discedere M suam quisque tribum aut centuriam repetiisset, ferebatur suffragium, & primis quidem temporibus voce cujusque suffragium eduum fuit , verum interJecto tempore leges tabulariae.
292쪽
πE J V s T i T I A E T LU R E. . 26Imae id mutarunt: quarum prima fuit A. Gabinii Tribuni pl. anno V.C. 634. Calpurnio Piisne, M. Popil. Laenate Cos ..Unde Cicero de amicit. I. Videtis, inquit, in tabeua jam ante quanta sit facta labes , primo Gabinia lege , biennio a tem post Cassa. Binae autem tabellae singulis dabantur si me diribebantur civibus a diribitoribus diverse inscriptae, quarum altera erat signata U. R. id est , et ii rogas, qua
probabat populus novam. Altera inscripta erat nota Α.1cl est, antiquo, quae erat antiquatae, id est , sublatae rogationis nota. Hac nota igitur novam legem improbabat,& antiquam probabat. Vid. Fcstum. Verum ne qua fraus lateret , vel quid fallaciae admitteretur , privati aliquot homines, qui de lege laborabant, vel ipsi tabulas distribusrunt , vel diribitoribus , sive distribuentibus praefuerunt. Hinc diribere, distribuere, atque diribitores, qui distribuebant. Unde Cicero in Pisonem: An evi Elas rim de te Lxxv. tabulae Hribeantur, ut de te judicium flat 8 Eadem significati ne occurrit apud Plinium lib. 36. cap. is. Eu his est ille terrarum vinior is totius Domitor orbis, qui ge stes Θ regηa diaribet, Dra externis mittit. Quod autem suffragiorum lationem attinet, notandum appositos fuisse in quaque tribu aut centuria, pontes. Si tributa comitia essent , . tot pontes, quot Iribus, exstruebantur, nempe 3 s. in centuriatis comitiis I93. in campo Martio, tot enim erant centuriae, ut per suum singulae
pontem susseagium ferrent. Pontes autem dicti erant, quod exstructae ad rempus forma mensae satis angustae, praesertim post legem Mariam pontium similitudinem haberent. Vide Cic. 3. de u. Pontibus hisce impositae erant duae cistae Obloa-Πae , quarum una in capite pontis, altera in fine ejusdem.
De priore tabellae populo dividebantur, in posteriore, quae erat in fine pontis, tabellas quisque suas ponebat. Hin natum, ut sexagenarii de ponte de)icerentur a junioribus f hoc est, privabantur suffragio, quod, uti diximus, de ponteferri solebat. Inde depontana senes, hoc est, de ponte demicti sexagenarii, qui jure suifragii erant privati. Festus. Quo respiciens Macrobius Lb. I. Saturn. cap. s. Hi te tam doctis viris , inquit, quorum M. Cicero S M. Varrati instatores o
293쪽
a6a Ex ARCIGATION Es IN Τ I T. Dici. gloriantur adimere vis in verborum eomitiis jus su=raganditisnquam sexagenarios de ponte dejicies 8 Per ponres igitur iis, qui de lege promulgata ferrent suffragium, viritim erat transeundum: primo autem loco ea tribus ea ve centuria, quae omnium tribuum aut centuriarum nominibus in sortem conjectis, prima de suella sorte exierat, suffragium ferebat. Vid. quae paulo ante disputavimus. Quicunque autem ex ea centuria primus a Magistratu legem strente rogabatur, diccbatur trimus. Moris autem fuisse ex Cicerone colligimus, ut, qui legem laturus, deligeret ad suffragium primo loco strendum, deligebat autem quem & dignitate praestare, & rogationi suae praetcr ceteros favere judicabat. Quippe erat quodammodo legis ornamentum , quum is eam primus sciscebat, qui in civitatu non levi pollebat auctoritate. Postquam vero ab co , qu cm Magistratus legem ferens ipse delegisset , &deinceps ab aliis qusdem tribus vel centuriae perlata erantsu Magia , eaque numerabantur a custodibus, atque eorundem numerus punctis notabatur. Huc spectat illud Horatii de
Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci. Unde Cie a. TuscuI. ros. Duae Lamma est, per quam non conis emiserant hi, qui haec olimstuc ris simulis colligebant. Ubi agit de Magistratibus, qui singulorum civium suffragiis mandabantur. Et pro Muraeva: Tamen admonitus re i a recordor, quantum quaestiones in Senatu habitae punctorum nobis detraxerint. scit. sust agiorum in comitiis. Eum autem in finem numerus notabatur, ut cujusque tribus vel centuriae cognosceretur, eaque hac ratione cognita, moris suit, ut ea a praecone renunciaretur, in qua plura suffragia convenircnt , ea Vero reticeretur , quae paribus esset distracta suffragiis, nisi de perduellic nis ageret crimine , tum enim reorum favore paria suffragia absolutionis sententiam praeferebant, teste Di nγsio lib. I. Quemadmodum & jure nostro inter pares numero judices, si suntentiae dissonae, pro reo dictum obtinet. vid. l. 38. F. de re judicat. Haec diu umeratio tabularum ia
294쪽
DE JU sT IT I A ET J V R E. 263 punctorum quoque diremtio su fragiorum, vel dirimere suffragia dicebatur. . Diremtis suffragiis , vel de antiquata lege,
vel de accepta cognoscebatur. Scitam sive perlatam omnes cives jurejurando confirmabant. Deinde in aeneas incidebatur tabulas, quandoque etiam columnas, atque interdum vel
publice populo inspicienda proponebatur , vcl ad aerarium deferebatur , ibique asservabatur. 2uod erit ita gestam, id lex erit, 2 in aes incidi jubebitur, inquit Cic. I. Thiti . Eadem sere in abrogandis legibus 1 olennia Observabantur: ut enim in ferenda lege populus rogabatur, Vellet eam legem fer- ip ita in ea tollenda contra rogabatur, Vellet eam abrogari Idem observabatur si quid eidem derogaretur, vel subrogaretur, aut obrogaretur, uti Ulpianus haec vocabula distinguit fragm. tit. I. S. 3. Lex aut rogatur, inquit, id es, fertur s aut abrogatur , id es, Irior lix tollittir; aut derogatur,
id es , pars primae legis tollituri subrogatur , id est, adjicitur
aliquid primae legi aut obrogatur, id os, mutatur aliquid ex Imma lege. De rogare itaque legi, est partem primam legi
detrahere, quod etiam exrogare est, auctore ScX. Pompcjo. vid. l. ior. V. de V. S. Subrogare legi, aliquid adjicere. Obrogare, legem primam alia lege lata aliqua ex parte commutare. Quamvis quandoque apud classicos actiores derogare, sit contrariam legem ferre. Vid. Cic. ad Attic. lib. 3.
epist. 23. Quod per legem Claudiam promulgare, abrogare , δε- Nare , obrogare, sine fraude sua non liceat. Idem I. Philipp. uid quod abrogatur his legibus Caesiaris, orie jubent et , qui deus, itemque ei, qui majestatis damnatus est, aqua oe levi interdici. Proprie tamen obrogare legem est , quum aliquid exprima lege immutatur. Ut cum Jchi de proprietate verborum admodum sint solliciti, Ulpianus noster tanquam Jctus, juxta proprietatem εc genuinam significationem haec vocabula a 1e invicem distinxit. Nomen plerumque leges sortiebantur ab iis, qui tulissent , sive ii Consules , sive Tribuni flebis essent, quales leges , AElia Sentia , Junia Norbana, apia Poppaea , Fusa Caninia, quandoque unicum legibus
nomen duntaxat impositum, ex veterum monumentis perspicimus. Quippe non tantum Consules , verum & Dictat
295쪽
res, Praetores, AEdiles, Censoresque ad populum jura dare& legem ferre poterant. Quoties itaque Dictator vel Praetor legem ferret jussu populi & auctoritate Senatus, ejusmodi lex unicum accipiebat nomen, unde lex Acmilia, a M. A milio Dictatore lata, qua sancitum, ne censura, quae uiaque eo quinquennalis fuerat, Plusquam annua oc semestris es. 4er. vid. Liv. lib. cap. a . Sic quoque lex Aurelia, lata a L. Aurelio Cotta Praetore, ut judicia , quae penes solos
Senatores erant, inter Senatorcs N Equeit rem ordinem, &Tribunos aerarios communicarentur. Flor. Epitom. 97. Ali
quando praeter legislatoris nomen ipsi quoque inditum, Ac sortiebantur ex re cognomen; uti lex Casa agraria, lex G hinia tabellaria, de qua paulo ante, ysilia jussiciaria, Pania decimaria , Cornelia sumptuaria. Haec de legum serendarum ritu atque solennitatibus, quae stante Repub. observabantur, usqueduin jus comitiorum populo Romano salvum fuerit. Verum mutato Reipub. statu, re occupata Repub. sensim jus illud labefactatum fuit, atque tandem sublatum , ita ut iterum arbitria Principum pro legibus essent , cum Principis placita legis vigorem habuerint, adeo ut solus Imperator jura conderet, eamque potestatem non tam populi permissu oeconsensu , quam quidem partim vi & armis , partim
dolo & fraude sibi vindicarint. Hinc Tacitus, Augustus Caesar, inquit, posito Triumviri nomine , Consulem se ferens, Uad tuendam plebem Tribunitio jure contentam, ubi mitisem donis M opulum annova, cunctas dulcedine otii pellexit, insurgere paulatim munia Senatus , Magistratuum, legum is se trahere, nausa eruente. Sequuntur Plebiscita, quae , secundam juris scripti speciem efficiunt. Erant autem plebiscita , quae pluta hoc est, multitudo illa populi , praeter Patricios & Sen tores) Magistratu plebejo, veluti Tribuno interrogante constituebat, . . - . D de jur. nat. Vot. S eis. adeoque plebi scitum est lex, quam plebs, non populus accipit, uti ex Gellio lib. I 3. cap. 2o. annotavimus, in Exercitat. in Hist . 'Nov. de orig. Iur. Plebiscitum quasi plebis statutum &confirmarum , quippe sciscere idem quod sancire, & statuere, I. s. s. ult. F. desolui. Ela H. Curtast. act.. . R. a. l 1 . Rois Diuitiam by COOste
296쪽
Et Cic. pro Macr. Quae scisceret plebs , aut quae pspulus Iub
ret S c. Idem de u 1 r. Quia quod multa perniciose, musta gessere sciscuntur , in populis , quae nou magis legis nomen attingant , quam si latores aliquas concessu fluo Ianxerunt. Et lib. 2. O . Durius etiam Athenienses sciverunt , ut e livetis, qui classee valebant , pollices praeciderentur. Et Silius lib. 7. U.
AEquent imperio, is solem concedere nocti Miscant.
De plebiscitorum origine egimus in nostris in Hist. Pomponii de orig. jur. exercitationabus g. 8. adeoque ea non repetemus.
Notandum vero, quamvis eodem ritu plebiscita, quo ipsae leges, rogarentur, in multis tamen plebiscita a legibus differre. Formulam plebiscitorum tradit nobis Livius. Quo-ries aliquod negotium emergens Tribunus plebi proponebat, subjiciebat, Se iis rebus quid eri velitis, vos rogo zuirites. Tum plebs, ut decreverat, respondebat: Sic vel Me volumus Iubemusre. Habemus exemplum apud Livium lib. 26. cap. ubi L. Attilius Tribunus plebis ex Senatus auctoritate plebem in haec verba rogavit: omnes Campani , Attellani,
Calatini , Sabatini , qui se dediderunt tu arbitrium ditionemque populi Romani Fulvio Proconsule, quaeque una fleam dediderunt, agrum, urbemque , divina humanaque, utensiliaque , siVe quidatiud dediderunt: de iis rebus quid seri velitis, vos rogo Birites. Plebs sic jussit, Suod Senatus juratas maxima pars ceu stat , quι visatis, id viatimus jubem que. Lex itaque rogabatur a Magistratu majore , veluti Consule vel Praetore,. Plebiscitum vero a plebejo Magistratu, veluti Tribuno, de iis, quae ad plebem pertinebant, rogabatur. Lex universi PO-puli suffragio, plebiscitum suffragante plebe ferebatur. Quippe Tribunis plebis non liceret advocare Patricios , aut omni L l nis Dipit so by Gooste
297쪽
166 Ex gRCITATION Es INTIT. DIG.no de ulla re ad eos referre, proinde nec Iegem etiam rogare vel serre poterant, quoniam ad legem ferendam, universum populum, ad que)eriam Patricios & Senatores adesse oportebat' idque centuriatis comitiis, quae,Tribuni edicere non poterant, sed concilium tantum. Dicitur autem edici concilium, teste Gellio, cum non universus populus, sed aliqua pars jubetur adesse. Itaque quae Tribunis pl. rogantibus jubebantur, quia tantum habebant partis populi consenia sum , carebant legis substantia , quae in eo potissimum consistit.
- uti statim diximus, ut populi communis consensus intercedat. Quamobrem lex vocatur commune praeceptum , &communis Reipub. sponso. LI: V de leg. Communis sponsio civitatis, ut inquit Demosthenes L3a. f. eod. Quam ob rem Iulianus I. 31. F. eod. inquit, Leges ipsas nulla ex alia causa nos tenere . quam quod judicio populi receptae sunt,
respiciens vetus illud tempus, quo centuriatis comitiis legesserebantur , atque majore Magistratu rogante recipiebantur& promulgabantur , convocato populo Romano in campo Martio, uti paulo ante notavimus. Atque in eo quoque dita fert lex a plebiscito, quod eo in loco leges ferebantur, plebiscita vero vel in Campo, vel in Comitio, . vel nonnunquam in Capitolio, vel in Pratis vicoque Flaminiis , ippe nihil referebat , extrane an intra pomoerium cogerentur , cum alia comitia summa religione certis locis alligata
essent, vid. Liv. lib. 3 cp. 3. Cic. Eris. ad Attis r. i ad familiares T. 3o. Zc Liv. lib. as. 3. Ferebantur plebiscita in tributis comitiis, absque auspiciis, nec praecedente Senatu iaconsulto, reserente Dionysio lib. 9. cap. cum inquit, Curtata comtria tune demum rata habebantur , si re praus in Smnatu agitata, populique calculo Per curias Vprobata, tos ambo
ista , aevina etiam signa auspictaque assensissent. Tributa vero etiamst nec Senatusconsultum praeos et, nec sacra vel auspicia addixissent, una die peragebamur a tribulibus. Quod intelligendum, ut Uiri docti annotarunt, de auspiciis veris, scit. avium inspectione , sir tripudiorum animadversione. Quippe Observationem de coelo etiam in hisce comitiis locum habuisse uti in ceteris, ex Ciceronis orat. in Vatinium c vid. R Sig.
298쪽
de ani a jur. 1 r .PRmore. ιι b. L. cap. 7. Perspicimus , quamobrem & parendum obnuntiationi. Hinc veteres scriptores aliquando notant vitio creatos Tribunos, aut C dura
aliosque Magistratus minores, quod, quo die creati essent, fulgur etram tonui ei. Sortitiones etiam fiebant in plebiscitis uti in ceteris , verum illae diversi generis erant. Quippe
una erat de prima omnium ad sortiendum , in qua tribu Latini suffragium ferrent. . Testatur Livius, b. 2 s. cap. 3. T
sibus datis Tribani populum summoverunt , Ateliaque illata es ut sortirentur, ubi Latani Fuffragium ferrent. Latinis enim, foedere cum iis icto, Sp. Cassio II. & Post humio Cominio
II. Coss. anno Urbis conditae cc xl. data fuit iis potestas suffragii ferendi , si quando tempore comitiorum Romae esissent. Vid. Sig. de antiq. jur. Ital. Id. I. cap. 9. & Nicol.
Gruch. de remit. Iib. 2. cap. 4. Rosin. antiq. Rom. lib. 6. cap.
xo. Altera sortitio fiebat inter tribus, quo scit. ordine qui iaque earum suffragium ferret. Deince2s omnium tribuum nomina in cistellam con)iciebantur, tum ut quaeque Prior exierat, ita prima ferebat suffragium. Quod pluribus placuerat , id sussum scitumque plebis censebatur. Hisce porro plebiscitis, ut alibi notavim , Patricii, scit . qui ex origine
Senatoria erant, nec Nobiles Romani, quondam non tene.
hantur , sed ea plebem tantum obligabant , donec primum L. Valerio ut M. Horatio Cossi lex centuriatis comitiis lata, qua sancitum , ut quod tributim plebs risi et, populum teneret. Α' a lege, ut inquit Livius lib. 3. cap. s s. tribuniciis rogari nibus telum acerrimum datvm est. Vid. Dissert. de orig. Sproer . jur. civ. Idem interjecto tempore lege Hortensi, post ultimam secessionem repetitum, scit . ut jure, quod subssatu et, omnes Muirites tenerentur. Imo vero idem repeti. tum fuisse & ante Hortensium a P. Philone Dictatore, refert Livius kb. 8. cap. 11. anno Urbis conditae I1. Uide Dissertas. de orig. S progressjur. eis. & in Pomponit Hist. de oris. jur. ci . exercit. 6 a. g. 8. Statuit Connanus in tertia lacessione, quae contigit anno ab U. C. 467. de conjungendis plebejorum & patriciorum connubiis latum et adeoque Pomponi i errorem eorrigendum putat. neque legendum lege Hor- ta Ll 1 ten-
299쪽
a68 Ex ERCITATION Es IN 'TI T. D a G. 'tensa , sed Horatia , cum in omni memoria illius sempocris non legatur nomen Q Hortensi Dictatoris. Quamo rem apud Gellium & Plinium errorem irrepsisse statuit Viedoctus, dum Hortensium ejusdem legis auctorem ambo nuncupant, adeoque forte pro Hortensio diritare legendum putat, M. Horatius Conqui. Verum mihi verisimile videtur ne quidem in tertia secellione de conjungendis plebejorum de
patriciorum conrubiis actum, quamvis Florus ιιν. l. cap. s. restetur tertiam seditionem excitasse matrimoniorum dignitatem , ut plebes cum patriciis jungerentur, eumque tumultum
in monte Janiculo , duce Canulejo Tribuno plebis exarsisse. Quippe tertiam secessionem in Janiculum factam ob aes alienum post lonsas & graves seditiones anno V. C. 667. uti
alibi anno avimus , constat , praeterquam quod longe ante certatum fuerit inter Patricios & Trib. plebis contentionibus de promiscuis connubiis, donec tandem Canut o duce, anis no U. C. 3o8. ni fallM, de Patrum cum plebe connubio lex lata est , adeoque non verisimile , in Janiculo tumultuatum fuisse connubiorum promiscuorum caussa duce Canulejo, praeterquam quod praeter Florum, nullum auctorem inventismus, qui hanc tertiae secessionas causam adfert. Quod aurem plebiscita attinet, de iis quoque nihil actum cum auctore statuo in ipsa secessione in Janiculum facta , uti notavimus in noliris de ore. fur. exercitat. g. 8. Verum inde non
sequitur, plebiscitis nullam fuisse legem latam a in Hortensio Dictatore, quae ab auctore nomen sortita, εc Hortensia dicta: de proinde pro L. Hortensia legendum L. Horatia in L P. f. de orig. Dr. ut vult Connanus. Testatur ex Laelio Felice Gellius lib. iv cap. 17. fide dignus auctor, uti quoque Plinius , Bb. I 6: eas. Io. Q. Hortensium Dictatorem legem tulisse, ut eo aure, quod plebs statuisset, omnes Quirites tenerentur. Hortensius Dictator, inquit Plinius, camplebs sectasset in Taniculum, legem in Esculeto tulit , ut quod ea
Iussisset, omnes stuirites teneret. Tulit autem, si ve potius reis novavit ac repetiit hanc legem , postquam plebem tertia s cessione jam reduxerat , adeoque sedato tumultu , ut forte
300쪽
3 DE, IUSTITIA ET IURE . t 8 26 anteilatam usu antiquatam de in desuetudinem fere abiisse perspici bat, obtinuit ut iterum lege caveretur, denuo po- his ut plebiscitis teneretur , quae a latore Hortens a diis cta. Unde plebiscita deinde leges appellata suere, ct univerissum tenuere populum, ut alibi notavimus. Hinc lex Aquilia, Falcidia , voconia, Furia, complures aliae, quas enum rare supervacaneum esset, easque omnes constat a Tribunis pl. Iatas fuisse. Tertiam juris scripti speciem constituit Sctum εἶ idque Imperator delinit esse quod Senatus jubet , atque consιtuit, g. s. Ins. de jur. nai. gent. Marcianus ordianis amplissimi decreta in I. a. f. de his quae ut indigu. Impp.
Severus ac Anton. in I. 1. Coae ad SC. Macer Antoniusques ius in l. 4. Od. de excusat. tui. amplissimi ordinIs consulta. Et Papinianus in I. I7. F. ad municipat. Valerianus & Gallienus in I. I 6. Cod. ad. P. IuI. de adult. decrcta Patrum nominant , adeo ut Senatus consultum & Senatus decretum idem valere, Viri docti observarint, uti quoque videre est apud Festum. Quamobrem quod AElius Gallus Senatus decretum a Conlatio sic distinguit, ut id dicat particulam quandam esse Senatusconsulti. Hoc discrimen argutius est, quam verius. Graeci τει δόγμα. Primis quidem temporibus cum suis legibus fundavit Romulus Rempub. jus legis sanciendae non habuit Senatus, verum omnis ejus rei potestas penes populum fuit. Sed cum procedente tempore auctus esset populus Romanus eum in modum, ut difficile esset in unum convocari legis sanciendae causa, aequum visum est Senatum vice populi consuli, ut inquit Imperator. Vel ut ait Pomponius, necessitas ipsa curam Reipub. ad Senatum de
duxit , atque juris condendi auctoritas , scit, quia dissicile
Plebs convenit , populi autem conventus difficilius haberi poterat, necesse fuit a Senatu, qui facilius convocari pote. rat ob paucitatem, quaedam decerni. Verum ab hac causa originem Senatusconsulti non esse petendam alibi in nostris in
antiquis temporibus, & quidem, uti diximus, ab ipsa infantia, dum a Romulo condita, omnia pene per Serpaucissimis exceptis, gerebantur , unde quemadmcti