장음표시 사용
441쪽
Agnovere humeri. Equitum autem erant turmae, Trabea, & Pauper sive angustus clavus, ideoque per Turmalem sanguinem , trabeam,& pauperem clavum , Equestrem explicat Ordinem. Quare Martialis in Gelliam respuentem ordinis Equestris maritum Epigram. 17. tib. Φ. Dum proavos atavossae refers , S nomina magna ,
. Dum tibi noster Eques sordida conditio est: Tum te polo negas, nisi lato Geuia , clavo
Nubere: nu sti, Gellia, cisisero.
Fuerunt autem clavi quasi flores seu nodi panno intecti, similes capitibus clavorum, & clavata fuit tunica , cui insuta puris purae fragmenta , unde detrahi quoque & resui possent, ut vult Manutius, 3c quoque Cic. pro Sex. Rosc. Amer. Contra vero Scaliger ad Varronem lib. 8. clavum vult fuisse plagulam , quae ab humeris in pectus demittebatur, ut erat Graecorum, ut amu Ieta , numismata , quae de collo suspendunt, ideoque non fuisse partem tunicae. Quod assirmare via detur Horatius Satyr. 'Nam ut quisque insanas nigris medium impediit crus Peltibus , latum demisit lectore clavum. Sed notandum, Senatores, cui laticlavii jus erat, tunicam
laticlaviam cingere non consuevisse: quo fiebat, ut clavi purpurei, cum zona non constringerentur, caderent in pectus sive demitterentur pectore. Secus in Equitibus , qui cum cingerent tunicam, angusti clavi in pectus non descendebant, ted in sinu & supra ipsam gonam conspiciebantur. Vid. Quinctil. Iib. II. Usus autem clavorum a Tullo Hostilio Romanorum Rege petendus, quem, ut inquit Plinius lib. 9. cap. 39. toga praetexta & latiore clavo e Regibus primum usum Etrustis devictis satis constat.
442쪽
ΕxERCITAT. IN HI STOR. POMPON. Nec solum tunicae, sed etiam supellex lectorum, & mensarum latis clavis praetexebantur , ut apud Mart. Epigram. lib. 4. cap. 46. Et lato variata mappa clavo. Unde quoque apud Petronium: Circaque oneratas veste cervi. ces laticlaviam immisierat massam. Est autem mappa , qua inter scyphos & epulas utebantur, dc pro se quisque afferebat. Attulerat mappam nemo, dum furta timentur. Mart. lib. D. epigram. 29. His itaque mappis adsuti quoque fuere clavi. Nec tantum purpurei , sed & aurei clavi commemorantur ab Ulpiano I. I9. F. de at r. argent. mundo: ait enim : Argento cedere, quod ad Jecit m argenti junectum es , quemadmodum S cIavi aarei I spurρurae pars sunt vesimentorum. Et ex Pomponii sente tia: Et si non sunt clavi vesimentis consuti, veste legata continentur. Atque hinc auro clavatae vestes apud Vopiscum, quarum usum 1 acitus Imperator interdixit. Denique ex omnibns constat alias esse vestes clavatas auro ac purpura , alias aur eas purpureaiaque , quae totae auro textili aut purpura constant. Aliam quoque tunicam esse palmatam, aliam laticlaviam , non omnis etiam lati clavi tunica palmata erat. Palmata si quidem , quam triumphantes accipiebant, a latitudine quidem clavorum ita diccbatur, non tamen inde omnes tunicae laticlaviae palmatae fuere : postea enim a
genere picturae palmata dicta fuit , Festus. Ut enim toga picta olim purpurea, post picta suit, sic tunica socia pictae togae olim latus clavus, Post palmata, a genere picturae vocata, & simul cum toga picta triumphantibus data. Sig. lib. 3. de antiq jur. civ. Alterum Senatoris ornamentum fuit calceus lunatus , qui Senatorem quoque a plebe caeterisque ordinibus distinguebat. Calceorum usus per longa secula apud veteres non obtinuit , hinc initio ReiPub. Romanae non tantum servi, sed & ipsi
443쪽
DE ORIGINE IURI s. 6o 3 senatores nudis pedibus incedebant , nisi necessitas cogeret, paulatim uti fasciis cruralibus, Sc pedulibus: pollea pedes tegendi non tantum mos invaluit, verum varias quoque calcea
mentorum formis fuere usi: imo adeo calceandi luxus tandem Rempub. invasit, ut & argenteis , aureis & gemmatis pedes texerint calceis Hinc de Caesare Seneca de alieno cultu , quo se ornabat, sermonem habens , Inquit : Lur excusant eum , neis eant id insolentiae causa fastum: aiunt socculum auratum, imo ureum margaritis distinctum , osendere eum votasse. Et Eutronius cap. 9. Eamque ob rem ornamenta gemmarum vestibus, Peament que addidit. Calceamentorum porro genera fuere duo Calceus, & Solea , Calceus totum pedem texit, Solea plantam tantum. Uerum calceorum , & solearum varia gene- ea a caeteris autem differebat Senatorum Calceus, utpote cui Draeter caetera ornamenta lunula erat adsuta, quibus, inquit vetus Scholiast. ad 3uv. Sat. 7. Discernuntur satricii a nova tiis. Quod non obscure videtur hisce versibus innuere Juvenal.
- - - Ψ nobilis, S generosus Ad positam nigrae lunam subtexit alutae. Et Martialis lib. I. epig. O. Lunata nusiquam pellis , n quam toga,
Olidae De vestes murrce. id est.mon aderant nobiles sive patricii Romani. & epig. 29. lib. 1. ubi de quodam servo literato ad equestrem dignitatem evecto: Non extrema sedet lunata lingula planta, Coccina non laesum cingit aluta sedem. Pro extrema, alii legunt externa ς quidam hesterna , id est, nova, ut notet hunc servum hominem novum, & hodie primum nobilitatum: novi enim homines sunt, qui primi elam
444쪽
o4 Ex ERCITAT. IN HISTOR. POMPON. Ita ad honores perveniunt. Sic hesternos Luirites Persius Sat. 3. vocat servos recenter libertate donatos, pridie manumissos.& cives Romanos factos. Ligula enim illa, quae in pede sedet , extrema a Martiali vocari nequit , quia hesternus ille eques heri atque hodie ad hanc evectus dignitatem, in quem invehitur Poeta , calceos patricios gestabat, quatuor corrugias sive ligulas habentes , quamobrem infima ligula, quae pedem tangit , extrema dici nequit , cum contra in calceis plebejis extrema erat , illi enim non habebant alias ligulas , quae inter se implexae usque ad suras ascendebant. Rub. de caLreo Senat. haec ligamenta enim ad suras extensa fuisse docet
Virg. Ecloga 7. Puniceo sabit suras evincta cothurno.
Lunula autem haec apponebatur eo loco , ubi extremitates calceorum inter se coeunt, quae in fronte calcei infixa, ubi pes incipit , praeter nobilitatis significationem eum quoque habebat usum, ut claudendis adstringendisque inter se calceorum ansulis esset admodum commodus. Unde Statius:
Primaque patricia clausit et sigia luna.
Fuit autem initio Reipub. lunula una tantum calceo ad posita, eaque vel ferrea, vel aerea, vel eburnea , donec profusior luxus Rempub. invasit , quando non una, sed plures, eaeque Pretiosiores, utpote vel argenteae, vel aureae , vel etiam gemmeae calceis assuebantur. Quare autem Patres illi , qui generis nobilitate a caeteris distinguebantur, lunulas calceis adsutas gestabant, variae adseruntur rationes. Plutarch. q. 76. diversas enumerat, vel quod signum es et habitationis supra lunam, vel ut significarent genus suum ab Evandro repetere, qui ipse a luna ortum se diceret , vel ut secundis rebus elati
ac superbientes, mutationis fortunae in alteram partem admonerentur, lunae videlicet exemplo, quae primum recens e caligine emergit, deinde fulgore faciem splendidiorem augescit illustrans: & cum splendescit pulcherrima , Orbe Pleno, Ite
445쪽
DE ORiGINE JURI . 4os rum exuit lumen suum, & oculos spectantium fugit, vel ut
obedientiae assuescere discerent lunam imitantes, praestantiori parere non recusantes; quod quemadmodum illa secundas in illustrando orbe partes obit, Phoebei semper radiis intenta nitoris , ita ipsi quoque magistratibus obtemperarent, a quibus, & honorum, εc potentiae in se redundarent fructus. Veiarum magis viris doctis placet Isidori de significatione lunulae opinio, qui putat lunam non E eris in eis formam, sed. notam
centenarii numeri significasse, quod initio patricii tantum cen-δώm fuerint. Et Lonaras, Patricii, inquit, gestabant in urbe calceos urbanos forma litterae RHO, ut a centum Senatoribus originem trahere viderentur , aut quod prima esset littera Romanorum. His ergo ornamentis sive insignibus scit. lato clavo, & calceis lunatis ab aliis ordinibus distinguebantur, ut Equites annulo aureo , Anuuti H luxere alterum ordinem a plebe, ut Femes coeperunt esse ceubres , sicut tunicae ab annu .
Praeterea Senatoribus fuit jus spectandi in orchestra. Equitibus vero in quatuordecim ordinibus theatri. Cumque lutem redentibus annis , Patribus Equitibusue , ac pubi Roma confusa loca fuissent, ubi pectarent, Corn. Scipione γ T. Sempronio coss. luis Romanis per et Eriles Curvus discreta loca Seianatoria a populo fuere , ut suus cuιque honos servaretur, Iege cautum fuit, ut optimatibussubsellia proxima darentur. Quo tempore praec pua loca in orchestra Senatoribus data sunt, ubi in scena fultabatur, X chorus inducebatur. Fodium Imperatori
S Consistibus , proscenta S pulpita optimatibus, nonnunquam
Priscili. Alex. ab Alexand. dier. Geniat. lib. s. cap. I 6. Quidam Orchestram Pantomimorum saltibus dicatam fuisse conis tendunt, atque a Graeco verbo , quod lignificat fallo, locum ita vocitatum volunt. Unde apud Isidorum lib. l8.
cap. 4 . Orchestra inquita erat scenae, ubi saltator agere set, aut duo inter se dissutare; ibi enim Getae, Comoedi, STragoedi ad certamen descendebant, ii ue eanentibus alii gestas edebant. Hinc vetus Scholiastes ad IuvenaI. vers. I78. t. 3. dicit orchestram esse s patium chori, & saltatorum, & ad ν. s. Iat. 7. vocat orchestram spatium in Theatro, quod Pantomimo
446쪽
os Ex ERCITAT. IN HISTOR. POMPON. tomimo saltanti vacat. Verum eorum potius sententiae tanis quam vero magis consentaneae subscribo, qui Orchestram Io cum Senatui destinatum fuisse assirmant , in quo Senatores
spectaturi sedebant, & sua habebant subsellia, non destitutus testimoniis fide dignis. Sic apud Juvenal. Sat. 3. v. I 8. AEquales habitus illis, similesque videbis Orchestram Populum. Id est, optimates & plebem. Sic apud Sueton. in Nerone
cap. I x. Teinde in orchestram 'natumque desicendit, S orationis quidem , carminisque Latini coronam, de qua honesis mus quisique contenderat , i forum consenseu concessam sibi recepit. Ex quo clare perspicimus populo Orchestram non patuisse. Et in Caesare cap. 76. Insuper praenomen Imperatoris , cognomen patris patriae, saluam inter Reges, frigesumiti Orchestra. Et in augusto cap. 33. Semavitque et MN excusantibus in ne vestis , spectandi in orchestra, epti landiaque publicebus. Et clarius id probant, quae apud Vitruvium
legimus lib. s. Architech. cap. 6. Ex his trigonis c*us latus fuerit proximum scenae, ea regione qua percipit curvaturam circinationis , ibi flutatur scenae frons , ab eo loco per centrum parallelos linea ducatur, quae disjungat proscenti pulpitum , 01Orchestrae regionem, ita latius fidium fuerit pulpitum quam
Graecorum , quod omnes artifices in scenam dent operam. In
orchestra autem Senatorum sunt sedibus loca designata, S ejus pulpiti altitudo , sit ne plus pedum quinque, uti qui in orchestra sederint, spectare possint omnium agentium gestus.
Superest jam , cum per omnes ordinis Senatorii partes peris currere nobis animus est, de jure ac modo Senatus habendi de convocandi aliquid disputemus. Per quos Senatus more majorum haberi & consuli usus obtinuit, ex Gellio perspicimus, qui lib. I . cap. 7. ex Varrone asserit Dictatorem, Consulem , Praetorem, Tribunum plebis, Interregem, Praefectum urbis, neque alios praeter hos, jus habuisse facere Senatusconsultum, quotiescunque usu venisset, ut si omnes isti magistratus eodem tempore Romae essent, tum quo supra scri
447쪽
DE ORIGINE IURIS. 4. pti ordine essent, qui eorum prior aliis esset, ei potissimum
Senatus consulendi sus fuisse Addit deinde extraordinario jure Tribunos qu aque militarcS, qui Proconsules fuissent, item
Decemviros, quibus imperium consulare tum esset, item Triumviros R. cipub. coniti tuendae causa creatos jus consulendi Senatum habuisse. CV. vero 8. quaesitum esse inquit, an Praefectus urbi larinarum causa relictus Senatum habere posset quod Junius negavit, propterea quod benator non erat, neisque jus habebat sententiae dicendae, quum ea aetate Praefectus fiat, quae non sit Senatoria. M. autem Varνο, & Ait Ius Ca- ριto contrariam ample hebantur sententiam , & ajunt, Praefecito urbi jus esse habendi Senatus, quandoquidem & Tribuno plebis Jus Senatus habendi erat, quanquam Sc natores non essent ante Atinium plebiscitum. His vero magiitratibus , quibus Senatusconsultum faciendi juS erat , p testas etiam fuit intercedendi. Postea , inquit
Gell. cap. 7. lib. I sere sit de intercessonibus, dixitque intercedendi ne Seuatuconsultum fieret, Ius fulse iis folis , qui ea
dem potesate, qua ii, qui Senatusco uisum facere vellent, ma- ore Ue ebsent. Locus autem Senatusconsulti faciendi per Augurem constituebatur, te templum appellabatur, etiam ii profanus esset. Auguris enim consecratio locum aptum reddebat ad Senatusconsultum habendum , post eam, licet antea profanus, templum appellabatur, quamobrem in Curia H stilia, de Pompeja, & postea in Julia , cum profana ea loca essent, templa fuisse per Augures constituta , ut in iis Senatusconsulta more ma)orum justa fieri possent, Gell. dict. De. tradit. Loca ista Senacula fuisse appellata docet Festus, inquiens : Senacula Romae tria subble, in quibus Senatus haberi Iositus sit , memoriae prodidit Nicostratus in lib. qua in serabitur de Senatu habendo. Tvum ubi nunc est aedes Concordiae inter Capitolium S forum, in quo solibant magi ratus, ut dicit Tritinius , cum snioribus deliberare. Auertim ad portam Capenam. Te etium intra aedem Bellonae, in qua exterarum natιovum legatis, quos in urbem admittere nol bant, Senatus dabatur. Aliquando tamen fiebat sub Dio vel Jove frigido, propter aliquam prodigii causam, ut cum nunciabatur de bove lCcuto,
448쪽
ιM EXERCITAT. IN Hls TOR. POMPON. testante Plinio lib. 8 cap. s. loco tamen inaugurato , ne Seianatusconsulta irrita forent , ut superius diximus. De tempore vero habendi Senatus ita disserit Gell. Senatusconsultum ante exortum solem aut post Occasum factum, ratum fuisse. Opus etiam censorium fecisse existimatos, per quos eo tempore Senatusconsultum factum esset. Certum tempus autem,
quo Senatus haberetur, lege Pupia definitum, a M. Pupio Pisone lata, qua constitutum est, Ne Senatus ab x IX. K Iend. Februarii ad urique Lalendas Februarias haberetur. Nonis perfectis vel revectis legationibus aliis de rebus Senatus h heretur. Cic. lib. I. epist. . adfamil. Februario mense Senatus frequens postulatis provinciarum, & legationibus audiendis dabatur. Ιmo lex Gabinia jubebat legatis quotidie Senatum dari, Cic. eps. II. adet Frat. Comitialibus diebus Appius interpretatur , non impediri se lege Pupia, quo minus habeato enatum , S quod Gabinianu Ium sit, S cogi legatis quotidie
Se his um dari. Tranquillus in Augusto ait cap. 3s . Sanxisse Augustum ne plussuam bis tu mense Iegitimus Senatus habere- tur, Kalendis S Idibus, neve Septembri Octobriυe mense BL. Ios adesse alios necesse effet, quam frie ductos , per quorum nu- merum decreta con cisto ut. Legitimus autem vocatur, qui statis & lege Pupia delignatis diebus convocatus habebatur. vid. Cic. Iib. I. Us. . ad Lentulum, lib. 8. epis. 8. ad Ciceronem. Si praeter ordinem ob incidentia aliqua negotia SNnatus cogebatur, edictus vel indictus dicebatur. Excipiebantur autem semper dies comitiales, quibus Senatus haberi non poterat: ideoque nec cogi vel indici. Cic. ad Q. Fr. epis. 2.Iib. a. Per obtreetatores Lentuli res casimulae extracta est, consecuti sent dies comitiales. per quos S natus haberi non 'o-t rat. Causam hujus prohibitionis ex Jul. Capitolino colligimus in Gordiano scit. ne Senatores a suffragio ferendo avocarentur. Excipiebantur quoque dies festi,& ludi publici Qui autem Senatum habiturus csset, prius hostiam immolabat, auspiciumque capere consueverat. Ita Appianus lib. I. ERvero mos magistratibus Senatum is suris , prius uti Haruspicina. Hinc Livius lib. 21. Ita rebus divinis peractis de beL. Io requepubtica retiast Dictator. Augustus sanxit, utpmu quam
449쪽
na ORIGINE IURI s. 6os consideret qui que thure mero supplicaret , apud aram ejus
mei, in cujus templo coιretur. Quae ejus aetatis consuetudo fuit, cum serio quid ageretur, idque probatur ex Ovidio, cum uxorem docet, quanam esset Livia ratione convenienda:
Sed prius imposito sanctis altaribus igni Thura fer ad magnos vinaque pura Teos. Quid autem si Senatus haberetur in Curia ρ de ibi quoque fuisse aras existimat Casau bonus: quemadmodum in Iulia Curia , ubi ara Victoriae. Praeterea, ut superius diximus, Augures constituerunt plurimas curias templa esse. Prius autem de rebus divinis, quam humanis in Senatu referendum
Notandum quoque neminem , Senatu convocato, sentenistiam de aliqua re dixisse , nisi prius rogatum; ordinem vero in rogandis dicendisque sententiis describit Gell. Iib. 4. cap. Io. Ante legem , quae nunc de Senatu habendo observabatur, ordo rogandi sententias varius fuit; alias primus rogabatur , qui a Censoribus princeps in Senatum lectus fuerat, alias qui designati Consules essent. Mui ordo in sententiis r gandis servari iolet, eundem tenebo in viris fortibus honorandis. A Bruto igitur consule designato , more majorum capiamus ex ordium. Cic. Philin. s. cap. I 3. Interdum Consules, studio aut necessitate aliqua adducti, quem iis visum erat, honoris gratia , eXtra ordinem sententiam primum rogabant, alium tamen quam consularem virum rogari fas non erat. Ex qua consuetudine C. Julium Caesarem in eo consulatu, quem gensit cum M. Bibulo, quatuor solos duntaxat extra ordinem rogasse testatur Gellius, M. Crassum, deinde Cn. Pompsum, postquam Cn. Pompejo filiam desponderat. Et Cicero in libro de senectute cap. 18. testatur tantum honoris senectuti fuisse tributum, quod , ut quisque aetate antecedit , ita sen-rentiae principatum teneat: neque solum honore antecedentibus, sed iis etiam qui cum imperio sunt, id est, quibus Senatus populusque Romanus exercitum dederat, qui, nili prius imperium deposuissent, ingredi urbem lcgibus vetabantur.
450쪽
Io Ex ERCITAT. IN HISTOR. POMPON. Cum autem Consul alter ambove retulissent, sententias rogati Senatores dicebant, Consul cas pronunciabat, ut facta discessione, voluntas Senatu S appareret. Verum notandum quod refert Gellius eod. Dc. Senatori jus fuisse, antequam sententiam de re proposita pronunciaret, ante quicquid vellet alius rei & quoad vellet , diceret, quo contingebat , ut perficere nolentes quod proponebatur, vel de quo agebatur, diem dicendo eximerent , ut feci illa Catonem icitatur, qui a C o Caesare Consule rogatus perficere nolcbat rem , de qua rogabatur, quod ea e R. epub. non vidcbatur , ejus rei gratia clucendae longa oratione utebatur , eximebatque diem di- .ccndo. Cum aliquis in dicenda sententia duas pluresve res complectebatur , cam , si non omnibus placeres, postulabatur,
ut divideret , scit . ut separatim de singulis referret. Observandum porro, suo loco quemque sententiam dixisse, primi sedebant magii iratus majores Consules , Praetores, quod si
Censores in benatu , infra Praetorcs locum habebant. Censura enim non magii ratus erat perpetuus, sed quinto quoque anno creabatur, ad civitatem censendam sive lustrandam , unde
lustruin quinquennii spatium significat, dictum auctore Varronea luendo, id est, uel udo: quoniam in quinque annos olim praedia locari solebant , & quinto quoque anno tributa sive
vectigalia exigebantur. Cum autem inter majores magistratus Censoria o ignitas numerabatur, supra minores magistratus
in Sociatu sed ille dubitari nequit. Sequebantur deinde minores magistratus , AEdiles curules , AEdiles plebis, & Quaestores , tum qui magistratum gesserant , quisque suo ordine, Consularcs, Praetorii, aedili til, Qu. aestorii : cum autem sententiam dicebant, surgebant, & stantes pronunciabant opi
Ita carpit Senatus se interponere. J Id est, Senatus coepit seitcrum immittere iis rebus, quae potestati & auctoritati, quaesbi olim compctebat, recuperandae inserviebant. Ita enim apud Cicer. in Vatinium : Num quem putes illius tui rem
tissmi gladiatoris sinitem Trib. plebis reperiri posse, qui se in
terponat , quo minus reus mea lege fas. Idem ad I ,. lib. 3. 2O. 7. De A canione tu vero ne quod voias facies , me nihil