장음표시 사용
501쪽
DE OR tGINE JURI s. 46 Ipetitionis inter aequales: Ita saepe magua indoles vitrutis, priusquam Reipub. prode se potvisset , extincla fuit. Cis vel o apud
antiquos, Rulli, Decit, Corvivi, multique alii; a recentiore autem memoria, superior Africanus, T Flaminius, admodum adolescentes Consistis satyr, tantas res gesserunt , ut populi Romani
imperium anxεrint , nomen ornarint. Quae autem fuerit aetas
legitima, docet nos Cic. Philipp. V. cum inquit: Quid Mace-
exander, cum ab ineunte aetate res maxιmas gerere caesisset, noune tertio S tricesimo anno mortem obiit Z quae es aetas nostris legibus decem annis minor, quam consularas. Ex quibus verbis perspicimus annum consularem fuisse 3. Notandum hic non perpetuo obtinuisse quod Livius tradit L a. c. 7. scit.
nemini ad Consulatum aditum patuisse, nisi qui Quaesturam, AEdilitatem , Praeturamve gessisset ita per gradus ad Consulatum , quod in Repub summum erat honoris fastigium, evehebantur. Inquit enim Liv. quod cum M. Fulvius, & M. Curius Tribuni plebis impedirent T. Quintium Flaminium exquaestura Consulatum petCre. Jam cra citatem, Praeturam. que fastidiri: uce per honor- gradus documentum seui danIes nobiles homines tendere ad Consulatum, sed transcendendo med a, summa imis continuare. Rex ex campestri certamine in Senatum venit, fatres censuerunt, quι honorim, quem sebi capereρίr leges liceret , steteret, in eo sopulo creandi quem velit, testatemfieri , quum este. Et Appian. Alexand. debet civia. lib. I. de Sylla sermonem habens inquit: Ad haec leges alius antiquabat, atius ferebat; edixitque ne quis straturam ante quaesturam gereret , ne De euvdem Miseratum flusciperet iterum, nisipost decimum annum. Hinc Iurisconsultus in L ir. ff. de muner. S honor. Ut gradatim honores d ferantur , edicto, ut d minoribus ad majores per veniatur, Epistola Divi Pii ad Titianum exprimitur. Et L r . g. s. . eoae serendorum honorum non promiscua facultas es, sed ordo certus huic rei adhibitus est: nam neque prius majorem Magis ratum quisquam, nis miηorem susceperit , gerere potest , neque ab omni aetate , neque continuare quivique honores pote t. Verum,
ut diximus, hoc perpetuo non obtinuit. Quippe dc P. Servilius Quinti filium Galbam , qui nullum antea honorem ges serat, Cajus Claudius Cento comitiorum causa Dictator di
502쪽
chus , Consulem creavit. Sic quoque Pomprius Magnus, qui nec praeturam nec quaesturam gesserat, Consul factus est, ut ex Appiano constat t. a. de bes. eis. Tribuit Iurisconsultus Consulibus jus summum regiamque Potestatem , cujus partes nobis descripsit Polybius lib. 6. cap. 1 o. cum inquit: Consules quaindiu in urbe δειnt, prius quam legiones educant, omnia quae publice s ut, in potesate habent, omnes reliqui Magistratus praeter Tribunos , Consulibus pareπt. M Pgationes in Sevatum induerent. Mem quoties deliberari anqua de re usus postulat, referendi jus habent : estque in eorum manibus Senatusconmita coniciendi totum negotium. Praeterea publicae omnes actiones , quae per populum fieri debent, ad curam horum sertiuent. Dem --.care conciones, rogationes ferre , e hufragiis majoris partis popu-ti l gem aut plebiscitum eoπdere. I uper belli adornandi, gerem di , cis omnia quae ad expeditiovem tertinent, a inistranci pote tem propemodum absiautam Cos . habent. Nam ω auxiliaribus sociorum copiis imperare quod visum fuerit, S Tribunos militum constituere , ω eonseribere exercitum , ω delectus agere Cos'. licet. ecedit ipis quod jus animadvertendi habent in quem voluerint cunque ex omnibus, qui bello ipsis parent. Posiant etiam isdem de publicis pecuniis quantum libuerit in sumere: comitante praestore, o prompte quicquid fuerit jussus , exsequente. Ut m r to quis iucat baue partem intuens, Remp. Rom. Haue ab unius imperio pendere is regiam si'. Verum hanc rcgiam potestatem sive summum ius, ut vocat Pomponius, non ipsiis integrum mansit, & postea restrictum atque limitatum fuit. sibi tamen ne omnia, regiam potestatem sibi vindiearent, legelata Lactum est, ut ab eis provocatio esset. l Hac lege, quae statim a Regifugio lata eli a Valerio Poplicola , cautum fuit,
ut si quis Magistratus civem Romanum necare, verberare, multare vcllet, privatus eum ad Populi judicium vocare posset. Unde Ualer. Max. lib. cap. I. de Poplicola sermonem habens, inquit: LGen etiam comitiis centuriatis tulit, ne quis
Magistratus ciUem Nomanum adversus pro catiou in verberare aut necare vellet. Vide Liv. l. 2. c. 8. Ante hanc legem igitur non licebat a Consulibus, non magis atque olim a Regibus,& postea a Decemviris, ad populum Provocare. Quippe cum
503쪽
DE ORIGINE JURIS. 63 penes eos jus summum & plane regium residebat, ill d omnis
provocationis licentiae denegabat. Postea ab eadem familias, pius haec lex renovata est. Anno trecentesimo quarto a Lucio Valerio repetita, quum paulo ante a Decemviris fuisset abrogata. Quippe de his jus summum in civitate datum erat. Deinde anno quadringentemno quinquagesimo terrio iterum ab eadem familia perlatam legimus apud Livium I. Io. c. 9. Eodem anuo cinquit) M. Valerius Cos de trovocatione legem tulit, diligentius sanctam, tertio ea tum post Reges exactos Iata est. Semper a familia eadem. Causam renovandae saepius haud aliam fuisse reor, quam quod plus paucorum opes, quam libertus plebis poterant Porcia tamen lex sola pro tergo civium lata videtur. Quod grata starna , si quis verberasset, necalpetve civem Romanum, Duxit. Valerta I x , cum eum, μιρr ocasset, virgis caedi, securique necari vetui et, si quis adversus ea feciset, nihil ultra, quam improbe faetum , adjecit. Id qui tum pudor hominum erat visum , credo, vinculum satis validum legis. Nunc vix serio ita
minetur qui uam. Notandum vero hanc provocationem tantum fuisse intra urbem, & extra ad mille passivum , quam nunc Baleucam vocamus, Liv. l. 3. c. Io. Igitur Tribuni, ut impediendae rei nuLia spes erat, de proferendo exercitu agere ς eo magis , quod ιγ' -- gures issos adege ad Regiuum lacum fama exierat: locumque in augurarι , ubi auspicato cum populo agi posset: ut quicquid Romae vi tribun cia rogatum esset , id comitiis ibi abrogaretur. Omnes id /ub ros quoi Consules vellent , neque enim provocationem esse Iouius ab urbe mille passuum , S Tribunos , si eo adveniant in alia turba Quiritium , DHelctosfore consulari imperio. Terrebant haec et sed ille maximus terror animos agitabat, quod saepius gainctius dictabat, se Consiwlum comitia non habiturum. Non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset. Distat ore opus esse Reipub. ut qui se moυerit ad Mucitaudum satum civitatis , sentiat
sine provolatione die faturam se. Fiebat tamen interdum ne provocationi locus esset; primo quando extra primum lapidem, id est extra Baleucam exercitus educeretur , Ccnsul provocationi cedere non obligatus erat. Unde loc. cit. Neque enim provocat hem esse longius ab Ooo urbe
504쪽
M EXERCITAT. IN HIs To R. POMPON. urbe mille passuum, 2 Tribu vos, si eo adveniant in alia turba auiarititim, siubfectos fore consularι imperio. Deinde quando summo SC. muniti erant, Videant Consiles ne quid Res'. detrimenti capiat. Hoc enim SC. rerum summa Coss. tribuebatur , tumqtie in seditiosos, & perduelles, nulla habita ratione legum de Provocatione, quibus cX- solvebantur, animadvertebant. Rarillimum vero id contingebat, de quidem nisi in summa Reip. necelli ate , quando ingens metus & periculi discrimen Reipub. imminebat. Hinc apud Salust. iu Bel. Catilin. Itaque, quod plerumque in atroci negotio solet, Senatus decreνit, darent operam Consules, ne quid Respub. detrimenti caperet. Ea potesas per Senatum, more Romano , Magistratui maxima permittitur , exercitum parare, MAIum gerere, coercere omnibus modis socios atque cives, domi miliatiaeque imperium , atque judicium summam habere. Atiter siue populi jussu, nulli earum rerum Consuli jus est. Unde quoque
Cic. in I. orat. in Catil. Decrevit quondam Senatus, ut L. Opimius Cos. videret, ne quid Ress. detrimenti caperet; nox nulla intercessit: mox intersintus es propter quasdam seditionum suspiciones C. Gracchus , clarissimo patre natas, avis, mocribus, oecia
sus es eum tiberis M. Fulvius consιlaris. Idem pro Milone: Quanquam quis boc credat, Cn. Pompuum juris publici, more majorum , rei denique pub cae peritissimum, cum Senatus ei commiserit , ut videret ne quid K F. detrimenti caperet quo uno verseculo fatis armati semper Consules fueruut, etiam nultis armis datis ) hunc exereιtu , Muc de Au dato , Pudicium expectaturam fuisse , in ejus consiliis vindicandis , qui veI judicia ipsa tolleret y Et in s. Phili p. Quapropter ne multa n
bis quotidie decernenda I it , Corintibus totam Rempnb. commitis rendam e n eo, Bisque permittendum, ut Rem b. defendant, provideaulque quid fies tib detrim uti cap/at. Hoc itaque Senatusconsillio non armati Consules, jure Magistratus, quo ornrii erant , in caput civis Romani animadvertere non Potuer quacumque ratione, vel Poena capitali, vel deportatione, vel libertatem adimendo, nam de hoc animadvertere cil in caput civis Komani, mimore captit de civitate. I. leniat. F. a extraorae cognit. Proptcrea quod servitus morti
505쪽
DE ORIGINE IURI . 46s assimilatur, L sy. Is de conae N demonst. l. 32. g. 6. F. de donat.
inter Sir. S; ux. r. Unde Ulpianus in I. ao9. F. de R. P. Seria vitutem mortalitati fere comparamus. Denique nec aliud quicquam facere , quo civis Romani existi ationem laederet ac minueret , pari enim passu ambulant vita ac fama, nec bono civi vita carior quam fama esse dubet , unde nemo eam nisi cum anima simul amittere cupit. In servos autem Consules , non obstante lege Valeria, jure suo potuisse gravius consulere, dicendum videtur, quia tantum civibus hac lege prospectum, nec habet quoque servus caput in civitate , t. 3. F. de cas. dia
Solum relictum est iis ut coercere possent, ut in vincula pnblica duci uberent IJ Quod & confirmat Ulpianus L a. F. de in usvoc. Fum, inquit, in jus vocari non oportet, neque Consulem , neque Pr ed Ium , neque Praetorem, neque Proconsulem, neque caeteros Magistratus qui imperium habent, qui coercere aliquem fossunt, S iubere in earcerhm duci. Per coercere hic intelligit Juriscontuitus modicam coercitionem , quae Iurisdictioni ita cohaeret, ut ab ea divelli nequeat, quippe quae sine ea nulla esset, & vana ac ridicula, quare cui competit Jurisdictio, ei quoque modica non denegatur coercitio, ita ut , cui mandata est Jurisdictio, jus leviter coercendi quoque habeat. Excipit igitur Jurisconsultus omnem graviorem coercitionem , quae potius meri est imperii, quam Jurisdictionis, cujus varia sunt genera, prout varia sunt facinora, quibus irrogatur. Quaedam enim gladio, quaedam ignis interdictione, quaedam metalli poena, quaeda in deportatione coercentur. Omnis igitur gravior coercitio ad Consulem non pertinebat , propterea quod erat meri imperii. Ait enim Venuleius I. II .F. deo cio Procons. Si quid erit quod majorem animadis . nem exigat: rescere lega tus apud Proconsuem debet: neque enim avimadvertendi , coercendi, vel atrociter verbes andi jus habet. Cui convenit quod
ait Ulpianus in I. 6. ff. eod. Nec enim potest quis stadii potestarem sibi datam, vel cujus alterius coercitionis ad alium transse re. Ita ut gravis atrox quaec linque coercitio revera possit
dici merum imperium, & ideo Consuli non competere. Quae autem huic opponitur, levior & mirior est, atque Consul ad UOo a publi-
506쪽
66 Ex ERCITAT: IN HISTOR. POMPON. publicam emendandam 'disciplinam ea saepius uti necesse ha bet, ut in publica vincula reum rergiversantem duci jubere,
Pignora capere, multam irrogare, verbera adhiberc. De hac
loquitur Paul. s. oententia tit. I 6. ad L. Iul. de vi pub ea Sprιvata. Hac lege inquit excipiuntur, qui artem ludieram faciunt Iudicati etiam S confessi, qui ideo in carcerem duci jubentur , qtiod Ius dicenti non obtemperaver int, qua contra disciplinam tublicam fecerint. Et L It. Is de Ge. Procon . ubi dicitur legatum jus atrociter verberandi non habere, ergo leviter verberandi non fuit Consuli denegatum. Unde Cic: in 3. de V Magistratus, inquit, nec obedientem S nomum civem, muLra , vinculis, verberatasque coerceto. Sic in I. I. g. g. . de ventre in spie. ubi vocat Ulpianus remedia praetoria cogi injus venire, S si venit , respoudere, pignoraque Dus capienda,& distrahenda, si contemnat et vel multis coercenda. Quae poenae sunt modicae coercitionis, id est mixti imperii, ideoque Magistratui Jurisdictionem habenti competunt, quia, ut initio diximus, Jurisdictio sine mixto imperio,&consequenter modica coercitione nulla est. Mandata Purisdiectione privato, etiam imperium, quod non es merum, videtur mandari, quia Purisdictis sine modica coerciticne nuda est, inquit Paulus in I. uis. s. I. 1. de ossi c. υus cui manae Sed observandum, si Consuli
Senatus permitteret, ut caveret, ne quid Respub. detrimenticaperet, tunc summum ipsi & mcrum dabatur imperium, ita ut de nece civium decernendi, illosque omnibus modis cocriscendi haberet potestatem, verum id citra legem sive SC. id est, suo jure vel jure Magistratus non habuit, ideoque nec mandare id alii potuit, quare mandata Iurisdictione id ipsum
cum Jurisdictione non tranSferebatur.
s. 1 . Post deinde crem censeos jam majori tempore agen
dus esset, oe Consules non poscerent, huic quoque incla Censeres constituti sunt.
507쪽
O Uus J Census a censendo dimis, censere est putare, existimare, sudicare, notare, aestimare. Hinc census definiri potest, quod est aestimatio rerum de bonorum facta, secundum quam tribula pendebantur, unde censum agere , est recensere hominum iacultates. Hinc Cic. in Verr. 4. Iurense, habendo pol fas omnis aestimatiovis habendae, summaeque fa-riundae Censori pes mittitur. Ita autem agebatur census, ut qui Lque civis nomen , genus, aetatem de se, uxore , liberisque deservis dare teneretur. Deinde Pecunias S praedia sua profitebantur , quae ita in censum JuXta formam censualem referebantur, ut posset constare nomen fundi cujusique , si1 in qua civitate , liue quo pago sit, S quos duos vicinos proximos haheat: γid arvam, quod in decem annos proximos fatum erit, quot I eram sit: vinea quot vites habeat: otiva quot jugerum , ω quot arbores habeat. Pratum, quod intra decem avuos ρ oximos sectum erit, quot jugerum. Pascua, quot jugerum esse videantur: item Sumae saeduae : omnia ipse, qui defera, astiget, P. de cens. adisdito juramento legitimo, se vere it Ia & bona fide aestimasse.
Dionys. Halica r. I. 4. cap. 166. Ita ut ei, qui censum neglexisset, poena esset propolita , ut, bonis in s scum redactis, virgis caesus, sub hasta veniret. Dionys eod. Suer. in Cati uia cap. 38. Quamobrem donaras tradit, qui se, aut bona, cum census agebatur, proselli non erant, eorum facultates a Censoribus , ipsi a Consulibus vendebantur. Hnnotavit Illustris Salmasius de modo usurarum, Censum tantum in urbe Romana agi, in provinciis autem profestionibus magis uti solitum fuisse: quanquam revera non disserant nisi nomine tenus. Hinc Cic. absolute pro teri, eire censum, & profiteri quantum quis habet in bonis in Orat. pro tArchia dixit. Sic in L . de reus Is vero, qui agrum in alia civitate habet, in ea ciuuate prosteri debet, in qua ager est. Sic quoque s. q. Aliquando etiam census non ipsum negotium, verum tabulas si ve libros & formam. censualem, in quibus ci tum proselliones describebantur, denotat , I. 4. f. de censibus. Est autem, inquit Theophilus , cen sus tabula seu charta, in qua Romani scribebant suas faculta tes , ut belli tompore pro modo patrimonii sui unusquisque conferret. Sic etiam nonnunquam census universum cujusque
508쪽
468 Ex ERCITAT. IN HISTOR. POMPON. patrimonium, Omnes facultates & fortunas significat. Hinc apud Horat. I. a. Od. I . Privatus illis census erat brevis,
Id est, propriae facultates de copiae erant exiguae. In eadem significatione occurrit apud min. inprMTm. I. I . Posteris ait lax tas mandi S rerum amplitudo damno fuit , postquam Senator
censu tegi coeptus , judex fieri censu , Magistratum ducemque uiama is exornare , quam census. Sic apua Suet. in Tiberio cap. 9. Sat constat , Cn. Lentulum augurem, cui census maximus fue-ν it, metu is avgore ad sidium vitae ab eo actum , S ut ne quo nisi ipso herede moreretur. Id est, cui maXimum fuit patrimonium , utpote qui, ut Seneca iteliatur l. a. cap. 27. de benefquater millies se itertium suum vidit, id est, ut vult Liplius, centies centena millia , sive decem milliones Philippicti rumnostra aestimatione. Ita census Senatorius, census Equester, erat Sc natoris vel Equestre patrimonium , quod quisque ha here debuit , qui in ordinem Senatorium vel Equestrem legi
Censum autem, ut constat ex Dionysio, Livio, instituit Servius Tullius. Consum, inquit l. I. cap. 42. insiluit rem Ia- Aherrimam tauto fiuturo imsterior ex quo belli Dcisque munia non viritim, ut ante, sed pro habitu pecuniarum flerent. Sic quoque Flor. I. I. cap. 6. Ab hoc inquit de Servio sermonem habens, populus Romanus relatus tu censum , digestus tu ela sis, curiis atque coli iis iustributus e summaque regia solertia ita es ordinata Respub. ut omnia patrimonii, dignitatis , aetatis , artium, ficiorumque discrimina in tabulas regerrentur, ac se maxima civitas minimae domus disieentia contineretur. Hoc autem jus primo Regum, deinde Consuluna , & Dictatorii na; postea proprio ad id Magistratu creato , Censorum fuit. Valer. Max. I. 3. cap. 4. Regi Tullio quater condere Asrim coutu/sse , id est , quater egisse censum. Quintum P. Valerius & T. Lucretius coss anno post Reges exactos secundo 1 sextum decennio post T. Largius egit. Vid. Dionys. I. F.
509쪽
DE ORIGINE JURis. 469Et Consules non fuscerent , huic quoque ossicio Censores constitutι sunt. J Unde Zonaras: Crasores vero anno sequente deis
gnati sunt L. Panrius L. Semronius. Eorum creandorum causa fuit, quod co . ob multitudinem omnia negotia exequi noupoteraut. Vide Fenesteli. de Magist. Rom. cap. II. Pompon. Laetum de Magist. Rom. M. Geganio LMacerino iterum, T. Quintio Capitolino quintum coss. Ortum aut , inquit Liv. I. . cap. 8. ivit tum rei es, quod in populo per multos annos incenso, neque diserri census poterat, neque Consules , cum tot populorum heua imminerent , opera erat id uegotium agere. Mentio illata ab Senatu es rem operosam , ac m/uIme Consularem suo proprio Magistratu egere : cui strabarum miniserium , eusodiaeque S tabularum cura , cui arbitrium formulae censendi subiceretur. Censui igitur agendo populi suffragiis praefecti sunt L. Papyrius, & L. Sempronius Anno V. C. 3Io. Censo. res abs re appellati sunt, Liv. di I. Ac. vel ut tradit Festus,
quod rem fisam quisque tanti aestimare filitus siti quanti tui censuerint. Unde Varro I. . Censor cinquit) es, ad cujuscensitionem, id es arbitrium censeretur popuIus. Ja volentis in I. DI. V. de V. S. a censendo Censores dictos putat, quod hissus fuerit S constituendi m praecipiendi. Censre est constituere S ρρ aecssere: unde etiam dicere solemus, censeo hoc factas, d Fhnet aliquid censuisse. Inde Censioris nomen videtur esse tractum.
Initio Censorum potestas non adeo magni momenti erat, ideoque primores civitatis saepillime eam spreverunt. Ut pote quae consistebat tantum in populo censendo lustroque faciendo. Verum interjecto tempore tanto incremento eorum pote istas aucta est, ut rerum maximarum minimarumque penes eos resideret arbitrium Ideoque merito interm fores Magistratus numerabantur. Unde Livius I. q. cap. 8. Idem hic annus censurae initium fuit, reι ὰ parva origine ortae . Luae deinde tanto incremento aucta es, ut morum disciplinaeque Romanae strues eos regimen, Seuatus es Itumque
centurιae decoris dedecorisque discrimen sub ditione ejus Magistratus, publicorum jus, privatorumque locorum , S uecILgalia populi Romani sub nutu at e arbitrio essent. Plutariachus in vita T. in Flaminii, summum Magistratum &
510쪽
Reipub gerendae quasi culmen vocat. Et de Catone inquit, deram atruis ρost Consulatum peti υit Cato ceu ram. Fastigium ρι ddam est hic Magistratus bouorum omnium, quodammodo
omellivi in Repub. actionum consummatio ς praefuletque eum iugenti atia aut Ioritate , tum mor um os vitae judicio. Nerue euim vel matrimouium vel sobotis procreationem, vel quotidianum victum , vn convivium solutum S liberum iudax ne, oreaee ι que Isbiri i, iustitutum sit, arburabantur praemittendum. Ωuod autem longe ex his acutius , quam ex publicis lis eiυitibus atrionibus mores hominum peristri putarent, custodem S mode.
ratorem , co/ refroremque, ne quιs ad voluptates deflecteret . atie cederet patria GJ vetera instituta, d Uuabavi unum ex nobilitate , alterum ex plebe. Potestas erat iis equum adimendi, S. natu movendι eum , qui vitam agebat turpem v I Bbidinosum.
fare Caronis petitionem fere noriti imi quique S 'Principes
Senatus premebaut. Hinc quoque Asconius Paedianus in divinationem Ciceronis: Regeudis moribus cinquit ειυitatis Confbres quinto quoque avno crearι solebant. Hi prorsus cives se notabant, at quι sua re esset, ejiceretur Smatu, qui eques Romanus , equum perderet. Lui picbejus in Ceratum tabula, re ferretur , aerarius fleret, per hoc non est i in albo centuriae suae, sed ab is c eget cι vis lautum , ne pro capite suo tributi uomine aera penderet. Ddem impleto quivruennio urbemta strabant, S Soti taurilia sacri ia, de sue, ου , tauro faciebant. Eorum notam plerumque successores solvebant. Legimus enim apud Livium L 39. ensores Marcium de Lucium Valerium metu mixta expectatione Senatum legisse. Septem movisse Sc natu, ex quibus unum insignem & nobili- rate, & honoribus L. Quintium Flaminium Consularem virum. Patrum memoria inquit) insimum fertur , ut G fres motis e Senatu a crιbe ui notas. Catonis X nhae quidem
acerbae oratrones ext ut in eos, quos aut Senator o loco movit . ,
aut quibur equos a semit. L Ue gravi ,ma in L stultitium oratio est , qua si, i ccusator aut notam , non Crae ser post notam usus ent, inere euintium in Senatu ne frater quidem T. Quintius , Is tum G or esci, fimust. Notandum luc in transitu, eos, qui a Censoribus notati